Status

Huisseling is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente Oss. T/m 30-4-1923 gemeente Huisseling en Neerloon. Per 1-5-1923 over naar gemeente Ravenstein, in 2003 over naar gemeente Oss.

Naam

In het Brabants
Huusseling.

Oudere vermeldingen
Ca. 1205 Huseniggen, 1332 kopie Huysselingen, Huesselyngen, ca. 1560 Husselingen, 1720 Huisseling, 1756 Husseling.

Naamsverklaring
"Uitgaande van de oudste vorm verklaard als een afleiding met het suffix -ing- van een persoonsnaam Huso, beter Husino, met als betekenis 'bij de lieden van Husino'. Sommige onderzoekers vinden een persoonsnaam onwaarschijnlijk, maar zij bieden geen alternatief."(1)

Ligging

Het dorp Huisseling grenst in het W en NW aan Deursen-Dennenburg, in het N aan Ravenstein, in het NO aan Neerloon, in het O aan Overlangel en in het Z aan Herpen, en ligt NO van Berghem en Oss, ZO van Megen, ZW van Wijchen en NW van Grave. Het dorpsgebied wordt doorsneden door de A50.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Huisseling 70 huizen met 481 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 140 huizen met ca. 350 inwoners.

Geschiedenis

"Huisseling ligt zo dicht tegen Ravenstein aan dat het er wel een buitenwijkje van lijkt. Dat is nu dan wel zo, maar zoals de eigen naam al aangeeft, heeft het dorpje zich zelfstandig ontwikkeld. De oudste vermelding stamt uit 783 en er zijn ongetwijfeld wortels die nog eeuwen verder in het verleden reiken. Wie hier geboren en getogen is weet haarscherp het verschil tussen wie van de nieuwbouw is en wie van het dorp zelf. En een echte Huisselinger kan met autoriteit het karakter van het dorp en zijn inwoners schetsen.

Dorp met bedreigd hart. Huisseling is van oorsprong natuurlijk een dorpje waar iedereen van het boerenbedrijf leefde. Nu zijn er misschien nog maar een stuk of tien agrariërs. Het was een in zichzelf gekeerde gemeenschap, met grote gezinnen en de pastoor als leidsman. Bereidwillig naar de buren toe, maar binnen de familie waren de vaders strenge gezinshoofden. Voor kinderen kwam vrijheid van bewegen vaak pas na het verscheiden van vader. Dan kon je soms ook pas het huis verlaten. Voor de oudste zoon was het vanzelfsprekend om de boerderij over te nemen. De andere kinderen moesten elders aan de slag. Voor de jongens boden de vleesfabrieken in Oss mogelijkheden. Ook was er wel werk te vinden in Ravenstein, bij de RAVO-schoenfabriek of de meubelfabriek van Salet. Een opleiding lag meestal op het niveau ambachtsschool. Wie beter kon leren, kon gespot worden als potentieel talent voor het seminarie. Priesters kwamen daarvoor langs op school.

In een klein dorp was weinig vermaak, maar wel rivaliteit. Er werd regelmatig geklopt met de jongens uit Ravenstein; het stadse volk was anders dan van het dorp. Als je de leeftijd had om te stappen, dan ging je naar Wijchen of Nijmegen. Daar werd ook geklopt als je de stadsjongens tegenkwam. Toch kon je het stadje niet negeren. Je was op Ravenstein aangewezen voor de lagere school of als je echt op voetbal wilde.

In de jaren zeventig veranderde het dorp in snel tempo. Het agrarisch bedrijf verdween, nieuwe wijkjes trokken import aan. De oude zekerheden van de kerk smolten weg. En wat het opmerkelijke was: juist de import spande zich sterk in om het eigene van het dorp te behoeden. De import stimuleerde de heroprichting van het gilde een jaar of twintig geleden en organiseert tot op de dag van vandaag activiteiten voor de jeugd. Het lijkt wel alsof hier de oude instelling van Huisseling nog in doorklinkt, waar de oorspronkelijke bewoners volgden wat de autoriteiten, de pastoor bepaalden. Het eigene van het dorp lijkt samengebald in de Lambertuskerk, de kerk die nog maar eens in de twee weken voor een dienst gebruikt kan worden. De kerk, het hart van het oude dorp, maar ook een bedreigd hart. Kan het blijven functioneren in een gemeenschap van nog geen 400 mensen?" (bron: gemeente Oss)

Boek
Op 8 januari 2012 is in de Huisselingse parochiekerk onder enorme belangstelling het boek ‘Huisseling van verleden tot heden’ gepresenteerd. De voorbereidingen hiervoor duurden ruim 10 jaar. Voornamelijk tussen begin 2008 en eind 2011 is, met hulp van velen, het meeste werk verzet. Niet eerder is de geschiedenis van dit dorp op zo'n systematische wijze beschreven. Voor de samenstellers was het schrijven van dit boek één grote ontdekking. Naarmate er meer materiaal beschikbaar kwam groeide hun enthousiasme, groeide ook de trots op deze kleine gemeenschap met enorme ondernemersgeest en sociale zelfstandigheid, waaruit de huidige inwoners zijn voortgekomen.

Het land van hun groot- en overgrootouders, mensen die gedurende vele honderden jaren leefden van alleen de grond waarop ze woonden. Door hen opnieuw te leren kennen groeide ook het verlangen om al dit materiaal vast te leggen voor de toekomst. Besloten werd om het 100-jarig bestaan van het huidige kerkgebouw in december 2011 als aanleiding te zien om het boek uit te geven. Natuurlijk paste niet al het bronnenmateriaal in het boek en moesten er keuzes worden gemaakt. Door middel van de website Huisseling.nl wil de Werkgroep Geschiedschrijving juist de verhalen die op de plank zijn blijven liggen alsnog een plaatsje geven. Inmiddels zijn alle teksten uit het - uitverkochte - boek op de site geupload.

Recente ontwikkelingen

Voetbalvereniging
Wij vermoeden dat FC Huisseling inmiddels is opgeheven, omdat wij naast dit artikel over de historie van de vereniging, op het internet alleen een twitteraccount van de vereniging kunnen vinden, waar het meest recente bericht uit 2015 dateert.

Bezienswaardigheden

Rijksmonumenten
- Huisseling heeft 7 rijksmonumenten.

Gemeentelijke monumenten
- Huisseling heeft 8 gemeentelijke monumenten.

RK Lambertuskerk
"De Lambertuskerk van Huisseling wordt al in 1421 genoemd. De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) betekent na een aantal plunderingen het einde van het oude gebouw, dat echter weer als een feniks, maar niet uit zijn as, verrijst. Tijdens de belegering van Grave door de hertog van Parma in 1586 is de kerk geplunderd en vernield, waarbij onder andere de klokken werden meegenomen. Zo’n plundering, hoe erg ook, was op zich niet zo uitzonderlijk in het oorlogsgebied dat Noord-Brabant toen was. Wél uitzonderlijk was wat er in 1621 gebeurde. De Staten-Generaal wilden toen namelijk in Ravenstein een garnizoen legeren en het stadje tot een echte vesting uitbouwen.

Daarvoor vond men het nodig bjna het hele dorp (29 huizen) én de kerk van Huisseling af te breken, omdat ze in de weg zouden staan. De kerk stond op de plek waar nu de rotonde Dorpenweg - Schaafdries - Mgr. Zwijsenstraat ligt. Van die hele operatie is een uitgebreid verslag door de kerkmeesters bewaard gebleven, onder de bijna klassiek klinkende titel “De verwoesting van Huusseling”. Een boeiend verhaal, want de inwoners lieten zich hun kerk niet zomaar afnemen. Vijf jaar later, in 1626, verrees een nieuwe kerk (deels van de oude materialen) op de huidige locatie aan de Hamstraat, op een hoog stuk grond, zodat hij in ieder geval veilig was voor de Maas die daar toen nog stroomde.. Om de kerk heen werden ook nieuwe woonhuizen gebouwd, zodat het dorp eigenlijk van plaats verschoven was. In 1852 is deze kerk hersteld en vergroot.

Omdat rond 1900 de bevolking groeide, moest de kerk opnieuw worden vergroot en dat kon volgens het kerkbestuur prima. Architect Caspar Franssen uit Roermond echter meende van niet. In 1910-1911 mocht hij nieuwbouw plegen. De huidige driebeukige neogotische Sint Lambertuskerk (Hamstraat 1) nam de plaats in van het oude kerkje. In de kerk bevinden zich nog herinneringen aan het verre verleden: een doopvont uit de 15e eeuw en een houten Sint Eligiusbeeld uit de 16e eeuw. Naast het kerkplein staat een knekelhuisje uit de 19e eeuw. Vaag zijn er nog de contouren van een schildering van Jeruzalem te zien. Het gebeeldhouwde front van engeltjes en doodskopjes dateert uit de 17e eeuw." (bron: Rien Wols van het Brabants Historisch Informatie Cenrum (BHIC) op de site 'Wierook, Wijwater & Worstenbrood') In 2011 is het 100-jarig bestaan van de kerk gevierd. In de herdenkingsdienst stond niet alleen het honderdjarig bestaan van de kerk centraal, maar ook de kerk als teken van saamhorigheid en eenheid en als plaatsbepalend en markant gebouw in Huisseling.

Voormalige pastorie
"De voormalige RK pastorie van Huisseling (Grotestraat 58) is in 1878 gebouwd door pastoor Van Gils, afkomstig uit Tilburg. Het blokvormige pand staat ten zuidoosten van de RK Sint Lambertuskerk, naast enkele boerderijen. Sinds 1987 is de pastorie in gebruik als woonhuis. Waardering. De pastorie is van algemeen belang. Zij heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in het zuiden en is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van de pastorie. Zij heeft architectuurhistorische waarde vanwege de stijl en de detaillering en heeft bouwhistorisch belang vanwege de aanwezigheid van spouwmuren. Het gebouw heeft ensemblewaarden vanwege de bijzondere betekenis door de situering nabij de kerk, nauw verbonden met de ontwikkeling van het kerkdorp. Het gebouw is van belang vanwege de hoge mate van gaafheid." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Zie ook de Brabants Dagblad-reportage (2020) met de eigenaren Leon en Silvia van Liebergen, die er al sinds 1985 wonen.

Voormalig baarhuisje met aangebouwd pastoorsgraf
Evenals de kerk en de pastorie is ook het voormalige baarhuisje uit 1878 bij de kerk een rijksmonument. In 1985 is het zuidelijke deel van het huisje afgebroken. Het overgebleven deel is in gebruik als opslagplaats. Oorspronkelijk was dit het 'knekelhuisje'. Het voorfront dateert nog uit die tijd 17e eeuw). Het knekelhuisje heeft een dramatische geschiedenis. In de 17e eeuw heerste er in Brabant de Zwarte Dood (de pest). In dit huisje werden de slachtoffers van de pest ondergebracht. De muren van het huidige gebouwtje zijn in de 19e eeuw op de oude fundamenten herbouwd en het oude beeldhouwwerk is op de nieuwe gevel aangebracht. Vanaf die tijd is het huisje gebruikt om er botten en het gereedschap van doodgravers in op te bergen.

Pastoorsgraf. "Tegen de noordelijke gevel van het baarhuisje ligt het hardstenen pastoorsgraf van Antonius Verkuulen, tussen 1824 en 1869 pastoor te Huisseling, bestaande uit een neogotische graftombe, waarop in laag-reliëf tussen doodskoppen en bladmotieven een kelk met hostie is afgebeeld. Het muurwerk boven het graf wordt voor het grootste deel in beslag genomen door een polychrome (voornamelijk oker, rood en blauw) muurschildering, waarop een ommuurde stad met poort en muurtorens, kerken en huis is afgebeeld. Mogelijk betreft het het Hemelse Jeruzalem. De schildering wordt omgeven door een ezelsrugboogvormige bakstenen lijst, bekroond door een mogelijk ouder natuurstenen medaillon waarop een putto, rustende op doodskoppen, staat afgebeeld.

Het grafmonument is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociale en geestelijke ontwikkeling, in het bijzonder de ontwikkeling van de katholieke grafcultuur, het is tevens van belang voor de typologische ontwikkeling van het baarhuisje annex grafmonument. Het heeft kunsthistorisch belang als voorbeeld van een polychrome buitenschildering. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel dat cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig van belang is voor de ontwikkeling van het dorp Huisseling. Het is gaaf bewaard gebleven en typologisch zeldzaam met name vanwege de uitvoering met schildering en medaillon. De detaillering van het geheel is esthetisch waardevol." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Den Dam 2
Don van Grunsven is al de 6e generatie Van Grunsven die in het monumentale pand - dat weliswaar geen formele monumentale status heeft - op Den Dam 2 in Huisseling woont. Zie de Brabants Dagblad-reportage met dhr. Van Grunsven d.d. 9-5-2021.

Beeld
Het beeld "de jongeling van Huisseling" (hoek Grotestraat / Hamstraat) dateert uit 2002 en is gemaakt in opdracht van de gemeente Ravenstein door Adriënne de Lange van Bergen-Huige.

Jaarlijkse evenementen

Passieconcert
Op Goede Vrijdag, ‘s avonds om 20.00 uur, verzorgt het Huisselings Koor haar jaarlijks Passieconcert (in 2019 voor de 17e keer) in de St. Lambertuskerk te Huisseling. Het koor wordt begeleid door het Azeri strijkkwartet uit Oss en Marijn Kapteijns heeft de muzikale leiding. Het concert duurt ongeveer een uur en de toegang is gratis. Het concert heeft ieder jaar een andere invalshoek. Zie bijv. hier de toelichting bij het Passieconcert 2017 en hier bij het Passieconcert 2018.

Gildefeesten
In een weekend half september zijn er de jaarlijkse Gildefeesten, georganiseerd door het Sint Lambertusgilde, met o.a. koningsschieten, fietstocht, kindermiddag, rederijkersavond, gildemis, vendelgroet, koffieconcert, en jeu de boules-wedstrijden.

Landschap,  natuur en recreatie

De Lange Del
Natuurgebied De Lange Del in Huisseling is in 2011 gerealiseerd (video).

Flora en fauna
- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten in Huisseling (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Huisseling, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Op de site van Heemkunde Ravenstein staan maar liefst ca. 2.300 oude foto's en dergelijke van Huisseling.

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Huisseling op Twitter.

- Belangenorganisatie: - De in 2013 opgerichte Stichting Vrienden van het Huisselings Erfgoed zet zich in om de leefbaarheid in het dorp te behouden en te bevorderen.

- Dorpshuis: - In 2014 is Stichting Vrienden van het Huisselings Erfgoed met het parochiebestuur overeengekomen dat zij het beheer van het parochiecentrum overneemt. De parochie bijft wel eigenaar. In 2015 is de parochie opgegaan in een groter geheel, en het dorp wil het pand graag voor Huisseling beschikbaar houden (video), ook wanneer de zekerheden van de kerk langzaamaan wegvallen. Het parochiecentrum heeft als nieuwe naam Den Achterhof meegekregen. Deze naam is een historische verwijzing naar de boerderij die tot 1626 op deze plek heeft gestaan. Den Achterhof is ook te huur voor je particuliere feest, vergadering of andere groepsactiviteit tot 100 personen.

- Kinderopvang: - "Peuteropvang De Madelief (2-4 jaar) en Buitenschoolse opvang (BSO) Huize Hoogakker (4-12 jaar) in Huisseling stimuleren de kinderen zodra het kan buiten te gaan spelen. De locatie van de kinderopvang is een echte buitenlocatie. Waar streven wij naar?: huiselijke sfeer; ieder kind is uniek; ruimte voor vrij spel; bewustwording van dieren en natuur; aanbieden van regels, grenzen, waarden en normen; stimuleren van emotionele veiligheid, denk hierbij aan het mogen uiten van emoties; stimuleren van persoonlijke vaardigheden, zoals het vertrouwen op eigen kracht en vermogen. Het onderkennen en benutten van eigen talenten; stimuleren van sociale vaardigheden, zoals het omgaan en aangaan van relaties met andere kinderen door middel van samenspel." Per 1-1-2022 zijn alle activiteiten overgenomen door Kinderopvang De Madelief, Tamara Ligtvoet, tel. 06-14538676, e-mail de-madelief@ziggo.nl.

- Muziek: - Het tot in de verre regio gerenommeerde Huisselings Koor bestaat uit ca. 30 zangers en zangeressen in leeftijd variërend van midden dertig tot eind tachtig. Regelmatig luisteren zij de kerkelijke dienst in Huisseling op met liturgische liederen. Twee keer per jaar verzorgen zij een concert; het Passieconcert en het Kerstconcert. Voorop staat de gezellige sfeer en het plezier in het samen zingen. Naast de vaste kerkdiensten verzorgen ze met enige regelmaat andere optredens. Soms ook buiten de parochie en in samenwerking met anderen zoals het koor Cordaad en stadsharmonie OBK, beide uit Ravenstein. Naast het gemengd koor is er de mogelijkheid om deel te nemen aan het Gregoriaans Mannenkoor dat 6x per jaar de liturgische dienst verzorgt. Het repertoire van het koor bestaat vooral uit liturgische muziek met een vierstemmige koorzetting en uitstapjes naar klassieke werken en eigentijdse sacrale muziek. Het koor staat voor harmonie in sfeer en klank.

- Gilde: - De voorganger van Sint Lambertusgilde Huisseling is in de 15e eeuw ontstaan als Broederschap van de Heiligen Lambertus. Rond 1915 is de broederschap 'ingeslapen'. In 1985 is zij heropgericht als Sint Lambertusgilde. De belangrijkste doelstelling van het gilde is om in onderlinge broederschap dienstbaar te zijn binnen de dorpsgemeenschap, op eigentijdse wijze de jeugd bij het gilde te betrekken en daarnaast zoveel mogelijk de historie, de cultuur en de oude tradities te bewaren.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Huisseling, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)