Status

- Daarle is een dorp in de provincie Overijssel, in de streek Salland, gemeente Hellendoorn.

- Onder het dorp Daarle vallen ook de buurtschappen De Haar, Kruimers en Piksen (deels).

Naam

In het dialect
Doarle.

Oudere vermeldingen
Laat 10e eeuw in Darloe, midden 12e eeuw de Darlo, 1334 Daerle, 1381-1383 Daerlo, 1403 Daerle, 1436 Derloe, 1531 Derloe en Daelre, 1583 Daerloe, 1665 Daerle.

Naamsverklaring
Deze plaatsnaam stamt wellicht van het Germaanse darnja-* 'heimelijk, verborgen', vermoedelijk met betekenisverschuiving naar 'geheimzinnig, betoverd' en lo 'licht, open bos'. Men vergelijkt ook de Engelse plaatsnaam Dearnley (1324 Dernylegh), die wordt verklaard als 'verborgen, afgelegen open plek in het bos'. Vergelijk ook Dennenburg.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Daarle ligt NO van Hellendoorn, ZW van Vroomshoop, NW van Vriezenveen.

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp Daarle 58 huizen met 386 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ca. 1.500 inwoners.

Geschiedenis

"Het dorp Daarle is ontstaan op een stuwwal uit de voorlaatste ijstijd. Zoals de betekenis van de naam reeds aangeeft, was deze open plek op de bosrijke hoogte omringd door eindeloze moerassen en dit gaf het een geïsoleerde en daardoor een geheimzinnige, ja zelfs betoverende status. Van al deze kenmerken zijn de sporen nog aanwezig of later gevonden bij de afgraving van de venen. De eerste vermelding in de archieven is als 'Darloe' in een goederenlijst van de Abdij van Werden aan de Ruhr uit 933-966. Gezien de vele vondsten van vuurstenen werktuigen (tussen Es en Daarlerbeek), twee urnengrafvelden (Nieuwstad en Zuidberg) en sporen van woningen (Nieuwstad en Kötterskamp, blijkt dat er al vanaf ca. 8000 v.Chr. jagersstammen rondtrokken en er sinds 5000 v.Chr. permanente bewoning was.

De vondsten van Romeins aardewerk en enkele mantelspelden duiden op het ontstaan van het huidige dorp in de Romeinse tijd. Het blootleggen van een knuppelweg, richting Sibculo, anderhalve meter in het veen, geeft aan dat er vanaf ca. 3000 voor onze jaartelling reeds een verbinding was met de zandhoogten op Duits gebied. Eveneens heeft de Dammarke haar naam waarschijnlijk te danken aan de dam die vanaf Daarle is aangelegd door het moeras richting Marle en was de Daerlervoorde (Dalvoorde) reeds in de Karolingische tijd in gebruik.

De Marke van Daarle wordt in 1397 vermeld en tevens worden dan de erven Berninc, Dubbelinc (1332), Johanninc, Oetbeldinc en het Huis to Opganghe genoemd. Opmerkelijk is dat Die Dam, Heerscopinc en Huis to Lutevelde, gelegen aan het einde van de dam, in het huidige Marle, tot het dorp worden gerekend en bovendien worden in de eerste schattingslijsten Daarle, Merler ende Averhem in één adem genoemd. De abdij Werden heeft waarschijnlijk invloed gehad op de stichting van de kapel, omdat deze naast de hof van het kloostergoed Noordink verrees. Overigens hadden de kloosters en de adel er weinig bezittingen en was het merendeel der boeren baas op eigen erf. Wel werd het markerichterschap door de adel vervuld, maar die hadden soms nauwelijks bezittingen in het dorp. Ze waren over het algemeen wel eigenaar van het kasteel Schuilenburg. De (marke)hof en de kapel zijn rond het jaar 1600 verdwenen, toen stond enkel nog het bouwhuis op de oude hofplaats en was aan het nabijgelegen erf Oetbrink een kamer voor de landheer gebouwd. Vanaf die tijd was het markerichterschap verbonden aan het erf Johannink of Laarman en deze fungeerde als markehof.

Kerkelijk viel Daarle onder Hellendoorn, doch van een regelmatige kerkgang zal vanwege de afstand, begaanbaarheid van de weg en grillige Regge, weinig zijn gekomen. Vandaar dat men sinds 1830 heeft geprobeerd een eigen hervormde kerk te stichten. Ondanks tegenwerking van Hellendoorn werd deze wens in 1854 gerealiseerd en kwam de waterstaatskerk aan de Groeneweg gereed. In 1955 is deze vervangen door de huidige kerk. Evenzo lukte het de gereformeerden om het verenigingsgebouwtje uit 1894 in 1933 te vervangen door de huidige kerk en eveneens zelfstandig te worden. De begraafplaats was reeds aangelegd in 1824, waarschijnlijk op de plaats waar voorheen soms werd begraven, wanneer Hellendoorn onbereikbaar was vanwege de hoge waterstand van Daarlerbeek en Regge. De eerste school dateert reeds uit 1706. Het gebouw is in totaal vier keer vervangen, tot in 1977 de huidige Christelijke Basisschool De Ark gereedkwam. Tussen 1922 en 1977 heeft er tevens een School met de Bijbel gestaan, die eveneens overging in De Ark." (bron: Historische Kring Hellendoorn-Nijverdal)

Recente ontwikkelingen

Dorpsontwikkelingsplan
"Het eerste dorpsontwikkelingsplan dateert van 2004 en kreeg een pilot-status binnen het Reconstuctieprogramma van de gemeente Hellendoorn. In het voorjaar van 2003 werd gestart met het inventariseren van wensen en ideeën van de dorpsbewoners, door middel van zogeheten ‘keukentafelgesprekken’. Een representatief deel van de inwoners werd benaderd om hieraan deel te nemen en zo ideeën over de toekomst van het dorp te leveren. Een en ander resulteerde uiteindelijk in het najaar van 2004 in de presentatie van het Dorpsplan Daarle. Dit dorpsplan liep rond 2010 af.

Eind 2011 zijn we begonnen het de ontwikkeling van het tweede dorpsontwikkelingsplan (DOP). Dit 2e DOP is medio 2012 opgeleverd en kent een houdbaarheid van circa vijf jaar. De ideeën en wensen in dit plan zijn afkomstig uit het eerste dorpsplan (de nog niet gerealiseerde punten), aangevuld met onderzoeken en inventarisaties die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. Verder zijn er regelmatig oproepen gedaan om ideeën en wensen kenbaar te maken. Een goede basis. De titel van het tweede dorpsplan is: ‘Buitengewoon wonen, werken en leven’.

Daarmee leggen we de nadruk op de basis van een leefbaar dorp: een prettige woonomgeving, voldoende werkgelegenheid en goede (zorg)voorzieningen. Het plan is dynamisch. Dat wil zeggen dat de uitwerking niet compleet vastligt, omdat we in willen spelen op actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld de komst van woonservicegebieden. Wel ligt de bovenliggende visie en de kaders vast. Het is een plan dat moet passen in de huidige tijdsgeest: geen onrealistische plannen, maar het versterken van relevante voorzieningen die een brede groep Daarlenaren nodig heeft. - Hier vind je een overzicht van de uitgevoerde plannen.

Plaatselijk Belang neemt het voortouw bij de planvorming en uitwerking van het dorpsplan. In het plan staan de speerpunten waar het dorp de komende jaren aan wil werken om de leefbaarheid te vergroten. Deze punten zijn afkomstig uit inventarisaties en gesprekken met de bewoners. De uitvoering gebeurt samen met de inwoners en andere betrokkenen. De gemeente Hellendoorn steunt het dorpsplan met een jaarlijkse subsidie. Momenteel zijn we met 5 werkgroepen aan de slag met het 3e dorpsplan: Daarle 4.0 Buitengewoon B(l)oeiend. Thema's hierin zijn: fysiek ruimtelijk: wonen en woonomgeving; sociaal-maatschappelijk: zichtbaarheid, noaberschap en veiligheid; ouderenzorg; bedrijvigheid en ondernemerschap; sport en sociale cohesie. - Hoe dit tot stand is gekomen en waar aan gewerkt wordt kun je hier lezen.

Met behoud van het dorpse karakter spelen we actief in op de maatschappelijke ontwikkelingen. Groei en beweging zijn een must om ons dorp leefbaar te houden. We nodigen iedereen, jongeren en ouderen, inwoners en mensen van buitenaf, van harte uit om in Daarle te wonen. Stilstand is achteruitgang; daarom geven we de zorgtechnologie, het verenigingsleven, de sport en het ondernemerschap nieuwe impulsen. We onderzoeken de kansen voor duurzaam bouwen en hergebruik van leegstaand vastgoed. Met elkaar werken we aan Daarle 4.0!"

Bezienswaardigheden

- Daarle heeft 1 rijksmonument, zijnde het orgel van de Hervormde kerk.

- Daarle heeft 10 gemeentelijke monumenten, zijnde de Hervormde kerk, het woonhuis op Groeneweg 1, de watertoren, en 7 grenspalen.

Hervormde kerk
Vanaf 1837 pogen de inwoners van Daarle een zelfstandige kerkelijke gemeente te vormen. Op 8 januari 1855 is het zover, als men bericht ontvangt van koning Willem III, dat men heeft besloten tot de "vestiging der Hervormde Gemeente te Daerle, bij afscheiding van Hellendoorn, als eene zelfstandige gemeente", met een eigen predikant. De kerk aan de Schoolbrink (Groeneweg) was toen al gereed, want de eerste steen is op 24 maart 1854 gelegd. In de jaren dertig wordt de kerk te klein. Uitbreiding is moeilijk, daarom wordt in 1954 tot nieuwbouw besloten en wordt de oude kerk in 1956 afgebroken.

Architect van de huidige Hervormde (PKN) kerk is Jan Jans uit Almelo, een kenner van de Twents/Sallandse geschiedenis en cultuur, die de regionale bouwkunst uitvoerig heeft bestudeerd. Daarom heeft hij een robuust kerkgebouw ontworpen in een landelijke klassieke stijl, waarin romaanse en renaissance stijlkenmerken zijn vertegenwoordigd, volgens een grondplan dat voor de Reformatie algemeen was. Het resultaat is een fraaie dorpskerk gelegen aan de Brink en passend tussen de destijds nog vele boerenhoeven van de oude esnederzetting. De kerk heeft ca. 500 zitplaatsen.

In de toren hangt een luidklok met een middellijn van 85 cm gegoten door Jacobus van Bergen te Midwolda, terwijl in het torenportaal de luidklok uit de oude kerk van 45 cm doorsnede nog aanwezig is. Het torenuurwerk is geplaatst in 1954 en is een der laatste op klassieke wijze gemaakte mechanische uurwerken, met gewicht en slinger. Het tinnen avondmaalsstel en de doopschaal in de smeedijzeren doopvont dateren uit 1855. De kanselbijbel is gedrukt in 1864 en vervangt de oude statenbijbel die rond 1900 verkocht is. Het meubilair dateert uit de bouwtijd.

Enkele elementen uit de oude kerk zijn nog aanwezig, zoals de eerste steen in het torenportaal en de tekststeen boven de toegangsdeur. Deze zijn vervaardigd uit resp. Bentheimer en Franse kalksteen. De smeedijzeren kronen zijn in 1955 gemaakt door de plaatselijke smid in opdracht van een gemeentelid. De koperen kroonluchters zijn aangeschaft in 2004 in verband met het 150 jarig bestaan van de gemeente en op ambachtelijke wijze vervaardigd in een kopergieterij te Haarlem. Het tweeklaviers orgel telt 20 registers en is in 1872 gebouwd door Lambertus van Dam te Leeuwarden. Het laat barokke van rijk snijwerk voorziene instrument is een rijksmonument. In 1992 is ter vervanging van de consistorie, die dwars aan de zuidzijde van het gebouw staat, een grotere gebouwd aan de oostzijde in het verlengde van de kerk. De kerk valt onder de Hervormde Gemeente Daarle.

Gereformeerde kerk
Reeds in 1894 proberen verschillende leden uit de 'wijk' Daarle te komen tot de vorming van een zelfstandige Gereformeerde gemeente. Men slaagt daar vooralsnog niet in, omdat de moederkerk geen medewerking wil verlenen. Pas op 5 april 1933 draagt de Classis de kerken van Den Ham en Vroomshoop op "onverwijld tot het instellen van de ambten in Daarle over te gaan". Met als achtergrond de glooiende eschhelling verrijst op Dalvoordeweg 12 aan de zuidkant van het oude verenigingsgebouw of “Lokaal” uit 1895 de Gereformeerde (thans PKN) kerk.

De georiënteerde kerk is gebouwd onder leiding van architectenbureau gebr. Boxman te Nijverdal. Het is een gebouw kenmerkend voor de jaren dertig qua stijl en uitvoering en passend in een landelijk dorp als Daarle. Een eenvoudige, knusse zaalkerk, opgetrokken uit geel genuanceerde baksteen en met een blauw pannendak. Tussen de steunberen bevinden zich spitsboogvensters met getinte ruiten in een ijzeren profiel. Naaldfijn is het torentje, bekleed met lood, in dezelfde kleur als het pannendak. Achter de kerk bevindt zich de kerkenraadkamer, waar ook catechisaties worden gehouden. De kerk bevat 250 zitplaatsen en op de galerij zijn nog eens ruim 80 zitplaatsen. In de jaren zeventig is het gebouw “Ruimte” aan de noordzijde van de kerk toegevoegd en in 2004 uitgebreid en gerenoveerd. Interieur en meubilair dateren nog geheel uit de bouwtijd. Het verzilverde avondmaalstel is in 1933 aangeschaft evenals de doopschaal en deksel van het houten doopvont. Het huidige tweeklaviers orgel is gebouwd in 1994 door A.H. de Graaf uit Leusden. Het instrument is gebouwd in neorenaissance stijl, zoals dit begin 20e eeuw gebruikelijk was.

Watertoren
"De watervoorziening in Nederland is van vrij recente datum. Eeuwenlang was de bevolking afhankelijk van waterputten op boerenerven of pompen op centrale plekken in dorpen en steden. In de veengebieden was het gebruikelijk om kanaalwater te gebruiken, omdat het water uit de veenputten nauwelijks drinkbaar was. Door de opkomst van de industrie in de 19de eeuw raakte het grond- en beekwater vervuild. Om de gezondheid van de bevolking te verbeteren, begonnen gemeenten waterleidingnetten aan te leggen, die het water tot "achter de voordeur" brachten. Dit gebeurde het eerst in de steden. Daarna volgden de plattelandsgemeenten en pas in de tweede helft van de 20ste eeuw was het buitengebied aan de beurt.

Waterleiding Maatschappij Overijssel. De provincie Overijssel startte een stimuleringsprogramma om ook de plattelandsbevolking aan te sluiten op het waterleidingnet. Hiervoor werd in 1930 de Waterleiding Maatschappij Overijssel opgericht. Om aan gezond drinkwater te komen bouwde men pompstations, die het water vanuit grote diepte naar boven konden halen. Vervolgens moest het water over grote afstand getransporteerd worden en er moest voldoende druk op de waterleiding zijn. Daarvoor bouwde men waterreservoirs op behoorlijke hoogte. In heel Nederland werden in totaal zo'n 260 watertorens gebouwd.

Locatie. Een van die watertorens is die van Daarle (Watertorenweg 17). Deze toren was niet alleen van belang voor dit dorp, maar ook voor de direct omliggende plaatsen. Hij is gelegen op het zuideinde van de Daarler es en is bereikbaar via de gelijknamige weg over een lange oprit tussen de akkers door. De hoge ligging en situering in een open landschap zorgen voor een prachtig uitzicht op de wijde omgeving vanaf de toren. Andersom fungeert de watertoren als beeldbepalend element voor deze omgeving. Vanwege de hogere ligging in het landschap hoefde de toren minder hoog te worden dan gebruikelijk. Het dorp zelf ligt op gemiddeld 9 m boven NAP, terwijl de stuwwal waarop de watertoren staat nog eens 6 à 7 m hoger ligt.

Technisch ontwerp. In 1934 begon de bouw van de toren volgens het standaardontwerp van Dücker & Co. uit Duisburg. Het was een wat afgeslankte variant van andere watertorens uit dezelfde periode, die ommetseld zijn met baksteen. Dat is bij de toren in Daarle niet het geval, waardoor dit de enige in zijn soort is. De achthoekige toren is 33 m hoog en heeft een betonnen waterbassin met een inhoud van 150.000 liter. Er zijn betonnen vloeren en verstevigingsconstructies aangebracht op 9, 14 en 18 m hoogte. Het puntdak heeft een flauwe betonnen helling en is bekleed met zink.

Nieuwe bestemming. In 1995 werd naast het waterwingebied bij Hoge Hexel een nieuw wingebied tussen Den Ham en Vroomshoop in gebruik genomen. Bovendien waren de technische voorzieningen voor het doorpompen zover gevorderd, dat er geen watertorens meer nodig waren voor een constante druk op de waterleiding. Daarom is de watertoren van Daarle in 1995 buiten gebruik gesteld. Watermaatschappij Vitens heeft de toren in 2004 verkocht. De nieuwe eigenaar heeft de intentie er een woonbestemming aan te geven. De beeldbepalende functie in het landschap dient echter behouden te blijven." (bron: Canon van Hellendoorn)

Jaarlijkse evenementen

- "Toneelgroep Doarle is een groep die over het algemeen toneelstukken in het plaatselijk dialect opvoert. Dit met heel veel plezier!"

- "Feestcommissie Daarle organiseert de Oranjefeesten in het dorp."

- Spoorfuif (op een zaterdag begin juni).

- Trekkerslep Daarle (weekend eind juni, met 's avonds 2x feest).

Kalverkeuring
"Kalveropfokclub KOC Daarle is opgericht in 1960. De jaarlijkse kalverkeuring (begin september) wordt gehouden voor de jongeren in en rondom het dorp. De keuring wordt bepaald op exterieur, voorbrengen en reinheid van het kalf. We ontmoeten jullie graag op de jaarlijkse keuring."

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Daarle, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Daarle (online te bestellen).

Links

- Belangenorganisatie: - Plaatselijk Belang Daarle komt op voor het algemeen belang van het dorp en zijn inwoners. Ze beogen de leefbaarheid te behouden en waar mogelijk verder te verbeteren, zodat het dorp een prima plek blijft om te wonen, te werken en te leven. Ze doen dit aan de hand van een Dorpsplan. Met een gerichte visie en concreet plan zijn ze beter in staat om belangrijke zaken die de leefbaarheid vergroten, aan te pakken. Ze doen dit in nauwe verbondenheid en overleg met inwoners, verenigingen, bedrijven, gemeente en andere betrokkenen.

Het eerste Dorpsplan dateert van 2004 en heeft Daarle veel gebracht. De resultaten zijn zichtbaar in en om het dorp: een multifunctioneel centrum, een evenementenweide, aankleding van de Brink, restauratie van een authentieke waterput en nog veel meer. In 2012 is een geactualiseerde editie verschenen en momenteel wordt gewerkt aan de 3e editie. Verder zorgt Plaatselijk Belang met dorpsblad ‘Doarle oons Dorpie’ en zijn website voor een goede informatievoorziening en hebben zij een eigen feestcommissie die zorgt voor een knallende feestweek rondom Koningsdag.

- Dorpshuis / MFA: - "Dorpshuis ‘n Kadiek in Daarle staat garant voor gezelligheid en veelzijdigheid. Het is mogelijk uw verjaardag of bedrijfsfeest bij ons te houden, ook voor vergaderingen hebben wij verschillende mogelijkheden. Mocht u tijdens een van deze evenementen gebruik willen maken van een beamer, dan kunnen wij ook die faciliteit bieden. U dient dit wel kenbaar te maken bij de reservering van de zaal. Vraag gerust eens naar de mogelijkheden die wij u kunnen bieden. Ook beschikken wij over een eigen bar en keuken, zodat wij u tijdens uw verblijf kunnen voorzien van de meest uiteenlopende dranken, snacks, en koude en warme buffetten. Verder staan wij garant voor huisvesting van diverse verenigingen uit het dorp. Het principe “no nonsens” staat bij ons voorop! Kom dus gerust een keer langs, bij vragen willen wij u graag te woord staan."

Steeds meer (sport)verenigingen in Daarle worden - zoals ook in veel andere (kleine) dorpen - geconfronteerd met een nijpend gebrek aan vrijwilligers, stijgende onderhoudskosten aan gedateerde gebouwen en de noodzaak deze op termijn te verduurzamen. Al deze problemen lijken in één klap te kunnen worden opgelost door de bouw van een nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA). Het dorp liet zich inspireren door soortgelijke initiatieven in Nieuw Heeten, Luttenberg en Broekland.

Onder leiding van Plaatselijk Belang hebben de (sport)clubs uit het dorp zo’n vijf jaar gepraat over een andere indeling van sportpark ’n Kadiek en de toekomst van het gelijknamige dorpshuis. Dat leidde tot het opstellen van een ambitieus plan, dat ca. 2 miljoen euro gaat kosten. In dat plan worden zowel dorpshuis ’n Kadiek met de bijbehorende gymzaal als het clubgebouw van Sportclub Daarle gesloopt. Op het huidige hoofdveld van de voetbalvereniging wordt de nieuwe MFA gerealiseerd. Veld 2 wordt het nieuwe hoofdveld van de voetbalvereniging en krijgt kunstgras. Op een stuk grond dat direct grenst aan het sportpark moet het tweede speelveld komen. Dat is nu nog eigendom van een agrariër, die gaat stoppen met zijn bedrijf. Plaatselijk Belang heeft het recht op eerste koop bedongen.

Op de plek van het bestaande dorpshuis is een parkeerterrein gepland en waar nu de gymzaal staat, komt de nieuwe evenementenweide. In de nieuwe MFA komen de kantine en kleedkamers van de voetbalclub. Hierin is ook een podium voor de toneelvereniging gepland en een sporthal. Sportclub Daarle, volleybalvereniging VoVeDa en gymclub Gyverda worden straks belangrijke huurders/gebruikers van dit gebouw, dat daarnaast de rol van dorpshuis blijft vervullen. PB is ook nog in gesprek met een fysiotherapeut en cultuurorganisatie ZINiN over een mogelijke verhuizing van de bibliotheek, die nu te ruim in haar jasje zit in een ruimte die maar enkele dagdelen per week geopend is.

Met de overkoepelende onderwijsstichting Ieder Kind Telt is een oriënterend gesprek gevoerd over de mogelijke vestiging van basisschool De Ark in dit gebouw. Op de plek van de school kunnen dan woningen worden gebouwd. Medio 2021 beogen alle details van dit plan te zijn uitgewerkt. Om de benodigde 2 miljoen bijeen te krijgen doet PB een beroep op de gemeente en allerlei andere mogelijke subsidiegevers. "Maar ook alle deelnemende partijen moeten een duit in het zakje doen en allerlei acties houden. Dit gebouw is noodzakelijk om Daarle leefbaar te houden en in ons dorp te kunnen blijven sporten", aldus PB.

- Sport: - Voetbalvereniging Sportclub Daarle is opgericht in 1964.

- "Schietvereniging Daarle is een luchtschietvereniging die elke maandagavond van september t/m april schiet in Dorpshuis 'n Kadiek."

- Zorg: - "Zorgboerderij Erve Wessels is gevestigd in het pittoreske dorpje Daarle in de provincie Overijssel. Te midden van de landerijen en het boerenleven bevindt onze zorgboerderij zich in een rustieke omgeving. Samen met de uitnodigende sfeer biedt dit een ideaal leefklimaat voor onze deelnemers om zich optimaal te ontwikkelen. Zorgboerderij Erve Wessels biedt dagbesteding aan voor volwassenen en jeugd. Wij nemen de tijd voor een kennismaking onder het genot van een kopje koffie en stellen samen met u een zorgplan op. Elk half jaar wordt dit zorgplan geëvalueerd. Op de zorgboerderij heerst een gezellige en ontspannen sfeer. Wij streven ernaar om onze deelnemers zoveel mogelijk in de bedrijfsvoering te betrekken. We verzorgen samen de diverse dieren, helpen mee in de kantine en zorgen ervoor dat we het erf netjes houden. Dit alles draagt bij aan een zinvolle, maar ook zeer leerzame dagbesteding. Ook zijn er diverse leuke activiteiten gepland zoals pony rijden, spelen in de speeltuin, naar het bos, knutselen, etc. Wij werken nauw samen met reptielenwinkel TTB Reptiles. Daardoor zijn er veel verschillende diersoorten op onze zorgboerderij, zoals exotische dieren, reptielen, vogels, konijnen, koeien en paarden."

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)