Status

- De Lichtmis is een buurtschap in de provincie Overijssel, in de streek Salland, in deels gemeente Staphorst en deels gemeente Zwolle (t/m 2000 gemeente Nieuwleusen, in 2001 over naar gemeente Zwolle).

- Buurtschap De Lichtmis valt, ook voor de postadressen, deels onder het dorp Rouveen, deels onder de stad Zwolle.

- Buurtschap De Lichtmis heeft geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Naam

Spelling
De naam van deze buurtschap wordt in diverse bronnen afwisselend met en zonder lidwoord gespeld. Wij hebben de indruk dat de spelling met lidwoord het meest gangbaar is, dus houden wij die aan.

Oudere vermeldingen
1764 Lichtmis (pannenhuis), 1846 De Lichtmis.

Naamsverklaring
Naam van een herberg. Maria Lichtmis is het feest van Maria's reiniging en haar opdracht van Christus (2 februari).(1)

Ligging

Buurtschap De Lichtmis ligt rond de afslag Nieuwleusen van de A28, rond het water de Dedemsvaart en rond het deel van de N377 daar (de Hasselterweg en de Nieuwe Dedemsvaartweg), en verder rond de wegen Lichtmisweg (de gedeelten van deze weg rond de afslag Nieuwleusen), Leijenweg, Boerveenseweg, Schansweg, Oude Rijksweg (het gedeelte van deze weg Z van huisnummer 502), Noordelijke Ruitenweg (het gedeelte van deze weg O van het kruispunt met de weg Grindweg Hasselt), Hermelenweg (het gedeelte van deze weg rond en N van het kruispunt met de weg Nieuwendijk) en Nieuwendijk (het gedeelte van deze weg N van het kruispunt met de Meeleweg). De buurtschap ligt direct Z van het dorp Rouveen, W van het dorp Nieuwleusen, NO van de stad Zwolle en de Zwolse wijk Berkum, O van de stad Hasselt en NW van het dorp Dalfsen.

Statistische gegevens

Buurtschap De Lichtmis omvat ca. 25 huizen en een handvol bedrijfsgebouwen, met ca. 65 inwoners.

Geschiedenis

In 1631 wordt een overeenkomst gesloten tussen Hasselt en de participanten van De Lichtmis met betrekking tot de turfwinning en het graven van de Beentjesgraven.(2)

Bisschopsschans
Wanneer men in de 17e eeuw van Zwolle naar het noorden wilde reizen, was de weg tussen Staphorst en Rouveen een van de weinige begaanbare routes. De bisschop van Münster, Bernard van Galen, met als bijnaam Bommen Berend, valt in 1665 onverwacht het oosten van het land binnen. In allerijl laat legeraanvoerder Johan Maurits van Nassau-Siegen rond Zwolle versterkingen aanrukken. Omdat het leger van de bisschop via Nieuwedijk naar het noorden zou kunnen trekken, wordt bij De Lichtmis een schans opgeworpen; de Bisschopsschans. Rutger van Haersolte geeft de schout van Rouveen opdracht het leger te voorzien van onderdak, hooi, hout en turf. De voorgenomen uitbreiding van de schans wordt echter uitgesteld, waardoor de schans in 1672 niet af is en de bisschop hem zonder veel moeite, via een list, kan innemen. Hij trekt namelijk op naar de schans en laat zijn trompetters het Wilhelmus spelen, zodat het lijkt alsof het Staatse leger de schans komt versterken. Het kleine garnizoen, 250 man en twee kanonnen, trapt in de val en wordt overrompeld. In 1673 wordt de bisschop weer verdreven. In 1674 wordt vrede gesloten met ‘Bommen Berend'.

De schans is uiteindelijk nooit voltooid en heeft aan het einde van de 17e eeuw vrijwel geen militaire functie meer. Het fort blijft eigendom van de overheid, maar de grond niet en gaat over van de ene huurder naar de andere huurder, en komt rond 1809 in eigendom van Willem Jan Baron van Dedem. In 1854 worden de grachten van de schans gedempt, maar de contouren blijven nog wel in het slotenpatroon zichtbaar. De Bisschopsschans maakt nu deel uit van de verdediging tegen water. Bij aanleg van een extra waterberging in 2007 zijn de contouren van de schans weer zichtbaar(der) gemaakt door de sloten te verbreden en te accentueren met een rietkraag. (bron: Provincie Overijssel)

Lichtmiskanaal
De vanuit Hasselt gegraven Dedemsvaart bereikt in 1809 De Lichtmis. Rond 1840 wordt het Lichtmiskanaal gegraven, dat de verbinding vormde tussen de Dedemsvaart op deze plek en de Vecht bij Zwolle. en is omstreeks 1840 gegraven. Dat gebeurde helemaal handmatig, met schop en kruiwagens dus. Het vrijkomende zand is gebruikt voor de weg ernaast van Zwolle naar het noorden. Tot ca. 1940 was het kanaal bevaarbaar. In het kanaal lagen 4 bruggen: bij De Lichtmis een draaibrug, de Ruitenveenbrug, bij de Meeleweg/Hoofdweg de Hooibrug (vreemd dat het viaduct de naam Meeleweg draagt). Ter plaatse van de Steenwetering lag een ophaalbrug. Ook bij school 't Plankenloodsje in buurtschap Haerst lag een ophaalbrug. Deze is in de oorlogsjaren vervangen door een dam. In de jaren vijftig zijn de andere bruggen vervangen door vaste bruggen.

Aan de oostzijde liep de rijksweg Zwolle - Meppel (betonweg?) en aan de westzijde de Hooiweg (klinkers). Ook liep er tot ca. 1950 nog een tramlijn van de Dedemsvaartsche Stoomtramweg Maatschappij aan de oostzijde van de rijksweg. Bij De Lichtmis ging deze verder langs de Dedemsvaart richting spoorlijn (Station Dedemsvaart ter hoogte van het huidige viaduct). Bij de ombouw van de A28 naar autosnelweg omstreeks 1970 is het kanaal gedempt en de westelijke rijbaan (Lichtmis - Zwolle) ligt er bovenop. Het kanaal is met behulp van zandzuigers dichtgespoten met zand uit de Steenweteringsplas en de plas bij De Lichtmis (Koperen Hoogte). (bron: site over de vroegere basisschool 't Plankenloodsje in de buurtschap Haerst, die ook veel informatie heeft verzameld over de omgeving, waaronder dus de geschiedenis van het Lichtmiskanaal, omdat die ook door/langs Haerst liep. Onder de link vind je aanvullend nog een aantal oude foto's met toelichting).

Bezienswaardigheden

- Watertoren De Lichtmis is in 1932 ontworpen door architect Hendrik Sangster, en had een waterreservoir van 400 m3. Sinds eind jaren tachtig was de watertoren niet meer als zodanig in functie. Vanaf 1990 is de toren in opdracht van ondernemer Hennie van der Most verbouwd tot hotel-restaurant De Koperen Hoogte, dat in 2001 van start is gegaan. Aan de buitenzijde is een lift gerealiseerd. Zeer bijzonder is dat het restaurant, dat op de 14e verdieping zit, in het voormalige waterreservoir, heel langzaam draait, zodat je aan het eind van je diner een rondje hebt gemaakt en zonder van je plaats te zijn geweest, van het gehele prachtige uitzicht rondom hebt kunnen genieten. Dit deel is elders gefabriceerd en in mei 1999 met een kraan op zijn plaats getild. De watertoren is vanuit verre omstreken, zoals Zwolle, Nieuwleusen, Hasselt en Staphorst al te zien en domineert het boerenlandschap van De Lichtmis. Naast slapen en eten kun je er ook prima vissen; vissers kunnen er een visstek huren aan de grote vijver ter plekke.

In de watertoren bevindt zich nóg een bijzonderheid: Een onbekende kant van de bekende ondernemer Hennie van der Most is dat hij een groot verzamelaar is van onder meer oude kanonnen, delen van wrakken, schilderijen, boegbeelden, kompassen, sturen en touwwerk. Een groot deel van zijn collectie heeft hij in 2016 ondergebracht in het Maritiem Museum, onder in het souterrain van de toren. "Het is het enige museum in Nederland waar je de stukken ook kunt kopen", aldus Van der Most. Het museum is voor bezoekers van het hotel en restaurant vrij toegankelijk.

- De sterachtige contouren van de Bisschopsschans* in De Lichtmis, gelegen ZO van Rouveen, direct NO van de kruising A28/N377, zijn in 2007 weer goed zichtbaar gemaakt in de vorm van het verbreden van de sloten/gracht en het aanleggen van een rietkraag. Op 30-6-2007 is dit feestelijk opgeleverd met een publieksdag, compleet met gevechtsdemonstraties van 'soldaten' in 17e-eeuwse militaire kledij. Door de herinrichting is de Bisschopsschans een voor toeristen te bewandelen attractie geworden, met informatie over de cultuurhistorie van het gebied. Daarnaast kan in de waterberging bij extreme regenval overtollig water worden vastgehouden. Het bolwerk heeft een omtrek van 2,5 km. Het schouwpad is opengesteld voor wandelaars en voorzien van informatiepanelen.
* Voor de geschiedenis van deze schans zie het hoofdstuk Geschiedenis

Jaarlijkse evenementen

- Al sinds begin jaren tachtig is er op de 4e zaterdag van september bij wegrestaurant De Lichtmis de Radio Onderdelenmarkt, met meer dan 200 kramen de grootste openlucht radiomarkt van Nederland. Naast handelaren uit eigen land, zijn er ook handelaren uit o.a. België, Duitsland, Frankrijk en Engeland. Behalve dat er het nodige aangeschaft kan worden is de radiomarkt ook gelegenheid waar hobbyisten elkaar ontmoeten. Het gezellige terras buiten, of binnen in het restaurant biedt volop gelegenheid om elkaar te ontmoeten, onder het genot van een hapje en een drankje. De markt trekt meer dan 3.000 bezoekers uit binnen- en buitenland.

- Op een zaterdag in december 2015 heeft Pannenkoekenhuis De Lichtmis, naar aanleiding van het 40-jarig bestaan van het bedrijf, het Nederlands Kampioenschap Pannenkoeken Eten georganiseerd. Dat is kennelijk zo goed aangeslagen dat dit in december 2016 wederom heeft plaatsgevonden. Dus wij vermoeden dat dit wel een nieuwe jaarlijkse traditie wordt. Dat 'nationaal' moet overigens niet te letterlijk worden opgevat. "Deelname staat weliswaar open voor iedereen uit heel Nederland, maar in de praktijk zullen het vooral lokale en regionale deelnemers zijn", aldus het restaurant.

Er zijn ca. 30 deelnemers, verdeeld in 3 leeftijdscategorieën: 10 t/m 13 jaar, 14 t/m 17 jaar en 18 jaar en ouder. Wie in 15 minuten tijd de meeste pannenkoeken eet, krijgt een wisselbeker plus een stempelkaart waarmee men een jaar lang gratis pannenkoeken kan eten in De Lichtmis. Voor de overige deelnemers is er een medaille. Tevens is er een goed doel aan het evenement gekoppeld. In 2015 was dat de voedselbank, in 2016 zijn mensen uit de omgeving die het niet breed hebben, uitgenodigd om een keer gratis pannenkoeken te komen eten.

Eten en drinken

- Bertus en Hennie Huisman hebben in mei 2018 na 40 jaar hun wegrestaurant De Lichtmis overgedragen aan hun zoon Peter. Sinds 2011 was hij al mede-eigenaar van het restaurant, dat landelijk bekend werd toen het voor het tv-programma 'Herrie in de Keuken' een complete make-over kreeg van sterrenchef Herman den Blijker. De horecagelegenheid kon in 2010 namelijk wel wat meer gasten gebruiken, vooral op tijdstippen dat vrachtwagenchauffeurs thuis zitten, en riep daarom de hulp in van Den Bijker. Die opperde het idee om er, naast een wegrestaurant voor o.a. vrachtwagenchauffeurs, tevens een pannenkoekenrestaurant van te maken, omdat dat gezinnen met kinderen aantrekt. Dat bleek een schot in de roos; de bezoekersaantallen vlogen in korte tijd omhoog. En de doelgroepen 'bijten' elkaar niet; ouders met kinderen uit de regio komen veelal van vrijdag tot zondag (ook omdat ze sneller hier zijn dan in het centrum van Zwolle), de chauffeurs doordeweeks.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving De Lichtmis, met laagsteprijsgarantie!

Links

- Chauffeursvereniging: - Chauffeursvereniging CHV De Lichtmis is opgericht in 1979. Dat vindt zijn oorzaak in het feit dat er in die tijd door het hele land heen veel behendigheidswedstrijden werden bezocht. In genoemd jaar bedacht een groep truckers om zoiets ook eens te organiseren bij Truckstop De Lichtmis. Het werd een groot succes, en was de aanleiding voor de oprichting van de chauffeursvereniging. De leden komen uit een wijde kring rond de buurtschap, o.a. uit Zwolle, Hasselt, Genemuiden, Zwartsluis, Meppel, Staphorst, Hoogeveen, Dalfsen en Ommen. Het doel van de inmiddels ca. 350 leden tellende vereniging is de saamhorigheid onder truckers te vergroten.

Chauffeursvereniging De Lichtmis organiseert met name: een Konvooitocht in de oneven jaren (meestal in het weekend na Hemelvaartsdag), met een lange rij vrachtwagens met als passagier kinderen die speciaal onderwijs volgen (jaarlijks nodigen ze een andere school in de regio uit), die ze meenemen naar een dagje Avonturenpark Hellendoorn; een grote Truckersdag in Staphorst in de even jaren (eind september), met diverse behendigheidswedstrijden, mooie trucks en veel infostands op transportgebied; in de oneven jaren een kleinere Truckersdag; en Trucks by Night, een jaarlijkse rondrit langs diverse wintermarkten. Wat ze door de jaren heen allemaal hebben georganiseerd, kun je lezen op de pagina Geschiedenis van Chauffeursvereniging De Lichtmis.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)