Drachten

Plaats
Dorp
Smallingerland
Fryslân

drachten_plaatsnaambord_kopie.jpg

Drachten is een kern in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland. Het is de hoofdplaats van de gemeente.

Drachten is een kern in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland. Het is de hoofdplaats van de gemeente.

drachten_op_kaart_openstreetmap.jpg

Drachten wordt omgeven door - met de klok mee, vanuit het W - de dorpen De Wilgen, Opeinde, Rottevalle, Drachtstercompagnie, Ureterp, Beetsterzwaag, Kortehemmen en Boornbergum. (© www.openstreetmap.org)

Drachten wordt omgeven door - met de klok mee, vanuit het W - de dorpen De Wilgen, Opeinde, Rottevalle, Drachtstercompagnie, Ureterp, Beetsterzwaag, Kortehemmen en Boornbergum. (© www.openstreetmap.org)

drachten_spelling_ook_dragten_in_poststempels_1903-1931.jpg

Drachten is door de eeuwen heen ook met g gespeld geweest. O.a. aan de poststempels is dat goed te zien. In 1903 wordt de spelling daar gewijzigd naar g, en sinds 1931 is het weer met ch. (© Cees Janssen/http://poststempels.nedacademievoorfilatelie.nl)

Drachten is door de eeuwen heen ook met g gespeld geweest. O.a. aan de poststempels is dat goed te zien. In 1903 wordt de spelling daar gewijzigd naar g, en sinds 1931 is het weer met ch. (© Cees Janssen/http://poststempels.nedacademievoorfilatelie.nl)

drachten_fietsers-_en_voetgangersbrug_de_slinger.jpg

Drachten, fiets- en voetgangersbrug De Slinger over de Zuiderhogeweg (© www.afanja.com)

Drachten, fiets- en voetgangersbrug De Slinger over de Zuiderhogeweg (© www.afanja.com)

drachten_de_slinger_grutte_fryske_skieppekuier.jpg

De Slinger in Drachten is met 240 meter de langste fietsbrug van Noord-Nederland. Deze verbindt het oosten en westen van Drachten met elkaar. Wat die schapen hier doen, kun je lezen onder het kopje Natuur en recreatie.

De Slinger in Drachten is met 240 meter de langste fietsbrug van Noord-Nederland. Deze verbindt het oosten en westen van Drachten met elkaar. Wat die schapen hier doen, kun je lezen onder het kopje Natuur en recreatie.

drachten_fietsers-_en_voetgangersbrug_de_ring.jpg

Drachten, fiets- en voetgangersbrug De Ring over de A7

Drachten, fiets- en voetgangersbrug De Ring over de A7

drachten_skutsje_henderika.jpg

In 2019 is skûtsje Henderika geplaatst op de rotonde in de noordelijke toegangsweg naar de kern Drachten. De komende jaren wordt hij jaarlijks enkele maanden verwijderd t.b.v. restauratie. Voor nadere toelichting zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

In 2019 is skûtsje Henderika geplaatst op de rotonde in de noordelijke toegangsweg naar de kern Drachten. De komende jaren wordt hij jaarlijks enkele maanden verwijderd t.b.v. restauratie. Voor nadere toelichting zie het hoofdstuk Bezienswaardigheden.

drachten_gemeentehuis_smallingerland_in_blauw_licht_ivm_75_jaar_vn_in_oktober_2020.jpg

In verband met het 75-jarig bestaan van de VN op 24 oktober 2020 baadde het gemeentehuis van Smallingerland in Drachten eind oktober 2020 eenmalig in een zee van blauw licht. (© en voor nadere informatie zie https://afanja.com/2020/12/23/blauw-is-de-kleur

In verband met het 75-jarig bestaan van de VN op 24 oktober 2020 baadde het gemeentehuis van Smallingerland in Drachten eind oktober 2020 eenmalig in een zee van blauw licht. (© en voor nadere informatie zie https://afanja.com/2020/12/23/blauw-is-de-kleur

Drachten

Terug naar boven

Status

- Drachten is een dorp* in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland. Het is de hoofdplaats van de gemeente.

* Specifiek in Fryslân houdt men aan de traditie vast om plaatsen die nooit stadsrechten hebben verkregen, geen stad te noemen, hoewel ze naar huidige maatstaven (zoals grootte, industrie, regionale verzorgingsfunctie voor vele faciliteiten) redelijkerwijs wel als stad zijn te beschouwen. Dat geldt onder meer voor deze kern. Een vergeljkbare situatie in Fryslân geldt onder meer voor Heerenveen en Joure. Kennelijk houdt men in deze provincie om cultuurhistorische en toeristische redenen vast aan de klassieke 'elf steden'. Vroeger werden dergelijke grote-plaatsen-zonder-stadsrechten een 'vlek' genoemd, maar deze term is tegenwoordig niet gangbaar meer. Tegenwoordig hebben we nog maar drie soorten plaatsen: steden, dorpen en buurtschappen.

- Vooral buiten de provincie is de naam van deze hoofplaats van de gemeente bekender dan die van de gemeente zelf. Daarom is in de loop der jaren al enkele malen aan de orde gesteld om de naam van de gemeente Smallingerland te veranderen in Drachten. Vooralsnog is hier niet genoeg 'draagkracht' voor gevonden.

- Onder het dorp Drachten vallen ook de buurtschappen Buitenstvallaat, It Súd en Noarderein.

Een bijzonder grens- en naam-geval is bedrijventerrein Drachten-Azeven rond het klaverblad van A7/N31. Het is recentelijk en gezamenlijk ontwikkeld door de gemeenten Smallingerland en Opsterland. Het deel NO van dit klaverblad valt onder de gemeente Smallingerland, het deel ZW daarvan is gemeente Opsterland. Die gemeente heeft op haar deel van het terrein blauwe plaatsnaamborden (komborden) geplaatst met deze 'plaatsnaam'.

Terug naar boven

Naam

Als iets of iemand uit deze plaats komt...
wordt vrijwel altijd gesproken van Drachtster. In slechts enkele procenten van deze gevallen spreken kranten van Drachtense. Een artikel daarover kun je hier vinden.

Oudere vermeldingen
De huidige kern is ontstaan uit twee buurtschappen, die in de loop der eeuwen zijn geschreven als respectievelijk Nortdracht (1444), Noorderdrachten (16e eeuw), Noorder Drachten (1664), Noorderdragten en Suutdracht (1444), Zuiderdrachten (16e eeuw), Suyder Drachten (1664), Zuiderdragten. In de Volkstelling van 1840 (1) worden zij inmiddels als één plaats beschouwd, onder de benaming Zuid- en Noord-Dragten. Sinds de 2e helft van de 19e eeuw worden beide in toenemende mate gezamenlijk als één kern beschouwd, hoewel de gemeentelijke Kuijperkaart uit ca. 1870 de kernen weer apart vermeldt, als Noorder Dragten en Zuider Dragten. In 1883 wordt de spelling gewijzigd in Drachten, in 1901 in Dragten, en sinds 1931 is het weer de huidige spelling.

Naamgeving
De plaats is genoemd naar de ligging aan het riviertje de Drait, Drayt, Dreit of Dracht. Het meervoud komt omdat het riviertje twee armen had, waardoor men er vaak in meervoud over sprak. De voorvoegsels van de aanvankelijke buurtschappen Noorderdrachten en Zuiderdrachten verwijzen naar de ligging ten opzichte van deze Drait.

Naamsverklaring
De naam verwijst naar het karakter van de veenstroom de Drait. Een terrein dat langzaam natuurlijk afwatert, wordt in het Fries 'deldrachtich' genoemd.(2)

Terug naar boven

Ligging

Drachten ligt ZO van Leeuwarden, in het O van de provincie, aan de A7 en de N31.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Drachten onder de naam 'Zuid- en Noord-Dragten' 544 huizen met 3.560 inwoners. Tegenwoordig heeft de kern ca. 18.000 huizen met ca. 45.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Zoals bij Naam reeds gesteld, is Drachten voortgekomen uit de buurtschappen Noorderdrachten en Zuiderdrachten. Tot 1641 waren dat slechts kleine buurtschappen, die onder de kerkelijke gemeente Boornbergum en Kortehemmen vielen. Door het graven van de Dragstervaart in genoemd jaar, en de aansluitend gestarte afgraving van de omliggende venen, nam de omvang en welvaart van deze buurtschappen zodanig toe, dat zij zich in 1667 van de genoemde kerkelijke gemeente afscheidden, en een eigen kerkelijke gemeente vormden, met in iedere buurtschap een kerk, die daardoor dus tot dorp 'promoveerden'. Sinds de 2e helft van de 19e eeuw zijn de beide dorpen aaneengegroeid tot de huidige kern.

Tot 1950 nog een dorp met 'slechts' 10.000 inwoners, is Drachten sinds dat jaar fors gegroeid tot de huidige 45.000 inwoners. De groei werd gestimuleerd door de vestiging van industrieën zoals de Philips scheerapparatenfabriek (in 1950 begonnen met 14 medewerkers, nu 2.000 medewerkers) en Dunlop met 300 medewerkers. Industrieterrein De Haven is inmiddels het grootste industrieterrein van Noord-Nederland.

In de jaren zestig van de 20e eeuw is de Drachtstervaart gedempt om het dorp verder te kunnen laten groeien. Vanaf begin 21e eeuw wilde men, vooral uit toeristisch oogpunt, de vaart graag terug in het centrum. In 2016 is de Drachtstervaart heropend tot en met het carillon in het centrum.

- De Dragtster Courant van 1864-1950 is sinds januari 2021 via Delpher doorzoekbaar.

- Museum Dr8888 is gevestigd in een voormalig minderbroedersklooster in het centrum van Drachten. Museum Dr8888 organiseert jaarlijks meerdere (wissel)tentoonstellingen. Kunstbewegingen en -stromingen vertegenwoordigd in de kerncollectie van Museum Dr8888 zijn onder andere Dada, De Stijl, constructivisme en expressionisme. Ze vertegenwoordigen grotendeels de periode 1885-1965 met een uitloop naar hedendaagse kunst. De kerncollectie bestaat onder andere uit kunstwerken van Theo van Doesburg, Kurt Schwitters, Thijs Rinsema, H.N. Werkman, Ids Wiersma, Sierd Geertsma, Pier Pander, Sjoerd Hendrik de Roos, Gerrit Benner, de kunstenaarsgroep Yn’e Line (Jan Frearks van der Bij, Sjoerd Huizenga, Klaas Koopmans, Pier Feddema en Jaap Rusticus) en werkgemeenschap De Nachtboot (Mare van der Woude, Boele Bregman, David van Kampen en Tseard Visser).

Hoogtepunt van de collectie van Museum Dr8888 is museumwoning het Van Doesburg-Rinsemahuis. Het is een reconstructie van het eerste grootschalig uitgevoerde ontwerp van Theo van Doesburg, waarbij kunst en architectuur in gelijkwaardige verhoudingen zijn verwerkt. De woning is na uitvoerige kleur- en bouwhistorische onderzoeken, zowel van binnen als van buiten volgens het oorspronkelijke gedachtegoed van Van Doesburg teruggebracht. De woning is sinds 2019 opengesteld en te bezoeken.

Cultuurhistorie. Verder bestaat de kerncollectie Erfgoed onder andere uit de collecties zilver, oude kronieken en geschriften, houten schooltassen en glas-in-lood. Behalve kunstwerken is er een cultuurhistorische collectie met opgegraven voorwerpen uit de prehistorie en bronstijd. De grootste in Nederland gevonden trechterbeker uit een grafheuvel is opgenomen in de collectie. Een middeleeuws graf opgebouwd uit kloostermoppen afkomstig van het Klooster van Smalle Ee behoort daar ook bij. Bibliotheek. Het museum beschikt over een collectie boeken over kunstenaars en kunststromingen die voor de plaats en omgeving van belang zijn geweest alsmede een cultuurhistorische collectie die antiquarische en contemporaine werken bevat over de historie van Drachten, Smallingerland en Fryslân. De collectie is ter plekke in te zien en de boeken zijn opgenomen in een online te raadplegen catalogus. Er moet wel van tevoren aan worden gegeven dat men de bibliotheek wil bezoeken, want momenteel is de bibliotheek tevens in gebruik als kantoor.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Rapport over de mogelijke toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in Drachten-West (2012).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Drachten heeft 25 rijksmonumenten.

- Drachten heeft 37 gemeentelijke monumenten.

- Drachten is ontstaan uit de twee dorpjes Noorder-Dragten en Zuider-Dragten. Deze dorpjes hadden elk een kerk. De beide kerkjes konden de toeloop van het vele volk niet meer herbergen en verkeerden ook in een desolate toestand. Bij het gereedkomen van de Drachtstervaart verschoof het economische zwaartepunt, en daarmee ook de bevolking, naar de vaart toe. In 1743 werd besloten een nieuwe grotere kerk aan de vaart te bouwen. Er werd geloot aan welke kant van de vaart de kerk gebouwd zou worden. De andere kant kreeg dan de pastorie. Een gedeelte van de kapconstructie is opgetrokken met houten balken uit de oude kerkjes. Hieruit blijk dat het geen ‘vetpot’ was. In opdracht van ds. Hillenius werden na het gereedkomen van de Grote Kerk (Zuidkade 19) de twee kerkjes afgebroken, maar de twee begraafplaatsen bleven bestaan. De kerk is oorspronkelijk gebouwd als een Ned. Herv. Kerk, thans PKN, en wordt nog elke zondag gebruikt voor een morgendienst. Elke 2e zondag van de maand is er van 19.00 tot 19.30 uur ook een avondgebed. In 2015 is de kerk grootschalig gerenoveerd. - Site van de Grote Kerk. De kerk maakt tegenwoordig deel uit van de Protestantse Gemeente Drachten, die in juli 2020 is opgericht.

Het orgel is in 1820 gebouwd door Johan Adolf Hillebrand te Leeuwarden. Hillebrand (1786-1846), geboren in de buurt van Osnabrück, kwam naar Leeuwarden waar hij in dienst trad als knecht bij orgelmaker Albertus van Gruisen. Hij werd later ontslagen wegens een competentiegeschil met Van Gruisen en wegens slecht onderhoud aan het orgel van Hallum. Omstreeks 1812 vestigt hij zich in Leeuwarden als derde zelfstandig orgelmaker, naast de orgelmakers Van Dam en de genoemde Van Gruisen. Vanaf 1812 bouwt hij in Noord-Nederland 7 orgels. Hillebrand is de maker van de orgels in Oosternijkerk (1813), Rauwerd (1816), Niawier (1818), Drachten (1820), Akkrum (1821, thans in Veenhuizen), Mantgum (1831) en Marrum (1831). Op de torens van het hoofdwerk staan beelden die Geloof, Hoop en Liefde voorstellen. De kast van het rugwerk is versierd met de beelden van koning David met de harp en musicerende engeltjes (zogeheten putti). In de kerk is een folder beschikbaar met meer informatie over het orgel.

- "Het Klooster van de Zusters Carmelitessen in Drachten (Burgemeester Wuiteweg 162) heeft een carré-vormig grondplan rondom een gesloten kloosterhof. Het ligt op een verhoging in het landschap en is omringd door hoge bomen. Het in de trant van de Delftse School ontworpen klooster is in verschillende fasen gebouwd: een volledig kloostergebouw kon niet in één keer bekostigd worden. In 1936 is het eerste deel, de oostelijke vleugel, gerealiseerd. Deze oudste vleugel ligt met de voorzijde naar de Burgemeester Wuiteweg gekeerd en heeft van oudsher een publieke functie. In 1946 kwam de zuidelijke vleugel met kapel tot stand; in 1954 en 1955 tenslotte de noordelijke en de westelijke vleugels. Ondanks de gefaseerde bouw van het klooster vormt het een eenheid, omdat het ontwerp voor het geheel reeds in 1936 door architect A. Witteveen uit Leeuwarden was geconcipieerd.

Het kloostercomplex van de Zusters Carmelitessen aan de rand van Drachten uit 1936 en volgende jaren is van algemeen architectuurhistorisch en cultuurhistorisch belang: als bijzondere uitdrukking van de geestelijke wederopleving van het kloosterleven in Friesland en de geschiedenis van de Carmelitessen in het bijzonder; vanwege het bijzondere belang binnen het oeuvre van de architect; vanwege de hoge mate van eenheid ondanks de uitvoering over de jaren 1936-1953; vanwege de samenhang van het exterieur en interieur; vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur en interieur; vanwege de hoge mate van gaafheid van de samenstellende onderdelen van het kloostercomplex; vanwege de historiserende wijze van inrichting van het complex; vanwege de bijzondere landschappelijke ligging van het klooster; vanwege de zeldzaamheid van de aanwezigheid van een klooster in Friesland." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Tot augustus 1993 is het Karmelklooster in gebruik geweest als klooster van de ongeschoeide Karmelietessen. Tegenwoordig is het een gastvrij en bijzonder huis met een plezierige atmosfeer voor vergaderen, het vieren van een jubileum of verjaardag, trouwen, rondleiding, High Tea, reünie, overnachten met een groep of een rouwplechtigheid.

- De Haersma State in Drachten (Stationsweg 64), die aanvankelijk de naam Veldzigt droeg, is in 1843 gebouwd in opdracht van grietman Martinus Manger Cats. Architect Thomas Romein trok het huis op in classicistische stijl. Het is een blokvormig huis, met een laag schilddak en hoekschoorstenen. In de middenpartij van de gevel zit boven de entree een door Ionische zuilen gedragen balkon. In het gebouw zijn materialen verwerkt van de in 1841 afgebroken Groot Haersma State in Oudega. Het Van Haersmapark is aangelegd door tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard of tuinachitect Gerrit Vlaskamp. In 1857 werd mr. Epeus Manger Cats burgemeester van Smallingerland. Hij betrok het huis van zijn broer. Toen hij in 1868 aftrad en naar Groningen vertrok, is de state geveild. Na enkele opvolgende eigenaren is de Haersma State sinds 1893 in bezit van de gemeente Smallingerland. Tegenwoordig is het in gebruik als kantoor. De tuin, het Van Haersmapark, is opengesteld voor publiek.

- De rijksmonumentale tabaksfabriek van de firma Erven Fokke v/d Meulen uit ca. 1902 (bij Zuidkade 24) was lang het vlaggenschip van de Drachtster tabaksindustrie. In Drachten waren vroeger tientallen bedrijfjes waar pijp- en pruimtabak werd gefabriceerd, daarnaast werden er ook veel sigaren gemaakt. In de fabriek werd de beroemde pruimtabak “Drachtster Kei” vervaardigd. Tot in de jaren zestig werd er voor de liefhebbers maandelijks zo’n 1000 kilo pruimtabak gefabriceerd. Later nam de vraag naar pruimtabak geleidelijk af. In 1990 werd de productie gestaakt. In de ca. 20 jaar die volgden, vielen de restanten van de oude tabaksfabriek regelmatig ten prooi aan brandstichting en vernieling. Lang dreigde sloop van het karakteristieke pand. Diverse miljoenen kostende plannen gingen over tafel om vervolgens weer een stille dood te sterven.

Uiteindelijk is het oudste en meest kenmerkende deel van de fabriek behouden gebleven en gerestaureerd. Als onderdeel van een 'packagedeal' is het gebouw aan de voor- en achterkant ingeklemd tussen nieuwbouw. De voorkant van het pand is vanaf de Zuidkade maar nauwelijks meer te zien. Het eindresultaat van het behoud van de tabaksfabriek is niet honderd procent, maar het proces er omheen heeft wel de drastische sloop van waardevolle historische panden in Drachten een halt toegeroepen. De dreigende sloop van het gebouw was rond 1990 namelijk de directe aanleiding voor de oprichting van de cultuurhistorische stichting Smelne’s Erfskip. - Zie hier een reportage in tekst en beeld over deze voormalige tabaksfabriek.

"Aan de rand van de waterpartij vooraan in het Van Haersmapark staan de oorlogsmonumenten van Drachten gegroepeerd. Het betreft het Joods monument, het zigeunermonument en het monument ter nagedachtenis aan 16 Drachtster burgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Behalve de Joden werden ook de zigeuners op systematische wijze door de nazi’s vervolgd en vermoord. Het Drachtster zigeunermonument is een schepping van beeldhouwster Roelie Woudwijk. Het stelt een woonwagen voor waar een breuk in zit. Dit symboliseert de breuk die geslagen is in het leven van de zigeuners. De ronde sokkel waarop het beeld rust verbeeldt de wereldbol, die symbool staat voor over de wereld reizende volkeren. Het zigeunermonument is in 2007 onthuld, ter nagedachtenis aan de zeven leden van de Romafamilie Mirosch, die in 1944 zijn gedeporteerd en in concentratiekamp Auschwitz zijn vermoord. Het zigeunermonument staat tevens symbool voor alle Sinti en Roma die in de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en vermoord.

De granieten sculptuur van het Joods monument is ontworpen door de Drachtster journalist Hotze Rusticus, en bestaat uit 15 afgekapte zuilen van verschillende lengtes. Op elke zuil staat de naam van een Joods oorlogsslachtoffer met daarboven een goudkleurige davidster. De afgekapte zuilen symboliseren de afgebroken levens van de 15 Joodse inwoners van Drachten die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Met de verschillende lengtes heeft de ontwerper de leeftijden van de slachtoffers aangegeven." (bron: de Drachtster weblogger Afanja, die op zijn site inmiddels vele duizenden prachtige foto's met leerzame toelichtingen heeft geplaatst van bijzondere planten, dieren en bezienswaardige objecten uit vele plaatsen en plaatsjes in de provincie. Als je geïnteresseerd bent in de natuur en cultuurhistorie van deze provincie, kunnen wij je een bezoek aan deze van harte aanbevelen.)

- Voor het plan om in 2019 een skûtsje als blikvanger bij de noordelijke toegangsweg tot Drachten te plaatsen heeft de gemeente contact gezocht met Haiko van der Werff, eigenaar van Scheepsbouw O.H. van der Werff, de vroegere werf Buitenstvallaat. Dit is de enige werf in deze kern die zich nog bezig houdt met authentieke zeilschepen. Van der Werff was ook verantwoordelijk voor de restauratie van skûtsje De Jonge Trijntje, dat in 1909 door zijn ‘oerpake’ Jan Oebeles is gebouwd, ook op de werf Buitenstvallaat. Voor dit project is geen geschikt skûtsje gevonden dat op een van de Drachtster werven is gebouwd. Die schepen zijn over het algemeen te gewild en te duur. Bovendien moest het een opknapper zijn. Uiteindelijk viel de keuze op de Henderika, gebouwd in 1914 bij Barkmeijer in Stroobos. Het schip is een casco en gaat in de komende jaren in de wintermaanden telkens een paar maanden van de rotonde af om gerestaureerd te worden. Na elke fase komt het schip opnieuw op de rotonde. Haiko van der Werff is anno eind 2019 nog op zoek naar een groep enthousiaste mensen die middels een stichting het schip willen adopteren en restaureren. Het is de bedoeling om er gedurende een aantal jaren i.s.m. een school een leerwerkproject van te maken. Wanneer de Henderika volledig gerestaureerd is, zal er vanuit Drachten weer mee worden gevaren.

- Een gemeentelijk monument wórdt - als de gemeente althans het advies van welstandscommissie Hûs en Hiem volgt - het karakteristieke pand met torentje en erker op Moleneind Noordzijde 32, gelegen aan de Drachster Feart.. Vroeger zat in het pand een groothandel in bakkerijbenodigdheden, die via de vaart werd bevoorraad. Nu het in de jaren zestig gedempte deel van de vaart weer in ere is hersteld, herinnert het pand volgens de commissie aan oudere tijden toen de vaart werd gebruikt voor aanlevering van de grondstoffen voor de bakkerij. Het pand is een van de weinige gebouwen van de oude gevelwand in het centrum van Drachten die nog intact zijn. Vooral het torentje en de erker zorgen voor een karakteristiek beeld. Eenzelfde soort pand in deze plaats is in de jaren zeventig nog gesloopt. De nieuwe eigenaar, Harm Bijland van Bijland Vastgoed uit Stiens, gaat in de bovenste twee verdiepingen drie huurappartementen realiseren. Bijland heeft anno oktober 2020 nog geen concrete plannen voor de invulling van het winkel- of kantoordeel op de begane grond.

- Bij zwembad De Welle in Drachten staat sinds 1975 het bronzen beeld 'Moeder die haar kind leert zwemmen', van de eind 2020 overleden beeldhouwer Kees Verkade. Het verbeeldt op realistische, maar losse wijze de zwemles die de moeder haar kind geeft. Met simpele lijnen en vormen drukt de kunstenaar heel goed de zwemles uit. Aan de Noorderpromenade staat nog een beeld van Kees Verkade. Op een van de bankjes rondom de plataan op het Franse Pleintje zitten sinds 1973 twee 'Kwebbelende vrouwen'. Het beeld 'Ouders met kind' van Kees Verkade staat in de binnentuin van Museum Dr8888. Aan het begin van de recentelijk heropende Drachtster Vaart in het centrum staat een beeld van Peije Rasp (1879- 1941), gemaakt door Mindert Wilstra. Peije was een in Ureterp als Freerk de Jong geboren straatmuzikant. Hij was de laatste echte speelman, die bijna veertig jaar met zijn trekharmonica door Zuidoost-Fryslân zwierf.

- Gevelstenen in Drachten.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Peije Rasp is de bijnaam van Freerk de Jong, geboren in Ureterp (1879) en overleden in Drachten (1941). Peije was een in de regio bekende straatmuzikant, die overal op zijn trekzak speelde. Naar hem is het jaarlijkse Straatfestival Peije Dei genoemd (op een zaterdag in juni, in 2021 voor de 45e keer). In 1975 vond het eerste festival plaats. Aanvankelijk was het voornamelijk een festival van trekzakspelers en muzikanten van Tsjoch (de inmiddels opgeheven vereniging van Friese Folkmuzikanten). Rond 2000 nam winkeliersvereniging Ha&Ie het organisatiestokje over en werd Peije Dei een straatfestival met veel muziek, theater en straatacts.

- Poppodium Iduna organiseert op een zondag in juli (in 2020 voor de 7e keer) het gratis toegankelijke festival Popcity. Iduna's achtertuin, het Thalenpark, wordt dan van 15.00 tot 23.00 uur omgetoverd tot een waar festivalterrein: een fraaie opmaat naar een zwoele zomervakantie!

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- "Iduna is hét poppodium van Drachten en omstreken waar je terecht kunt voor de beste concerten, festivals en dancefeesten. Het poppodium beschikt over een grote zaal met een capaciteit van 600 personen, een kleine zaal met café met een capaciteit van 150 personen en oefenruimtes. We bieden een gevarieerde programmering in zowel de eigen grote en kleine zaal als op diverse locaties in Smallingerland. Iduna is onderdeel van M.O.S. Zien en beleven is geloven, want een avond in Iduna moet je nou eenmaal zelf ervaren. Graag tot ziens!"

- "Zwemcentrum De Welle in Drachten is een wondere wereld vol waterplezier. Voor recreanten en sportievelingen hebben we een spetterend aanbod. Kom lekker genieten en ontspannen in een van de leukste zwembaden van Noord-Nederland! Het zwembad is goed bereikbaar en toegankelijk voor mindervaliden, waarbij ook rolstoelen beschikbaar zijn die het recreatiebad in gereden kunnen worden. Recreatiebad. In het recreatiebad kun je naast lekker zwemmen, heel veel avontuur beleven! Wie is als eerste beneden van de snelle glijbaan? Door de tijdswaarneming kun je een echte wedstrijd doen met je vrienden! Eenmaal beneden zwem je gelijk door naar het buitenbad. Is het te koud? Ga dan weer snel naar binnen en neem plaats in het warme bubbelbad. Duik in de golven en zwem naar de draaikolk waar een sterkte stroming je meesleurt. Voor de allerkleinsten is er een pierenbad met leuk speelgoed, een glijbaan en fontein. Plezier gegarandeerd! Is het lekker weer? Kom dan heerlijk genieten van het buitenbad en grote speelweide met survivalrek. 50-meterbad. Baantjes trekken in een officieel wedstrijdbad? Het 50-meterbad biedt vele mogelijkheden! Het 50-meterbad is voorzien van moderne startblokken en een tijdswaarnemingssysteem. Regelmatig zwemmen de snelste zwemmers van Nederland in dit bad! Kom je regelmatig baantjes trekken? Dan hebben wij voordelige abonnementen voor je."

- De Slinger is met 240 meter de langste fietsbrug van Noord-Nederland. Het hoogste punt van het fietspad bedraagt vijf meter. De brug is ontworpen door architect Rein Hofstra (onder de link vind je meer informatie over ligging, ontwerp e.d. van de Slinger). ‘s Avonds is de gehele fietsbrug verlicht. Deze bijzondere fietsbrug wordt veel gebruikt door fietsers en voetgangers. Het verbindt oost en west Drachten met elkaar, zodat de inwoners zonder problemen de drukke weg over kunnen steken en o.a. makkelijk bij het sportpark kunnen komen. Fietsbrug de Slinger is altijd in beweging. Dat hoort bij het ontwerp en de materiaalkeuze. Bij reguliere controles in januari 2018 is echter gebleken dat de tuien van de brug waren opgerekt. Dit veroorzaakte een verschuiving en kanteling van het fietsdek. Een aannemer heeft daarop de tuien gereviseerd en ingekort.

Op de site van weblogger en inwoner Afanja vind je een mooie fotoreportage van fietsbrug de Slinger. Een unieke reportage zelfs die vermoedelijk nooit meer opnieuw kan worden gemaakt. Het was namelijk tijdens het eenmalige evenement de Grutte Fryske Skieppekuier op 29-9-2018, wat inhield dat een vijftal herders van Landschapsbeheer Wylde Weide met een kudde van 250 schapen een 'marathonkuier' van 100 km dwars door Fryslân heeft gemaakt. Landschapsbeheer Wylde Weide beheert natuurterreinen en stedelijk groen met schaapskuddes. Met de mars van het peloton grazers wilden de herders voorbijgangers bijbrengen dat de hedendaagse herder een moderne natuurbeheerder is, die organisaties en overheden dient.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Drachten, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Op de website Dragten.nl vind je vele oude foto's en ansichtkaarten van Drachten.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Drachten (online te bestellen).

- Douwe de Graaf, 'Folgeren. Mensen door de tijd'. Uitg. Elikser, 2010. De Folgeren was een buurtschap onder de rook van Drachten. Tegenwoordig is de Folgeren aan de kern vastgegroeid. Douwe de Graaf laat je kennismaken met de bewoners van de woningen en boerderijen, tussen ruwweg 1920 en heden, aan Het Noord, de Folgeren, de Folgeralaan, de Kletsterlaan en de Fennereed. De informatie in het boek is gebaseerd op vele gesprekken die hij met huidige en vroegere inwoners van de Folgeren heeft gehad; dit gecombineerd met informatie uit archieven en kranten. Ook de historie van de Folgeren door de eeuwen heen wordt uitgebreid beschreven.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - "Drachten wil je meemaken".

- Nieuws: - Drachtster Courant.

- Lokale links: - Drachten linkspagina.

- Buurtverenigingen: - Buurtvereniging De Singels. - Frijsteat Folgeren.

- Muziek: - "De Drachtster Harmonie is opgericht in 1946. Het orkest speelt prachtige klassieke harmonie muziek, aangevuld met vlotte moderne populaire muziek. Soms verschijnt er ook wel eens een muziekstuk met een swingende achtergrond. Het orkest staat onder leiding van Luc Feikens, die de wind er goed onder heeft en het orkest naar een hoger plan tilt. Tijdens de concerten die met enige regelmaat worden gegeven, ontpopt de dirigent zich als een begenadigd spreker, die de muziek op humorvolle wijze aan elkaar praat. De sfeer is voortreffelijk, en ook wij huldigen het principe “hoe meer zielen, hoe meer vreugd”. Anders gezegd, wij kunnen nog wel enkele enthousiaste leden gebruiken, zoals mensen die bariton (euphonium), saxofoon of trombone spelen. Klarinettisten zijn ook altijd welkom, eigenlijk iedereen die het leuk vindt in een harmonieorkest te spelen en al enige ervaring heeftn. Kijk, luister en proef de ontspannen sfeer tijdens de repetitie avonden waarvoor je van harte bent uitgenodigd!"

- "CMV Crescendo Drachten is een veelzijdige muziekvereniging waar met plezier muziek wordt gemaakt. Onze muziekvereniging heeft als doelstelling het bevorderen van de belangstelling voor instrumentale muziek en het beoefenen daarvan. Wij bestaan uit drie harmonieorkesten (A, B en C) spelend op verschillende niveaus. Daarnaast is er een leerlingengroep die nog niet in een van de orkesten speelt. We hebben op dit moment ruim 100 leden. In 1995 is Crescendo overgegaan van de fanfare- naar de harmoniebezetting. Het instrumentarium bestaat nu uit houtblaasinstrumenten, koperblaasinstrumenten en slagwerk. De orkesten treden op diverse manieren naar buiten: deelname aan concerten, festivals, concoursen en workshops. Daarnaast worden geregeld kerkdiensten begeleid. Wij zijn lid van de Organisatie van Muziekverenigingen in Fryslân (OMF)."

- "CMV Concordia Drachten is een enthousiaste, in 1922 opgerichte fanfare. Op dit moment heeft Concordia ongeveer 30 leden, jong en oud, die elke week muziek maken. Sinds 2001 staat Concordia onder leiding van dirigent Durk Krol. Durk zijn kracht zit in het opleiden van jeugd en hij zorgt ervoor dat er met plezier muziek gemaakt wordt. Dankzij zijn inspanningen telt de muziekvereniging inmiddels weer een jeugdorkest. Concordia laat jaarlijks meerdere keren van zich horen bij onder andere kerkdiensten, Nederlandse Fanfare Kampioenschappen, concoursen/festivals en ieder jaar wordt er een verrassend donateursconcert gegeven. Elk jaar zet Concordia zich in om via schoolprojecten de jeugd op de basisscholen te laten kennismaken met blaasmuziek. We zijn er trots op dat veel kinderen (en hun ouders) op deze manier de weg naar onze vereniging vinden! Heb je belangstelling kom dan gerust een keer langs op de repetitieavond. We repeteren op maandagavond van 19.30-21.30 uur in MFA de Bouwen aan de Klaverweide."

- Op de site Dragten.nl vinden we een prachtig lied over Drachten, It alde doarp, in het Fries, gebaseerd op, en ook op de melodie van het lied Het Dorp van Wim Sonneveld.

- "De Hûnekop uit Drachten is de meest besproken Friestalige band, bestaande uit "Rûchhouwers" met boerenverstand en een ijverige doe-het-zelf houding. Om te begrijpen wat voor muziek de Hûnekop maakt, moet je gewoon de bandnaam even intoetsen op Youtube. De Hûnekop heeft sinds 2009 5 studio-albums uitgebracht, een e.p. met Strawelte in 2013, en een best-of album in 2014. Meerdere malen is De Hûnekop genomineerd voor allerlei prestigieuze awards, waarvan ze er ook een aantal in de wacht sleepten. Verder is De Hûnekop gewoon een van de vetste live bands van het moment." Aldus de band op hun site.

- "Dweilorkest de Wettertoerkapel is al sinds 1986 binnen en buiten Friesland actief en brengt tijdens feestelijke evenementen en partijen hun spetterende en brede repertoire ten gehore. De typische warme (luide) klanken zorgen direct voor een feestelijke gezelligheid, op wat voor locatie dan ook!"

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Drachten klooster, - idem Noorderbegraafplaats, - idem Slingehof en - idem Zuiderbegraafplaats.

Reacties

(11)

Ik kom in de genealogie steeds 2 plaatsnamen tegen, die thans tot Drachten behoren. Het betreft Noorderdragten en Zuiderdragten. Ook wordt het geschreven met een ch in plaats van de g. Kunt u mij de officiële en juiste naam geven?
Vriendelijk gegroet,
Jaap

Red.:
Nee, dat kan niet. De door u genoemde namen betreffen de voorgangers van het huidige Drachten, en die hebben inderdaad door de jaren heen - zoals de meeste plaatsnamen in ons land - verschillende spellingen gehad. Dus je kunt daarbij niet spreken van 1 officiële en juiste naam. Ook Drachten zelf is verschillende malen met een g gespeld geweest, getuige o.a. de afgebeelde poststempels. We hebben e.e.a. inmiddels uitgewerkt in de hoofdstukken Naam en Geschiedenis hierboven. Daar vindt u nu dus meer informatie over deze eind 19e eeuw in het huidige Drachten opgegane voormalige buurtschappen, later dorpen.

AANKOMST IN DRACHTEN

Minzaam _ toch ingetogen
ziet de Burgemeester Wuiteweg me aan
waar verspreide meidoorn wenkend bloeit
_ zachtrood versnipperd roomijs _
en
lover van jonge bomen
statige oude beuken
tot mijn gemoed spreken
samen met
gevels van bezadigd wonen
of strevend ondernemen
een eeuwige boodschap brengen
vol aangename weemoed
die vredig gewekt wordt
door vooruitziende gedachten

bezing je verblijf alhier!

PLATANENTAAL

De boom van de kust
der Middellandse zee
verspreidt door Drachtens winkelbuurt
met zijn opwekkende bladerglans
bruisende lust tot zoekend
kiezen besluiten en kopen
geeft verkwikkende schaduw
aan hen die zich verpozen
genietend van drank en goede spijs
brengt uit Zuid-Europa
gezonde levensdrift
én
lome gemoedelijkheid
naar 't geweldige Friese dorp
ogend als een kleine wereldstad.

PAPEGAAIENBUURT

Fraaie, oude straten in Drachtens hart
zijn terecht trots op hun ramen en deuren,
omrand door vrolijk sprekende kleuren;
rood en geel stralen fel; blauw vertoont zich hard.

Ook bescheiden schemergrijs en diep zwart
mogen het aanzien der gevels opbeuren.
Wil de wandelaar het kunstminnend keuren?
Zijn denken zal deinen, aangenaam verward.

Lorres bonte veren verblijven hier
sinds voorstel van een speelse vernufteling,
zorgen voor levendig ogenvertier.

Dit vogelkleed heeft lichte versnippering:
soms zweven zijn pluizen naar een ver kwartier,
prijken bewust op een jongere woning.

DRACHTENS WONDERGESCHIEDENIS

Twee gehuchten met vrijwel dezelfde naam liggen een eindje van elkaar: Drachten-Noord en Drachten-Zuid.
In de omgeving graven stoere werklui heel wat veen af om turf te verkrijgen. Deze begeerde brandstof vindt heel wat aftrek. Het zal handig zijn om die geweldige hoeveelheid turf over het water te vervoeren!
Talloze handen laten de schop een lange geul tussen de beide gehuchten graven. Er ontstaat een vaart voor woonboten, die de brandstof zullen vervoeren.
De laagste hemelgeesten der nijverheid zweven vlak boven de grond, tussen de mensen door. Ze bemoedigen al die aanpakkers van turfwinning en -handel. Er komen steeds meer mensen hier wonen. Allerlei ambachtelijke werkplaatsen en winkels bloeien op.
Drachten-Noord en Drachten-Zuid breiden zich allebei uit tot aan de vaart: één groot dorp Drachten. Er verschijnen fabrieken, de ene na de andere. De boten in de vaart gaan en komen terug met allerlei waren.
Maar de lage hemelgeesten der romantiek spreken een woordje mee. Die heel wijde afgegraven turfvindplaats bij Rottevalle wordt een mooi, rond meer. Daaromheen groeien riet en moerasplanten tierig. Het meer de Leyen is een parel der vrije natuur en een paradijs voor watervogels.
Tussen Drachten en Beetsterzwaag worden duizenden bomen geplant. Het prachtige bos met geurige weiden is een lustoord voor wandelaar en ree.
Ja, de hemelgeesten van verschillende aard weten eensgezind te onderhandelen.

De hemelgeesten der nijverheid zorgen voor iets geweldigs... Ze kennen de fabrieken van Philips in Eindhoven. Die geheimzinnige wezens spreken tot de Brabantse stad:
"Stuur wat naar het Noorden." Zo klinkt het voortdurend in stilte.
In Drachten laat Philips een reusachtig bedrijf verrijzen. Vooral elektrische scheerapparaten worden hier gemaakt om de wijde wereld in te gaan.
Drachten groeit enorm in omvang en zakelijke kracht. Wegens de nieuwe voertuigen van de tijd worden de schepen voor vrachtvervoer overbodig. Al die drijvende woningen verdwijnen uit het dorp. De mooie vaart wordt gedempt om plaats te maken voor een brede straatweg. Het dorp, dat zich wat grootte en levendigheid betreft, wel een stad kan noemen is vol streefzin naar meer.
Niettemin laten de bescheiden hemelgeesten der nostalgie zich ook eens gelden. Na vele jaren komt het water in Drachten terug. Tot aan het grote carillon in Drachtens hart verschijnt een herboren vaart. Een beeld van de dorpsmuzikant Peije (1879 - 1941) staat daar op de kade. Die man, spelend op zijn trekharmonica, kijkt voldaan over het nieuwe water. Luisteraars, die klanken der stilte verstaan, vatten het zwijgende spel, dat langs huizen en motorjachten heen gaat

Drachten is de diamant van het Noorden; een schitterende edelsteen, die trotse stralen naar alle kanten zendt. Dit sieraad haalt ook stralen vanuit de wereld naar zich toe om genot en bewondering te oogsten.

HOSTEL DE STIJL

Dit gastengebouw staat fier, maar bescheiden
aan Drachtens levendige, boomrijke rand.
Zijn eetzaal heeft met elke stemming band.
Gesprekken mogen samengaan of strijden,

hier zal men steeds fijne spijs bereiden
voor vreugde, door sprookjesluister omrand,
én geldvragen van nuchter koel verstand.
Schappelijke geest wil alles leiden.

Binnen knusse struiken en hoge hagen
geeft de tuin keuvelende drinkgroepen,
ook de stille eenling vredig behagen.

Kruimels op tafels, bij het gras, roepen
vogels uit stad en wei, die zich gedragen
als gevederde speurende smultroepen.

VERGAAN VERHAAL

In de lege, nachtelijke schoolgang
staat een ronde bloembak vol lelies;
over hen strijkt een zachte, nietige bries,
baart stille, maar vlammende verteldrang!

Stemmen en voetstappen heersten een dag lang;
bezadigd duister berust in dit verlies,
maakt de luide toon, die bij zonlicht wies,
tot zwijgende, schimmige, warende zang.

De geschiedenis der geheime eenvoud
wordt begeleid door muizentrippelklucht,
wat de bloemengeur met spanning benauwt.

Wie vorst het fijne, versnipperde gerucht,
dat morgenlicht en deurgekraak wantrouwt,
ras naar het rijk der onwetendheid vlucht?

Dit gedicht is van toepassing op het nachtelijke gebeuren binnen de muren van Openbare Basisschool "De Swetten" te Drachten.

ATHINA

Drachtens spijshuis van uitnemend Grieks gerecht
toont elke gast, die al genietend schouwt
hoe wijsheid en sagen zijn gebeeldhouwd,
bescheiden sierend, komend tot hun recht.

Godenleven, sport en heldengevecht
prijkt op schone vaten, verjongd _ tóch zeer oud.
Vaag blauwe schemer schenkt vrede, is getrouwd
met ruwe wanden: rotsen door kunst geknecht.

De ramen hebben zacht vlammende ogen,
waarin de dagenraad der beschaving
glanzend fluistert, fier en opgetogen:

"Hier binnen viert mijn geest zijn opleving,
om daarbij fijn versnipperd te mogen
waren door sterk Friesland vol verrassing."

KLANKSPEL

Een vrouwelijk dier
dat een jong in haar buik draagt
geeft levensgezel
boer baas of verzorger
blijde spanning en hoop

aan het woord DRACHTIG
hangt een zwaaiende waaier
waar een wolk vol
levenservaring mee zweeft
ook
de naam van een Friese stad
die rijke nijverheid
gezonde sport
bij prettig wonen
met spoed baarde
nóg zwangere toekomst heeft
het drachtige DRACHTEN.

BLAZEND DRIETAL

Wijde luchtige adem
uit het Friese Westen
vol uitgestrekte weiden
ruime vreugdemeren
en
geurige ritselzuchten
van Oostelijke zandgrond
met dichte bossen verrijkt
waar
zilt gesnuffel der Wadden
zich door mengt
treffen elkaar broederlijk
boven Smallingerland
geven het woelige Drachten
veelzijdige kracht
voor doen denken en vermaak.

BAKKER BOONSTRA

Winkelvertier
genot van goede spijs
eenvoudig en gezond
ontmoeten elkaar
gemoedelijk
vol ruime Friese geest
aan Drachtens Zuiderbuurt.

BETER WONEN

Rondom een hofje, midden in Drachten,
staan lage huizen met rode daken;
ramen, omvat door bruine muren, waken
knipogend over wie voortgaan of wachten.

De ingetogen woningen trachten
harde herinnering te doen ontwaken:
arbeiders moesten narigheid meemaken;
sterke bouwmeesters verstonden hun klachten.

Krotten weken; zwoegende mensen kregen
eenvoudige aangename verblijven.
Gezin en leven ontvingen zegen.

Tevreden werklust, goed bestaan blijven
hier tegen alle tijden opwegen,
weerspreken het gedwongen voortdrijven.

Reactie toevoegen