De Valk is een buurtschap in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Ede. De buurtschap valt voor de postadressen grotendeels onder het dorp Lunteren en voor een klein deel onder het dorp Wekerom.
De buurtschap heeft in 2010 fraaie officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) gekregen met het logo van een valk plus witte borden met de tekst 'Welkom in De Valk - een heerlijk plekje gronds'.
- De Valk is een buurtschap* in de provincie Gelderland, in de streek Veluwe, gemeente Ede.
* De plaats heeft sinds 1985 een kerk en zou daarom, mede gezien het voor een buurtschap grote inwonertal, geografisch gezien als dorp beschouwd kunnen worden. Toch wordt het lokaal nog altijd als buurtschap beschouwd, vermoedelijk omdat de nederzetting geen echte kern heeft en alleen verspreide landelijke bebouwing kent. Daarom conformeren wij ons daaraan. Omdat dit eigenlijk een aparte categorie is, de plaatsen met kerk die toch niet als dorp worden beschouwd, hebben wij daar de categorie 'buurtschap met kerk' voor bedacht.
- Buurtschap De Valk valt voor de postadressen grotendeels onder het dorp Lunteren en voor een klein deel onder het dorp Wekerom.
- De grote buurtschap De Valk heeft in 1978 geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het daarom sindsdien grotendeels 'in' Lunteren, deels 'in' Wekerom. De inwoners vinden dat ze wel degelijk een eigen identiteit hebben en beschouwen het dan ook als een vergissing dat ze geen eigen postcode en plaatsnaam hebben gekregen. Maar ja het is een kostbare zaak en veel 'gedoe' om zoiets achteraf alsnog te regelen. Gemeenten en PostNL houden die boot in dergelijke gevallen dan ook af. Als pleister op de wonde heeft de buurtschap in 2010 wél fraaie officiële blauwe plaatsnaamborden (komborden) gekregen met het logo van een valk plus witte borden met de tekst 'Welkom in De Valk - een heerlijk plekje gronds'.
Terug naar bovenInwoners
Volgens een reactie van een oud-inwoner onderaan deze pagina is een inwoner van deze buurtschap een Valkenees. Volgens de site van de brandweer wordt een inwoner van De Valk kennelijk (ook?) een Valkenier genoemd. Of wellicht is dit specifiek een bijnaam voor de brandweermannen van de buurtschap.
Oudere vermeldingen
1566 De Vallet, 16e eeuw Vallict, Vallickt, 1843 De Valk.
Naamsverklaring
Het is begrijpelijk dat mensen de huidige plaatsnaam met de vogelsoort valk associëren, waardoor bijvoorbeeld ook een valk op de recent vernieuwde plaatsnaamborden is afgebeeld. Het ziet er wel fraai uit, alleen klopt het eigenlijk niet. Zoiets heet volksetymologie; een verkeerde interpretatie door 'het volk' van een plaatsnaam op grond van de huidige spelling. De daadwerkelijke betekening van de naam is onbekend, aldus de naamsverklaringsdeskundigen: "De oude vormen maken duidelijk dat het niet gaat om de vogelnaam valk. Een samenstelling van het Middelnederlandse vael 'vallei' en wijk 'vestigingsplaats' is evenmin waarschijnlijk."(1)
Buurtschap De Valk ligt NO van Lunteren, NW en W van Wekerom, rond de Lage Valkseweg (N801 Barneveld-Wekerom) en de Hoge Valkseweg. De Kleine Valksebeek vormt de noordgrens en tevens de grens met de gemeente Barneveld. De Grote Valksebeek loopt door de buurtschap.
Terug naar bovenIn 1840 omvat buurtschap De Valk 24 huizen met 145 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 500 huizen met ca. 1.500 inwoners.
Terug naar bovenKerk
De Eben-Haëzerkerk (Hoge Valkseweg 4, ligt voor de post 'in' Wekerom) is van de Gereformeerde Gemeente De Valk - Wekerom en functioneert dus niet alleen t.b.v. de buurtschap maar ook voor buurdorp Wekerom. De gemeente heeft ca 1.600 leden (700 leden en 900 doopleden), de kerk heeft 2.000 zitplaatsen. De kerk is in 1985 ontstaan uit de Gereformeerde Gemeente van Barneveld. Toen die kampte met plaatsgebrek, besloot men in 1981 leesdiensten te gaan houden in de basisschool van De Valk. Daar kwamen elke zondag zo’n 300 leden samen. In 1985 kreeg de gemeente een eigen kerkgebouw aan de Hoge Valkseweg. Bij haar oprichting telde de gemeente 899 leden. Het gebouw werd al snel te klein. In 2000 was daarom een eerste verbouwing nodig, waarbij de kerkzaal is uitgebreid.
- Oudjaarsvuur. - Verslag en video Oudjaarsvuur 2018.
Terug naar bovenWandelen
Sinds 2015 is er het Valkschepad (11 km, Klompenpad nr. 70) door het boerenland van buurtschap De Valk en omgeving. Een gebied met rijke bewoningsgeschiedenis. "Een heerlijk stukje gronds", schreef dominee Heldring in 1840. Voor de route is een brochure en een app ontwikkeld. In de brochure lees je meer over bijzondere natuur en cultuurhistorie langs de route. De brochure is o.a. te koop bij het startpunt en bij VVV's in de regio. Met de smartphone in de hand ontdek je bijzondere plekjes en hoor je interessante achtergrondverhalen van het gebied. Een kaart is dan overbodig, want de app wijst de weg.
Onderhoud groen en zandwegen
Inwoners onderhouden sinds 2017 zelf het groen en de zandwegen in en rond de buurtschap. Ze krijgen daarvoor een vergoeding van de gemeente. Lukt het ze om geld over te houden, dan mogen ze dat besteden aan een goed doel ten bate van de gemeenschap. Dit eerste 'bewonersbedrijf' in Ede is een uitvloeisel van het participatieproject mEde Maken. Om alles in goede banen te leiden is hiervoor de De Valkse Groencoöperatie opgericht.
Plattelandswinkel
"Midden tussen de weilanden, in buurtschap De Valk, in het buitengebied van Lunteren, ligt onze plattelandswinkel 't Schuurtje. Omringd door prachtige boerderijen en gesteund door plaatselijke boeren, weten wij precies waar uw behoeftes liggen. Puur, natuur, ambachtelijk. Ons assortiment bestaat dan ook vooral uit ambachtelijke producten, zoals oma ze vroeger al bereidde. Onze winkel heeft een nostalgische uitstraling. We werken veel met riet en natuurlijke producten. Naast alle producten die we in de winkel verkopen, leveren we ook elke dag verse groenten, fruit en verschillende soorten aardappelen. We doen vooral veel aan kisten fruitverkoop. Dat is natuurlijk veel voordeliger! Daarnaast verbouwen we ook zacht fruit (aardbeien, frambozen, rode-, blauwe- en zwarte bessen, bramen) en verwerken dat, naast de verkoop, ook veel in jams of sappen. In de zomermaanden verkopen we veel groenteplanten en zomerperkgoed. Het rustpunt. Naast onze winkel hebben we ook een theeschenkerij (tevens rustpunt). In onze hoogstamboomgaard kunt u van mei t/m oktober genieten van een kopje koffie met een heerlijk stuk eigengemaakte appeltaart of zelfgemaakte cake met aardbeien. Of heeft u liever een boerenijsje? van alles is mogelijk!"
- Kulturhuus: - "Kulturhuus De Hooge Valk is een echt ontmoetingspunt voor buurtschap De Valk. Een initiatief van en voor de inwoners van de buurtschap. In een voormalig bankgebouw zijn de nodige voorzieningen gerealiseerd, waaronder dagbesteding van verpleeghuis Norschoten, een flexkantoor en diverse zalen voor diverse activiteiten. Zowel voor cursussen, trainingen etc. als voor een gezellige avond met familie en vrienden. Wij kunnen ook voor u de catering verzorgen. Neem gerust contact met ons op om te informeren naar de mogelijkheden."
- Onderwijs en kinderopvang: - De buurtschap heeft één basisschool: School met de Bijbel De Valk (Hoge Valkseweg 37, ligt voor de post 'in' Lunteren). De school heeft ca. 75 leerlingen. Het schoolgebouw biedt ook onderdak aan Voorschool de Valkjes. Op de voorschool wordt gewerkt met de Piramidemethode. Er is veel aandacht voor taal en sociale, lichamelijke en creatieve ontwikkeling. De groep bestaat uit ca. 15 kinderen en is 3 dagdelen per week geopend (maandag-, woensdag- en vrijdagochtend). De Voorschool werkt samen met de basisschool, dit maakt de overgang naar de basisschool makkelijker voor de kinderen.
Sinds 2011 waren er plannen voor een tweede basisschool in de buurtschap, evenals de huidige school op reformatorische grondslag. De 'Stichting tot het verstrekken van basisonderwijs op Gereformeerde grondslag in de omgeving De Valk/Wekerom' wilde een school oprichten waar alleen kinderen van reformatorische huize welkom waren. De huidige school laat ook kinderen van andere denominaties toe. Het verzoek is in de loop der jaren verschillende keren afgewezen, zowel door de gemeente Ede, de minister van Onderwijs als de Raad van State. Laatstgenoemde instantie heeft het verzoek in maart 2019 - wederom - afgewezen. Voor de motivaties zie de uitspraak van de Raad van State.
- Veiligheid: - De inwoners van De Valk en buur-buurtschappen Meulunteren en Overwoud dringen er in de jaren veertig bij de gemeente Lunteren op aan om voorzieningen te treffen om ter plaatse branden te kunnen blussen. Telkens zonder resultaat. Een felle brand in 1946 brengt de inwoners opnieuw tot actie. Bovenmeester J. Jansen en anderen vinden "dat het zo niet langer kan". Ze besluiten dan zelf maar iets te regelen. Ze richten een commissie op die geld gaat inzamelen voor de aankoop van blusmateriaal. In korte tijd zamelen ze fl. 5.000 (ca. € 2.200) in. Ze vragen een offerte aan voor een tweewielige motorspuit met toebehoren.
De gemeente schrikt dan toch wel van de voortvarendheid van de inwoners en besluit dat er toch maar iets moet gebeuren. In september 1946 komt er in de buurtschap een tweewielige motorspuit, die aanvankelijk in de smederij van H. Jansen wordt geparkeerd. In oktober worden 10 'Valkeniers' aangesteld als brandweerlieden. In 1951 komt er een echte brandweergarage. In 2000 is de oude kazerne vervangen door een gloednieuw gebouw, met ruimte voor een brandweervoertuig, een First Responder-voertuig en diverse ruimten voor de vrijwilligers. - Nieuws van Brandweer De Valk op Facebook.
Reacties
(2)In 1981 begon men met de leesdiensten in de School met de Bijbel in De Valk en dus niet in Wekerom. (Ik ben een oud Valkenees.)
Dank voor uw correctie! Ik heb het aangepast. M.b.t. het 'Valkenees': op de site van de lokale brandweer las ik de benaming 'Valkenier'. Zijn beide benamingen gangbaar voor de inwoners, of is 'Valkenier' wellicht alleen een bijnaam voor de brandweermannen?
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl
Reactie toevoegen