Status

- Biervliet is een dorp* in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, in grotendeels gemeente Terneuzen (= de kern), deels gemeente Sluis (= het NW, W en Z buitengebied). Voor toelichting hierop zie bij Statistische gegevens. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1970.
* Voorheen stad, zie daarvoor verder bij Geschiedenis.

- Wapen van de voormalige gemeente Biervliet.

- Onder het dorp Biervliet vallen ook de buurtschappen Driewegen, Kapitalendam, Koninginnehaven, Nieuwland en Nieuwlandse Molen en een klein stukje (alleen huisnr. 6) van de buurtschap Pyramide. In totaal zijn dit 6 buurtschappen.

Naam

Oudere vermeldingen
1183 kopie 16e eeuw Birulit, 1183 kopie 13e eeuw / 1193 kopie 16e eeuw / ca. 1260 kopie 17e eeuw / 1417 e.v. Biervliet, 1187 Bierflita, Birvlit, 1200 kopie 14e eeuw Biruliet, 1209 Birueliet.

Naamsverklaring
Oorspronkelijk een waternaam. Het betreffende riviertje vormde de basis voor de Braakman. De etymologie is onzeker. Wel verklaard als een samenstelling van het Germaanse birnu-*, beer 'drek, beer, op beer lijkende modder' en vliet 'stromend water', maar ook - minder waarschijnlijk - als vliet waarlangs bier 'drank' vervoerd werd (vergelijk Brouwershaven).(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Het dorp Biervliet ligt aan de Westerschelde en W van het water de Braakmankreek en ligt verder WNW van het dorp Hoek, W van de stad Terneuzen, NW van het dorp Philippine, O van de stad IJzendijke en ZZO van het dorp Hoofdplaat.

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Biervliet, die alleen het gelijknamige dorp* omvat, 321 huizen met 1.860 inwoners.
* Zoals de gemeente het dan inmiddels zelf ook al betitelt.

- Per 1-4-1970 wordt de gemeente opgeheven. Het dorp met een stuk buitengebied gaat op in de gemeente Terneuzen met 2.080 ha en 1.664 inwoners. Een bijna even groot stuk NW, W en Z buitengebied (van vlak onder Hoofdplaat in het N tot ZO van Pyramide in het Z, zie de plattegrond elders op deze pagina), met 1.829 ha en 280 inwoners, gaat op in de gemeente Oostburg (en in 2003 met de gemeente Oostburg over naar de gemeente Sluis). Beide delen krijgen in 1978 een eigen postcode (met plaatsnaam Biervliet), resp. 4521 en 4522, waardoor in adresbestanden dus te herkennen is welk adres op welke gemeente betrekking heeft.

- Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.750 inwoners, verdeeld in 1.550 voor het deel in de gemeente Terneuzen en 200 voor het deel in de gemeente Sluis.

Geschiedenis

Biervliet wordt reeds vermeld in 698. In de grafelijke tijd was het nog een eiland, dat onder andere door de Braakman van overig Vlaanderen werd gescheiden. In 1282 is het door bedijkingen aan de vaste wal gehecht, sindsdien door verschillende vloeden in de 15e eeuw zodanig in omvang afgenomen dat uiteindelijk weinig meer dan de stad zelf overbleef. Sinds de 17e eeuw zijn er weer vele polders bijgekomen.

Filips van den Elsass, Graaf van Vlaanderen, gaf Biervliet in 1183 vrijdom van tollen door Vlaanderen. In 1288 ontving het 'keuren' van Gravin Margaretha. De plaats bloeide vervolgens op, vooral door de haringvisserij. Volgens 'overlevering' zou een van de toenmalige inwoners, Willem Beukelsz., het haring kaken hebben uitgevonden, maar er zitten wel wat haken en ogen aan dat verhaal (waarvoor zie de link). Tot in de 18e eeuw had de stad nog wallen. Tegenwoordig wordt de nederzetting weer als dorp beschouwd (getuige bijvoorbeeld ook lokaal gehanteerde termen als Dorpsraad, Dorpshuis en Dorpsblad. Daarentegen is er dan wel weer een Stadsloop...).

Verdronken stadsuitleg
In 2011 heeft ADC ArcheoProjecten in opdracht van Rijkswaterstaat een proefsleuvenonderzoek (IVO-P) uitgevoerd op een terrein langs de N61 ter hoogte van Biervliet. Het onderzoek was ingesteld omdat het wegtracé N61 verbreed en deels verlegd zou gaan worden. Het terrein dat onderzocht is, ligt direct Z van de bebouwde kom. Hoewel de huidige omvang van de plaats anders doet vermoeden, blijkt de stad in het verleden (veel) groter te zijn geweest. Op het onderzoeksterrein zijn namelijk resten van een oude stadsuitleg gevonden. Dit blijkt uit meerdere grachten en verschillende nederzettingssporen die bij het proefsleuvenonderzoek zijn gevonden.

Uit vondstmateriaal dat zowel in de grachten als in de overige sporen is gevonden, blijkt dat het terrein slechts een korte periode in gebruik is geweest. De stadsuitleg is vermoedelijk in de 14e eeuw aangelegd en eveneens in dezelfde eeuw in onbruik geraakt. Uit de grachtvullingen lijkt herleid te kunnen worden dat de grachten bij grote overstromingen deels dichtgeslibd zijn. Vermoedelijk gaat het daarbij om de grote overstromingen die het stadje aan het eind van de 14e eeuw hebben geteisterd. De economische teloorgang van de stad zou ook de voornaamste reden kunnen zijn dat de 14-eeuwse stadsuitleg na de overstromingen aan het eind van de 14e eeuw niet meer in gebruik is genomen. Toekomstig onderzoek zal nog moeten uitwijzen hoe de verschillende terreindelen in gebruik zijn geweest, of er sprake is geweest van bewoning, of dat de zones voornamelijk een industriële functie hebben gehad. Het rapport Laatmiddeleeuwse stadsuitleg van Biervliet onder de N61, geschreven door Xander Alma, is via de link ook online te lezen.

- Nadere informatie over de geschiedenis van Biervliet op de dorpssite.

Recente ontwikkelingen

Nieuwbouwprojecten
Sinds begin deze eeuw was er in Biervliet niet meer gebouwd. Daardoor ontstond een geleidelijke 'krimp' van de bevolking, omdat het gemiddelde aantal mensen per huis de laatste decennia nog altijd licht is afgenomen. Dankzij de firma Vervaet, wereldspeler op het gebied van zelfrijdende bietenrooiers en mestinjecteurs, heeft het dorp de krimp omgebogen naar groei. Vervaet had aan de Braakmanlaan namelijk nog een groot perceel grond waarop destijds de eerste werkplaats van de firma stond. Het lukte hen niet om hier een ontwikkelaar voor te vinden. "Dan doen we het toch zelf", besloten de jonge, ondenemende werknemers Adri Dieleman en Jonathan Hoekman, met steun vanuit Vervaet.

Op de bouwplaats stond in een ver verleden een klooster, genaamd Fluvium Beverna. Daarom moest er eerst archeologisch onderzoek worden gedaan. Dat leverde aardige vondsten op als oude munten en kruiken. Jonathan en Adri hebben hun ontwikkelbedrijf er ook naar genoemd: Fluvium Beverna BV. De 6 kavels voor vrijstaande huizen aan de Braakmanlaan waren binnen een halfjaar verkocht. Mensen vroegen of ze nog meer woningen in de planning hadden, liefst in een iets goedkopere klasse. Daarom zijn ze verder gegaan met een tweede project, aan de Schoollaan/Jacoba van Beierenstraat, waar voorheen Basisschool De Maatjes stond. Het gaat om 9 energiezuinige, gasloze woningen, vanaf 199.000 euro, die in maart 2020 zijn opgeleverd. Ongeveer de helft van de gegadigden komt uit Biervliet, de anderen komen van buiten, tot Rotterdam aan toe. En ze zijn allemaal jong (35 jaar of jonger).

Aansluitend is bouwer Fraanje in juli 2020 verder gegaan aan de I.C. van der Lindestraat, op het terrein van de vroegere basisschool De Komme. Daar gaat het om 4 twee-onder-een-kaphuizen en 2 vrijstaande woningen. Ze zijn gerealiseerd op een stuk grond waarop buurtbewoners vanaf 2013, na de sloop van de katholieke school, een gemeenschappelijke buurttuin hebben onderhouden. Het project heet daarom De Buurttuin. In overleg met de betrokkenen bij deze groene ontmoetingsplaats blijft een deel van de tuin behouden. De gemeente heeft toegezegd om hier samen met omwonenden een mooi plekje van te maken. De vrijstaande huizen kijken uit op het parkje.

Nieuw bouwen in ‘krimpgebied’ Zeeuws-Vlaanderen mag overigens niet zomaar van de provincie, die wil voorkomen dat er woningen worden gebouwd waar geen behoefte aan is, met dreigende leegstand van dien. Jonathan en Adri wisten eerst de Terneuzense wethouder Frank van Hulle te overtuigen, die er vervolgens in slaagde de provincie mee te krijgen. "Met goede argumenten kom je heel ver", stelde Van Hulle. En die waren er met betrekking tot Biervliet. Vervaet heeft namelijk behoefte aan personeel, met name hoogopgeleiden. Dat vraagt een goed vestigingsklimaat, met voldoende aanbod aan woningen. "Bovendien, als je ziet hoe de Zeeuws-Vlaamse economie groeit, kun je niet meer van een krimpgebied spreken", aldus de wethouder. Omdat het dorp geen supermarkt meer heeft, realiseren Jonathan en Adri als 'kers op de taart' ook nog een nieuwe supermarkt voor het dorp, langs de N61, waardoor hij ook passanten beoogt te trekken. Ze hebben al een contract gesloten met winkelketen Spar en zijn anno 2021 nog wel op zoek naar een exploitant. Boven de supermarkt komen 8 tot 10 koopappartementen.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Biervliet heeft 11 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
- Biervliet heeft 4 gemeentelijke monumenten.

Hervormde kerk
In 1660 is de huidige Hervormde (thans PKN) kerk (Kerkstraat 6) gebouwd, op de plaats van de voorganger, die te klein was geworden. Het is een zaalkerk met een tentdak en daarop een kleine houten toren. De kerk heeft een aantal gebrandschilderde glas-in-loodramen uit de 17e eeuw. Tijdens de bevrijding in oktober 1944 is de kerktoren verwoest. De glasramen waren veilig ondergebracht in de kluis van het Hulsterse stadhuis. De ramen zijn voor het laatst gerestaureerd in 2002/2003. Bij die restauratie is ook de hele kerk onder handen genomen, omdat de houten spanten door de knaagkever waren aangetast. De kerk is toen tevens multifunctioneel werd ingericht. Bij de restauratie is ook een grafkelder ontdekt met het graf van Magiel de la Palma, de burgemeester van Biervliet ten tijde van de bouw van de kerk.

In de oostgevel bevinden zich drie gebrandschilderde glazen, die toegeschreven worden aan de Middelburgse glazenier Cornelis van Barlaer. In het middelste raam is de toekomstige stadhouder prins Willem III afgebeeld, daaronder het wapen van de Stuarts met wapenspreuk. Willems moeder was Mary Stuart. Het zogeheten Oranjeraam is in 1660 geschonken door de Staten-Generaal en is een verheerlijking van de Oranjes. Het linkerraam is in datzelfde jaar geschonken door de Staten van Zeeland. Centraal staat het wapen van Zeeland met de spreuk Luctor et Emergo. Onderin zijn de wapens en namen van de Zeeuwse bestuurders Marinus van Crommon en Cornelis Tenijs aangebracht. Het rechterraam is in 1661 geschonken door de stad en wordt daarom Biervlietraam genoemd. Het toont het wapen van de stad, met daaromheen de namen van de plaatselijke bestuurders, onder wie burgemeester Magiel de la Palma en rechter Philip van Borssele. Beneden zit in het poortgebouw Biervliets beroemde zoon Willem Beukelszoon te midden van attributen die verband houden met de haringvisserij. Kerk en geloofsgemeenschap vallen tegenwoordig onder de Hervormde Gemeente Biervliet - IJzendijke - Hoofdplaat.

Voormalige RK kerk
In 1857 wordt op Noordstraat 45 de vroege neogotische RK kerk H. Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen gebouwd, naar een ontwerp van architect P. Soffers. De kerk is in 1920 uitgebreid en in 1965 heringericht. Naast de kerk kwam in 1878 een pastorie. De parochie was heropgericht in 1855, nadat in de middeleeuwen Biervliet reeds twee parochies met bijhorende kerken had gekend, vóór het verval van het stadje. De kerk is op 14 februari 2015 aan de eredienst onttrokken. Het kerkbestuur is met de Hervormde PKN-kerk in het dorp overeen kunnen komen in het vervolg daar te kerken. Om de twee weken (elk tweede en vierde weekend van de maand) houden de katholieken er op zaterdag vanaf 19.00 uur een viering, terwijl de protestanten er op zondag vanaf 10.00 uur een dienst houden. Door in hetzelfde weekend te kerken, worden 's winters verwarmingskosten uitgespaard.

Overigens is dit volgens ons een in ons land tamelijk uniek of in ieder geval zeer schaars gegeven, dat een lokale RK en protestantse geloofsgemeenschap van een zelfde kerk gebruik maken. Wat ons - de redactie van Plaatsengids.nl - betreft een goed voorbeeld dat navolging verdient! (want waarom zou je een geloofsgemeenschap opheffen omdat haar kerk wordt opgeheven, terwijl de kerk van de andere geloofsgemeenschap in het dorp een groot deel van de week leeg staat, dus plek zat heeft om ook het andere genootschap te 'hosten'). De RK geloofsgemeenschap valt tegenwoordig onder de regionale (voor West-Zeeuws-Vlaanderen) H. Andreasparochie. De RK kerk is eind 2019 verkocht en in 2020/2021 verbouwd en herbestemd tot Kerkhotel Biervliet. Het hotel is in juli 2021 van start gegaan.

Molen
- Molen De Harmonie in Biervliet (Molenstraat 9) is een ronde stenen beltmolen. De molen is in 1842 oorspronkelijk als stellingmolen gebouwd en was ingericht als oliemolen. In 1882 is de molen een meter verhoogd en ingericht als korenmolen. Drie jaar later is de molen verder verbouwd en veranderd in een beltmolen. De molen is in 1985 en 1986 grondig gerestaureerd. De molen is in particulier eigendom en niet meer professioneel in bedrijf. De eigenaar/molenaar liet de molen nog wel zeer regelmatig draaien, tot in zomer 2017 werd vastgesteld dat de molen voorlopig niet draaivaardig is, omdat wiekenkruis en staart dringend onderhoud nodig hebben.

Voormalige gemeentehuizen
- In 1806 is het huidige dorpshuis van Biervliet (Hoogstraat 2) gebouwd als stadhuis. In het torentje met de kenmerkende haring hing tot 1935 een alarmklok. Tot dat jaar was het gebouw in gebruik als gemeentehuis, daarna als Café Het Oude Raedhuys, en na 1994 als dorpshuis, waarvoor zie verder het hoofdstuk Links > Dorpshuis. De pui is afkomstig van het vorige stadhuis uit 1774.

- In 1954 is het gemeentehuis op de Markt, ontworpen door architectenbureau Rothuizen-Van ’t Hooft, in gebruik genomen. Het vorige gemeentehuis, in de Kerkstraat, was in maart 1945 door onvoorzichtigheid van Engelse militairen in vlammen opgegaan. In de voorgevel bevinden zich drie gedenkstenen van de Veerse kunstenaar Philip ten Klooster. In het trapportaal is een gezandstraald raam ter herinnering aan de bevrijding van 1944. Na de opheffing van de gemeente Biervliet per 1 april 1970 werd het gemeentehuis overbodig. Het pand is toen herbestemd tot woonhuis.

Historische panden
De vele historische panden dateren voor een groot deel uit de tijd dat Biervliet kapitalen verdiende met de handel in zout.

Standbeeld
Standbeeld voor Willem Beukelszoon.

Jaarlijkse evenementen

Geuzenfeesten
"Nog regelmatig hoor je uitspraken in Biervliet in de trant van: “Die Geuzenfeesten*, iedereen heeft het erover, dat moet toch wel iets speciaals zijn. Zou ik daar ook aan mee mogen doen?” Het enige juiste antwoord hierop is: “Ja, natuurlijk mag iedereen meedoen, graag zelfs!” Toch zijn er nog steeds mensen, vaak nieuwe inwoners, die niet weten dat de Geuzenfeesten voor, door en mét de inwoners worden georganiseerd. Ben jij zo’n twijfelaar of wil je eerst meer weten voordat je beslist of je mee wilt doen? Neem dan contact op met een van de bestuursleden van Stichting Geuzenfeesten. Een telefoontje naar een van de bestuursleden is al voldoende. Wij praten je graag bij en brengen je desgewenst in contact met de contactpersonen van een van de 10 wijkcomités. Je kunt natuurlijk ook rechtstreeks contact opnemen met de contactpersonen van de wijken." Onderdeel van de Geuzenfeesten is de Stadsloop op de woensdagavond; een gezellige hardloopwedstrijd voor recreatieve lopers en wedstrijdlopers, met de afstanden 2,5 / 5 / 7,5 / 10 km. - Voor een indruk van dit evenement vind je hier het complete programma van de Geuzenfeesten en hier de line up van de bands en artiesten voor de drie dagen.
* Op Hemelvaartsdag en de woensdag ervoor en de vrijdag erna.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Biervliet, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Biervliet (online te bestellen).

Links

- Algemeen: - Site van en over Biervliet.

- Nieuws: - Het 6x per jaar verschijnende kleurrijke en informatieve Dorpsblad is via de link ook online te lezen.

- Belangenorganisatie: - Aandachtspunten van Dorpsraad Biervliet zijn o.a.: gezondsheidszorg, dorpspomp, senioren/medioren voorzieningen, nieuwbouw, o.a. zorgwoningen, Structuurvisie Kanaalzone 2030 gemeente Terneuzen, de lokale website, ontwikkeling/uitbreiding bedrijventerrein Noord, aanleg herkenningsobject N61, Structuurvisie Braakman, Dorpsradenoverleg Zeeuws-Vlaanderen, doorlopende actielijst o.a. groenonderhoud, weg-/straatonderhoud etc.

- Dorpshuis: - "Dorpshuis Biervliet (Hoogstraat 2) is gevestigd in een rijksmonumentaal pand uit 1806, dat gebouwd is als raadhuis en sinds 1935 dienst deed als Café ’t Oude Raedhuys. Na een grondige verbouwing is in 1993 het nieuwe Dorpshuis officieel geopend. In de loop der jaren is er gemoderniseerd, gerenoveerd en verbouwd totdat het Dorpshuis voldeed aan alle gestelde normen qua veiligheid, gezelligheid en functionaliteit. Als je het Dorpshuis vanuit de Hoogstraat betreedt, tref je allereerst de bar en de keuken aan. Deze zijn voorzien van alle moderne gemakken zoals een magnetron/oven, vaatwasser en volop koelmogelijkheden voor dranken. Staande aan de bar heb je zicht op onze grote zaal. In deze zaal die is voorzien van modern en functioneel meubilair kunnen naar schatting 100 personen plaatsnemen voor bijvoorbeeld een vergadering, presentatie of anderszins.

Naast de grote zaal is een kleine zaal ingericht voor ongeveer 20 personen. Dorpshuis Biervliet beschikt over modern communicatiemateriaal zoals een beamer en geluidsinstallatie zodat uw presentatie goed verzorgd kan worden uitgevoerd. Het Dorpshuis is dagelijks beschikbaar waarbij de vaste gebruikers altijd voorrang hebben. Een aantal Biervlietse verenigingen maakt wekelijks gebruik van het Dorpshuis. Op de bovenverdieping zijn twee grote ruimten beschikbaar. De ene ruimte is ingericht als jeugdsoos met muziekapparatuur en discolicht. De tweede ruimte is de spelruimte waar ook de mogelijkheid bestaat om vergaderingen, films en presentaties uit te voeren." In 2018 heeft de gemeente het pand grondig gerenoveerd, waardoor het er weer jaren tegen kan.

- Muziek: - Koninklijk Muziekvereniging 'Harmonie' is opgericht in 1841 en is tegenwoorig een fanfare, maar heeft wel haar oude naam behouden. In 1958 is Drumband Willem Beukelszoon erbij gekomen. "Wat sporten is voor het lichaam, is musiceren voor de geest", zo valt op de site van de vereniging te lezen. Dat kan de hoofdredacteur van Plaatsengids.nl beamen, want hij heeft zelf ook vele jaren muziek gemaakt. :-) Via de vereniging kun je de volgende lessen volgen: AMV lessen (notenleer); alle koperinstrumenten (trompet, bugel, bariton, trombone, hoorn); saxofoon; slagwerk. De lessen worden individueel en aangepast aan het studieritme van het kind gegeven. Alle lessen worden zo veel mogelijk gegeven in het Dorpshuis van Biervliet. Indien je geïnteresseerd bent kun je altijd even naar de repetitie komen. Deze is voor de blazers op maandagavond vanaf 19.30 uur in het Dorpshuis, voor het slagwerk is dit op woensdagavond vanaf 19.30 uur, ook in het Dorpshuis. Je kunt er kennismaken met de muzikanten en dirigenten, die je graag meer vertellen over hun mooie hobby.

- "St. David’s Minstrels is als mannenzangvereniging gestart in 1998 te IJzendijke en telt momenteel ca. 20 zangers. Wales is het land van herkomst van de eerste dirigent van de club, de heer David Eynon. Zijn partner, mevrouw Marie-Louise Ceulemans - De Cort nam het initiatief en samen zijn ze een mannenzangkoor begonnen, naar goed voorbeeld uit Wales. De naam is ontleend aan de beschermheilige van Wales, de Heilige David, vandaar “St. David”. In 10 jaar tijd hebben ze dit koor uitgebouwd tot een kwalitatief goed ensemble met optredens in binnen- en buitenland. David nam de taak van dirigent op zich terwijl Marie-Louise fungeerde als concertpianiste en repetitor. Groot voordeel voor het koor was dat beiden beroepsmusici waren en als vocalisten vele jaren optraden met diverse operagezelschappen.

De vereniging werkt aan de opbouw van een veelzijdig repertoire, waarmee zij een afwisselend programma beoogt te brengen van spirituals, evergreens, operawerken, volksliederen, barbershop en zo verder. Het koor werkt continu aan het verbeteren van haar kwaliteit. De koorleden komen uit geheel Zeeuws-Vlaanderen. De repetities vinden plaats op donderdagavond in het Dorpshuis te Biervliet. In haar inmiddels meer dan 20-jarig bestaan heeft de vereniging meer dan 150 optredens en concerten verzorgd in zalen, kerken, tenten, open lucht en theaters, op besloten partijen en feesten, op uitnodiging of producties in eigen beheer. In hun eigen producties worden soms gasten uitgenodigd om deel uit te maken van een concert, dit kunnen zangsolisten zijn of instrumentalisten, andere koren of orkesten. U zult genieten van de variëteit aan liederen, de aparte aankondigingen en kleine verrassingen tussendoor. St. David’s Minstrels is een bijzonder koor, dat er niet alleen naar streeft om kwaliteit ten gehore te brengen maar ook om haar publiek te vermaken. Als u van ons optreden heeft genoten dan hebben wij ons doel bereikt!"

- Sport: - Voetbalvereniging Biervliet (VVB) is opgericht in 1927.

- Hengelsportvereniging De Schelde Haven is er voor de dorpen Biervliet en Hoofdplaat. Als viswateren hebben ze de beschikking over De Brandput (een vijver van ca. 0.5 ha gelegen aan de Ter Wallestraat en de Braakmanlaan), de Linie of Passageule (vanaf de Kapitalendam tot het afbuigen van de Annaweg), de twee vijvers in het dorpsbos Poortbos, de Plaskreek (tussen de zeedijk bij Nummer Zeven) en Uitwateringskanaal Nol Zeven, ook wel de Leiding genoemd.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Biervliet RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)