Bareveld

Plaats
Dorp
Aa en Hunze Veendam
GroningenDrenthe

Bareveld bord [640x480].jpg

Bareveld is een dorp in grotendeels provincie Groningen, gemeente Veendam (t/m 1968 gemeente Wildervank), deels provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze (t/m 1997 gemeente Gieten).

Bareveld is een dorp in grotendeels provincie Groningen, gemeente Veendam (t/m 1968 gemeente Wildervank), deels provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze (t/m 1997 gemeente Gieten).

bareveld_ophaalbrug.jpg

De ophaalbrug in Bareveld, met uitzicht op het Groningse deel van het dorpje, dat alleen aan het straatnaambordje Bareveld als zodanig te herkennen is.

De ophaalbrug in Bareveld, met uitzicht op het Groningse deel van het dorpje, dat alleen aan het straatnaambordje Bareveld als zodanig te herkennen is.

bareveld_voorm._gereformeerde_kerk_huisnr._10_kopie.jpg

Bareveld, met links de voormalige Gereformeerde kerk Licht en Kruis (© Google)

Bareveld, met links de voormalige Gereformeerde kerk Licht en Kruis (© Google)

Bareveld

Terug naar boven

Status

- Bareveld is een dorp in grotendeels provincie Groningen, gemeente Veendam (t/m 1968 gemeente Wildervank), deels provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze (t/m 1997 gemeente Gieten).

- Het dorp Bareveld heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen valt het Drentse deel van het dorp daarom sindsdien onder het O naastgelegen lintdorp Nieuwediep, het Groningse deel van het dorp valt daarom sindsdien onder het N gelegen buurdorp Wildervank.

- Het Drentse deel van Bareveld heeft een 'bebouwde kom' en heeft daarom blauwe plaatsnaamborden (komborden). Het Groningse deel heeft geen eigen plaatsnaamborden, en ligt binnen de bebouwde kom van Wildervank.

Terug naar boven

Naam

In het Gronings
Boareveld.

Oudere vermeldingen
Baarveld, Barreveld (foutief), 1817 Bareveld.

Naamsverklaring
De naam komt van 'het boare veld' = braakliggend stuk land.

Terug naar boven

Ligging

- Het dorp ligt Z van Wildervank, N van Gieterveen, rond de wegen Bareveldstraat, Ericastraat en Pijlkruidstraat (= het Groningse deel, het vroegere Zuideinde van Wildervank) en Bareveld en Oude Tolweg (= het Drentse deel). De Oude Tolweg is een klein doodlopend weggetje en heeft ca. 150 huisnummers, maar dat blijkt betrekking te hebben op het recreatiepark ter plekke en betreft dus geen woonhuizen.

- Bareveld ligt rond de kruising van de N33 (Assen-Eemshaven) met de N365 (Hoogezand-Stadskanaal). Het is een uniek ‘grensgeval’; doorsneden door het Grevelingskanaal, ligt aan de N zijde het Wildervankster deel (gem. Veendam, GR), aan de Z zijde het deel in de gem. Aa en Hunze (DR), en de brug over het kanaal is eigendom van de gem. Groningen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- Bij beide toenmalige gemeenten (Gieten en Wildervank) komt Bareveld in de Volkstelling van 1840 niet apart voor. Nieuwediep overigens ook niet. Dit gebied was toen nog volop in ontginning en zal qua Volkstelling in die tijd onder Gieterveen hebben gevallen. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 160 huizen met ca. 400 inwoners, grotendeels vallend onder het Groningse deel. Ca. 10 huizen met ca. 25 inwoners (plus een vakantiepark met recreatiewoningen) vallen onder het Drentse deel.

Terug naar boven

Geschiedenis

Dam en turfafvoer
Bij Bareveld lag vroeger een dam. Op grond van een convenant uit 1817 tussen de stad Groningen en de Drentse veenmarken van Eext tot Valthe mocht die niet worden doorgestoken. In dit convenant trof de stad een regeling met de Drenten voor de afvoer van hun turf via de Drentse Monden over het Stadskanaal en het Grevelingskanaal via het Kielsterdiep en het Winschoterdiep naar de stad. De dam moest ervoor zorgen dat de turf niet via Veendam vervoerd zou worden, omdat dat kanaal niet in eigendom was bij de stad. De stad zou dan niet alleen passagegelden mislopen, maar vreesde dan ook de controle kwijt te raken. Pas in 1873 is de dam verwijderd.

Van der Aa(1) verwoordt dit als volgt: "Bij het beroemde convenant tusschen de stad Groningen en de Drentsche veengenooten der markten Eext tot en met Valthe, in 1817 gesloten, is onder anderen bedongen de afvoer der turf uit de markten beoosten Bareveld, door het nieuwe Stadskanaal, weshalve deze plaats niet kan of mag doorgegraven worden. Zij strekt tot verzekering van dien afvoer en van de daarmede verbonden inkomsten der Stad (Groningen, red.). Deze inkomsten moeten eene vergoeding opleveren voor de ontvangst en den zwaren last van het Drentsche water uit die markten in de kanalen, welke naar en door de Stad leiden, en voor de aanzienlijke kosten, welke de Stad jaarlijks tot het Stadskanaal enz. moet besteden, en bij voortduring moet dragen."

Huize Bareveld was in de 18e en 19e eeuw een bolwerk van de stad Groningen. Het werd, net als de grond er omheen, gekocht door de stadsbestuurders om te voorkomen dat de Drenten hun turf zouden afvoeren via het Oosterdiep in Wildervank. Daar kon de stad geen belasting en tol op heffen, op het nieuw gegraven Stadskanaal wél. Tot een paar jaar geleden was de stad Groningen nog eigenaar van dit stukje Drenthe.

Grensgeval en tolhuis met tolhek
Volgens Van der Aa lag in 1840 het grootste deel van deze plaats, met het woonhuis van herberg Huize Bareveld (een nog altijd bestaand pand), in de gem. Gieten (DR), en het kleinste deel, met de schuur van de herberg, in de gem. Wildervank (GR). Bij de voormalige herberg was vroeger een tolhuis en tolhek, op de grenzen van Groningen en Drenthe. De herberg is tegenwoordig een chauffeurscafé / restaurant.

Station
Vlak voor de afdraai in de spoorlijn van Wildervank naar Stadskanaal lag het station van Bareveld. Het gebouw dateerde van 1910. De spoorlijn is in de loop der tijden steeds minder belangrijk geworden. Het station is in 1956 gesloten, het stationsgebouw is in 1979 helaas afgebroken. Ter plekke is tegenwoordig een halte van Museumspoorlijn STAR.

Tweede Wereldoorlog
De boerderij op de hoek van de Bareveldkade en de K.J. de Vriezestraat in Bareveld (W van het vroegere Hotel De Veenkoloniën) dateerde uit 1887 en is bij de bevrijding van Wildervank in 1945 door de geallieerden in brand geschoten. In 1954 is op Bareveldkade 15 een nieuwe boerderij gebouwd met de toepasselijke naam Fenix.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Een groot deel van het Wildervankster deel van Bareveld gaat vanaf 2019 'op de schop'; alle 64 verouderde woningen aan de Ericastraat ende Pijlkruidstraat worden gesloopt. Ze worden vervangen door 32 tot 36 nieuwe woningen die weer helemaal aan de eisen des tijds voldoen.Als alles meezit zijn de eerste nieuwe huizen eind 2020 gereed. Die komen op wat nu een speelveld is, zodat de blijvers zo min mogelijk en anders zo kort mogelijk tijdelijk naar elders hoeven te verhuizen.

- De gemeenten Veendam en Aa en Hunze hebben in 2010 de Ontwikkelingsvisie Bareveld opgesteld, die de mogelijke en wenselijke ruimtelijke ontwikkelingen voor het dorp in de komende jaren inventariseert. Overigens heeft het plan ook betrekking op de buurdorpen Eexterveenschekanaal en Nieuwediep, gezien de banden die deze kleine buurkernen met elkaar hebben.

- De lagere school uit 1920 (Bareveldstraat 33) is in 1977 gesloten en in 2011 herbestemd tot Buurthuis Bareveld. In het pand werden ook kerkdiensten gehouden van de Volle Evangelie Gemeente. Eind 2017 is het pand gekocht door ondernemer Pieter Bouwman uit Siddeburen. Het pand is in 2018 verbouwd tot een grote eengezinswoning met meerdere slaapkamers en een gedeelde woning voor twee kleinere huishoudens. De woningen worden volledig ingericht tijdelijk te huur aangeboden aan mensen die bijvoorbeeld hun huis hebben verkocht en nog geen volgend huis hebben gekocht, en ter overbrugging tijdelijke woonruimte nodig hebben.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Bareveld heeft 1 rijksmonument, zijnde de 19e-eeuwse boerderij van het Oldambster type op Bareveldkade 5.

- Bareveld heeft 2 gemeentelijke monumenten, zijnde de panden op Bareveldkade 1 en 4.

- Het pand Bareveld 10 was een kerk van de Gereformeerde Kerken in Nederland. De kerk heette Licht en Kruis. Na de buitengebruikstelling is het pand gebruikt als opslagruimte. Tegenwoordig is het in gebruik als woonhuis.

- Het pand op K.J. De Vriezestraat 1 (gelegen nabij de stationshalte van de museumspoorlijn Veendam-Stadskanaal) is een oud en karakteristiek pand, maar heeft desondanks geen monumentale status. Het pand is in 1910 gebouwd als stationskoffiehuis van het toenmalige - onder geschiedenis beschreven - station Bareveld. Het was tevens een handel in pootaardappelen. Het pand is gebouwd door Willem Panman uit Musselkanaal, die verschillende horecabedrijven onder zijn naam exploiteerde. Panman verkoopt het pand in 1923 aan Jan Wiert Adams, die er Hotel Panman vestigt. Rond 1930 neemt de eerste eigenaar Willem Panman het pand weer over. In 1954 is het bedrijf, dat ondertussen stil was komen te liggen, voortgezet door Driewes Huisman, onder de naam Hotel-Café-Restaurant Panman. Deze ging in 1955 failliet. Van 1955-1958 komt de exploïtatie voor rekening van Lubbertus Lasker. In mei 1958 wordt het pand verkocht aan Harm Peper, die het Hotel Peper noemt. In 1973 stopt Peper met de exploitatie. Vanaf 1975 wordt er Bar/Café/Kamerverhuurbedrijf De Peperbus gerund. Onder de familie Teuben krijgt het pand in 1979 de naam Hotel De Veenkoloniën. (bron: site met oude ansichtkaarten van deze regio van Piet Remeijer uit Veendam)

Op enig moment - het jaar is ons vooralsnog niet bekend - namen Trijnie Froma en Jan Wildeboer het complex over. Zij vestigden er Zorghotel De Veenkoloniën, wat vemoedelijk in 2015 failliet ging. In januari 2016 nam Thuiszorg Mardan uit Midwolda het complex over en is het hernoemd in Zorgvilla Mardan. In december 2016 moest de zorgvilla op last van de Inspectie voor de Gezondheidszorg worden ontruimd, omdat de firma op een aantal punten niet aan de aan haar gestelde voorwaarden zou voldoen. Per 1-2-2017 is de firma Mardan failliet verklaard. De huidige functie van het complex is ons niet bekend.

- Rechts naast het hierboven beschreven voormalig Hotel De Veenkoloniën aan de K.J. de Vriezestraat staat een monument uit 1919 ter nagedachtenis aan het overlijden van K.J. de Vrieze op 30 januari 1915. Klaas Jan de Vrieze, waar de K.J. de Vriezestraat dus naar is genoemd, was van boerenafkomst en zat in het onderwijs. Hij was onder meer hoofd der school in de Wildervanker buurtschap Wildervanksterdallen en gaf les in landbouwkunde in Veendam. Hij exploïteerde samen met zijn buurman een bemestingsproefveld op pas ontgonnen dalgrond. Hij kreeg grote bekendheid door het gebruik en het promoten van kunstmeststoffen. Op het monument staat de tekst: "Hij wees de landbouw nieuwe wegen, den boer tot heil, het land ten zegen."

- Tegenover Huize Bareveld, bij de ophaalbrug, staat nog een voor ons land zeldzaam restant van een tankwering. Het in 1939 aangelegde object bestaat uit schuin in de grond verankerde tramrails, wat een ‘aspergeversperring’ wordt genoemd, naar het uiterlijk, dat aan uit de grond stekende asperges doet denken. Dit restje van de oorlog is nooit opgeruimd omdat de gemeenten Gieten en Wildervank (sinds 1969 Veendam) en de stad Groningen het niet eens konden worden over wie dit moest betalen, waarmee het onbedoeld een monument is geworden. Naast oorlogsmonument is de versperring dus ook een gedenkteken voor bestuurlijk onvermogen...

Zoals bij veel andere monumentale objecten in ons land, vroeg de hoofdredacteur van Plaatsengids.nl zich ook hier af, toen hij er in de loop der jaren weleens langsreed, waarom hier geen informatiepaneel bij staat dat de argeloze voorbijganger toelicht wat er zo bijzonder is aan dit object. Petra Brands uit buurdorp Eexterveenschekanaal bedacht dat in 2015 ook en ging lobbyen om dit voor elkaar te krijgen. Het object staat precies op de grens van de provincies Drenthe en Groningen en daarmee van de gemeenten Aa en Hunze respectievelijk Veendam. Ze komt er achter dat het object zich kennelijk net op grondgebied van de gemeente Veendam bevindt en dat ze dus daar moet aankloppen. Petra schakelt Stichting Menno van Coehoorn in, een landelijke vrijwilligersorganisatie die ijvert voor het behoud van historische verdedigingswerken, die haar helpt om de gemeente Veendam te overtuigen van de bijzondere betekenis van de versperring. Het resulteert uiteindelijk in de onthulling van een plaquette op 4 mei 2018.

- Sluis Battjesverlaat in het Boven Oosterdiep, tussen de Bareveldstraat en de Bareveldkade, vanuit het Z gezien direct na de K.J. de Vriezestraat.

Terug naar boven

Beeld

- Oude ansichtkaarten van Bareveld op de site van Piet Remeijer, waar je nog veel meer interessante informatie vindt in tekst en beeld over andere plaatsen in de regio.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Bareveld (online te bestellen).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Belangenorganisatie: - Dorpsbelangen- en Buurtvereniging Nieuwediep/Bareveld is voor zover ons bekend niet met een website of -pagina op het internet aanwezig. P/a Nieuwediep 115. Contactpersoon mevr. M. Muntjewerf, tel. 0598-468472.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Bareveld is opgericht in 1946.

Reacties

(6)

Ik ben in 1944 geboren in hotel De Veenkoloniën.
Mijn ouders vertelden mij dat zij tijdens de bevrijding met mij zijn gevlucht naar de boerderij die er naast stond, Fenix dacht ik.
Er werd hevig gevochten tussen Canadezen en Duitsers. De boerderij werd in brand geschoten. Zijn er mensen die daar nog wat van weten, dan hoor ik dat graag.

Dank voor uw reactie heer Walland. Ik was me er nog niet van bewust dat er in Bareveld een markant pand staat dat een hotel is geweest. Nu dankzij u dus wel, dus dank voor deze tip. Ik heb aan de geschiedenis van dat pand nu enkele alinea's gewijd in het hoofdstuk Bezienswaardigheden (vanaf de 4e alinea aldaar).
Van de door u bedoelde boerderij heb ik een oude ansichtkaart gevonden en ik heb er een link bij geplaatst naar een Google StreetView afbeelding van de huidige boerderij die daar in 1954 ter vervanging is gebouwd. Die heet Fenix, de voorganger kennelijk niet, getuige de beschrijving bij de oude ansichtkaart. Zie het hoofdstuk Geschiedenis, alinea Tweede Wereldoorlog.
Mocht iemand hier nog iets aanvullends over te melden hebben, dan laat ik u dat weten.
Tip: er is een boek verschenen over oorlog en bevrijding in Veendam en Wildervank. Grote kans dat het door u beschreven gebeuren daarin wordt beschreven lijkt me. Het is te leen bij of via de bibliotheken in de regio. Zie https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.13478023X.html/aanzien-doet-g....
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Wie kan mij iets vertellen over de historie van het voormalig kerkje in Bareveld. Als ik goed geinformeerd ben was het een soort dependance van de Gereformeerde kerk in Wildervank. Het had de naam Licht en Kruis.

(excuses voor mijn late reactie, wegens ziekte)
Volgens mij heb ik ooit al eens tevergeefs het internet afgezocht in de hoop meer informatie over dit vroegere kerkje te vinden. Het zal inderdaad wel onder de Gereformeerde kerk van Wildervank hebben gevallen. Tegenwoordig is dat https://www.protestants-wildervank.nl/. Als ik u was zou ik hen mailen. Wellicht is er bij hen nog iemand die meer weet over dit vroegere kerkje.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Goede morgen,

wil graag meer informstie over de "stichter“ van Bareveld.
Heeft u een link? (naar iemand die het kan weten?)
Bij voorbaat mijn dank voor de moeite.

Dé autoriteit op het gebied van ontstaan en ontwikkeling van de plaatsen in deze omgeving is het Veenkoloniaal Museum in Veendam. Dus als ik u was zou ik daar eens gaan buurten. Hun gegevens vindt u hier: https://www.plaatsengids.nl/veendam#geschiedenis
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen