- De Marne is een voormalige gemeente in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland. De hoofdplaats van de gemeente was Leens.
- Gemeente De Marne is in 1990 ontstaan uit samenvoeging van de gemeenten Eenrum, Kloosterburen, Leens en Ulrum.
- Gemeente De Marne is in 2019 opgeheven en opgegaan in de nieuwe gemeente Het Hogeland.
- Gemeente De Marne omvatte de dorpen Eenrum, Hornhuizen, Houwerzijl, Kleine Huisjes, Kloosterburen, Kruisweg, Lauwersoog, Leens, Mensingeweer, Molenrij, Niekerk, Pieterburen, Schouwerzijl, Ulrum, Vierhuizen, Warfhuizen, Wehe-Den Hoorn, Westernieland, Zoutkamp en Zuurdijk, en de buurtschappen Bokum, Broek, De Houw, Douwen, Electra (deels), Ewer, Grijssloot, Kaakhorn, Klei, Maarslag, Nijenklooster, Noordpolder (deels), Oosterhörn, Oudedijk, Roodehaan, Schouwen, 't Stort, Vliedorp, Westerklooster en Wierhuizen. Dat zijn 20 dorpen en 20 buurtschappen in totaal. Verder is in deze voormalige gemeente nog sprake van een bijzonder soort 'dorp', namelijk het miltaire oefendorp Marnehuizen.
- Wapen van de voormalige gemeente De Marne.
Terug naar bovenNaamgeving
De fusiegemeente die in 1990 is opgericht, had als voorlopige werknaam Ulrum (zolang er nog geen definitieve gemeentenaam is, krijgt een fusiegemeente namelijk standaard de naam van de grootste fusiepartner). Per 1-1-1992 is de definitieve gemeentenaam De Marne in werking getreden.
Gemeente De Marne grensde in het ZW en W aan de provincie Fryslân, het Nationale Park Lauwersmeer (waarvan het NO gedeelte binnen de gemeente ligt), aan buitengebieden van Munnekezijl, Warfstermolen en Kollumerpomp en aan Oostmahorn, in het NW ook aan de provincie Fryslân en aan de Waddenzee (aan het Schiermonnikoogse deel ervan), in het NO ook aan de Waddenzee (aan het Warffumse deel ervan), in het O aan Warffum (nog net; aan buitengebied ervan), Den Andel, Saaxumhuizen en Winsum en in het Z aan Ezinge, Saaksum, Oldehove en Lauwerzijl, en ligt Z en ZW van het Waddeneiland Rottumerplaat, ZW van het Waddeneiland Rottumeroog en het Duitse Waddeneiland Borkum, W van Baflo en Uithuizen, NW van Bedum, N en NW van Aduard, N van Zuidhorn en Grijpskerk, NO van Kollum en Buitenpost, ONO van Dokkum en O van Anjum. De hoofdplaats Leens lag centraal tot ZO in de gemeente.
Terug naar bovenEind 2018, bij de opheffing ervan, omvatte gemeente De Marne ca. 4.000 huizen met ca. 10.200 inwoners.
Terug naar bovenAls je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van De Marne, kun je terecht bij de volgende instantie en sites:
- Twee autoriteiten op het gebied van de regionale geschiedenis, de heren L.H. Bruins uit Leens en J.S. van Weerden uit Zuurdijk, hebben in 1955 Historische Kring De Marne opgericht. Het was aanvankelijk een klein gezelschap van ten hoogste zeven leden. Aan dit aantal werd vele jaren vastgehouden, omdat men het prettig vond in huiskamerverband bijeen te komen. Men hield zich bezig met de bestudering van en onderzoek doen naar de geschiedenis van het werkgebied. Ook zette men zich in voor het behoud van cultuurhistorisch belangrijke objecten. Zo is in 1958 het initiatief genomen tot de oprichting van Vereniging Ommelander Museum voor Landbouw en Ambacht, wat gresulteerd heeft in het behoud en de exploitatie van het landgoed met de borg Verhildersum in Leens.
Vanaf 1973 gaf de historische kring haar tijdschrift Bulletin uit. Voordien waren al tientallen artikelen in het streekblad De Hogelandster geplaatst. Er zijn diverse boeken geschreven en uitgegeven, soms in samenwerking met andere verenigingen. Tussen 1956 en 1997 hielden de in totaal tien leden ongeveer 180 voordrachten. In 1997 is uit de historische kring de Vereniging Historische Kring De Marne ontstaan. Iedereen met belangstelling voor de geschiedenis van deze streek kan zich aanmelden als lid. De historische kring houdt zich bezig met het bevorderen en delen van kennis over de historie van de streek. Zij doet dat door het organiseren van lezingen en excursies, het verzamelen en onderbrengen van historisch documentatiemateriaal in haar archief en het (doen) uitgeven van boeken en een jaarlijks magazine, het MerneMagazine.
De Historische Kring heeft in oktober 2019 het Bedrijvenboek van de voormalige gemeente De Marne gepubliceerd. Van honderden bedrijven uit de 21 dorpen is de geschiedenis uitgeplozen. De vereniging heeft er ruim tien jaar aan gewerkt. In het 448 pagina's tellende boek zijn bedrijven en bedrijfjes uit de periode 1800 tot 2018 opgenomen. De uitgave van uitgeverij Profiel is geïllustreerd met honderden foto’s, luchtopnames en overzichtelijke kaarten per dorp. Het werk is voorzien van een index van zaak- en persoonsnamen. In het boek worden in alfabetische volgorde de bedrijvigheid en ambachten in alle 21 dorpen onder de loep genomen. Vervolgens gaat het boek op straatnaam en huisnummer de percelen langs, waarvan bekend is dat daar bedrijven waren en/of ambachten werden uitgeoefend. Verder zijn hoofdstukken opgenomen over specifieke vormen van bedrijvigheid, zoals financiële instelllingen en bankwezen, industriële activiteiten (melkfabriek, chichoreifabriek, strokartonfabriek), kwekerijen en tuindersbedrijven, dorscoöperaties, loonbedrijven en vlasbewerking.
- Dr. Richard Paping van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) heeft in oktober een lezing gehouden voor de historische kring, getiteld 'De geschiedenis van de boerderijen, landgebruik en landeigendom in De Marne van de 16e eeuw tot ca. 1830: oude heerden en hun bewoners'. Via de link zijn de slides van deze lezing online te lezen. Interessant voor wie in de geschiedenis van de dorpen en buurtschappen in deze streek is geïnteresseerd, en ook voor genealogen die op zoek zijn paar persoonsgegevens van mensen die hier vroeger hebben gewoond, omdat er vele lijsten van personen uit de genoemde periode in zijn opgenomen.
- De site Marnegebied bevat vele artikelen over de geschiedenis van het Marnegebied (dat op hoofdlijnen het grondgebied van de huidige gemeente De Marne omvat, plus enkele dorpen er omheen).
- Landschapsgeschiedenis van De Marne, door Otto S. Knottnerus.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over De Marne (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - De voormalige gemeente De Marne is een prachtig gebied met ondernemende en creatieve inwoners, bijzondere architectuur en schitterende natuur. En dat is precies wat de site MarneCultuur laat zien. Per dorp zijn feiten en cijfers, initiatieven, geschiedenis, culturele activiteiten en wetenswaardigheden in beeld gebracht. Met ‘Marne TV’, inhoudelijke informatie, tips, een online agenda, Facebook en Twitter is MarneCultuur een virtueel doorgeefluik voor iedereen die informatie wil vinden en delen op het gebied van kunst, cultuur, projecten en activiteiten in de gemeente.
- Fotoclub: - "Fotoclub de Marner Kiek is is opgericht in 2006. De club heeft ca. 15 leden. Het niveau van de leden is zeer divers, van pas beginnende fotografen tot leden met een vakdiploma. Hierdoor is de club zeer laagdrempelig. We komen van september t/m juni eens in de 14 dagen, op de donderdagavond, bij elkaar in dorpshuis De Warf in Warfhuizen. We werken met een jaarprogramma waarin de thema’s en te bespreken onderwerpen al vastgelegd zijn, maar waar indien nodig in geschoven of veranderd kan worden. De ene donderdag leveren we foto’s in aan de hand van een thema. Foto’s voor het thema worden digitaal aangeleverd en via een beamer bekeken. De andere clubavond behandelen we een onderwerp. Dit doen we zelf of we nodigen iemand uit die ons over een onderwerp iets kan leren. Ook hebben we regelmatig een spreker of hebben we een doe avond.
We hebben een aantal vaste items. Zo hebben we de fotoketting. De starter van de ketting maakt een foto en stuurt deze door naar de volgende op de lijst, deze maakt een opvolgende foto en stuurt deze weer door enz. De ketting wordt tijdens de seizoens afsluitende barbecue getoond. Ook hebben we 'De 10 foto’s'. Ieder lid krijgt aan het begin van het seizoen een woord en moet hier dan 10 foto’s bij maken. Hier hebben we het hele seizoen de tijd voor, de 10 foto’s worden op een van de laatste clubavonden getoond. Naast het fotograferen hebben de meeste leden nog een gezamenlijke hobby, namelijk uitstapjes maken. We maken met de club af en toe een meerdaagse reis naar het buitenland, en dagtripjes dichter bij huis. Zoals Nationaal Park Lauwersmeer, of de haven van Lauwersoog. Altijd mooi is ook Peasens-Moddergat om eens tegen zonsondergang naar toe te gaan, of de Eemshaven. Lijkt de fotoclub je wel wat? Je bent altijd welkom om vrijblijvend eens een paar keer te komen kijken." Gezien de naam van de club nemen wij aan dat de club er is voor belangstellenden uit de voormalige gemeente De Marne, vandaar dat wij ze hier hebben vermeld.
- Openbaar vervoer: - Met Flexbus De Marne (lijn 565) reis je van maandag t/m vrijdag gemakkelijk en goedkoop van jouw dorp naar de voorzieningen in Leens, Ulrum, Warfhuizen, Zoutkamp en vice versa. In Wehe-Den Hoorn of Leens kun je ook overstappen op lijn 65 naar Groningen. Naast de vaste haltes zijn op de route ook stops op verzoek mogelijk. Geef in de bus aan de chauffeur door waar je wilt uitstappen. Langs de route stopt de chauffeur als je duidelijk je hand opsteekt. Reizen met de Flexbus is makkelijk én voordelig. Je betaalt slechts € 2,00 aan de chauffeur voor een enkele reis. De Flexbus wordt gereden door ca. 20 enthousiaste vrijwilligers. Vriendelijke en behulpzame chauffeurs die het gebied zeer goed kennen.
Reactie toevoegen