Noordeloos

Plaats
Dorp
Molenlanden
Alblasserwaard
Zuid-Holland

noordeloos_collage.jpg

Noordeloos is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gem. Molenlanden. Het was een zelfstandige gem. t/m 1985. In 1986 over naar gem. Giessenlanden, in 2019 over naar gem. Molenlanden. (© Jan Dijkstra, Houten)

Noordeloos is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gem. Molenlanden. Het was een zelfstandige gem. t/m 1985. In 1986 over naar gem. Giessenlanden, in 2019 over naar gem. Molenlanden. (© Jan Dijkstra, Houten)

noordeloos_dorpswinkel_de_buurt.jpg

Jaantje stopt in 2013 met haar Winkel van Jaantje in Noordeloos, want ze is dan 83 en dan mag je ook wel eens van je pensioen gaan genieten. Gelukkig zijn er net op tijd opvolgers gevonden. Het is nu dorpswinkel De Buurt met, sinds 2016, ook De Kapperij.

Jaantje stopt in 2013 met haar Winkel van Jaantje in Noordeloos, want ze is dan 83 en dan mag je ook wel eens van je pensioen gaan genieten. Gelukkig zijn er net op tijd opvolgers gevonden. Het is nu dorpswinkel De Buurt met, sinds 2016, ook De Kapperij.

Noordeloos (3).jpg

In Noordeloos, een dorp in de Alblasserwaard

In Noordeloos, een dorp in de Alblasserwaard

Noordeloos (2).JPG

In Noordeloos, gelegen aan het gelijknamige riviertje

In Noordeloos, gelegen aan het gelijknamige riviertje

Noordeloos.JPG

Noordeloos, een mooi dorp

Noordeloos, een mooi dorp

Noordeloos (4).JPG

In het centrum van Noordeloos

In het centrum van Noordeloos

noordeloos.jpg

De Nederlands Hervormde kerk uit de 15e eeuw in Noordeloos, ze noemen hem ook wel de Grote Kerk

De Nederlands Hervormde kerk uit de 15e eeuw in Noordeloos, ze noemen hem ook wel de Grote Kerk

ZH gemeente Noordeloos in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Noordeloos in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Noordeloos in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Noordeloos

Terug naar boven

Status

- Noordeloos is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Alblasserwaard, gemeente Molenlanden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1985. In 1986 over naar gemeente Giessenlanden, in 2019 over naar gemeente Molenlanden.

- Wapen van de voormalige gemeente Noordeloos.

- Onder het dorp Noordeloos vallen ook de buurtschappen Den Dool, Overslingeland en een deel van de buurtschap Minkeloos.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1331 Nordeloes, 1514 Noordeloos.

Naamsverklaring
Waarschijnlijk een samenstelling van loos ‘waterloop, afwatering’ en noord ‘noord’, of anders n-oord ‘oord’ met voorgevoegde n. (3083)

Voormalig burgemeester Schakel noemde het dorp "een kraal aan de rijgdraad van een veenriviertje".

Terug naar boven

Ligging

Noordeloos ligt NNW van Gorinchem, ZW van Meerkerk, N van Hoornaar, NW van Hooglblokland, aan beide zijden van het riviertje de Giessen. Het dorp wordt doorsneden door proincialeweg N214 en ligt grotendeels N daarvan, deels Z ervan.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Noordeloos 112 huizen met 817 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 90/667 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Overslingeland 17/124 en Minkeloos (deels) 5/26. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Noordeloos was in de middeleeuwen een zogeheten hoge heerlijkheid, met een slot. De eerste 'heer' die in dit kader in de archieven wordt vermeld, is Arnoud van Arkel, in 1293. Na 1418 komt de hoge heerlijkheid in handen van andere adellijke geslachten, waaronder sinds 1611 de Brederodes. In 1716 wordt 't Slot aangekocht door de Gorinchemse wijnkoopman Hendrik van Barnevelt. Deze gebruikt de heerlijkheid als buitenplaats en bouwt een nieuw herenhuis op de plaats van zijn voorganger. De Van Barnevelts hielden de heerlijkheid tot 1829.

Rond 1880 verrijst er een nieuw huis in neogotische stijl. In 1968 wordt dit huis afgebroken en vervangen door de huidige woning (op het Laantje, nabij de splitsing met de weg Grotewaard). Wat rest is het omgrachte terrein en de toegangsbrug. Bij de oprit liggen twee zware, mogelijk 16e-eeuwse consoles, die uit het oudste slot afkomstig kunnen zijn. De graftombe in de NH kerk van het geslacht Barnevelt herinnert nog aan de slotheren. - Afbeelding Slot Noordeloos begin 18e eeuw. - Slot anno 1786. - Pand op de plek van het Slot, uit ca. 1880., afgebroken in 1968.

Voor nadere informatie over de geschiedenis van dit dorp kun je terecht bij Historische Vereniging Hoogblokland, Hoornaar en Noordeloos. - Historische Vereniging op Facebook. De Historische Vereniging heeft een expositieruimte in de toren van de Hervormde kerk. Hier zijn o.a. oude gereedschappen en andere gebruiksvoorwerpen tentoongesteld. De toren is geopend tijdens de Jaarmarkt (1e za van augustus) en op de Open Monumentendag in september. Daarnaast kan de toren op afspraak door groepen worden bezocht. Naast deze expositieruimte heeft de vereniging de beschikking over een ruimte voor opslag en restauratie van oudheidkundige voorwerpen, boeken en kranten. Dit gebouw is gevestigd aan de Noordzijde 3. Hier zijn elke woensdagmiddag vrijwilligers aan het werk met het restaureren, onderhouden en catalogiseren van de bezittingen. Je bent er welkom van 13.00 tot 16.00 uur.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Eigenaar Jaantje van de dorpswinkel, die daarom in de volksmond de Winkel van Jaantje werd genoemd, vindt het in 2013 weleens tijd worden om ermee te stoppen, want ze is dan al 83... Helaas zijn er aanvankelijk geen opvolgers. Maar Noordeloos zonder dorpswinkel, dat kan natuurlijk niet! Niet alleen voor de boodschappen, maar ook omdat dan een ontmoetingspunt en een stuk 'leven in de brouwerij' in het dorp verloren zou gaan. Daarom heeft schoondochter Corrie Mesker met nog enkele dorpsgenoten de stoute schoenen aangetrokken en de winkel overgenomen. Zij beheert nu de winkel, waar nodig geholpen door haar man en zoon en andere inwoners van het dorp.

Het is nu dorpswinkel De Buurt. Voorheen een zaak in voornamelijk huishoudelijke artikelen, is het assortiment nu uitgebreid en met name gespecialiseerd in drogisterij-artikelen, speelgoed, cadeau-artikelen en originele, lekkere en gezonde streekproducten, waaronder sinds 2015 het eigen, in de streek gebrouwen De Buurt bier! Op verzoek kan men ook kerstpakketten samenstellen. In 2016 is het pand uitgebreid met een buurpand en fraai verbouwd en gerenoveerd in de bestaande stijl. In het complex is sindsdien ook kapper De Kapperij gevestigd.

- Op de plek van de voormalige Buurtschool zijn in 2016 6 nieuwe woningen gebouwd, volgens de principes van CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Noordeloos heeft 15 rijksmonumenten. De oude dorpskern is een beschermd dorpsgezicht.

- Noordeloos heeft 42 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Kerkstraat 3c) is een 14e-eeuws bouwwerk met romaanse trekjes. 15e-eeuws massief stenen doopvont, karakteristiek 16e-eeuws Tien Geboden bord, sierlijk verluchte 17e-eeuwse preekstoel, schitterend 18e-eeuws marmeren grafmonument, orgel van K.M. van Puffelen uit 1873. - Site Hervormd Noordeloos.

- De Chr. Gereformeerde kerk Eben Haezer dateert uit 1924 en heeft gekleurde glas in lood ramen. Noordzijde 1a. Tel. 0183-581453. - Site Eben Haezerkerk.

- Ontmoetingskerk (geref.), M.J. Veder van Hobokenstraat 15e. - Site Ontmoetingskerk.

- Standbeeld voor Maarten Schakel sr. (Kerkstraat). Maarten Schakel (met achtervoegsel 'sr.' omdat zijn zoon ook Maarten heet) werd op 17 juli 1917 geboren in Meerkerk en was gedurende 40 jaar, van 1946 t/m 1985, tegelijkertijd burgemeester van de 3 gemeenten Hoornaar, Hoogblokland en Noordeloos (per 1 januari 1986 zijn deze gemeenten opgegaan in de nieuwe gemeente Giessenlanden). In de Tweede Wereldoorlog is hij actief geweest in het verzet. Hij zat van 1964 tot 1981 in de tweede kamer voor de ARP en het CDA en schopte het tot vicevoorzitter van de kamer. Verder liep Schakel zo'n 55 keer de Nijmeegse Wandelvierdaagse uit. Hij is overleden op 13 november 1997. Het standbeeld is in 2002 onthuld door oud-premier Dries van Agt, het is gemaakt door beeldhouwer Marcus Ravenswaaij en het was een initiatief van oliehandelaar A.A. de Haan (een goede vriend van Schakel).

- Eind 19e-eeuwse dorpspomp geïntegreerd in een straatlantaarn, aan de Botersloot ter hoogte van de brug die de beide dorpskern-delen van Noordeloos met elkaar verbindt.

- Knikkersculptuur aan het plein in de M.J. Veder van Hobokenstraat alias het Ovale Stuiterplein. Voor nadere toelichting zie bij Evenementen > Nationale Kampioenschappen Kuiltjeknikkeren.

- Boterslootsemolen, Grotewaard 1. Wipwatermolen, in beheer bij de SIMAV. Bouwjaar 1837 (tijdens het bouwen van de molen werd de polder bemalen door de molen van de polder Blommendaal (Grotewaard 2). Ten behoeve hiervan werd waarschijnlijk de kade, die beide polders van elkaar scheidde, doorgegraven. Pas in 1919 werd definitief een duiker in deze kade gelegd om het mogelijk te maken beide polders gecombineerd te bemalen. In gebruik tot 1957. De molen is gerestaureerd en maalvaardig. Op Grotewaard 2 staat een molenromp die als woning in gebruik is. Beide molens bemaalden een andere polder waarvan de boezems parallel aan elkaar lopen. Het tegenwoordige gemaal Ot Vonk bestaat uit twee gemalen: gemaal Botersloot en gemaal Blommendaal.

- De Stijve Molen valt onder buurtschap Den Dool en wordt aldaar beschreven.

- Monumentale panden: Grotewaard 1 (molen), 9, 11, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 39, 54. Laantje 15. Nieuwendijk 11, 12, 18, 19. Noordzijde 1 (kerk), 1a, 3 (1891), 5, 7, 8, 12, 13, 23, 25, 27, 29, 32, 33, 34, 52, 53, 54, 55, 59, 60, 61, 69, 75, 82, 95 (1706), 98, 103, 118, 120. Kerkstraat 1. Kerkweg: leugenbankje. Botersloot 1, 4, 13, 30, 31, 33, 35, 39. De voormalige kerk aan de Botersloot, nabij de brug in het centrum, is tegenwoordig een woonhuis.

- Over de rivier de Giessen (de Giessen heet hier Noordeloos) ter hoogte van het dorp liggen diverse fraaie oude bruggetjes. De bruggetjes dragen bijzondere namen, zoals Marrigjesboompje.

- Gevelstenen in Noordeloos.

Terug naar boven

Evenementen

- Noordeloos is o.a. bekend van het unieke jaarlijkse evenement de Nationale Kampioenschappen Kuiltjeknikkeren (op de vrijdag voor de 1e zaterdag van augustus), georganiseerd door Nationaal Knikkercomité De Ovale Stuiter.

- 1x in de 5 jaar is er - zoals bij veel dorpen in de regio - een Feestweek. De laatste keer was in 2017, dus voor de eerstvolgende Feestweek Noordeloos (eind juli / begin augustus) moet je nog 'even' geduld hebben; die is dan dus in 2022.

- Jaarmarkt Noordeloos. Eerste zaterdag van augustus. Markt met meer dan 160 kramen langs de oevers van de Giessen. Met muziek, demonstraties van ambachten, kinderattracties en bezichtiging Bonifatiuskerk. Inlichtingen: Marktmeester G. Boon, tel. 0183-581780.

- Bij het hardloopevenement Loop naar de Pomp (op een zaterdag begin september) kun je kiezen uit de afstanden 4 km en 10 km. Voor de jeugd zijn er kortere afstanden.

- Op een zaterdag half december is er een Grote Kerstmuziekborrel in Noordeloos, vanaf 17 uur, bij de muziektent. Miniconcert om 19 uur van Muziekvereniging Volharding, met daarna een band.

- Oud en Nieuw feest.

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Openluchtzwembad De Spettertuin, Van Brederodestraat 20B. Tel. 0183-582175. Alleen geopend in de zomermaanden. Niet op zondag.

- Op zaterdag is er van 08.00-12.30 uur een minimarkt in Noordeloos, aan de M.J. Veder van Hobokenstraat.

- Ooievaarsnesten langs de Kerkweg. De weilanden rond de H. Botterweg zijn geliefd bij ooievaars.

- Eendenkooi N van de Tiendweg (de Tiendweg loopt in het oostelijke verlengde van Goudriaan), langs de Noordelosekade, die ook Langeraksekade heet, omdat de gemeentegrens Giessenlanden / Liesveld midden door deze kade loopt. Het is de NO grens van de gemeente Giessenlanden en het noordelijkste deel van Noordeloos, en tevens de ZO grens van de gemeente Liesveld. De Noordelosekade is één van de mooiste kades van de Alblasserwaard. Het stuk langs de eendenkooi is niet begaanbaar meer. (is dat nog steeds zo?, red.)

- Wandelroute rond Noordeloos.

- Op 14 maart 2018 is in de Polder Botersloot bij Noordeloos het eerste kievitsei van 2018 gevonden. De vinder is André Hornstra, vrijwilliger bij de Natuur en Vogelwacht Alblasserwaard. Het vinden van dit kievitsei luidde de start van het weidevogelseizoen 2018 in. Vrijwilligers van de provinciale Landschapsbeheerstichtingen, de Bond van Friese Vogelwachten en de weidevogelcommissie Vanellus vanellus van stichting Beheer Natuur en Landelijk Gebied (SBNL), trekken vanaf dan tot half juni het land in om waar nodig samen met boeren nesten te zoeken en te beschermen tegen verlies door landbouwwerkzaamheden. De start van het weidevogelseizoen was later dan in voorgaande jaren vanwege de vorstperiode van eind februari/begin maart.

Terug naar boven

Eten en drinken

- De eigenaren van dorpscafé 't Zwarte Paard lieten in 2017 aan de inwoners weten dat ze hun café wilden verkopen. Die waren bevreesd dat iemand het zou kopen om er een andere bestemming aan te geven, en ze wilden hun dorpscafé niet graag kwijt. Ca. 10 mannen riepen toen ze in het café 'een biertje' dronken dat ze het café samen wel zouden kopen. Vervolgens haakten ze, weer nuchter geworden, toch een voor een af. De echtparen Daniël en Annette Blokland (met een kraanverhuurbedrijf in Langerak) en Aco en Frieda Wallaard (met een aannemersbedrijf in Noordeloos) durfden het wél aan en kochten het dorpscafé om die voor het dorp te behouden. Na een verbouwing om weer aan 'de eisen des tijds' te voldoen, is 't Zwarte Paard in de nieuwe constructie in maart 2018 heropend. Qua personeel blijft alles wél bij het oude; de heren gaan niet zelf achter de bar staan, daar hebben ze geen ambitie en tijd voor. Bianca stond achter de bar en dat blijft zo.

Terug naar boven

Beeld

- Oude foto's, ansichtkaarten e.d. van Noordeloos op Facebook.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Noordeloos.

- Nieuws: - Nieuws uit Noordeloos op Facebook.

- Belangenvereniging: - Dorpsberaad Noordeloos heeft als taak de belangen van het dorp en zijn inwoners te behartigen. Het Dorpsberaad acteert hier expliciet ‘dorps-breed’, dus het gaat over onderwerpen, kwesties en acties die van belang zijn voor iedereen in het dorp. Zo zet het Dorpsberaad zich in om de leefbaarheid en schoonheid in het dorp op peil te houden. Signalering en assistentie ten behoeve van verbeteringen aan de infrastructuur en stimulans bij de ontwikkeling van huisvesting middels een ‘woonvisie’ en bouwprojecten zijn daar voorbeelden van. En ook gezellige bloembakken aan de mooie bruggetjes en een permanent zitbankje aan de Kom zijn initiatieven van het Dorpsberaad.

Als er ‘dorpsbrede’ issues zijn kan het dorpsberaad hier in faciliteren, assisteren en overleg voeren met de gemeente. Periodiek nodigt het Dorpsberaad burgemeester en wethouders van de gemeente uit om, in een zogeheten schouw, het dorp te bezoeken. Tijdens deze schouw wordt een kijkje gegeven in de bedrijvigheid binnen het dorp, alsmede knel- en verbeterpunten besproken op velerlei vlak, waar de gemeente aan kan bijdragen. Twee maal per jaar informeert het Dorpsberaad alle inwoners middels de INNoordeloos-krant, die in Noordeloos huis-aan-huis wordt verspreid en ook op de website wordt geplaatst. Daarnaast organiseert het Dorpsberaad geregeld informatie- en inspraakavonden, vooral daar waar het om belangrijke onderwerpen gaat en waar iedereen moet mogen meepraten en denken.

- MFC: - Voorheen bood Dorpshuis Noordeloos onderdak aan het bruisende verenigingsleven in het dorp. Het dorpshuis is onderdeel geworden van het nieuwe multifunctioneel centrum (MFC) het Noorderhuis. Het Noorderhuis is de plek waar jong en ouder samenkomen. Om naar school te gaan, om te sporten, om muziek te maken en andere gezamenlijke hobbies te beoefenen. MFC het Noorderhuis is in juni 2019 officieel geopend. Het Noorderhuis biedt onderdak aan tal van functies en activiteiten gericht op de leefbaarheid en levendigheid van het dorp. In het Noorderhuis bevinden zich onder andere een basisschool, peuterspeelzaal, kinderopvang, buitenschoolse opvang, sportzaal, vergaderruimte, afscheidsruimte, muziekzaal, bibliotheek en dorpskamer. Door de bundeling van al deze voorzieningen voor jong tot oud onder één dak wordt de sociale cohesie binnen de gemeenschap verder versterkt en geborgd.

- Onderwijs en kinderopvang: - School met de Bijbel. - Kindercentrum Bobbi biedt goede kleinschalige dagopvang voor kinderen in de leeftijd van 6 weken tot 4 jaar. Ook bieden zij Buitenschoolse opvang voor kinderen van 4 tot 13 jaar. (BSO de Nemo's). Het kindercentrum is gevestigd in het voormalige Rabobank gebouw. BSO de Nemo's is gevestigd in de school naast Kindercentrum Bobbi.

- Muziek: - Muziekvereniging Volharding omvat de gelijknamige fanfare en blaaskapel Volherrie.

- Sport: - Voetbalvereniging SV Noordeloos. - Facebookpagina Vrouwen 1.

- Zorg: - Bas de Jong heeft een fokkerij van jongvee, met gemiddeld ca. 50 kalveren en jonge koeien. Verder heeft de boerderij kleinvee, kippen, katten en een flinke moestuin. Daarnaast doet De Jong aan natuurbeheer. In 2013 is hij gestart met Zorgboerderij De Hogt, waar jongeren vanaf een jaar of 10 terecht kunnen die bijvoorbeeld autisme of ADHD hebben.

- In 2016 is Christelijke Zorgboerderij Sela - de naam komt uit de bijbel en betekent ‘rust’ - gestart, voor kinderen tussen de 4 en 18 jaar met een verstandelijke of lichamelijke beperking of kinderen met autisme.

- Duurzaamheid: - "Jaarlijks wordt in het dorp circa 7,6 Mwh aan elektriciteit verbruikt. Dat willen we zelf duurzaam gaan opwekken. Daarvoor zijn meer dan 31.000 zonnepanelen nodig. Anno 2018 liggen er ongeveer 1.200 zonnepanelen op daken. Dorpsraad-werkgroep Duurzaam Noordeloos is hiermee aan de slag gegaan. Wij willen ervoor zorgen dat in 2020 al 20% van het elektriciteitsverbruik duurzaam wordt opgewekt. Dat zijn dus meer dan 6.000 zonnepanelen. Uit een eerste inventarisatie blijkt dat veel daken geschikt lijken te zijn. De gemeente, provincie en Over Morgen helpen ons hierbij. Op de site kun je lezen hoe je als ondernemer, eigenaar van een bedrijfspand of als inwoner hieraan kunt deelnemen."

Reacties

(2)

Mevrouw/mijnheer,
Dit is eigenlijk geen commentaar, maar een vraag. En wel de volgende. Ik ben wat aan het stoeien met de genealogie van mijn familie (Mackor) en stuit daarbij op een verre voorvader, te weten Andries "Andrew" Mancor, geboren in Schotland rond 1590. Zijn beroep was: 'soldaat onder de drost van Noordeloos (1621)'. Hij was getrouwd met Catalina Robberts en had twee kinderen Christina Andriesd en Jacob Andriesz, geboren in resp 1621 en 1625. Meer weet ik niet van hem, maar ik ben wel erg nieuwsgierig. Het lijkt er op dat hij als huursoldaat naar het continent is gekomen en na huwelijk is blijven hangen.
Ik hoop dat u mij wat verder kunt helpen, of een instantie kent die dat kan.
Met vriendelijke groet,
Roel Mackor
Pijnacker

Een dergelijke vraag is bij uitstek geschikt voor de lokale historische vereniging, die ik hierboven onder Geschiedenis heb beschreven, en waar ik u dus naar doorverwijs. Ik lees op hun site dat zij persoonsgegevens hebben vanaf ca. 1550 dus wie weet...

Reactie toevoegen