De Veenhoop

Plaats
Dorp
Smallingerland
Fryslân

de_veenhoop_plaatsnaambord_kopie.jpg

De Veenhoop is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland.

De Veenhoop is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland.

de_veenhoop_veenhoopfestival_kopie.jpg

Hét evenement van het jaar in De Veenhoop is het Veenhoopfestival (weekend in juli). Het wordt ook wel 'de Swarte Cross van Friesland' genoemd en is het oudste meerdaagse popfestival van Nederland.

Hét evenement van het jaar in De Veenhoop is het Veenhoopfestival (weekend in juli). Het wordt ook wel 'de Swarte Cross van Friesland' genoemd en is het oudste meerdaagse popfestival van Nederland.

de_veenhoop_windmotor_de_veenhoop.jpg

Windmotor De Veenhoop (merk Herkules, type Metallicus) in het gelijknamige dorp bemaalt de Groote Veenpolder (© https://afanja.com/)

Windmotor De Veenhoop (merk Herkules, type Metallicus) in het gelijknamige dorp bemaalt de Groote Veenpolder (© https://afanja.com/)

de_veenhoop_meeuwenkolonie_kraanlannen.jpg

De Veenhoop, meeuwenkolonie in natuurgebied de Kraanlannen. (© https://afanja.com/2019/06/21/skywatch-friday-471)

De Veenhoop, meeuwenkolonie in natuurgebied de Kraanlannen. (© https://afanja.com/2019/06/21/skywatch-friday-471)

De Veenhoop

Terug naar boven

Status

- De Veenhoop is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Smallingerland.

- Wapen en vlag van De Veenhoop. De vlag is in april 2015 onthuld. Het wapen van de Grote Veenpolder in Smallingerland en Opsterland vertoont in de schildvoet een langwerpig geschaakt beeld van zilveren en zwarte blokken. Dit beeld de vervening uit. Zwart is de kleur van het veen. Je zou ook kunnen zeggen dat de zwarte blokken de turven zijn die gestapeld werden om te drogen. De geschaakte schildvoet is als een herinnering aan de vroegere turfwinning in dit gebied in het wapenontwerp geplaatst en is tevens het beeld van de dorpsnaam: een hoop veen (turf). Ook het skûtsje mag niet ontbreken, als vervoermiddel van de turf. Het skûtsje staat ook symbool voor de watersport, die vandaag de dag van belang is voor het dorp. De kleur blauw van de achtergrond stelt het water van de Wijde Ee voor. De veeteelt in dit gebied wordt verbeeld door de klavers in het schildhoofd. De klaver is in de Friese heraldiek een symbool voor het bezit van weidegrond en dat is in deze omgeving volop aanwezig.

- Onder het dorp De Veenhoop valt ook de buurtschap Goëngahuizen.

Terug naar boven

Naam

In het Fries
De Feanhoop.

Oudere vermeldingen
1855 De Veenhoop.

Naamsverklaring
Betekent mogelijk hoop 'stapel' van veen. In de Friese veenstreken waren hoopsteden de plaatsen waar turf werd gestapeld. Vergelijk ook De Kluunhaap 'veenhoop'.(1) Een andere betekenis van deze plaatsnaam kan zijn 'gebied met veel veen'.(2)

Terug naar boven

Ligging

De Veenhoop omvat een kleine kern met een groot buitengebied, gelegen W van Drachten, O van Grou. Het dorp is via drie wegen te bereiken: de Drachtster Heawei, de Kanaeldyk en de Kraenlânswei/Gearren. De kern wordt omgeven door waterlopen: in het NO de Binnenringfeart en het Polderhoofdkanaal, in het N en NW het Grytmansrak, in het W de Flearbosksleat en in het ZW de Feanhoopsterfeart. Vanuit de kern lopen 3 bebouwingslinten het buitengebied in.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In de Volkstelling van 1840 wordt De Veenhoop nog niet vermeld. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 100 huizen met ca. 250 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De Veenhoop is een streekdorp dat in de 19e eeuw is ontstaan op de plaats waar het Polderhoofdkanaal (voorheen Nieuw Beetstervaart) in het Grietmansrak uitkomt. Het was een strategische plaats omdat in het zuiden een van de grootste polders van Fryslân ligt: de Grote Veenpolder van Smallingerland en Opsterland. Het kloeke kanaal legt de verbinding via het rak met de Kromme en Wijde Ee en met het waterverkeersnet van Fryslân.

In het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa (1839-1851) (3) vinden we het ontstaan van de nederzetting als volgt beschreven: "Westwaarts vindt men veel laag hooiland, dat ’s winters onder water loopt, en veel vergraven land of putten, waarin riet wast. In het jaar 1819 is onder Boornbergum eene nieuwe veenderij aangelegd, die met polderdijken en molens is voorzien, en de Veenhoop genoemd wordt." De nederzetting is dus ontstaan als buurtschap van het dorp Boornbergum. Pas in 1955 is het een zelfstandig dorp geworden. - Nadere informatie over de geschiedenis van het dorp.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Basisschool Op 'e Feanhoop was er sinds 1920, en heeft na afloop van schooljaar 2012-2013 de deuren moeten sluiten omdat het aantal leerlingen te klein was geworden. In het nieuwe schooljaar zouden er nog maar 11 leerlingen zijn geweest, en dat was te weinig om nog verantwoord te kunnen doorgaan. Alles hebben ze eraan gedaan om meer leerlingen te krijgen. Ouders, leerkrachten en leerlingen hebben flyers verspreid, publiciteit gemaakt via de media, extra peuterochtenden gehouden en jonge gezinnen benaderd. Het mocht niet baten. In 2018 is het pand verkocht aan Hans Elshof en Akkeliene Postema, die de voormalige school van De Veenhoop in een jaar tijd hebben verbouwd en herbestemd tot woning en groepsaccommodatie Kloesewier, genoemd naar het verdwenen terpdorpje dat O van het dorp heef gelegen. Gedeputeerde Johannes Kramer heeft de groepsaccommodatie in juni 2019 feestelijk geopend. In 1970 is t.g.v. het 50-jarig bestaan van de school een reünie gehouden en een boekje verschenen over de eerste 50 jaar van de school. Het lijkt de huidige eigenaren een goed idee om ook in 2020, als de school 100 jaar zou hebben bestaan, een reünie te houden en de gegevens over de laatste 50 jaar te verzamelen.

- In november 2016 is Bestemmingsplan De Veenhoop - Recreatieterrein door de gemeenteraad vastgesteld. Het bestemmingsplan is de planologische vertaling van de plannen voor het recreatieterrein in het dorp. In deze plannen worden de jachthaven en het kampeerterrein opgewaardeerd met 18 recreatiebungalows, twee groepsaccommodaties en een multifunctioneel gebouw. Een deel van de recreatiebungalows komt aan een nieuw te graven water te liggen. Buren van het complex zijn in juni 2017 in beroep gegaan bij de Raad van State, omdat hun huis tussen twee parkeerterreinen zou komen te liggen die volgens hen te dicht op hun woningen gepland zouden zijn (t.o.v. de normen die er voor staan). Tevens vreesden de verkeers- en parkeerporoblemen en dat hun woon- en leefklimaat door het plan wordt aangetast. Als de campingeigenaar geen toestemming krijgt voor de bouw van de recreatiewoningen, wil hij tientallen chalets op het terrein zetten. Daar zou hij geen speciale vergunning voor nodig hebben. In oktober 2017 heeft de Raad van State uitspraak gedaan. De betogen onder de link komen erop neer dat de argumenten van de bezwaarmaker met motivaties onderbouwd ongegrond zijn verklaard. Het plan kan dus doorgaan.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Windmotor De Veenhoop (merk Herkules, type Metallicus) (rijksmonument) staat oorspronkelijk schuin aan de overkant van de Hooidamsloot, waar hij in verval raakt. Na herstel/herbouw in 2001 krijgt hij in het kader van natuurontwikkelingsproject Petgatten De Feanhoop van It Fryske Gea - waarvoor zie het hoofdstuk Landschap etc. - weer een bemalingsfunctie. Hij bemaalt nu de Groote Veenpolder. Hij staat aan de zuidkant van de Binnenringvaart en maalt daarop uit. Het is - met een windrad van 30 bladen en een diameter van 11 meter - een van de grootste maalvaardige Amerikaanse windmotoren in Fryslân. - Filmpje van de windmotor vanuit de lucht, gemaakt met een drone. - Foto's van de windmotor.

- De Record Windmotor is hier rond 2008 vanuit elders geplaatst. Bijzonder is dat deze zwart is gecoat om schitteringen, die hinderlijk zouden kunnen zijn voor omwonenden, te voorkomen.

- De Veenhoop heeft 3 gemeentelijke monumenten: de brug uit 1926 bij Eijzengapaed 7, de brug uit 1926 bij Slûswei 16 en de voormalige brugwachterswoning, tegenwoordig Polderhuis op Kraenslânswei 1.

- Het typerende coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden was in 2018 het podium voor het project WOODLandart. Zes kunstobjecten gemaakt van natuurlijke materialen stonden op bijzondere plaatsen verdeeld door het landschap. Zo attendeerde het project voorbijrijdende auto's, fietsers en wandelaars op het juweel 'Noardlike Fryske Wâlden'. Een van de objecten waren een paar reusachtige baltsende kraanvogels van wilgentenen, heel toepasselijk geplaatst in De Veenhoop in natuurgebied de Kraanlannen, dat immers genoemd is naar de kraanvogels die dit gebied vroeger bewoonden. - Weblogger Afanja heeft er een mooie fotoserie van gemaakt.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Korfbalvereniging Altijd Kwiek organiseert op een vrijdag begin juni een Rommelmarkt. De opbrengst komt ten goede aan de vereniging.

- Het Veenhoop Festival (eind juli, in 2019 voor de 69e keer) is 4 dagen lang: muziek, feesten, eten, drinken en kamperen! Het festival wordt ook wel 'de Swarte Cross van Friesland' genoemd en is het oudste meerdaagse popfestival van Nederland. Het festival markeert sinds jaar en dag het begin van de noordelijke bouwvak. Ondanks dat er veel waarde wordt gehecht aan tradities is het festival toch ook steeds vernieuwend.

- Het jaarlijkse Skûtsjesilen bij De Veenhoop (eind juli of begin augustus) levert ieder jaar prachtige plaatjes op. De walstart maakt de wedstrijd altijd extra interessant. De lierenmannen aan boord van de skûtsjes trainen speciaal op dit onderdeel, om zo snel mogelijk het zeil omhoog te kunnen draaien. Volgens skûtsjeverslaggever Ton van der Laan is de strijd hier altijd oneerlijk. In zijn artikel onder de link vind je zijn argumenten daarvoor.

- Op een zaterdag in september is er de jaarlijkse trekkerbehendigheidswedstrijd Hânsum Trekkerriden It Swettegebiet. Per jaar wordt bekeken of men dit in Goëngahuizen doet of in De Veenhoop.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Z en O van de dorpskern van De Veenhoop liggen water- en moerasgebieden met petgaten (lange smalle stroken land en water als restant van de vervening) en boezemland. Het ruim 200 hectare grote gebied heet Petgatten De Feanhoop en is in beheer bij It Fryske Gea. Het gebied bestaat uit verschillende onderdelen. In 1996 zijn de aan de zuidwestzijde gelegen Kraanlanden door It Fryske Gea ingericht als groot aaneengesloten water- en moerasgebied. Het gebied is genoemd naar de kraanvogels die hier in de 16e eeuw hebben gebroed. Het gebied bestaat uit voor een veengebied kenmerkende broekbossen, petgaten en stripen. Zowel de hoger gelegen niet verveende stukken als de later in cultuur gebrachte ondergronden zijn in gebruik als hooiland. Aan de oevers van de petgaten bevinden zich omvangrijke horsten van de pluimzegge.

Het beheer is gericht op behoud van blauwgraslandvegetaties en op de spontane ontwikkeling van moerasbosjes en rietland. Het bemalen gebeurt in cyclische perioden, waarbij steeds een ander deel van het gebied wordt bemalen om slikrijke stroken te laten ontstaan. Dit leidt tot een sterke toename van pioniersplanten als moerasandijvie, tandzaden en duizendknopen. Door het vergraven van de in het oosten gelegen Bonnebuskepetten in het kader van natuurontwikkeling ontstond er meer open water, riet en ruigte. In de Bonnebuskepetten ligt het Skriuwersarkje van de bekende Friese schrijver Rink van der Velde (1932-2001). De Oksekop en de Noarderkrite zijn vooral waardevol als dotterbloemhooiland. Op de Noarderkrite groeit de grote ratelaar. Weblogger Afanja heeft in april 2019 in de Noarderkrite een wulp gefotografeerd, die hij hier maar zelden tegenkomt. Het gebied is voorzien van wandelroutes en een vogelkijkhut.

- Fiets- en voetveer Grietman tussen De Veenhoop en buurtschap Headammen.

- Het Polderhoofdkanaal tussen het dorp en buurdorp Nij Beets is de afgelopen jaren uitgediept om het geschikt te maken voor de recreatievaart. Het project is eind 2014 gereed gekomen. Voor verdere informatie over dit project zie bij Nij Beets.

- Johan Burger heeft kanoroute De Veenhoop (27 km) gemaakt, die vanuit dit dorp start en verder door met name de dorpen Nij Beets, Aldeboarn en Nes voert.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving De Veenhoop, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Virtuele rondleiding door De Veenhoop, vanuit de auto en vanuit de lucht.

- Filmpje van het dorp anno 1941.

- Diverse fotoreportages van De Veenhoop en de vele fotogenieke natuur er omheen, door weblogger Afanja.

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over De Veenhoop.

- Nieuws: - Nieuws uit De Veenhoop in de Drachtster Courant.

- Belangenorganisatie: - Vereniging Plaatselijk Belang De Veenhoop is opgricht in 1921. Het doel van de vereniging is het behartigen van de belangen van de inwoners in de meest brede zin van het woord.

- Sport: - Korfbalvereniging Altijd Kwiek (dat zullen we maar niet afkorten ;-) is opgericht in 1945.

- Zorg: - Woonlocatie De Veenhoop van zorginstelling Connecting Hands (t/m medio 2016 viel de locatie onder de in dat jaar failliet gegane instelling FiliCare) is een woonvorm voor maximaal 8 kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een gedragsstoornis, al dan niet met een ontwikkelingsachterstand en/of een autistische stoornis.

Reactie toevoegen