De Mijl

Voormalige gemeente
Dordrecht Binnenmaas
Zuid-Holland

de_mijl_gemeentekaart.jpg

Kaart van het grondgebied van gemeente De Mijl (= de grijs geaccentueerde delen). De vlakken zijn wat verschoven; het geheel moet iets naar rechts, waardoor het middendeel op het eilandje komt te liggen en het W deel grenst aan Oude Maas en Dordtse Kil.

Kaart van het grondgebied van gemeente De Mijl (= de grijs geaccentueerde delen). De vlakken zijn wat verschoven; het geheel moet iets naar rechts, waardoor het middendeel op het eilandje komt te liggen en het W deel grenst aan Oude Maas en Dordtse Kil.

de_mijl_op_kaart_ca._1920_kopie.jpg

Op deze kaart, uit ca. 1920, is goed te zien hoe de voormalige gemeente De Mijl eruitzag: N van 's-Gravendeel de polders Mijlpolder, Groot Koningrijk en Klein Koningrijk, O ervan de Krabbepolder, en O daarvan buurtschap De Mijl en de Oost Mijlpolder.

Op deze kaart, uit ca. 1920, is goed te zien hoe de voormalige gemeente De Mijl eruitzag: N van 's-Gravendeel de polders Mijlpolder, Groot Koningrijk en Klein Koningrijk, O ervan de Krabbepolder, en O daarvan buurtschap De Mijl en de Oost Mijlpolder.

de_mijl_op_kaart_ca._1960.jpg

In de jaren erna vinden er enkele spellingswijzigingen plaats: Polder Groot Koningrijk wordt Polder Groot Koninkrijk, Polder Klein Koningrijk wordt Polder Klein Koninkrijk, en de Mijlpolder wordt Polder De Mijl. © van deze kaart en die hierboven: Kadaster

In de jaren erna vinden er enkele spellingswijzigingen plaats: Polder Groot Koningrijk wordt Polder Groot Koninkrijk, Polder Klein Koningrijk wordt Polder Klein Koninkrijk, en de Mijlpolder wordt Polder De Mijl. © van deze kaart en die hierboven: Kadaster

de_mijl_van_der_aa_ca._1840.jpg

Dit is wat Van der Aa anno ca. 1840 heeft te melden over de gemeente De Mijl, die ook wel De Mijl, Krabbe en Nadort werd genoemd.

Dit is wat Van der Aa anno ca. 1840 heeft te melden over de gemeente De Mijl, die ook wel De Mijl, Krabbe en Nadort werd genoemd.

De Mijl

Terug naar boven

Status

- De Mijl was een buurtschap en gemeente in de provincie Zuid-Holland, in de regio Drechtsteden. De gemeente is in 1812 opgegaan in de gemeente Dubbeldam. Per 1-4-1817 daarvan afgesplitst tot wederom een zelfstandige gemeente. Per 15-4-1857 is de gemeente opgeheven en deels - het deel O van de Dordtse Kil - overgegaan naar de gemeente Dubbeldam, deels - het deel W van de Dordtse Kil - overgegaan naar de gemeente 's-Gravendeel.

Overigens hebben er kennelijk in 1841 al grenscorrecties plaatsgevonden in deze omgeving, tussen de gemeenten De Mijl, Wieldrecht, Dubbeldam en Dordrecht, getuige de kaartjes onder de link betreffende dat jaar (en de desbetreffende kaartjes daaraan voorafgaand, ter vergelijking).

- Wapen van de voormalige gemeente De Mijl.

Terug naar boven

Naam

Naamgeving
De gemeente werd ook wel 'De Mijl, Krabbe* en Nadort' genoemd. Ervan uitgaande dat dit logischerwijs drie verschillende gebieden heeft betroffen, concluderen wij het volgende: Krabbe betrof de Krabbepolder, het voormalige eiland, tegenwoordig schiereiland tussen het Mallegat en de Dordtse Kil. De buurtschap ZW van het centrum van Dordrecht werd volgens (1) De Mijl en ook wel Nadort** genoemd. Dat waren dus synoniemen. Dan had tot slot de naam De Mijl in de lange versie van de gemeentenaam dus kennelijk betrekking op het - aan de oude kaarten te zien (vrijwel) onbewoonde - deel in de Hoeksche Waard, zoals hieronder beschreven in het hoofdstuk Ligging. Zie ook de op deze pagina afgebeelde kaarten uit ca. 1920 en ca. 1960.
* Ook als Crabbe gespeld geweest.
** In de 17e eeuw komt deze naam ook voor in de spellingen Nadorst en Naedorst. Zie daarvoor de reactie onderaan deze pagina.

Terug naar boven

Ligging

Gemeente De Mijl bestond uit twee gedeelten: een gedeelte ten oosten van de Dordtse Kil (met onder andere buurtschap De Mijl ZW van het centrum van Dordrecht en het eiland de Krabbepolder tussen de Dordtse Kil en het Mallegat, genoemd naar de waterloop Krabbe die er doorheen liep, later uitgegraven tot de Krabbegeul), en een westelijk gedeelte in de Hoeksche Waard, ten noorden van 's-Gravendeel (met de polders Mijlpolder/Polder De Mijl, Klein Koningrijk/Klein Koninkrijk en Groot Koningrijk/Groot Koninkrijk). Ook kasteel Crabbehoff met landerijen hoorde, als enclave op Dubbeldams grondgebied, bij deze gemeente.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft gemeente De Mijl, die volgens de Volkstelling van dat jaar slechts de gelijknamige buurtschap omvat*, 62 huizen en 550 inwoners.
* Dat is aannemelijk, omdat wij op oude kaarten zowel in het deel in de Hoeksche Waard als in de Krabbepolder geen bebouwing kunnen ontdekken.

Terug naar boven

Geschiedenis

In de middeleeuwen is De Mijl een ZW van Dordrecht gelegen heerlijkheid in de toenmalige Tieselenswaard. Tijdens het beleg van Dordrecht in 1418 wordt de heerlijkheid ingenomen door hertog Jan IV van Brabant en zijn leger. Er wordt een blokhuis in de nederzetting gebouwd, maar dit wordt op 10 augustus 1418 in brand gestoken en de Brabanders moeten na de veldslag vluchten. Het grondgebied van de heerlijkheid verdwijnt als gevolg van de Sint Elisabethsvloed van 1421 onder water, maar de rechten op de heerlijkheid blijven bestaan. Als in de loop van de 16e en 17e eeuw steeds meer grond droogvalt, beginnen de heren van De Mijl de hun toebehorende grond weer in te polderen. De bekendste van hen is Arend Cornelisz., tevens burgemeester van Dordrecht en sinds 1554 ook erfpachter van het nabijgelegen Dubbeldam. Het gebied van de heerlijkheid wordt weer op het water herwonnen.

Na de napoleontische tijd wordt De Mijl een gemeente met een zeer landelijk karakter; er is geen dorpskern in te vinden. De Dordtse Kil splijt de gemeente in tweeën. In de Hoeksche Waard ligt de Mijlpolder. Aan de oostkant van de Kil ligt de Krabbepolder, die na de aanleg van het Mallegat in 1655 een eilandje wordt van 61 bunder groot en in 1821 is bedijkt. De Krabbepolder is genoemd naar de waterloop Krabbe die erdoorheen liep (later tot de Krabbegeul uitgegraven). Het is onbekend of er ook een buurschap Krabbe heeft bestaan. Oostelijk van het Mallegat, op het Eiland van Dordrecht, lag buurtschap De Mijl, ook wel Nadort genoemd. Ten slotte hoorde ook het kasteel Crabbehoff met zijn landerijen bij De Mijl, als enclave in Dubbeldams grondgebied. De gemeente grensde, met de klok mee, aan de gemeenten Dubbeldam, Wieldrecht, 's Gravendeel, Puttershoek en Dordrecht.

Vanwege het geringe aantal inwoners en de afwezigheid van een dorpskern wordt de gemeente in 1857, tegelijk met de gemeente Wieldrecht, verdeeld onder de gemeenten Dubbeldam en 's-Gravendeel. Het oostelijke (Dubbeldamse) deel wordt later door Dordrecht geannexeerd en gebruikt voor de aanleg van de Zeehaven.(2)

Gemeente De Mijl had geen eigen kerk en behoorde kerkelijk bij Dordrecht.

De zeer kleine gemeente was rijk aan molens; rond 1840 telde de gemeente 1 trasmolen, 4 houtzaagmolens en 9 oliemolens.

Buurtschap De Mijl omvatte de huidige Glazenstraat (tot 1903: Zuidendijk) en directe omgeving. Door de vestiging van een industrieterrein en de aanleg van een aantal grote wegen (onder andere de Mijlweg en de A16) is er van de buurtschap vrijwel niets meer over. Alleen de Mijlse haven, vlakbij de Drechttunnel, is nog goed herkenbaar. De plaats- en gemeentenaam leeft nog voort in de straatnaam Mijlweg, die zowel in Dordrecht als in 's-Gravendeel bestaat. De Dordtse Mijlweg loopt westelijk naast de A16, de 's-Gravendeelse Mijlweg loopt door Polder De Mijl.

Terug naar boven

Beeld

- © van het afgebeelde gemeentekaartje: Gemeentegeschiedenis.nl.

Reacties

(4)

Discussies alom, Frank,
Ik ben actief in archief van 's Gravendeel; en zij kunnen mij niet helpen...
Het volgende: waar kan ik méér informatie vinden van 'Nadort'; het wordt vaak toegevoegd als '3e plaatsnaam' in De Mijl, Crabbe en Nadort. Maar niemand weet waar het gelegen heeft; Ik kan bijna alles vinden: Groot Koninkrijk, De Mijl, Crabbe, Wieldrecht, en uiteraard 's Gravendeel. Maar waar heeft Nadort gelegen...
Graag een toelichting.

Wellicht zie ik je donderdag a.s.?

gr. Leonard.

Intrigerend gevalletje, Leonard.
(...)
Ik sta donderdag inderdaad ook met een kraampje op het http://famillement.blogspot.nl/
dus tot dan,
Frank

Edit 30-9-2018:
Het was even een paar uurtjes puzzelen, maar ik ben eruit hoe het zat met Nadort en de naam De Mijl in de lange gemeentenaam (die, lekker verwarrend, géén betrekking had op de gelijknamige buurtschap). Het zit als volgt: volgens Wikipedia was Nadort (= 'na Dordt'?, het lag immers direct na het huidige centrum van Dordrecht, vanuit die richting gezien) een synoniem voor buurtschap De Mijl. Maar dan blijft nog de vraag over hoe het zat met de lange versie van de gemeentenaam, waar beide namen in voorkomen, en waar het géén synoniemen zijn. Die naam impliceert immers drie verschillende gebiedjes. Welnu, de naam Nadort had dus betrekking op buurtschap De Mijl ZW van het centrum van Dordrecht, Krabbe was het nog bestaande eilandje Krabbepolder W ervan, dan kan men met De Mijl in de lange gemeentenaam niets anders hebben bedoeld dan het W deel van de voormalige gemeente, zijnde de hierboven vermelde drie polders N van 's-Gravendeel, die, aan oudere kaarten te zien, (vrijwel) onbewoond waren. Hierboven heb ik e.e.a. in detail uiteengezet, verder verduidelijkt met een drietal kaarten.

De (gebied)naam Nadort (Naedorst) komt al in 1643 voor:

Jacob Ariensz/Adriaenssen (van de)(Nador(s)t), geb. voor ca. 1623, jonckgeselle woont bij den Naedorst (1643), schepenen van De Mijl (1691), koopt huis in De Mijl op de Nador(s)t 3-9-1679 van Cornelia van Beaumont wed Damas van Slingerlant, begr. Dordrecht (Augustijnenkerk) 9-5-1698, otr. Dubbeldam 25-10-1643, tr. in de Linde 13-11-1643 Lijsbeth/Elisabeth Lenaerts, j.d. woont in de Linde (1643).

Dank voor uw aanvulling! Inmiddels zijn we eruit waar het gebied van de intrigerende naam Nadort heeft gelegen. Dat heb ik zojuist hierboven beschreven. Uw aanvullingen m.b.t. de oudere spellingen heb ik verwerkt onder het kopje Naam. U kunt dat over ca. een dag zien, omdat de pagina's naar de bezoekers toe 1x per dag worden ververst.

Reactie toevoegen