De Heul (Hoeven)

Plaats
Buurtschap
Halderberge
West-Brabant Baronie en Markiezaat
Noord-Brabant

de_heul_hoeven_straatnaambord_kopie.jpg

De Heul is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Halderberge. T/m 1996 deels gemeente Hoeven, deels gemeente Etten-Leur. De buurtschap valt onder het dorp Hoeven.

De Heul is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Halderberge. T/m 1996 deels gemeente Hoeven, deels gemeente Etten-Leur. De buurtschap valt onder het dorp Hoeven.

de_heul_hoeven_buurtschapsgezicht_kopie.jpg

Buurtschap De Heul bij Hoeven, buurtschapsgezicht

Buurtschap De Heul bij Hoeven, buurtschapsgezicht

De Heul (Hoeven)

Terug naar boven

Status

- De Heul is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Halderberge. T/m 1996 deels gemeente Hoeven, deels gemeente Etten-Leur. De grens tussen de gemeente Etten-Leur en de voormalige gemeente Hoeven, wat tevens de grens was/is tussen de Baronie van Breda en het Markiezaat van Bergen op Zoom, liep deels links, deels rechts over De Heul. Het vanouds Ettense gedeelte van de buurtschap is per 1 januari 1997 bij de gemeente Halderberge en daarmee eveneens bij het dorpsgebied van Hoeven ingedeeld.

- Buurtschap De Heul valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Hoeven.

- Buurtschap De Heul heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

- “Dit gehucht is duidelijk genoemd naar de in de middeleeuwen gelegde heul of brug, waarmee de oude baan van Hoeven naar Sprundel over de uitwatering van het Heulmeer passeerde. Reeds in 13e eeuwse grensomschrijvingen komen namen voor als het Heulmeer en Overste Heulmeer. Dat was een meer in de laagte, waarin thans de Kibbelvaart ontspringt. Die vaart diende om de bij het Heulmeer gevonden turf te vervoeren” (104, 1998).

- “De straat die vanuit het dorp Hoeven in zuidwaartse richting loopt, heet al eeuwen De Heul. De weg dankt die naam aan de overkluizing van de Kibbelvaart, een waterloop die het dal ten zuiden van de Oude Bredase Postbaan en ten noorden van de Bremstraat van water ontlast. Juist daar waar het dal van de Kibbelvaart op zijn smalst is, op een hoogte van circa 42 meter boven NAP, werd reeds in de middeleeuwen, door de plaatsing van een heul of brug een oversteek gemaakt. Het genoemde dal kennen we uit de late middeleeuwen als het Heulmeer of het Overste Heulmeer. De Kibbelvaart passeert De Heul en stroomt vervolgens in de laagte westelijk van de Hoge en de Lage Donk naar het noorden en watert via de Laakse Vaart af op de Mark” (40).

Terug naar boven

Ligging

- Buurtschap De Heul ligt rond de gelijknamige langgerekte weg, van Hoeven richting Sint Willebrord. Opvallend is dat in het telefoonboek en postcodeboek de even nummers als De Heul worden betiteld, terwijl de oneven nummers als Heul door het leven gaan.

- De grens tussen Baronie en Markiezaat werd hier in 1290 als volgt vastgesteld: “’Van den ogesten Halderberge’ liep de grens ‘toten pale, die staet toter overste mere’. Dit voorste meer is het ‘overste overmere’, waar reeds in 1279 de grenspaal werd gezet voor de eigendommen der genoemde kloosterlingen (de cisterciënsers, red.). In 1298 wordt dit aangeduid als het ‘Huelmere’, een naam, welke nog voortleeft in de Heul nabij het station Hoeven (zie hierna bij Station, red.)” (25).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft buurtschap De Heul 16 huizen met 68 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 150 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

“Het droge dal, zoals we dat nu kennen, bestond in de late 13e eeuw nog niet. Door het aanwezige veen en de natte heidevegetatie had het een geheel ander aanzien. Voor de brandstof is dit veen, dat uitwigde tegen de hogere gronden in het westen (in de richting van vliegveld Seppe), in de tweede helft van de 14e eeuw geheel afgegraven. Via de Kibbelvaart werd de turf afgevoerd. De benaming vaart duidt erop, dat we hier niet van doen hebben met een natuurlijke, maar met een gegraven waterloop. Nadat het veen in het Heulmeer was verdwenen, werden de gronden veelal van de hand gedaan voor de landbouw. Dit was echter in het dal van het Heulmeer niet het geval, het bleef als woest gebied achter, waar heide en verspreide boomgroepen tot ontwikkeling kwamen. Eerst in de 19e eeuw werden er voor de landbouw stukken woeste grond ontgonnen” (40).

“De Heul was eeuwenlang de kortste verbinding van het dorp Hoeven met Sprundel. Daarlangs moeten in de Middeleeuwen Sprundelse boeren met hun vee naar de beemden ten noorden van Hoeven zijn getrokken en moeten ze hun hooi vanuit diezelfde weilanden naar hun boerderijen vervoerd hebben. Maar ook in later tijd was De Heul met name voor de gemeente Rucphen van belang. Zo verzocht rond 1900 de ‘Onderlinge Maatschappij tot verbetering van de toestand der bewoners van de kerkelijke gemeente Sint Willebrord’ aan de gemeente Hoeven om de weg te verharden. Dat gebeurde in 1902 met porfierkeien van de zesde soort, waarbij door de provincie een subsidie van 65 procent in de kosten van de aanleg en eenjarig onderhoud werd verleend. Door de reconstructie van de rijksweg Breda-Roosendaal in 1970, waarbij deze weg een autoweg werd met ongelijkvloerse kruisingen, is de directe verbinding van De Heul met Sint Willebrord/Sprundel weggevallen” (104, 1998).

Openbaar vervoer
De Heul had sinds 1884 een halteplaats aan de spoorlijn Etten-Leur / Roosendaal. De halteplaats is midden jaren dertig opgeheven. Het stationnetje, dat station Hoeven heette, zich bevond in de buurtschap De Heul en, om de verwarring compleet te maken, op Ettens grondgebied stond, is kort daarop gesloopt.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

Kibbelvaart
De Kibbelvaart, oorspronkelijk een turfvaart, ontspringt in het ZW van De Heul gelegen Heulmeer en loopt langs Sint Willebrord en Hoeven naar het noorden, om uit te monden in de Laakse Vaart. De vaart loopt door de gemeenten Rucphen, Etten-Leur en Halderberge. Deze gemeenten hebben recentelijk een ecologische verbindingszone langs de Kibbelvaart gerealiseerd. Diersoorten kunnen hierdoor langs de oever een oversteek maken tussen het zeekleigebied en het zandlandschap aan de zuidkant van de A58. Het project betrof het schuin afgraven van de oevers, het aanleggen van poelen en het planten van dicht struikgewas. Op de oevers zijn rietkragen aangelegd die het water zuiveren. De Kibbelvaart is niet alleen van belang voor natuur en recreatie, maar kan nu dankzij de ecologische verbindingszone ook overtollig water opvangen dat buiten de oevers van de vaart treedt. De totale zone langs de Kibbelvaart is 10,3 kilometer lang. Het laatste deel van 3,2 kilometer lengte in de gemeente Halderberge is in 2015 gereed gekomen.

Reactie toevoegen