De Kiel

Plaats
Dorp
Coevorden
Drenthe

de_kiel_plaatsnaambord.jpg

De Kiel is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Coevorden. T/m 1997 gemeente Sleen.

De Kiel is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Coevorden. T/m 1997 gemeente Sleen.

de_kiel_plaatsnaambord_en_bord_7_markendorp_kopie.jpg

Vóór 1942 viel De Kiel onder maar liefst 6 gemeenten, en daarvoor onder 7 'marken'. Dit is een cultuurhistorisch unieke situatie. Het dorp profileert zich dan ook - onder meer onder de plaatsnaamborden - als 7 Markendorp.

Vóór 1942 viel De Kiel onder maar liefst 6 gemeenten, en daarvoor onder 7 'marken'. Dit is een cultuurhistorisch unieke situatie. Het dorp profileert zich dan ook - onder meer onder de plaatsnaamborden - als 7 Markendorp.

de_kiel_en_eeserveen_plaatsnaamborden_kopie.jpg

Als de kommen van dorpen aan elkaar grenzen, plaatsen sommige gemeenten geen plaatsnaamborden omdat dat strikt verkeerskundig niet nodig is. Bij De Kiel en Eeserveen wordt gelukkig wél keurig aangegeven dat je het ene dorp verlaat en het andere binnenkomt

Als de kommen van dorpen aan elkaar grenzen, plaatsen sommige gemeenten geen plaatsnaamborden omdat dat strikt verkeerskundig niet nodig is. Bij De Kiel en Eeserveen wordt gelukkig wél keurig aangegeven dat je het ene dorp verlaat en het andere binnenkomt

de_kiel_einde_kom_eeserveen_begin_kom_kopie.jpg

Hier ligt het driedorpenpunt De Kiel / Eeserveen / Odoornerveen. Enkele meters rechts van deze locatie staan namelijk de plaatsnaamborden van Odoornerveen. (© Google)

Hier ligt het driedorpenpunt De Kiel / Eeserveen / Odoornerveen. Enkele meters rechts van deze locatie staan namelijk de plaatsnaamborden van Odoornerveen. (© Google)

de_kiel_samen_sterk_voor_de_kiel.jpg

In de in 2015 verschenen Dorpsvisie lichten de inwoners toe dat, waarom en hoe ze ook in de komende jaren "Samen sterk staan voor De Kiel".

In de in 2015 verschenen Dorpsvisie lichten de inwoners toe dat, waarom en hoe ze ook in de komende jaren "Samen sterk staan voor De Kiel".

de_kiel_het_dorp_waar_alles_samenkomt.jpg

De Dorpsvisie heet "De Kiel, het dorp waar alles samenkomt". Dat staat natuurlijk symbool voor de relatief vele activiteiten en initiatieven in dit kleine dorp, maar verwijst ook naar de zeven marken en zes gemeenten die hier vroeger aan elkaar grensden.

De Dorpsvisie heet "De Kiel, het dorp waar alles samenkomt". Dat staat natuurlijk symbool voor de relatief vele activiteiten en initiatieven in dit kleine dorp, maar verwijst ook naar de zeven marken en zes gemeenten die hier vroeger aan elkaar grensden.

de_kiel_zeven_marken_kaart.jpg

In de Dorpsvisie staat deze mooie kaart, waarop goed is te zien welke zeven marken vroeger ter hoogte van De Kiel aan elkaar grensden.

In de Dorpsvisie staat deze mooie kaart, waarop goed is te zien welke zeven marken vroeger ter hoogte van De Kiel aan elkaar grensden.

de_kiel_zevenmarkenpunt_zesgemeentenpunt.jpg

En hier is op een actuele kaart goed te zien waar vroeger de zeven marken en zes gemeenten in De Kiel bij elkaar kwamen.

En hier is op een actuele kaart goed te zien waar vroeger de zeven marken en zes gemeenten in De Kiel bij elkaar kwamen.

De Kiel

Terug naar boven

Status

- De Kiel is een dorp in de provincie Drenthe, gemeente Coevorden. T/m 1997 gemeente Sleen. In 1942 heeft in deze omgeving een reeks grenscorrecties plaatsgevonden. Voorheen viel het grondgebied van dit dorp onder maar liefst 6 gemeenten, en daarvoor onder 7 'marken', omdat hier een aantal grenzen op één punt bij elkaar kwamen (zie daarvoor verder bij Ligging, Geschiedenis en Bezienswaardigheden). Dit is een cultuurhistorisch unieke situatie. Het dorp profileert zich dan ook - onder meer onder de plaatsnaamborden - als 7 Markendorp.

- De Kiel is als klein dorp voor veel voorzieningen aangewezen op het grotere buurdorp Schoonoord. Daarom worden ze soms wel gezamelijk als tweelingdorp beschouwd en beschreven. Maar het is nog wel degelijk een apart dorp met een eigen identiteit, met bijv. nog een eigen Dorpsbelangen, school en dorpshuis.

Terug naar boven

Naam

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Kieler.

Oudere vermeldingen
1899 De Kiel.

Naamsverklaring
In de veenderijterminologie betekent kiel 'het dieper deel van een greppel waarheen het water moet lopen'. Zie ook Exloërkijl.(1) Een andere verklaring stelt: "De Kiel dankt zijn naam aan het kielvormige 'kruispunt' van enkele wegen. Op dit punt kwamen 7 boermarken bij elkaar. Dit is nog te zien aan de Zevenmarkensteen die er staat." (bron: gemeente Coevorden)

Terug naar boven

Ligging

- De Kiel ligt NW van Emmen, W van Odoorn, direct N van Schoonoord, rond de splitsing van de provincialeweg Sleen-Rolde (N376) met de weg van en naar Borger. Dit dorp is de noordelijkste plaats van de gemeente Coevorden (voor 1998: van de gemeente Sleen). Het dorpsgebied grenst in het O en N aan de gemeente Borger-Odoorn, in het W aan de gemeente Midden-Drenthe.

Driedorpenpunt
Topografische curiositeit: komend vanuit Eeserveen zie je een bebouwingsconcentratie opdoemen, waar een driedorpenpunt ligt, en waar de bebouwing ook daadwerkelijk onder 3 verschillende dorpen valt: het eerste stukje bebouwing, dat nog Brammershoopstraat heet (net als eerder in Eeserveen) valt onder Eeserveen, de aansluitende bebouwing aan de Eserstraat valt onder De Kiel en de panden aan het linker zijweggetje Borgerzijtak vallen onder Odoornerveen. Google Maps suggereert met zijn belijning dat de panden aan de Z kant van de Eserstraat ook onder Odoornerveen zouden vallen, maar dat is niet zo. Die liggen toch echt in De Kiel. De grens tussen deze dorpen zal dan vermoedelijk achter deze huizen lopen.

Vermoedelijk is het misverstand dat Google Maps op deze plek nog de oude kadastrale grenzen laat zien. Voor 1942 is het N van deze straat namelijk gemeente Borger en het Z gemeente Odoorn. In 1942 vindt een reeks grenscorrecties in deze omgeving plaats, vermoedelijk om de ingewikkelde grenzen-sitiatie rond De Kiel te vereenvoudigen en onder 1 gemeente (Sleen) te brengen. Het betreft: naar de gemeente Sleen: 274 inwoners van de gemeente Borger, 112 inwoners van de gemeente Rolde, 9 inwoners van de gemeente Westerbork en 67 inwoners van de gemeente Zweeloo. En van gemeente Sleen naar gemeente Odoorn: 147 inwoners. De oppervlakten staan er in onze bron helaas niet bij.

Eserstraat of Eeserstraat?
Nog een curiositeit is dat er een spelfout in de straatnaam Eserstraat zit. Voor de uitspraak maakt het weliswaar niet uit - je hoort het verschil immers niet - maar dit is de weg van en naar het dorp Ees en zou dus Eeserstraat moeten heten (in de naburige dorpen Borger en Eesergroen is overigens ook sprake van een Eeserstraat). Ees is als plaatsnaam een 'eigennaam' en die mag je - ook als je hem in een straatnaam stopt - eigenlijk niet zomaar veranderen. Althans volgens ónze taalkundige logica... Op de lokale site Rondom De Kiel spreekt men wél van de Eeserstraat. En terecht natuurlijk. Vanouds was dit ook de spelling. Echter in de jaren negentig heeft het gemeentebestuur gemeend te moeten besluiten één e uit de straatnaam te verwijderen. Waarom is ons een raadsel. Het is taalkundig en inhoudelijk immers onjuist (want er is geen plaats Es). Extra curieus is dat aan de kant van de Rolderstraat een straatnaambord staat met de dus formeel correcte maar taalkundig onjuiste naam Eserstraat, maar dat aan de kant van Eeserveen nog een oud straatnaambord is blijven staan met de formeel foute maar vanouds, taalkundig en inhoudelijk juiste naam Eeserstraat (dus nog half werk ook; áls je dan besluit om het in het vervolg bewust fout te doen, doe het dan consequent en niet half...).

Terug naar boven

Statistische gegevens

De Kiel heeft ca. 150 huizen met ca. 380 inwoners, inclusief een aantal panden op bungalowpark Op de Kiel (aan de weg De Tip) dat permanent wordt bewoond (de panden op dit park hebben ongeveer gelijkelijk verdeeld een logiesfunctie en een woonfunctie). Inclusief de recreatiewoningen met een recreatiebestemming staan er ca. 200 huizen in het dorp.

Terug naar boven

Geschiedenis

In den beginne: 'wilden' in plaggenhutten
De nederzetting De Kiel ontstaat rond 1855, vlak na het direct Z gelegen Schoonoord, in de vorm van wat losse optrekjes, nauwelijks meer dan hutten. Het betreft gezinnen die om een of andere reden elders niet passen. Hier, midden op de heide en ver van de streng controlerende dorpsgemeenschappen, kunnen ze in volle vrijheid een eigen onderkomen bouwen. In die tijd is het in Drenthe nog een ongeschreven wet dat een bouwsel mag blijven staan als de schoorsteen heeft gerookt, vóórdat de eigenaar van de grond de nieuwkomer heeft weggejaagd. De (plaggen)hutten worden dan ook meestal in één nacht gebouwd. De vrijheid in De Kiel is - tot aan de hierboven beschreven grenscorrecties van 1942 - des te groter, omdat men hier makkelijk het wakende oog van de gemeenteveldwachter kan ontlopen: de 6 gemeentelijke taartpunten (= kiel of tip) maken het immers eenvoudig uit het machtsgebied van de veldwachter in kwestie te ontkomen, doordat men zich over elke willekeurige grens kan terugtrekken...

De zeer gemengde bevolking leeft arm en sober. De mensen werken keihard, maar worden door de in de verre omtrek wonende autochtone Drenten gevreesd. Een pastoor heeft eens gezegd, dat hier geen Hollanders of Duitsers wonen, maar ‘wilden’. Dit komt echter niet in de laatste plaats door hun zeer primitieve huisvesting. In de begintijd is De Kiel immers niet meer dan een nederzetting van hoofdzakelijk verspreid staande plaggenhutten. Dit heeft geduurd tot kort na de Tweede Wereldoorlog. Het grootste deel van de bebouwing aan bijvoorbeeld de Eeserstraat dateert van na de oorlog. Slechts 2 panden (nrs. 16 en 32) dateren nog van voor die tijd. (bron en nadere informatie: website Rondom De Kiel)

Ontwikkeling tot het huidige dorp
In 1937 komt er een kleuterschool in De Kiel, in 1938 een lagere school. Overigens is er rond 1900 al wel sprake van een houten schooltje aan de Borgerweg. In 1985 wordt de lagere school verbouwd tot basisschool, waar de kleuterschool in wordt geïntegreerd. Het leeggekomen kleuterschoolgebouw is toen verbouwd en in gebruik genomen als dorpshuis. Het dorp heeft nooit een eigen kerk gehad. Wel was er een Evangelisatiegebouw van de Hervormde Kerk, dat op enig moment is afgebroken. Het stond namelijk op de huidige parkeerplaats voor het dorpshuis.

Tegenwoordig is De Kiel een toeristisch aantrekkelijk dorpje, met vele mogelijkheden voor dag- en verblijfsrecreatie. Voor de meeste voorzieningen zijn de inwoners op buurdorp Schoonoord aangewezen. Voorzieningen in het dorp zijn nog basisschool De Kiel en dorpshuis 't Nuver Plekkie. Het vroegere café, later café-restaurant, is sinds 2011 in gebruik als woonhuis.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- "Als bestuur van Dorpsbelangen presenteren we met enige trots onze Dorpsvisie onder de titel: "De Kiel, het dorp waar alles samen komt". Die trots betreft zeker het feit dat deze visie zonder externe begeleiding door de inwoners zelf tot stand is gebracht. Minstens een kwart van de inwoners heeft er op een of andere wijze aan meegewerkt. Ook het tijdsbestek van 9 maanden waarin de dorpsvisie is gerealiseerd, is naar onze mening een uitstekende prestatie. Wij gaan ervan uit dat deze visie niet alleen een warm plekje zal krijgen in het dorp zelf, maar ook binnen de besluitvormende bestuurlijke organen. Natuurlijk met maar één doel: ons dorp De Kiel ook voor de toekomst te laten schitteren. Een dorp waar het goed wonen is en het gezellig wonen blijft.

Onderlinge verbondenheid en trots zijn belangrijke kernwaarden voor De Kiel. Versterking van deze kernwaarden zullen de gemeenschap en leefbaarheid van het dorp verder tot bloei laten komen. Als bestuur van Dorpsbelangen hebben we er het volste vertrouwen in dat we in De Kiel de komende jaren succesvol uitvoering gaan geven aan de ontwikkelingen en prioriteiten die we als dorp in deze dorpsvisie hebben gesteld." Aldus voorzitter van Dorpsbelangen Jaap Ruiter in het voorwoord van de in maart 2015 verschenen Dorpsvisie 2015-2025.

- In 2015 heeft het dorp ook een eigen Dorpsvlag gekregen. Toelichting van inwoner en ontwerper Ad van Ginneken: "Het symboliseert dat we deel zijn van Drenthe (kleur en indeling), dat er 7 elementen zijn die refereren naar de historie en de 7 elementen geven de 7 kernelementen van De Kiel weer. De plaatsnaam bestaat uit 7 letters (spatie meegerekend) en maakt de vlag dus uniek door de naam toe te voegen. Normaliter is een vlag vooral heraldiek maar voor een dorp wat relatief jong is en een moderne dorpsvisie heb ik gekozen voor hedendaagse pictogrammen."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De Zevenmarkensteen ligt iets ten westen van de t-splitsing in het centrum van De Kiel. Op dit punt kwamen de grenzen van 7 oude boermarken en - tot 1942, zie verder bij Ligging - 6 gemeenten bij elkaar. Een zesgemeentenpunt dus, vermoedelijk uniek in ons land*. Op plattegronden is de stervorm waar een reeks wegen - van even zovele boermarken en vroegere gemeenten dus - hier bij elkaar komen goed te zien. Volgens de steen betrof het de marken Westdorp, Ees (beide gemeente Borger), Odoorn, Sleen, Zweeloo, Westerbork en Rolde. In de publicatie Waardeel (2-2005) is in plaats van de laatste vier sprake van Noord-Sleen, Wezup, Orvelte en Schoonloo (die respectievelijk onder de gemeenten Sleen, Zweeloo, Westerbork en Rolde vielen).
* Vóór een reeks recente gemeentelijke herindelingen was er in ons land nóg een plaats die onder 6 gemeenten viel; namelijk Zwaagdijk bij Hoorn (tegenwoordig gesplitst in de dorpen Zwaagdijk-West en Zwaagdijk-Oost), maar dat is een langgerekte lintbebouwing waar die 6 grenzen dus niet bij elkaar kwamen.

In 1942 is de ingewikkelde grenssituatie hier middels een reeks grenscorrecties vereenvoudigd (zie verder bij Ligging). De oorspronkelijke steen is verdwenen, maar in 2004 is een moderne variant herplaatst. - Geschiedenis van de Drentse boermarken. Bijzonder is dat de Drentse boermarken - de boermarken zijn er ook in een aantal andere provincies geweest - nog altijd bestaan, zij het niet meer als bestuurlijk instituut. Vandaag de dag houden zij zich nog met een reeks aan maatschappelijke activiteiten bezig.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- De bossen rondom De Kiel zijn in de jaren dertig van de 20e eeuw, tijdens de 'crisisjaren' toen er grote werkloosheid heerste, als 'werkverschaffingsproject' aangelegd. De bossen, met deels ook heidegebiedjes, worden beheerd door Staatsbosbeheer en maken deel uit van de 1.600 hectare grote Boswachterij Sleenerzand, waar wandelaars zich kunnen uitleven met een reeks wandelroutes. In de bossen zijn meertjes waar je kunt zwemmen.

- Iedere maandagmiddag in juni, juli en augustus kun je als toerist meedoen aan de rondwandeling Rondom De Kiel, waarbij je het bijzondere landschap en de bezienswaardigheden van het dorp met eigen ogen kunt aanschouwen en daar uitleg bij krijgt.

- Knapzakroute De Kiel - Schoonoord (K43) (15 km) is evt. ook op te knippen in 2 delen. Het boekje kost €3,95 en is via de link te bestellen maar ook bij veel toeristische informatiepunten in de regio verkrijgbaar.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving De Kiel, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over De Kiel.

- Nieuws: - Dorpskrant De Kiel verschijnt 1x per kwartaal en wordt bij de leden van Dorpsbelangen in gedrukte vorm thuisbezord. Via de link is het actuele nummer ook online te lezen.

- Belangenvereniging: - "Vereniging van Dorpsbelangen De Kiel heeft tot doel het behartigen van het algemeen belang in het dorp en omgeving en wordt daarom door het gemeentebestuur gezien als eerste aanspreekpunt wanneer het gaat om zaken van het algemeen belang. Denk daarbij aan de aanleg van fietspaden, straatverlichting, riolering, bebouwing in het dorp, maar ook een bank op de hoek. Ook inwoners kunnen met zaken van algemeen belang bij ons terecht. Daarnaast verzorgt de vereniging ook gezellige zaken zoals een Nieuwjaarsreceptie, seizoensopening in september, een lezing over een interessant onderwerp middels een gastspreker, en verder is er nog een schietclub, een gymclub, een kantklosgroep, een huisvrouwenvereniging, een hobbyclub en een zangclub. Ook is er de kinderclub die door het jaar veel organiseert voor de (school)jeugd binnen het dorp, zoals paaseieren zoeken, een (theater)optreden, Sinterklaas, en een knutsel- of filmmiddag.

Het werkgebied van de vereniging omvat: het dorp De Kiel: alle straten; Schoonoord: Tramstraat vanaf het bord Schoonoord tot de Rolderstraat; Eeserveen: Brammershoopstraat de even nummers vanaf nr. 22 en hoger; Odoornerveen: Borger Zijtak de nummers 20, 21 en 22; Schoonloo: Hoofdstraat 37 en de even nummers vanaf nr. 32 en hoger; Orvelte: Orvelterveld, Coehoorn."

- Dorpshuis: - Na de komst van de basisschool (1 augustus 1985) is de lagere school verbouwd tot basisschool, zodat ook de kleuters daar hun intrek konden nemen. Het gebouw van de kleuterschool kwam daarmee leeg te staan. Vereniging Dorpsbelangen maakte voor hun activiteiten gebruik van een leegstaand lokaal in de lagere school omdat er verder geen geschikte ruimte was in De Kiel. Maar die moest zij toen verlaten vanwege de verbouwing tot basisschool. De vereniging zou daarmee op straat komen te staan en voor tal van activiteiten in het dorp was dan geen plaats meer. Dat kon natuurlijk niet...

De oplossing lag voor de hand; verbouw de voormalige kleuterschool tot dorpshuis. Dit verzoek ging dan ook van Dorpsbelangen naar de gemeente. Gelukkig vond zij dat ook een goed plan dus zo geschiedde. Naast de financiering van verbouwing en herinrichting door diverse fondsen hebben ook vele inwoners met 'twee rechterhanden' de aannemer meegeholpen. Na diverse latere verbouwingen en renovaties, wederom met hulp van veel vrijwilligers, kan Dorpshuis 't Nuver Plekkie in De Kiel er weer jaren tegen.

- Onderwijs: - Basisschool De Kiel is een kleine dorpsschool met ca. 35 leerlingen. "Samen met de ouders en verzorgers halen we het beste uit kinderen en brengen we hen kennis en vaardigheden bij, zodat ze nu en in de toekomst een goede plek in de maatschappij kunnen verwerven en een bijdrage kunnen leveren aan onze samenleving. Persoonlijk contact en samenwerken met leerlingen en hun ouders/verzorgers zijn daarbij belangrijke voorwaarde voor succes. We gaan uit van de basisbehoeften relatie, veiligheid, competentie en autonomie. Daar hoort een schoolklimaat bij waar kinderen zich veilig voelen. Het team geeft de kinderen vertrouwen en invloed op wat er gebeurt. Zo leren ze zelfstandig werken en keuzes maken. We bieden de leerlingen een uitdagende leeromgeving, waarin ze actief betrokken worden in betekenisvolle situaties. Leren is op onze school een breed begrip. Het gaat om hoofd, hart en handen. We gaan altijd uit van het kind en stimuleren talenten en ondersteunen waar dat nodig is."

Reactie toevoegen