Cortenoever is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Brummen. De buurtschap valt onder het dorp Brummen. De Buurtschap ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.
Hier in donkerrood is de ligging van de 'CBS-buurt' Cortenoever goed te zien als 'bijna-schiereiland': deze is voor 3/4 omgeven door het water van de IJssel.
- Cortenoever is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Brummen.
- De buurtschap Cortenoever valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Brummen.
- Buurtschap Cortenoever ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1370 Cortenoever.
Naamsverklaring
Oorspronkelijk een veldnaam. Betekent bij de korte oever 'strook land langs een water'.(1)
De buurtschap Cortenoever ligt NO van Brummen, Z van Zutphen, in een gebied W van een plaatselijke 'uitstulping' van de IJssel.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Cortenoever 35 huizen met 268 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.
Terug naar boven- In de gemeente Brummen hebben van 2014-2016, met het oog op de bescherming tegen hoogwater, dijkverleggingen plaatsgevonden bij Cortenoever, Tichelbeeksewaard en Voorsterklei. Deze rijksmaatregelen maken onderdeel uit van de Planologische Kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier. Dit heeft in het IJsselspronggebied geleid tot intensieve samenwerking tussen de gemeenten Brummen, Zutphen en Voorst, provincie Gelderland, Waterschap Veluwe en de diverse betrokken ministeries. Naast de noodzakelijke waterkundige maatregelen bieden de plannen ook volop mogelijkheden voor wonen, natuur en landschap en een goede infrastructuur. De waterkundige maatregelen betroffen het landinwaarts verleggen van de dijken en het realiseren van een nevengeul in de Tichelbeeksewaard. Zie ook de Milieueffectrapportage 'Ruimte voor de rivier, Dijkverleggingen Cortenoever en Voorsterklei'.
Voor het project zijn in 2014 8 agrarische bedrijven, een wegenbouwbedrijf en 11 woningen afgebroken. Het betrof soms markante oude panden zoals de boerderijen Halfvasten (vroeger een schipperscafé) en Wassink. Een brief in 2011 van de gemeenteraad aan staatssecretaris Atsma die pleitte voor minder in landschap en bebouwing ingrijpende maatregelen (met name vergraven uiterwaard of versterken bestaande dijk) mocht niet baten. Volgens de staatssecretaris zouden uiterwaardvergravingen enkele malen duurder zijn en evengoed ingrijpend zijn voor landschap en natuur. En versterking van de bestaande dijk zou niet leiden tot de noodzakelijke mate van verlaging van het waterpeil. Een van de inwoners die niet blij was met de herinrichting is baron Hans van Sytzama, nazaat van een familie die al 200 jaar gronden in Cortenoever bezit. Hij is er eigenaar van 100 ha grond (dat is bijna de helft van de buurtschap), 8 huizen (die inmiddels vermoedelijk - deels? - afgebroken zullen zijn voor de herinrichting - en 2 monumenten. Onder de link vind je een interview met dhr. Van Sytzama uit 2009 over de herinrichting van dit gebied. Zie ook het onteigeningsbesluit met motiveringen m.b.t. landgoed Reuversweerd d.d. 11-3-2015.
- "Rond Cortenoever en Voorsterklei is het landschap gerimpeld als een wasbord. Deze door de IJssel gevormde rimpels - de zogeheten kronkelwaarden - zijn uniek. Grootschalige vergravingen ten behoeve van de benodigde rivierverruiming dreigden dit fijne reliëf teniet te doen. BoschSlabbers maakte een subtiel plan waarbij het bestaande reliëf uitgangspunt is voor een verruimde rivier. In het inrichtingsplan wordt een waterstandsdaling bereikt door twee dijkverleggingen te combineren met maaiveldverlaging, nieuwe geulen en het verwijderen van een deel van de bebouwing. Uitgangspunt is het behoud van het landbouwkundig gebruik in het gebied. De bestaande dijk wordt verlaagd tot een kade die gemiddeld eens in de 25 jaar zal overstromen.
Beide deelgebieden bezitten hoge aardkundige waarden: kronkelwaarden, oeverwallen en laagtes. Bijzondere aandacht is daarom besteed aan de inpassing van de nieuwe stroomgeulen in het aanwezige morfologisch patroon. Voor Cortenoever en Voorsterklei zijn verschillende vergravingsstrategieën onderzocht. Uiteindelijk is gekozen voor de strategie van reliëfgeïnspireerd ontgraven waarbij de vergravingen zo vanzelfsprekend mogelijk voortbouwen op het al aanwezige reliëf. Over de nieuwe dijken zijn fietspaden aangelegd. Een tweetal nieuwe gemalen markeren de uiteindes van de nieuwe strangen aan de dijk. De gemalen zijn zo ontworpen dat het een prettige rustplek is voor fietsers. De Heetkool, een zeventiende eeuwse terpboerderij, heeft haar agrarische functie verloren maar is behouden en als een groen eilandje prominent zichtbaar in het open gebied van Voorsterklei. Tevens is een nieuwe terp ontworpen om een bestaand agrarisch bedrijf een doorstart te geven.
De nieuwe dijken in Cortenoever en Voorsterklei zijn vormgegeven als een lage kade, gelijk aan de historische dijken in de omgeving. Het nieuwe tracé volgt zoveel mogelijk de hogere zandruggen, waardoor er sprake is van een relatief lage dijk. Daarnaast zijn de dijk en de stabiliteitsberm afgewerkt met flauwe taluds: de zogeheten ‘landschapsberm’. Het onderste deel van de dijk oogt daardoor als een voortzetting van de zandrug waarop de dijk is getraceerd. Alleen het bovenste deel van de dijk kent steile taluds met een smalle kruin." (bron: BoschSlabbers Landschapsarchitecten) - Reportage in Trouw, 2014, over de gevolgen van de dijkverleggingen voor enkele boeren in de buurtschap.
- De uitbaters van landgoed Laag Helbergen hebben anno 2016 plannen voor een bierproeflokaal in het pand op Piepenbeltweg 1. Het is de bedoeling dat er op termijn ook eigen gebrouwen bier wordt geschonken bij een daghap. Daar is wel een bestemmingsplanwijziging voor nodig, omdat er nu nog een woonbestemming op het pand zit, maar de gemeente wil er wel aan meewerken, omdat het goed past binnen de beoogde toeristische ontwikkeling van de uiterwaarden. Afgesproken is nu dat er 2 woningen komen (in plaats van de beoogde 3) en dat de bestemming van Piepenbeltweg 1 naar horeca wordt omgezet.
Terug naar boven- In 2015 is in Cortenoever het nieuwe gemaal Laag Helbergen gebouwd. Het verschil met gemaal Nijenbeek in de Voorsterklei is het aantal pompen. Gemaal Laag Helbergen heeft twee pompen, één meer dan gemaal Nijenbeek. Dit heeft te maken met het feit dat het instroomgebied hier groter is dan het instroomgebied in Voorsterklei. De 2 pompen kunnen samen 40 m3 per minuut wegpompen.
- Kasteel Reuversweerd in buurtschap Cortenoever dateert uit 1830 en is gebouwd in empirestijl. Het was oorspronkelijk in het bezit van de Gelderse familie Colenbrander. In 1941 kwam het kasteel in bezit van J.G.W.H. baron van Sytzama, die later door Nederlandse SS'ers is gefusilleerd. De Duitsers namen het huis in gebruik als radiopeilstation, totdat het aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door Canadese beschietingen ernstig is beschadigd. Nadien is het nog in gebruik geweest als kantoorruimte en opslagplaats. Het pand staat al vele decennia leeg. Er zijn plannen geweest het kasteel te verbouwen tot appartementen, maar aan de wettelijke eisen voor bewoning kon niet worden voldaan, omdat het boerenbedrijf van de eigenaar op slechts 43 meter van het kasteel ligt. De bewoner van het boerenbedrijf is in 2017 vertrokken.
"Een van de doelstellingen van het Gelders Restauratie Centrum (GRC) is ervoor te zorgen dat voldoende jonge restauratievaklieden goed worden opgeleid en dat de werkende vaklieden hun kennis en kunde actueel kunnen houden en versterken. Die kennis en vaardigheden gelden niet alleen onderhoud en restauratie van monumenten, maar steeds meer ook verduurzaming. Om dit op een aansprekende en motiverende manier te kunnen doen is een ‘monument in uitvoering’ een ideaal hulpmiddel. Zo’n project kan dan ‘het gezicht’ zijn van de restauratiesector. Niets werkt motiverender en meer enthousiasmerend, dan te zien en te leren van de praktijk.
Buitenplaats Reuversweerd in buurtschap Cortenoever is daarom hét ideale hulpmiddel. Het kasteel is meer dan 70 jaar niet bewoond geweest. Heel veel originele kenmerken en oorlogsschade zijn er nog te zien. De nieuwe eigenaar, die Reuversweerd in oude luister wil terugbrengen, heeft er in toegestemd dat er een erfgoedwerkplaats komt. De kern daarvan is om leerlingen, professionals en monumenteneigenaren het restauratieproces te laten zien en ervan te laten leren. ‘Aanschouwelijk’, ‘actief’ en ‘praktijkgericht’ zijn hierbij de sleutelwoorden, omdat dat het beste werkt om zowel kennis als vaardigheden te verwerven. We hebben nu de unieke kans om vanaf het begin alle facetten van restauratie en verduurzaming van een rijksmonument te ervaren en er kennis mee op te doen.
Dat is van groot belang voor de toekomst van de restauratiebranche. Uit een onderzoek in 2018 bleek dat de instroom van jonge vaklieden achterblijft en op termijn echt een bedreiging vormt voor een gezonde branche. De uitdagingen zijn niet alleen om iets te doen aan een tekort aan aspirant-vaklieden van zo’n 50 per jaar, maar ook het snel toenemende belang van zowel duurzaamheid als nieuwe, digitale technieken. Een erfgoedwerkplaats kan, vindt het GRC, bij uitstek een plek zijn om de verschillende doelgroepen op een vernieuwende manier kennis te laten maken met de restauratie-actualiteit.
Aannemingsbedrijf Hoffman is sinds de tweede helft van 2018 op Reuversweerd aan de slag. Begin 2019 is de erfgoedwerkplaats voluit van start gegaan. Er staat een schottenkeet gereed om, tezamen met het restauratieobject, groepen te bedienen met kennisbijeenkomsten, belevingsbijeenkomsten, opleidingen etc. We gaan scholen, bedrijven en vaklieden/professionals benaderen om kennis te laten verwerven en zo te laten zien en beleven hoe interessant leren en werken in de restauratie is. En als Reuversweerd in oude luister is hersteld, is het GRC in staat de ‘mobiele erfgoedwerkplaats’ weer op een volgend aansprekend restauratieproject voort te zetten. Zo blijven we ons inzetten om de prachtige restauratievakken kwalitatief beter, bekender en populairder te maken en helpen we ons gebouwd erfgoed in goede staat door te geven aan volgende generaties." (bron: Gelders Restauratie Centrum, december 2018) - Artikel over de geschiedenis en recente ontwikkelingen m.b.t. landgoed Reuversweerd. Landschapsbeheer Gelderland heeft bewoners van Gelderse landgoederen geïnterviewd, die vertellen over het leven op het landgoed in kwestie in vroeger tijden. Een van hen is Hendrik Jan Wassink, pachter van landgoed Reuversweerd. - Fotoreportage van Reuversweerd.
Terug naar boven- NS-wandeling 'Uiterwaarden van Cortenoever' (12,5 of 16,5 km). "Vanaf het station wandel je eerst door het kleine Brummen, met monumentale panden en gezellige terrassen. Kort daarna liggen de uiterwaarden van de IJssel al aan je voeten. Terwijl je de oude dijk van zuid naar noord volgt, kun je genieten van weidse uitzichten. In het kader van ‘Ruimte voor de rivier’ is deze dijk recentelijk verlaagd, zodat het water er vrij kan in- en uitstromen. Huizen en boerderijen moesten zelfs verdwijnen om plaats te maken voor het water. Overigens stroomt het gebied alleen onder bij zeer hoog water. En dat gebeurt hooguit eens in de 25 jaar. Omdat de route zo afwisselend is, besef je amper dat de ondergrond verhard is. Wil je ook graag onverhard lopen? Dan kun je de route halverwege uitbreiden met een Laarzenpad. Dwars door een natuurgebied, waar de uiterwaarden op hun mooist zijn! Tot slot bereik je het historische Zutphen, waar je tijd tekort komt." - Verslag van deze wandeling, op de weblog Frank Wandelt.
- De kronkelwaarden van Cortenoever langs de IJssel beslaan in totaal 533 hectare. Het agrarisch cultuurlandschap is nooit intensief beheerd. Met name het zuidelijk deel bestaat uit kleinschalige hooi- en weilanden en akkertjes. Zo'n 150 hectare wordt door Staatsbosbeheer beheerd als natuurgebied. Het is niet alleen geologisch, maar ook botanisch een bijzonder gebied. Er is een rijke akker- en stroomdalflora met - onder veel meer - knikkende distel, akkerogentroost, geoorde veldsla, groot en klein spiegelklokje en weidegeelster. Het gebied staat hierdoor te boek als 'biodiversiteitshotspot'. Volgens het in de vorige alinea gelinkte wandelverslag "behoort dit gebied qua flora zelfs tot de rijkste natuurgebieden van het Nederlandse rivierengebied".
"Natuurreservaat Cortenoever ligt op de westoever in een grote bocht van de kronkelende IJssel. Door de eeuwen heen heeft de rivier haar loop voortdurend verlegd. De buitenbochten werden door het snelstromende water uitgesleten, terwijl het land in de binnenbocht aangroeide. Zo schoof de rivier steeds een beetje op. In de binnenbocht bleven hoge ruggen en diepere geulen achter. In dit natuurgebied is dat prachtig te zien. Er zijn hoogteverschillen van wel twee of drie meter. Vroeger stroomde in de zomer zo weinig water door de IJssel dat je de rivier te voet kon oversteken.
In de grote bocht in de IJssel is de afgelopen jaren enorm gewerkt om het water in de rivier beter af te voeren. Bij een hogere waterstand in de IJssel stroomt het water over een drempel in de dijk in een nieuw gegraven bekken in het buitendijks gebied en gaat verderop weer over een drempel de rivier in. Hierdoor wordt de stroomsnelheid beperkt, waardoor er minder schade optreedt. Een nieuw gebouwd gemaal zorgt er voor dat het water in het aanwezige bekken en de aangelegde poelen wordt weggepompt, zodat de agrarische gronden zo optimaal mogelijk kunnen worden gebruikt. Hierdoor zijn de landerijen van Cortenoever, na een overstroming, snel weer bruikbaar voor de landbouw.
Natuurreservaat Cortenoever is heel gevarieerd. Bij boerderij Het Ganzenei worden een paar graanakkers in stand gehouden. De akkers worden nog met paarden geploegd en krijgen alleen stalmest. Er wordt winterrogge ingezaaid en er wordt niet gespoten tegen luis en dergelijke. Het resultaat is een kleurrijke akker vol klaprozen, korenbloemen en allerlei andere akkerbloemen. De weiden van het natuurreservaat zijn in gebruik bij de boeren. Er wordt wat vee geweid en gras gemaaid. Koeien eten het gras, maar laten kruisdistels, knikkende distels en kattekruid staan. Een andere weide wordt helemaal niet meer gemaaid, om planten zoals veldsalie, akkerwikke, akkergeelster enz. te laten groeien en bloeien. Opvallend in het natuurreservaat zijn de vele heggen van meidoorn en sleedoorn. Ze produceren veel bessen voor de vogels en bieden broedgelegenheid. Het reservaat is al vele jaren in beheer bij Staatsbosbeheer. Deze heeft het natuurreservaat geleidelijk tot ongeveer 150 hectare weten uit te breiden.
Door natuurreservaat Cortenoever loopt 'De weg naar het Ganzenei'. Het Ganzenei is de naam van de hierboven reeds vermelde boerderij. Ongeveer honderd meter voor die boerderij met een rood dak is rechts een bankje en links een paal met een overstapje om in de weide te komen. Als er geen vogels broeden, kun je door de weide lopen om de wilde planten te bekijken en er foto’s van te maken. Inmiddels heb je de knikkende distels en de kruisdistels in de weide al gezien. Als het geregend heeft is het een echt 'laarzenpad', maar bij droog weer hoeven de laarzen niet aan. Voorbij de boerderij met het rode dak is links een roggeakker met korenbloemen, klaprozen, kamille, bolderik, aardaker en nog meer ouderwetse akkeronkruiden. Aan de andere kant van de weg kun je door een weide naar de IJssel lopen om daar even te gaan zitten." (auteur: Gerrit de Graaff op weblog De Veluwenaar van de Jac. Gazenbeekstichting)
- "De provincie Gelderland en Rijkswaterstaat werken samen met Staatsbosbeheer en de gemeente Brummen aan een plan voor natuurontwikkeling in Cortenoever. Het doel is om het huidige gebied zo in te richten dat een nog waardevoller natuurgebied ontstaat met schoon en gezond water, waar mens, dier en plant zich thuis voelen. Dier- en plantensoorten die horen bij een levende rivier, komen daardoor weer terug in de uiterwaarden. De kronkelwaardgeulen diepen we uit en we vergroten de hoeveelheid natuurlijk grasland in het gebied. De bestaande boskern midden in het gebied breiden we uit met hardhoutooibos en essen- of iepenbos, op zo’n manier dat dit bij hoog water geen opstuwing veroorzaakt. Door het creëren van deze natuurwaarden voeren we Europese richtlijnen en provinciaal natuurbeleid uit voor natuurbescherming, schoon en gezond water. Het ontwerp is mede tot stand gekomen door inbreng van bewoners en gebruikers van het gebied via keukentafelgesprekken.
Het bestaande bos in Cortenoever is een van de weinige hardhoutbossen binnen de uiterwaarden van de IJssel. Dit bos is echter aan de kleine kant. Uitbreiding van dit bos leidt op langere termijn tot een interessante bosflora met soorten als gevlekte aronskelk, slanke sleutelbloem en wilde kornoelje. De graslanden zijn leefgebied voor vogels als de kwartelkoning, grutto’s en ganzen. Wandelaars en natuurliefhebbers kunnen van het gebied blijven genieten vanaf het fietspad op de oude dijk en op de bestaande struinroutes. In het plan houden we rekening met de belangen van bewoners, agrariërs en scheepvaart. (bron en voor nadere informatie over dit project zie de site 'Samenwerken aan Riviernatuur')
"Rijkswaterstaat en provincie Gelderland hebben in juli 2020 het definitieve ontwerp voor de natuurontwikkeling van Cortenoever gepresenteerd. De aanvraag voor de benodigde vergunningen is gepland in het najaar van 2020. In dit project worden maatregelen getroffen die ervoor zorgen dat het gebied langer onder water staat. Daardoor ontstaat een kraamkamer voor vissen. Ook moet de natuurlijke leefomgeving van dieren en planten er door verbeteren. Het hardhout ooibos wordt uitgebreid, het beheer wordt aangepast om glanshaverhooiland te realiseren en enkele kronkelwaardgeulen worden uitgegraven. Eerdere plannen uit 2019 voor maatregelen in het gebied gaven voor de waterveiligheid iets teveel opstuwing van de rivier bij hogere waterstanden en voor de scheepvaart iets te veel aanzanding in de vaargeul. Daarom moesten ze worden aangepast. Er was veel rekenwerk nodig om de juiste balans te vinden tussen winst voor de natuur, waterveiligheid en baggerkosten. Vanwege het doorrekenen van verschillende ingrepen, heeft het tot nu geduurd voordat het definitieve ontwerp kon worden gemaakt." (bron: Rijkswaterstaat, juli 2020)
- Het 'Gat van Cortenoever' is destijds ontstaan door het winnen van zand voor de aanleg van de N348 tussen Arnhem en Zutphen. Deze vrij heldere plas heeft een oppervlakte van 3.9 hectare. De diepte loopt langzaam af naar zo’n 8 meter. De bodemstructuur bestaat hoofdzakelijk uit harde grond, zand, en op sommige delen uit klei. De begroeiing aan de kant bestaat uit gras, rietkragen en er is een strandje aanwezig waar ook wel gezwommen wordt. Het karperbestand is goed en bestaat uit karpers tussen de 15 en 25 pond, met enkele uitschieters. De plas is in beheer bij HSV Eerbeek. Er mogen alleen leden vissen, maar met een weekvergunning mag iedereen daar vissen in combinatie met de landelijke vispas. Het visbestand bestaat uit graskarper, spiegelkarper, schubkarper steur, brazem, baars, voorn en snoek.
- Overzicht van waargenomen diersoorten in Cortenoever/Kranenkamp.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Cortenoever, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Dronevideo die je de natuur bij het Ganzenei in Cortenoever laat zien.
Terug naar boven- Waterzuivering: - In het zuiden van buurtschap Cortenoever, op Holthuizerweg nr. 14, ligt rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Brummen. Deze installatie zuivert het rioolwater uit Brummen, Leuvenheim, Eerbeek, Hall, Oeken en het Zutphense (maar aan deze kant van de IJssel gelegen) dorp De Hoven. Riolen, rioolgemalen en persleidingen voeren het rioolwater aan. Het gezuiverde water stroomt via een afvoerleiding naar de IJssel.
- Zorg: - Werk- en Zorgboerderij Cortenoever is in 2014 gestart. Eigenaren Roel en Elly van Agtmaal (broer en zus) zijn opgegroeid op deze boerderij. Ze hebben beiden ervaring met verschillende doelgroepen, o.a. jongeren en ouderen met een verstandelijke handicap, jongeren met autisme en jongeren met gedragsproblematiek. De 4 woonplekken zijn reeds bezet. Er zijn ook mogelijkheden voor dagbesteding. Elke zomer hebben ze een heleboel fruit. Hiervan maken ze samen met de cliënten jam, stroop e.d. Van 1 mei tot 1 november wordt dit verkocht aan de weg. Elk jaar streven zij ook naar een prachtige pluktuin. Hier staan voornamelijk veel verschillende dahlia’s, maar ook andere bloemen. Je kunt hier tegen een vrijwillige bijdrage een mooie bos bloemen plukken. De pluktuin is geopend van 1 augustus tot 1 oktober.
Reactie toevoegen