Kats

Plaats
Dorp
Noord-Beveland
Noord-Beveland
Zeeland

kats_plaatsnaambord_kopie.jpg

Kats is een dorp in de provincie Zeeland, gemeente Noord-Beveland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1941. Per 1-4-1941 over naar gemeente Kortgene, in 1995 over naar gemeente Noord-Beveland.

Kats is een dorp in de provincie Zeeland, gemeente Noord-Beveland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1941. Per 1-4-1941 over naar gemeente Kortgene, in 1995 over naar gemeente Noord-Beveland.

gemeente_kats_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Kats anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Kats anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (© www.atlasenkaart.nl)

kats_op_kaart_openstreetmap.jpg

Kats ligt N van Goes, ZO van Colijnsplaat, ONO van Kortgene en grenst in het O en Z aan Nationaal Park Oosterschelde. (© www.openstreetmap.org)

Kats ligt N van Goes, ZO van Colijnsplaat, ONO van Kortgene en grenst in het O en Z aan Nationaal Park Oosterschelde. (© www.openstreetmap.org)

kats_katse_kerk_witte_kerkje_kopie.jpg

Kats heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) kerk, die tegenwoordig doorgaans als de Katse Kerk wordt aangeduid, en gezien de kleur van het pleisterwerk ook bekend is als het Witte Kerkje.

Kats heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) kerk, die tegenwoordig doorgaans als de Katse Kerk wordt aangeduid, en gezien de kleur van het pleisterwerk ook bekend is als het Witte Kerkje.

kats_monumentaal_pand_kopie.jpg

Een van de monumentale panden in Kats (Dorpsstraat 4-6)

Een van de monumentale panden in Kats (Dorpsstraat 4-6)

kats_portaalkranen.jpg

Naast de jachthaven van Kats ligt een voormalig werkeiland met nog altijd beeldbepalende enorme portaalkranen, waar o.a. de brugelementen voor de eind 1965 gereed gekomen Zeelandbrug zijn gebouwd. De kranen zijn nog altijd in gebruik. (© www.vhbinfra.nl)

Naast de jachthaven van Kats ligt een voormalig werkeiland met nog altijd beeldbepalende enorme portaalkranen, waar o.a. de brugelementen voor de eind 1965 gereed gekomen Zeelandbrug zijn gebouwd. De kranen zijn nog altijd in gebruik. (© www.vhbinfra.nl)

kats_albert_kleijntje_kopie.png

De anno 2019 17-jarige Dimitri Nijsse vond het maar een dooie boel in zijn dorp Kats. Dankzij zijn initiatief, met medewerking van vele instanties en vrijwilligers, is in 2019 buurtsuper Albert Kleijntje gerealiseerd, die loopt als een tierelier. Chapeau!

De anno 2019 17-jarige Dimitri Nijsse vond het maar een dooie boel in zijn dorp Kats. Dankzij zijn initiatief, met medewerking van vele instanties en vrijwilligers, is in 2019 buurtsuper Albert Kleijntje gerealiseerd, die loopt als een tierelier. Chapeau!

kats_katse_kaai.jpg

In 2021 hebben Kris en Kelly de Wee restaurant de Katse Kaai overgenomen, midden in de coronacrisis. Toch hebben ze zich er doorheengeslagen en blijven ze vastberaden om van de Katse Kaai een toptent te maken. Daarom zijn het voor ons nu al toppers!

In 2021 hebben Kris en Kelly de Wee restaurant de Katse Kaai overgenomen, midden in de coronacrisis. Toch hebben ze zich er doorheengeslagen en blijven ze vastberaden om van de Katse Kaai een toptent te maken. Daarom zijn het voor ons nu al toppers!

katse_fratsen_assortiment.jpg

Een andere gastronomische toptent in Kats is Katse Fratsen. Brood, taart en koek komen er vers uit de oven. Ze hebben ook verse sappen, thee en koffie en verpakt ijs. Regelmatig post ze op de Facebookpagina wat er die dag aan lekkernijen te vinden is.

Een andere gastronomische toptent in Kats is Katse Fratsen. Brood, taart en koek komen er vers uit de oven. Ze hebben ook verse sappen, thee en koffie en verpakt ijs. Regelmatig post ze op de Facebookpagina wat er die dag aan lekkernijen te vinden is.

kats_toneelgroep_comedia_della_mare.jpg

Toneelvereniging Comedia della Mare is opgericht in 1996. Ze voeren jaarlijks een avondvullende kluchtige voorstelling op in Dorpshuis De Vriendschap in Kats.

Toneelvereniging Comedia della Mare is opgericht in 1996. Ze voeren jaarlijks een avondvullende kluchtige voorstelling op in Dorpshuis De Vriendschap in Kats.

kats_bootcamp.jpg

Bootcamp Kats is een gezellige, laagdrempelige sportgelegenheid waar leden in klein groepsverband op een uitdagende manier sterker en fitter worden door CrossFit en bootcamp. Een mix van krachttraining, conditietraining, gymnastics en gewichtheffen.

Bootcamp Kats is een gezellige, laagdrempelige sportgelegenheid waar leden in klein groepsverband op een uitdagende manier sterker en fitter worden door CrossFit en bootcamp. Een mix van krachttraining, conditietraining, gymnastics en gewichtheffen.

Kats

Terug naar boven

Status

- Kats is een dorp in de provincie Zeeland, gemeente Noord-Beveland. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1941. Per 1-4-1941 over naar gemeente Kortgene*, in 1995 over naar gemeente Noord-Beveland.

* Inwoners van Colijnsplaat en Kats hebben nog tegen de herindeling geprotesteerd o.a. middels een speciaal 'Anti-Samenvoegings Comité' (onder de link vind je hun pamflet met bezwaren tegen de herindeling), maar dat heeft dus niet mogen baten.

- Wapen van de voormalige gemeente Kats.

Terug naar boven

Naam

Inwoners
Een inwoner van Kats is een Katsenaar.

Oudere vermeldingen
1204 Chats, 1208 Caths, 1e helft 13e eeuw Cats, 1235 kopie 1247 'Subburgendijc*, id est Cats', 1280 Clais van Kaetse, 2e helft 16e eeuw Cats.
* De toenmalige nederzetting zou nauwe banden met Souburg hebben gehad.

Naamsverklaring
Ondanks de afwijkende vocaal waarschijnlijk te verbinden, mogelijk als eerdere ontlening, met de woordgroep van het Zuidnederlandse kets (ontstaan uit het Picardische cachier 'drijven, leiden'), oorspronkelijk een weg waarlangs dieren gedreven werden, later veldweg in het algemeen (zie Kaatsheuvel). Een ontwikkeling kats > ontstaan uit kads* > ontstaan uit kades*, met vroege meervouds -s, is niet aannemelijk. Vermakelijk is de door Van der Aa aangehaalde verklaring, als zou de plaats zijn gesticht "door eenen Heer uit het oud adellijk geslacht van Kats, hetwelk volgens sommigen uit de Vorsten der Oude Katten (= de Germaanse stam der Chatti) zoude gesproten zijn".(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Kats ligt N van Goes, ZO van Colijnsplaat, ONO van Kortgene en grenst in het O en Z aan Nationaal Park Oosterschelde.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvatten de gemeente en het dorp Kats 52 huizen met 401 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 180 huizen met ca. 450 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne
De gemeente bestond uit de heerlijkheden Kats en Noord-Beveland en omvatte alleen het dorp. De heerlijkheid was ooit een baronie die op zijn beurt weer vele heerlijkheden omvatte. Opmerkelijk is dat het eeuwenoude ambacht nog altijd zijn ambachtsheren heeft die nog jaarlijks hun vergadering houden.

Stormvloeden
Door stormvloeden in 1530 en 1532 is heel Noord-Beveland in de golven verdwenen. "In het jaar 1532 werd Kats, nevens de stad Kortgene en vele andere schoone dorpen, in den hoogen watervloed van den 2 November, door de zee ingezwolgen en vernield, waardoor vele menschen en beesten verdronken. Onder anderen meenden een aantal menschen zich landwaarts in te bergen, doch op den dijk komende, zagen zij dat hij aan de andere zijde ook doorgebroken was. Nu wilde zij de wijk nemen naar eenen vliedberg of eene hoogte, maar het water verrastte hen, en kwam hen met zooveel geweld tegen, dat behalve degenen, die elders omkwamen, hier honderd en vijftig menschen, zoo mannen als vrouwen en kinderen, hun leven verloren."(2)

Tweede versie van het dorp
In 1598 werd de Oude Noord-Bevelandpolder geschapen. Begin 17e eeuw werden de dorpen Colijnsplaat en Kats gesticht. Eerstgenoemd dorp had al vrij snel een eigen kerkelijke gemeente en een, overigens Engelse, predikant. Laatstgenoemd dorp moest daar zestig jaar op wachten. Het was zover op 14 juni 1659: die dag vergaderde hier voor het eerst een kerkenraad. Overigens kwam de dominee ook hier uit Engeland. Hij heette Johannes Jones. In 1687 werd het Witte Kerkje gebouwd. Het 'nieuwe' dorp groeide slechts langzaam, onder andere als gevolg van een pest-epidemie van 1603 tot 1605 en een tweede in 1650. In 1629 stond er al wel een molen. In 1922 is de molen verwoest.

Voorstraatdorp
Evenals de meeste andere dorpen op Noord-Beveland is ook Kats een zogeheten voorstraatdorp. Het type voorstraatdorp is ontstaan met het begin van de inpolderingen van het zogeheten 'nieuwland' (alle inpolderingen na 1600). Meerdere dorpen van dit type vinden we in de provincie Zeeland en op de Zuid-Hollandse eilanden. Zo behoren o.a. Stavenisse, Scherpenisse en Sint-Maartensdijk op Tholen en Ooltgensplaat en Middelharnis op Goeree-Overflakkee eveneens tot dit dorpstype. Dikwijls liggen ze in eerder verdronken en later weer opnieuw ingepolderd land. Kenmerk van een voorstraatdorp is een hoofdstraat (de Voorstraat, hier nu Dorpsstraat geheten) waaraan zich aan het ene einde de kerk en aan het andere einde de haven bevindt (hier: bevond, net buiten de coupure naar de Leendert Abrahampolder). Alle andere straten liggen ofwel evenwijdig, ofwel haaks op deze hoofdstraat.

Horeca
Van 1848 tot 1960 is er in het dorp herberg Het Wapen van Kats. Een voorganger was van ca. 1605 tot ca. 1655 herberg De Weerelt. De opvolger was van 1961 tot 1966 Restauratie Veerhaven. En in 2021 hebben Kris en Kelly de Wee uit Goes restaurant de Katse Kaai overgenomen. Zie daarvoor verder het hoofdstuk Eten en drinken.

Zandkreekdam
De Z van het dorp gelegen, in 1960 gereed gekomen Zandkreekdam is een afsluitdam in de Zandkreek tussen Kats op Noord-Beveland in het N en Wilhelminadorp op Zuid-Beveland in het Z, aan de Oosterscheldekant van het Veerse Meer. De Zandkreekdam is 830 meter lang, en is het tweede bouwwerk van de Deltawerken.

Voormalig werkeiland
Naast de jachthaven ligt een voormalig werkeiland met nog altijd beeldbepalende enorme mobiele portaalkranen, waar onder meer de brugelementen voor de eind 1965 gereed gekomen Zeelandbrug (aanvankelijk Oosterscheldebrug geheten) zijn gebouwd. Voorheen was hier sprake van een veerdienst op Zierikzee. De werkhaven is tegenwoordig in gebruik als op- en overslagterrein van een bouwbedrijf. Ook is het in gebruik voor bouw-, onderhouds- en reparatiewerkzaamheden: "Kats Haven BV beschikt over 8,5 hectare industrieel haventerrein, het terrein is 500 meter diep en beschikt over 2 portaalkranen met elk een capaciteit van 310 ton. Deze kranen rijden tot 85 meter over het water. Het terrein is onder andere geschikt voor reparatiewerkzaamheden aan kunstwerken, bruggen, sluisdeuren en andere constructies. Ook kunnen er windmolens of onderdelen van windmolens opgeslagen worden of geassembleerd. De haven heeft een diepgang met LLWS 3,5 meter, hoog water +5 meter. Ook beschikken we hier over een moderne straal- en conserveringsfaciliteit. Ook nieuwbouw van bruggen, sluisdeuren en betonconstructies is mogelijk."

In jubileummagazine 1 van aannemer Van Hattum en Blankevoort Infra staat een mooi verhaal over de geschiedenis van deze portaalkranen: "Ze torenen nog altijd hoog boven het Zeeuwse kunstenaarsdorpje Kats uit. Twee stille getuigen uit een roemrucht verleden. De historische portaalkranen waren betrokken bij hele andere kunstwerken. Van de Oosterscheldekering tot de Maeslantkering. Van de metrotunnel Rotterdam tot de HSL. Voor menig deltawerk een icoon uit onze geschiedenis was de werkhaven aan de voet van de Zeelandburg de kraamkamer voor bijzondere betonelementen. ‘Waarschijnlijk zijn het de sterkste portaalkranen die ooit zijn gebruikt’, denkt senior uitvoerder Jos Meeuwse. ‘Als je beide kranen samenstelde met een evenaar konden ze tot 1.500 ton tillen. Volgens mij is dat nog steeds ongeëvenaard.’ Die twee krachtpatsers hadden ongetwijfeld heroïsche namen? Dan ken je de nuchtere Zeeuwen nog niet. Jos grinnikt: ‘Wij noemden ze kraan 1 en kraan 2.’

Eigen beton. De recente historie van het dorp is verweven met zijn eigen familiegeschiedenis. ‘Toen ik geboren werd, bouwde mijn vader er al aan de Zeelandbrug’, vertelt Jos. ‘Zelf heb ik er een jaar of vier als uitvoerder gewerkt. Op een gegeven moment noemden ze me zelfs 'die uitvoerder van Kats'. Dan weet je echt dat het tijd wordt voor iets nieuws.’ De werkhaven is door Van Hattum en Blankevoort en de Amsterdamse Ballast Maatschappij speciaal voor de Zeelandbrug aangelegd. De destijds langste brug van Europa die Noord-Beveland met Schouwen-Duiveland verbindt en tot twee jaar na de opening in 1965 nog Oosterscheldebrug heette. 'Kats was een unieke locatie', verzekert Jos. ‘Zeker in die tijd was er niets vergelijkbaars. Met een eigen spanloods, een eigen lasplaats en tot ergens in de jaren negentig een eigen betonfabriek. Op hoogtijdagen liepen er wel tweehonderd man. Ja, er werd echt naar gekeken.’

De flappen van de Oosterscheldekering. Zeker bij iconische projecten, zoals het infrawerk waar heel Nederland tussen 1976 en 1986 van in de ban was: de Oosterscheldekering. Jos: ‘Op Kats zijn de ‘flappen’ gemaakt: De wegdelen met rijbanen.’ Ook concurrenten die bijzondere betonelementen nodig hadden, wisten de weg naar Zeeland te vinden. Zelf werkte Jos er ook aan memorabele huzarenstukjes: ‘Bijvoorbeeld de ellipsvormige torens voor de Hartelkering. We gingen zelf mee voor de montage. Maar denk ook aan de loodzware drempelblokken van 500 ton voor de Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg en de I-vormige liggers voor de Zeeburgerbrug. Dat waren elementen van 58 meter die per ponton naar het Amsterdam-Rijnkanaal werden verscheept. In 2004 heb ik er nog eens elementen voor een internationaal project gemaakt: de Isle of Grain. Maar er waren ook lange periodes dat de werkhaven puur voor opslag werd gebruikt. Dan is een investering natuurlijk niet langer rendabel.’"

400-jarig en 800-jarig bestaan binnen 10 jaar
In 1998 is het 400-jarig bestaan van Kats gevierd en 10 jaar later, in 2008, het 800-jarig bestaan. Hoe dat kan? De eerste viering had betrekking op de in 1598 uit de golven herrezen nederzetting en de tweede viering had betrekking op de oorspronkelijke, rond 1208 voor het eerst vermelde nederzetting.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Nieuwe landbouwweg
"De westelijke Hongersdijckbrug over de Zandkreeksluis in de N256 ZW van - en nog net vallend onder het dorpsgebied van, red. - Kats veroorzaakte hinder voor het landbouwverkeer vanwege de lange wachttijd voor de bypass. Om de verkeersproblematiek aan te pakken is in 2021 een nieuwe landbouwweg aangelegd. Ook is er een zogeheten landbouwsluis gerealiseerd. Dit is een verkeersvoorziening waardoor de nieuwe landbouwweg uitsluitend gebruikt kan worden door het landbouwverkeer. Om ruimte te maken voor de aanleg van de nieuwe weg was het noodzakelijk om een aantal bomen langs de parallelweg van de N256 te rooien. De Provincie heeft hiervoor nieuwe bomen langs de nieuwe landbouwweg teruggeplant en gedeeltelijk op een andere locatie nabij ’s- Heer Arendskerke. In het kader van de Wet Natuurbescherming zijn alle bomen geïnspecteerd op de aanwezigheid van beschermde diersoorten. Deze zijn niet aangetroffen." (bron: Provincie Zeeland)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Kerk
- Kats heeft 1 rijksmonument, zijnde de Hervormde (PKN) kerk, die tegenwoordig doorgaans als de Katse Kerk wordt aangeduid, en gezien de kleur van het pleisterwerk ook bekend is als het Witte Kerkje. Het is een bescheiden zaalkerk, met rondboogvensters en in het midden van de lange gevel een slanke zadeldaktoren met dakruiter. De in 1659 gebouwde kerk is in 1870 ingrijpend veranderd met de aanbouw van de toren. Toen zijn ook de ramen vergroot en is een plafond aangebracht. In 1951 kreeg de toren zijn huidige aanzien, waarbij de houten topgevel verdween en het venster daaronder werd veranderd. In de toren hangt een klok uit 1757. De consistorie kreeg in 1889 zijn huidige omvang. In de kerk staat een preekstoel uit de tweede helft van de 17e eeuw. Het kerkorgel dateert uit 1906.

Aanvankelijk is deze kerkelijke gemeente gefuseerd met de Hervormde Gemeente Kortgene. Tegenwoordig is er sprake van de Protestantse Gemeente De Ontmoeting, die haar kerkdiensten houdt in Wissenkerke in de Opstandingskerk en afwisselend in het Witte Kerkje in Kats en de Nicolaaskerk in Kortgene. De kerk is tegenwoordig eigendom van Stichting Oude Zeeuwse Kerken. Naast reguliere periodieke kerkdienisten zoals hiervoor beschreven, worden er ook 'Onderwegkerkdiensten' gehouden in de maanden juni t/m augustus. Verder doet de kerk o.a. dienst als locatie voor concerten en toneeluitvoeringen, exposities, trouwerijen, doopplechtigheden, uitvaarten, recepties en vergaderingen. Het kerkje met consistorie is bijzonder populair als trouwlocatie van de gemeente Noord-Beveland. Op deze site vind je alle mogelijkheden die de Katse Kerk je biedt. Aansluitend aan het kerkje ligt het Nieuw-Zeelandhuis, dat in 2016 ingrijpend is gemoderniseerd en eveneens te huur is. Lokale vrijwilligers houden de kerk in stand. - Beschrijving van het kerkorgel in tekst en beeld.

Katten
Sinds 2019 wemelt het van de katten in Kats. Houten katten welteverstaan, die in allerlei vormen en maten en kleuren huizen en tuinen in het dorp opsieren. Overal waar je kijkt zie je houten katten, die naar ieders wens beschilderd of beplakt zijn. In vensterbanken, voortuinen, schuren, zelfs tot in het bushokje aan toe tref je katten aan. De twee rode katten die in het bushokje aanwezig zijn, doen wel heel erg sterk aan de rode ‘je-weet-wel kater’ van Jan Jans denken. Het is een initiatief van drie lokale kunstenaars. Onder meer Rudy van Buynder zaagt ze in zijn Knutselschuur aan de Noordlangeweg. Een houten kat kost 5 euro. De opbrengst komt ten goede aan beheer en onderhoud van de Katse Kerk.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Toneelvereniging Comedia della Mare is opgericht in 1996. Ze voeren jaarlijks een avondvullende kluchtige voorstelling op in Dorpshuis De Vriendschap.

- Oranjefeest (weekend in april of mei).

Kunstspoor
"Kunstspoor is een kunstroute die jaarlijks wordt uitgezet om het publiek de weg te wijzen naar de kunst van de op Noord-Beveland wonende en/of werkende kunstenaars en de op het eiland gevestigde Galeries. Dit evenement wordt jaarlijks georganiseerd door Stichting Kunstspoor Noord-Beveland. Kunstspoor vindt altijd plaats in de laatste 2 weekends van augustus. Vanaf juni kun je op de site nieuw werk van de deelnemende kunstenaars en hun gastexposanten bekijken. Het kleine dorp Kats heeft relatief veel kunstenaars. Hier kun je zien welke Katse kunstenaars deelnemen aan Kunstspoor."

Kerstmarkt
Tijdens de jaarlijks Kerstmarkt in Kats, op een zaterdag begin december, verkopen inwoners onder meer houten kerstbomen, kerstkransen en -decoraties en voederhuisjes. En ook aan de innerlijke mens wordt gedacht. Zo zijn er taarten, soepen en koffie en Katse likeur. De Kerstmarkt trekt bezoekers uit de regio maar ook uit Brabant en zelfs Duitsland. De opbrengsten komen ten goede aan het onderhoud van de Katse Kerk. Dat is hard nodig, omdat de subsidies voor rijksmonumenten de laatste jaren diverse malen zijn verlaagd.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Katse Plaat
Het prachtige buitendijkse getijdengebied Katse Plaat Z van Kats in de Oosterschelde is volop in beweging. Vanaf de parkeerplaats bij de Zandkreekdam heb je goed zicht hoe de kluut zich bij eb te goed doet aan mossels, garnaaltjes en wormen. Bij laag water komt de zandplaat in het natuurgebied bloot te liggen. Kustvogels gebruiken de zandplaat dan als voedselbron én als rustgebied. Steltlopers als de kluut maar ook visdiefjes, aalscholvers en plevieren komen op de plaat af.

De Katse Plaat wordt net als veel andere getijdengebieden bedreigd door de zandhonger van de Oosterschelde. Zandhonger is het proces van afbraak van onder andere zandplaten langs de kust. Het natuurgebied is onderdeel van Nationaal Park Oosterschelde en maakt deel uit van het Europese netwerk van natuurgebieden: Natura 2000. Het door Natuurmonumenten beheerde natuurgebied is niet toegankelijk voor bezoekers. Wel heb je bij goed weer mooi uitzicht over het gebied vanaf de parkeerplaats bij de Zandkreekdam of de Oosterscheldedijk.

Jachthaven
"Van der Rest Nautic Marina is een rustieke getijde jachthaven direct gelegen aan Nationaal Park Oosterschelde. Er gaat dus geen tijd verloren met wachttijden voor bruggen en sluizen. Van der Rest Nautic Marina ligt ook nog eens in het hart van de Oosterschelde zodat u afhankelijk van tij, wind en weer uw vaartrip kunt uitstippelen. De jachthaven in Kats heeft 140 vaste ligplaatsen met ruime aanlegmogelijkheden én iedere box heeft zijn eigen zij-steiger met 10 Amp stroom. Een echte aanrader voor wie van zijn rust en de natuurlijke omgeving wilt genieten!"

Boomstammen voor fauna
Aan de Molstraat in Kats nabij de jachthaven zijn 70 populieren gekapt. Acht stammen zijn blijven staan ter oriëntatie, als broedplaats voor vleermuizen en als onderkomen voor de specht. Eén boomstam is heel bijzonder uitgedost; deze is volgehangen met tientallen kleurige vogelhuisjes.

Duiken en vissen
Vlakbij de haven van Kats kun je mooie duiken maken. Meteen ten zuiden van de haven bevindt zich de duikplaats, die zowel vanop de kant als met de boot te bereiken is. Vanaf de zeer beperkte parkeerplaats ga je te water op de punt van de rechter strekdam. Je moet hier een eindje uitzwemmen voor je dieper bent dan 10 meter, daarna daalt de bodem sneller af naar een maximum van 25 tot 30 meter. Hier is meestal sprake van een korte kentering, dus beperkte duiktijd van maximaal 40 minuten. Na de kentering neemt de stroming snel in sterkte toe. Duiken in en voor de havenmonding is niet toegestaan. Bij noordelijke of oostelijke wind, sterker dan windkracht 4, wordt duiken bij deze plek afgeraden. Deze locatie wordt niet alleen aangeraden als duikstek maar ook als visstek.

Flora en fauna
- Overzicht van waargenomen dier- en/of plantensoorten op de Slikken van Kats en de aangrenzende Oude Zeedijk (tip: als je onder de tab 'Waarnemingen' weinig of geen resultaten ziet, leg de datum dan een stuk, bijvoorbeeld een jaar, terug).

Zeeuwse Oase
"De Zeeuwse Rozentuin in Kats is een rozenkwekerij met 5 hectare landschapstuinen. In deze tuinen zijn nagenoeg alle soorten rozen en clematissen die ze kweken en verkopen in een natuurlijke omgeving te zien. Zo is er bijv. langs een kreek het botanische laantje met een groot gedeelte van de botanische rozen (ook zijn hier spontaan wilde orchideetjes te vinden). Zomers rijk bloeiend en geurend, in de herfst vol met bottels in allerlei soorten en maten. De collectie klassieke rozen bevindt zich in een strak vormgegeven tuin die omringd wordt door een haag van Spaanse Aak. Deze eeuwenoude vaak maar 1x bloeiende rozen zorgen in juni en juli voor een overdonderende kleurenpracht met een geur die verpletterend is. In de piramidetuin zijn bonte en meerkleurige rozen geplant tussen buxus op vlakken van kleine piramiden. De Engelse rozen (of David Austin rozen) staan in een nieuw gedeelte van de tuin. Hierachter bevindt zich de theatertuin waar zomers concerten kunnen worden gegeven.

Een bezoek aan deze tuinen kan uren wandel-, kijk- en ruikplezier opleveren. En een schat aan informatie. De tuin is uniek in z'n soort; nergens in Nederland is zo'n grote diversiteit aan rozen en clematissen te bewonderen. Door de opzet en de filosofie van de tuin is deze ook interessant voor andere natuurliefhebbers. Wie een keurige strakke tuin verwacht moeten zij teleurstellen. Een dergelijk groot en gevarieerd terrein is niet tot op de millimeter te beheersen. En als voormalig biologieleraar wil de eigenaar ook graag ruimte bieden aan andere bewoners. Door zeer diverse beplanting in combinatie met gebieden waar ze niks doen is de vogelstand in 20 jaar naar 55 vogelsoorten gestegen (waren 20 soorten). Er huist een redelijk groot gezelschap kleine zoogdieren binnen de hekken en de variatie insecten zoals vlinders e.d. is enorm. Om deze diversiteit te bereiken en te behouden moet je terughoudend zijn met menselijk ingrijpen. Bestrijdingsmiddelen worden niet of nauwelijks gebruikt, niet omdat ze aan een modetrend willen meedoen of graag een predicaat willen, maar gewoon uit respect voor de natuur en gezond verstand. Ook de keuze om rozen te kweken past binnen die gedachte; het is een lokaal en duurzaam product (gaat jaren mee) en de productie vindt gewoon buiten plaats zonder aanslag te doen op energiebronnen.

De entree wordt gevormd door aan weerszijden geplaatste fruitbomen die in het voorjaar overweldigend bloeien. Hier zijn honderden perken met allerlei verschillende rozen, niet op kleur of soort gezet maar alles spontaan door elkaar. Deze informele opzet contrasteert fraai met de rechte lijnen van de tuin. Dit wordt extra benadrukt door lange, strakke hagen. In deze enorme tuin zijn kleinere, intieme binnentuintjes aangelegd die afgesloten worden door woekerende, rijkbloeiende clematissen en klimrozen. Ook is hier een lange rozenboog te vinden vol met ramblers die in de maand juni voor een zee van bloemen zorgen. Via de achteruitgang, langs een verscholen weitje kom je lopend langs de kreek, waar soms de ijsvogel broedt, kijkend over het vlakke Zeeuwse land met de Zeelandbrug in de verte. Voor de echte rozenliefhebber is er in de Zeeuwse Rozentuin in Kats vanaf mei tot half november altijd wel wat te zien. Maar ook in de winter, met sneeuw bijv., kan de tuin een prachtige verstilde aanblik hebben. Ook zijn dan veel vogelsoorten goed waar te nemen. En ook in het voorjaar, als de narcissen bloeien en de eerste bloesem zich laat zien en alle vogels weer gaan zingen en de konijnen rondspringen kan de tuin betoverend zijn."

"Een droom die uitkomt. Al een paar jaar waren we op zoek naar die ene buitenplek waar natuur, ruimte en creativiteit samen kunnen komen. Omdat we er van overtuigd zijn dat dit soort omgevingen de mens goed doen. Daar waar je de tijd even helemaal kunt vergeten en nieuwe energie kunt opdoen. Nooit hadden we durven dromen dat we dit paradijs tegen het lijf zouden lopen. Deze plek in Kats die in 25 jaar tijd uitgroeide tot een groene oase vol bloemenpracht. Waar de natuur niet simpelweg wordt geconsumeerd, maar in allerlei opzichten mét de natuur wordt gewerkt. Een plek waar verschillende soorten kunst, rafelrandjes, experiment en verbeeldingskracht een unieke dans uitvoeren met het gecreëerde landschap. Lenze Plass startte in 1995 onder de naam Zeeuwse Rozentuin samen met zijn zijn zus Claudia en hij wist het tot grote hoogte te brengen. Wij werden er verliefd op en hebben begin 2021 het stokje overgenomen. Samen met het fantastische, kundige team dat al jaren meebouwt, gaan wij nieuwe avonturen beleven. Met elkaar, maar vooral met jullie, onze gasten. Onder de naam Zeeuwse Oase, want inmiddels is de plek veel en veel meer dan enkel een rozentuin. We zien er naar uit je te ontmoeten, Team Zeeuwse Oase."

Terug naar boven

Eten en drinken

Buurtsuper
Het viel de anno 2019 17-jarige Dimitri Nijsse op dat het in buurdorp Kortgene op zaterdag best druk is, maar dat het in zijn eigen dorp Kats op zaterdag maar een dooie boel was. Toen bedacht hij: "We hebben in ons dorp een buurtsuper nodig. Zo komt er weer eens iemand buiten. Ook is het handig, omdat hier veel ouderen wonen die niet meer zo mobiel zijn." Achterliggende gedachte was ook dat de mensen dan weer een ontmoetingspunt hebben om een praatje met elkaar te maken. Want dat was er in dit zeer kleine dorp ook niet meer.

"Dimitri heeft zijn voorstel om een buurtsuper te starten ingediend bij de Dorpsraad. Dit is door de Dorpsraad opgepakt en samen met hem uitgewerkt. Dankzij de samenwerking van Albert Heijn Kamperland, de Dorpsraad, de Commissie van Beheer van dorpshuis De Vriendschap en de gemeente Noord-Beveland is de realisatie van buurtsuper Albert Kleijntje in het dorpshuis mogelijk gemaakt. Een groot aantal vrijwilligers uit het dorp zet zich in om de buurtsuper te runnen. De winkelruimte is ook bedoeld als ontmoetingsplaats waar men met een kopje koffie/thee kan drinken en een praatje kan maken met dorpsgenoten. We denken dat dit bijdraagt aan de leefbaarheid van ons dorp. Met Albert Heijn Kamperland is bovendien afgesproken dat zij een deel van de verkoopprijs aan ons laten, zodat we voor het dorp inkomsten kunnen creëren die door Dorpsraad Kats in overleg met de dorpsbewoners voor het dorp kunnen worden ingezet.

Naast de mogelijkheid om boodschappen te doen bij buurtsuper Albert Kleijntje kun je ook bestellingen doen via de buurtsuper. De boodschappen worden dan bezorgd bij Albert Kleijntje, waar ze opgehaald kunnen worden. Eventueel kan ook aan huis worden bezorgd." (bron: site van het dorpshuis) De buurtsuper is drie keer per week open. Op dinsdag en donderdag van 16.00-18.30 uur, en op zaterdag van 10.00-12.30 uur. - Beluister ook de reportage van Omroep Zeeland met Dimitri Nijsse d.d. 3-4-2019. - Bij de feestelijke opening op 6 april 2019 puilde de buurtsuper uit van de klanten.

Eind 2019 draaide de buurtsuper nog altijd als een tierelier (hoewel sommigen in de supermarktbranche hadden voorspeld dat dit initiatief geen lang leven beschoren zou zijn). "Vooral op zaterdag is het druk. Dat is zo leuk, mensen komen dan de verse broodjes bij ons opeten. Wij zetten dan een pot jam op tafel en ze kunnen lekker bijkletsen", aldus vrijwilliger Lineke Verkammen. En de PZC betitelt het initiatief in het voorjaar van 2020 als 'een schot in de roos'.

Katse Fratsen
"In Kats bevindt zich een klein, nostalgisch winkeltje, genaamd Katse Fratsen (Dorpsstraat 26). Brood, taart en koek komen er vers uit de oven. Verse sappen, thee en koffie en verpakt ijs. Er wordt zo duurzaam mogelijk gewerkt met composteerbare bekers en bordjes en klanten worden ook uitgenodigd om hun eigen verpakking mee te nemen. Daarnaast is er een gedeelte met tweedehands spulletjes die een nieuw leven zoeken." Regelmatig post ze op de Facebookpagina in tekst en beeld wat er die dag aan verse lekkernijen te vinden is. Zo post ze op 27 maart 2022: "Dit hebben we vandaag. Wat leuk was 't weer om alles te maken! Komen jullie proeven?: - Vlierbloesemtaart met roomkaascreme en verse frambozen; - Pestokaas pakketjes; - Oreo roomkaas bonbons met gedroogde bloemetjes; - Brownies; - Soya latte. En alles is deze week geschikt voor Vegans en dus ook lactosevrij voor mensen met lactose allergie."

Restaurant
In 2021 hebben Kris en Kelly de Wee uit Goes restaurant de Katse Kaai overgenomen, midden in de voor o.a. de horeca zware tijden van de coronacrisis, met door het jaar heen diverse hele en gedeeltelijke 'lockdowns'. Omdat ze nog maar net van start waren gegaan, vielen Kris en Kelly buiten allerlei steunregelingen van het Rijk. Toch hebben ze zich door de crises heengeslagen en blijven ze vastberaden om van de Katse Kaai een toptent te maken. In dat kader vinden we d.d. 25-2-2022 het volgende bericht op hun Facebookpagina: "Na bijna 1,5 jaar geleden te zijn begonnen aan ons avontuur in Kats, kunnen we vanaf vandaag écht aan ons avontuur beginnen!: Geen mondkapje meer, geen QR-code meer, geen 1,5 meter meer. Maar lekker genieten van onze gasten hun lach, gezelligheid en onze gasten bedienen hoe wij dit willen.

Na deze zware periode zonder dat wij staatssteun kregen kunnen wij bijna zeggen: we hebben het overleefd. Maar we zijn er nog niet, de gevolgen van deze periode zullen we nog wel ff voelen. Maar wij zijn positief in de uitkomst en toekomst. Mede door de lieve mensen in Kats die ons door deze zware periode hebben gesleept, gesteund (financieel en mentaal) en wij hopen dat wij voor deze mensen het dorp op de kaart kunnen zetten in positieve zin, door 1 van de toprestaurants van Zeeland te worden. Wat ons doel altijd zal blijven: kwaliteit, aandacht voor gast en gerecht. Wees welkom in ons restaurant, reserveer uw avondje uit op Katsekaai.com/reserveringen of bel 06- 10800519. Voor iedereen die ons geholpen heeft de afgelopen 1,5 jaar: een welgemeend Dankjewel!" Als je Kris en Kelly financieel nog een hart onder de riem wilt steken kun je hen nog steunen middels hun crowdfunding actie.

Waar een klein dorp groot in kan zijn! Met buurtsuper Albert Kleijntje én lekkernijenzaak Katse Fratsen én restaurant Katse Kaai. Daar zou je toch alleen al voor naar dit dorp willen verhuizen? ;-)

Oesters
"Schelpdierkweekbedrijf Bonton Products heeft een off-bottom-oesterkweeklocatie nabij Kats, op een perceel in de Oosterschelde in de buurt van de Zeelandbrug. Hier worden oesters op tafels opgekweekt tot consumptie formaat. De oesters liggen hier in zakken op stellages (tafels) die zich ongeveer 50 cm boven de bodem bevinden. Onderzoek. In het kader van het RAAKPRO-project Zilte Productie zijn op deze locatie in 2014-2015 onderzoeken uitgevoerd naar de stuurvariabelen droogvalduur, dichtheden en groenbestrijding van oesterkweek in zakken op tafels."

Terug naar boven

Links / voorzieningen / verenigingsleven

- Belangenorganisatie: - Dorpsraad Kats. Voor zover ons bekend is de dorpsraad niet met een website of -pagina op het internet aanwezig. Ook anderszins kunnen wij niets inhoudelijks over de dorpsraad op het internet vinden.

- Dorpshuis: - Dorpshuis De Vriendschap is in 1983/1984 door en voor de inwoners gebouwd. Het werd daarna al snel dé ontmoetingsplek voor het dorp en omgeving en herbergt tal van activiteiten: dorpsfeesten, sportvereniging SV Kats, toneel, muziekoptredens, BSO, Peuterspeelzaal, huisarts en biljart. Ook voor cursussen, recepties en vergaderingen biedt het Dorpshuis prima onderdak. Maar bovenal biedt het dorpshuis een gezellige bar (dinsdag- en donderdagavond) met een gastvrije beheerster. Kortom een gezellig thuis voor iedereen.

Op de site van het dorpshuis vinden we een mooi verhaal over hoe het zo is gekomen: "Toen in 1972 het nieuwe schoolgebouw in de Christinastraat in gebruik werd genomen, is het oude schoolgebouw in de Noordlangeweg verbouwd tot gymnastieklokaal (2 schoollokalen). 1 schoollokaal werd gebruikt als kleuterschooltje. Begin jaren tachtig vonden er besprekingen plaats om de gymzaal te verbeteren. Medio 1982 presenteerde een werkgroep, waarin vertegenwoordigers van gemeente en van alle belanghebbende groepen in Kats een plan. In dit plan werd geopperd om de voorgevel van de voormalige lagere school een meter of vier richting Noordlangeweg te halen, door het dak omhoog te brengen en door aan de west- en zuidkant een stukje lage aanbouw te plegen. Wat hadden we dan onder dak? Een gymzaal van 200 m2 met redelijke hoogte voor een aantal balspelen en met een vloer die tegen een stootje kan als er gefeest wordt. Verder: een keuken, een leraarskamer, ook geschikt als jeugdsoos, 4 douches, 2 kleedruimtes, 6 toiletten, 1 openbare telefooncel, en een entree, die ook per rolstoel toegankelijk is. Bij dit alles inbegrepen de inrichting van gymzaal en keuken. Dit was een voorlopig-definitief plan. Grootste probleem voor de realisatie van dit project was de financiering. Door inspanning van toenmalig burgemeester Van der Linde kwam dit alsnog voor elkaar. Zijn bezoek aan het Ministerie WVC had als resultaat dat het hergebruik van de buitenmuren van het oude schoolgebouw ons 400.000 gulden zou opleveren. Zodoende konden de plannen ten uitvoer worden gebracht.

Zaterdag 10 september 1983 ging een grote groep vrijwilligers aan de slag en met vereende kracht werden de gymnastiektoestellen verhuisklaar gemaakt. Tevens werden de pannen van het dak gehaald en de tegels uit het voorplein verwijderd en gestapeld. De bouwketen van de firma Peeters stonden er al. De sloop van de oude school en de nieuwbouw van het dorpshuis kon nu echt beginnen. Vergadering na vergadering hadden de mensen uit de werkgroepen (beheer en bouw) dorpshuis Kats nodig om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen en de openingsdatum in november 1984 te halen. Met name de leden van de werkgroep bouw hadden het dubbel druk, want regelmatig overleg tussen de dienst Gemeentewerken, O.N.B., aannemer Peeters en de gemeente moest ook bijgewoond worden. De Katsenaren in deze werkgroep, Rien Koster en Leen van Loon, hadden de coordinatie van de zelfwerkzaamheden op zich genomen. Vier avonden in de week werd er druk gewerkt. Als voorbeeld de zelfwerkzaamheid aan de grote zaal: voorbehandelen en schilderen van de plafondschroten, schilderen plafondplinten, voorbehandelen en afwerken van de wandschroten, aanbrengen van wandschroten met firetdoek, aanbrengen verlichtingsarmaturen, voorbehandelen en afwerken met kwartsstructuurverf van alle gestukadoorde wanden, rachelen. Zo was er een takenlijstje voor alle ruimten van het nieuwe dorpshuis. Deze zelfwerkzaamheid leverde zo`n 50.000 gulden op en dat was een redelijke besparing op een totaal van 875.000 gulden.

Zaterdag 24 november 1984 was het dan eindelijk zo ver. Onder grote belangstelling van de Katse bevolking opende burgemeester E.J.Hoogendijk-van Duijn van Kortgene het nieuwe dorpshuis. Zij onthulde de naam De Vriendschap boven de entree van het gebouw en stapte vervolgens als eerste naar binnen, dwars door een in de deuropening gespannen tekening heen. Na de opening kon SV Kats van start met een compleet nieuwe afdeling; Badminton. Maar liefst 30 Katsenaren werden lid en zodoende werd er op 3 avonden gespeeld. Naast de al bestaande tafeltennisafdeling en de trimgroepen werd er ook door de basisschool voor gymnastiek van het gebouw gebruik gemaakt. De jeugdsoos richtte zelf hun ruimte in en organiseerde vele activiteiten. Ton Zonneveld en Jos Breas waren hier de leidende krachten. In de kleine zaal stond inmiddels een wedstrijdbiljart. Kees Tazelaar, Jan Clement en Leen van Loon staken de koppen bij elkaar en op hun initiatief werd een biljartvereniging opgericht (DVK = De Vriendschap Kats). In het voorjaar van 1985 speelden maar liefst 20 biljarters op 2 speelavonden op het Katse groene laken. Er werden door danscentrum Ed & Christien zelfs danslessen gegeven.

Coby Knip werd per 1 januari 1985 benoemd tot beheerster en de Gemeenteraad Kortgene installeerde op 31 januari 1985 een Commissie van Beheer om zodoende een goede voortgang te waarborgen. Het nieuwe dorpshuis voorzag zonder meer in een grote behoefte en betekende een grote versterking voor de levensvatbaarheid van het dorp. Elk kalenderjaar vonden er vele vergaderingen en vele grote en kleinere festiviteiten plaats. Denk aan de jaarlijkse grote avonden van de SV, Oranjefeesten, toneelavonden, Live in Kats enz. De kleine zaal herbergde ook een peuterspeelzaal. Na de verbouwing in 2006 kregen de peuters een eigen vast lokaal. Dat werd in voorjaar 2007 in gebruik genomen door stichting KIBEO waar de Katse peuterspeelzaal en de BSO (buitenschoolse opvang) inmiddels waren opgenomen. De kleine zaal was uitgebreid en zeer geschikt voor vergaderingen geworden. Tevens werd er een nieuwe berging gerealiseerd. Het Katse dorpshuis kon weer een hele tijd vooruit. Het is zonder twijfel een multicultureel gebouw geworden, een gebouw dat niet meer uit de Katse samenleving is weg te denken!"

- Sport: - Sportvereniging SV Kats heeft 2 afdelingen; badminton en BIK. "Badminton. Senioren. Op dinsdag- en donderdagavond wordt er vanaf 20.00 uur gebadmintond in Dorpshuis De Vriendschap. We hebben 2 teams die (op vrijdagavond) competitie spelen (uitwijkmogelijkheid: woensdagavond): het 1e speelt in de 7e divisie. Het 2e speelt in de dubbelcompetitie. Competitie contactpersoon (CCP): Pim van Loon, tel 06-28253882, e-mail info@ploon.nl. Jeugd. Elke dinsdag is er tussen 19.00 en 20.00 uur een jeugd-groep onder leiding van Harm Stuyt. Lijkt het je ook leuk om mee te doen, neem dan contact met ons op. BIK. Op maandagavond is het van 19.30-20.30 uur 'Bewegen in Kats' (BIK) in Dorpshuis De Vriendschap. Elke week wordt er een andere activiteit gedaan, dit kan zijn: callanetics, aerobics, zoomba, yoga, enz."

- "Bootcamp Kats is een gezellige, laagdrempelige sportgelegenheid waar leden in klein groepsverband op een uitdagende manier sterker en fitter kunnen worden door CrossFit en bootcamp. Een mix van krachttraining, conditietraining, gymnastics en gewichtheffen. Meld je snel aan voor een gratis proefles!" In de warmere tijd van het jaar trainen ze buiten, in de winterperiode trainen ze binnen, in de gymzaal van het dorpshuis.

Reacties

(4)

(...)

(...)

Oké, daar heb ik begrip voor, ikzelf maak niet zulke goede foto's als die van u, dus dat was mijn vraag in het eerste bericht.

Met vriendelijke groeten
Bram Korteknie.

OK, helder.
Enkele tips in dit kader:
- Ga op pad op een zonnige dag met een helder blauwe lucht, liefst nog met wolken erbij. Dat maakt een zelfde foto van een dorpsgezicht, kerk, molen, boerderij, woning etc. gelijk 10x mooier.
- Maak alle foto's horizontaal, want als je op een webpagina foto's afwisselend horizontaal en verticaal hebt geeft dat een erg rommelig beeld. Dus plaatsnaamborden, molens, kerktorens e.d. gewoon horizontale foto's van maken en dan dus een stukje omgeving meepakken.
Van beide vindt u bijv. hier http://borden.plaatsengids.nl/pgemEemsdelta.html een heleboel voorbeelden. Dat hoeft u alleen maar na te doen. :-)
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen