De Westereen

Plaats
Dorp
Dantumadiel
Fryslân

Zwaagwesteinde (2).jpg

De Foarstrjitte in De Westereen (voorheen Zwaagwesteinde) (© Jan Dijkstra, Houten)

De Foarstrjitte in De Westereen (voorheen Zwaagwesteinde) (© Jan Dijkstra, Houten)

Zwaagwesteinde.jpg

Het mooie, Doopsgezinde kerkje in De Westereen (© Jan Dijkstra, Houten)

Het mooie, Doopsgezinde kerkje in De Westereen (© Jan Dijkstra, Houten)

Zwaagwesteinde (4).jpg

Een wâldhúske in De Westereen (© Jan Dijkstra, Houten)

Een wâldhúske in De Westereen (© Jan Dijkstra, Houten)

Zwaagwesteinde (3).jpg

De Foarstrjitte in De Westereen in het zonnetje (© Jan Dijkstra, Houten)

De Foarstrjitte in De Westereen in het zonnetje (© Jan Dijkstra, Houten)

De Westereen

Terug naar boven

Status

- De Westereen is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Dantumadiel.

- Onder het dorp De Westereen valt ook een deel van de buurtschap Kûkherne.

Terug naar boven

Naam

Spelling
In 2007 is er een grote media-aandacht geweest met betrekking tot de plaatsnaam van Zwaagwesteinde. Daarom heeft de enquêtecommissie van het project ‘Zwaagwesteinde in de steigers’ (voorheen ‘Heel het dorp Zwaagwesteinde'), die zich bezighield met het tot stand brengen van een Dorpsvisie, besloten op voorhand de uitslag van één vraag uit de enquête officieel bekend te maken. Vraag 47 luidde: "‘Wat vindt u dat onder de Nederlandse naam op de plaatsnaamborden zou moeten staan? Kruis één antwoord aan." In verband met het kleine verschil tussen De Westerein en De Westereen is de computerinvoer voor de zekerheid meerdere malen handmatig herteld en door diverse personen gecontroleerd. Op 8 januari 2008 heeft de enquêtecommissie i.s.m. Dorpsbelang de officiële uitslag van de 721 respondenten vastgesteld: De Westerein 286 stemmen, De Westereen 283 stemmen, Niets (geen Friese naam eronder) 132 stemmen, diverse andere suggesties: 20x. Zes respondenten hebben expliciet aangegeven het niet met de vraagstelling eens te zijn; zij prefereerden de plaatsing van de Friese plaatsnaam bóven de Nederlandse.

Vervolgens zijn in 2009 álle plaatsnamen in de gemeente Dantumadiel, dus ook Zwaagwesteinde, officieel verfriest, waarbij de Nederlandse variant vervallen is veklaard. Voor dit dorp is de lokale spelling De Westereen in werking getreden. Alleen deze benaming staat nog op de plaatsnaamborden. Voorheen stond onder de Nederlandse naam de Friese spelling De Westerein.

Oudere vermeldingen
1503 Westereynde, 1511 Op eijnd, Swaga west eijnd, 1573 Westen Eijnde, 1718 Swaagwesterend, 1786 Zwaag-Westeinde, 1877 Zwaag-Westeinde of Westeinde van Kollumerzwaag.

Naamsverklaring
Ontstaan op afgeveende heide aan het westelijk uiteinde van de Kollumerzwaag, zwaag 'weiland, land waar vee gehouden wordt'.(1)

Terug naar boven

Ligging

Het dorp De Westereen ligt WZW van het dorp Kollumerzwaag, W van het dorp Buitenpost, NW van de dorpen Twijzelerheide, Twijzel, Jistrum en Kootstertille, N van het Burgumer Mar, NO van de dorpen Noardburgum, Feanwâlden, Feanwâldsterwâl en Burgum, O van het dorp De Falom, ZO van de dorpen Broeksterwâld en Damwâld, ZZO van de stad Dokkum, Z van de dorpen Wâlterswâld en Driezum en ZW van de dorpen Westergeest en Triemen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft De Westereen 210 huizen met 1.027 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.000 huizen met ca. 5.000 inwoners.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Gesloopte arbeiderswoning
Inwoner Jan Bergsma baalt ervan dat in 2021 een vervallen woninkje aan het Sânpaad gesloopt is (video). Volgens hem moet het dorp meer opkomen voor zijn historisch erfgoed. Het gaat om een arbeiderswoning, een opvolger van de spitketen van vroeger. Er is nog wel wat over van dit type huis, aan de Ferlinge Stasjonsstrjitte en de Foarstrjitte staat bijvoorbeeld ook nog wat. Maar de ene woning ziet er beter uit dan de ander. Sommigen verpieteren. Bergsma hoopt dat deze woningen bewaard blijven, desnoods verplaatst worden naar een betere plek. Jan Bergsma pleit daarom voor een stichting, om geld en steun bijeen te krijgen om de laatste arbeidershuisjes van het dorp te bewaren. "Zo kunnen we mensen in de toekomst laten zien: dit was De Westereen, van de spitketen waar men eerst in woonde tot nu. We moeten onze historie niet vergeten."

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

Toertsjerke
In 2016 zijn de lokale Hervormde Gemeente en de Gereformeerde Kerk gefuseerd tot de (PKN) Protestantse Gemeente De Westereen. De voormalige Hervormde kerk uit 1964, die is gebouwd op de plek van de voorgaande, afgebroken kerk uit 1838, is grondig verbouwd met een nieuwe kerkzaal. De verbouwing van deze Toertsjerke (Toerstrjitte 1), zoals hij tegenwoordig heet, is in september 2018 gereed gekomen. De kerk is opener en uitnodigender geworden, met veel glas. De oude kerkzaal was met 220 plaatsen te klein. De nieuwe telt minimaal 350 en maximaal 450 plekken. Het multifunctionele gebouw is ook te gebruiken voor concerten en toneelvoorstellingen. Een muziekvereniging wil er wel repeteren. Het podium is 25 meter breed en 6 diep. Ook is er een kleinere tweede kerkzaal voor 120 mensen. Die doet dienst voor de tweede, alternatieve dienst een keer in de veertien dagen, die gericht is op jeugd en jonge gezinnen.

Rotondetsjerke
De voormalige Gereformeerde Rotondetsjerke (Skoallestrjitte 32) uit 1963, die is gebouwd op de plek van de voorgaande, afgebroken kerk uit 1942, is i.v.m. de hiervóór beschreven fusie tot PKN-gemeente in 2016 verkocht. In het pand zijn appartementen gerealiseerd. Ook de bijbehorende kosterswoning is verkocht. Degene die daar reeds in woonde, mag daar blijven wonen.

Rehobothkerk
De Rehobothkerk van de Christelijke Gereformeerde Kerk (CGK) (Noarder Stasjonsstrjitte 31) dateert uit 1976 en verving een voorgaande kerk uit 1926.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Avondvierdaagse (eind mei / begin juni).

- Rock/pop festival FreezeForze Beach Fest (op een zaterdag in juli) is ontstaan uit een groep enthousiaste festivalbezoekers die met een eigen (FreezeForze) touringcar diverse binnen- en buitenlandse festivals bezoeken.

- Ronde van De Westereen (wielrennen, op een zaterdag in augustus). Jeugdcategorie, nieuwelingen, junioren, masters 40+, sportklasse, elite, beloften en amateurs-A.

- Doarpsfeest (september).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Een kleine 14 ha van natuurgebied de Zwagermieden, in de kern van het gebied waar de meeste weidevogels broeden, is in februari 2017 over de totale omtrek van een kleine 1800 meter voorzien van een raster met een schrikdraad. Deze voorziening moet roofdieren keren die het voorzien hebben op eieren en kuikens van weidevogels als kievit en grutto. Staatsbosbeheer heeft goede hoop dat vossen en andere zoogdieren als de steenmarter het gebied nu mijden.

- "De openbare ruimte van het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen (= voorheen Zwaagwesteinde) maakt in de huidige situatie een versnipperde en rommelige indruk. Het profiel kent grote verschillen; van lommerrijk en statig in de omgeving van Veenklooster tot een brede asfaltbaan met versteende bermen in de omgeving van De Westereen. Er is niet of nauwelijks een relatie met het achterliggende landschap. Verblijfsplekken met een mogelijke collectieve betekenis worden ingenomen door de auto, omringd door de blinde muren van een supermarkt. Zou dit ook anders kunnen? Kunnen specifieke maatregelen bijdragen aan een aangenamer en meer uitnodigende dorpse openbare ruimte? Wij denken dat vanuit de historie van de plek, de betekenis van collectieve dorpsruimtes en de bijzondere landschappelijke ligging het lint van ‘Zwaag’ een grote kwaliteitsimpuls kan krijgen. In het boekje 'Zwaech. Kansen voor versterking van de kwaliteit van het dorpslint' laten we zien hoe met relatief eenvoudige maatregelen een eerste stap in het denken kan worden gezet. Leeuwarden, 10 december 2008. Atelier Fryslân, werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit."

"Het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen ligt in een karakteristiek landschap. Het lint vormt een onderdeel van de noordelijke ‘zandlob’ in Fryslân die eindigt in het zeekleilandschap ten westen van het Lauwersmeer. In het plangebied zijn aan de randen nog veenrestanten aanwezig. Juist de verscheidenheid aan landschapstypes die in Kollumerland bij elkaar komen maakt dat hier grote kansen liggen voor de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit.

Van oudsher was het landschap voelbaar vanuit het dorpslint. Kuierroutes en kerkepaden zorgden voor een fijnmazig netwerk en voor verbindingen tussen het dorp en de omgeving. Het dorpslint zelf was continu in beeld en verschijningsvorm. Aan het lint was een aantal plekken bijzonder die uitnodigde tot verblijf; de omgeving van de kerk in Kollumerzwaag en in Veenklooster het nog steeds prachtige landgoed Vogelsangstaete. In de huidige situatie is van de vanzelfsprekende drie-eenheid landschap, lint en plek niet veel meer over. Het landschap is nog maar beperkt toegankelijk. Verbindingen tussen het dorpslint en het achterliggende landschap zijn er niet of nauwelijks. Het lint zelf is vooral ingericht als doorgaande autoweg, waarbij tegelijkertijd met allerlei kunstgrepen wordt geprobeerd de snelheid te remmen. Dit leidt tot een versnipperd en onrustig beeld, dat in schril contrast staat met de lommerrijke eenvoud van het lint uit het verleden. Collectieve plekken die aanzetten tot verblijf en ontmoeting zijn er wel, maar zijn niet uitnodigend ingericht.

Zijn er kansen om met respect voor het verleden en de randvoorwaarden uit het heden tot een kwaliteitsimpuls te komen voor de openbare ruimte van het dorpslint Veenklooster - Kollumerzwaag - De Westereen? Wij denken dat dit met relatief eenvoudige middelen mogelijk moet zijn. De ingrepen zijn terug te voeren op de eerder benoemde drie schaalniveaus." Aldus de inleiding van het hierboven gelinkte rapport.

Terug naar boven

Beeld

- Site met duizenden oude foto's van De Westereen, handig ingedeeld in rubrieken. - Oude foto's en ansichtkaarten van De Westereen op Facebook.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over De Westereen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over De Westereen.

- Nieuws: - Nieuws uit De Westereen op Facebook.

- Onderwijs en kinderopvang: - Thuishuis It Boefke is een kleinschalige kinderopvang Waar veiligheid van de kinderen, bewegen en ontdekken centraal staan.

- Verenigingen: - De Westereen heeft een rijk verenigingsleven met een 30-tal verenigingen.

- Muziek: - Shantykoor de Swemmersjongers (genoemd naar waterloop de Swemmer waaraan het dorp ligt) heeft ca. 22 zangers, die trachten de Shanty´s, Seasongs en Fryske seemanslieten zo veel mogelijk driestemmig ten gehore te brengen. Met veel enthousiasme wordt er veelvuldig opgetreden bij diverse binnen- en buitenevenementen, feestavonden, braderiën en shantyfestivals. Ook voor de bewoners van zorgcentra´s worden regelmatig fijne en gezellige avonden verzorgd.

- Brassband Harmonia en Brassband Juliana uit Kollumerzwaag en De Westereen zijn in 2017 gefuseerd tot Brassband Westersweach. Dit is gevierd met het fusieconcert 'Better together'. De hele avond stond in het teken van de 'bruiloft' van de twee brassbands. Het publiek werd bij binnenkomst in de kerk verwelkomd in een omgetoverde trouwzaal, daarna werden ze gedurende de avond meegenomen als daggast van het bruidspaar.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Zwaagwesteinde.

- Volleybalvereniging AVIOS.

- "Skeelervereniging IDS uit De Westereen is een vereniging voor jong en ouder, voor zowel recreanten als wedstrijdrijders. Wij hebben een eigen skeelerbaan voor wedstrijden en trainingen. Bij ons kun je dus altijd skeeleren in een veilige, verkeersvrije omgeving. De vereniging biedt trainingen voor iedere leeftijdsgroep en ieder niveau. Plezier en gezelligheid vormen een belangrijk onderdeel. Die elementen zorgen ervoor dat je steeds weer zin hebt om te komen trainen. Voor de jongste jeugd (tot zo’n 9 jaar) ligt de nadruk op het ontwikkelen van balans, beweeglijkheid en coördinatievermogen door vooral veel spelvormen op de skeelers te doen. Voor de volgende leeftijdscategorieën (tot zo’n 12 jaar) vindt er een verschuiving plaats naar het trainen van techniek. De oudste jeugdgroepen trainen specifiek op techniek en snelheid, aangevuld met training op wedstrijdsituaties, -vaardigheden en -tactiek. Onze visie op talentontwikkeling heeft zijn vruchten afgeworpen. Uit de eigen jeugd zijn rijders en rijdsters doorgestoten naar het hoogste nationale en internationale niveau. Een andere belangrijke activiteit is het regelmatig organiseren van clubwedstrijden."

- Wielervereniging SC Fytris in De Westereen is opgericht in 1978. Aanvankelijk heetten ze blijkbaar anders, want op hun site lezen wij over deze naam: "Een aantal redenen deden de behoefte ontstaan om de club een nieuwe naam te geven. Er was verwarring met een gelijknamige wielervereniging. Het feit dat de leden zich met meer dan alleen fietsen gingen bezig houden. 's Winters werd er gelopen en geschaatst. Zomers kwam de triathlonsport erbij. Door de leden werden diverse nieuwe clubnamen verzonnen. De vondst van Frans Hoekstra werd uiteindelijk de keus: SC Fytris, een op het oog Latijns aandoende naam. Maar het is een samentreking van de Friese woorden. FYTse, RInne en Swemme."

- Zorg: - Het centraal in De Westereen gelegen Woonzorgcentrum Brugchelencamp biedt verschillende vormen van zorg onder één dak. Brugchelencamp beschikt over 94 ruime appartementen. Ben je ontslagen uit het ziekenhuis, maar kun je nog niet naar huis? Dan hebben ze de mogelijkheid voor een tijdelijke opname. Mensen van buitenaf kunnen terecht bij de dagverzorging voor een kopje koffie, een praatje en een gevarieerd dagprogramma. En bewoners die nèt wat meer behoefte hebben aan structuur en begeleiding, kunnen terecht op de groepsverzorging. Brugchelencamp staat met beide benen in de samenleving. Bewoners en mensen uit het dorp doen mee aan verschillende activiteiten op de locatie. Ook scholieren komen regelmatig langs. En dankzij de bewegingslessen van 'Senior Actief' is er ruime gelegenheid om in beweging te blijven.

- Welzijn: - "De Buurtkamer De Westereen (Sportloane 2b) staat voor elkaar ontmoeten in een ontspannen sfeer. Iedereen is welkom. Een bakje koffie/thee kost maar €0,50 en als het je leuk vindt kun je deelnemen aan een activiteit. De ene keer is er bingo, de andere keer gaan we creatief aan de slag of bijvoorbeeld sjoelen. Zo wordt er voor iedereen iets georganiseerd. Ideeën zijn altijd welkom en als je het leuk vindt mag je meehelpen om de activiteit te organiseren. In de Buurtkamer kunnen mensen contacten opdoen, gezelligheid vinden en vrijwilligerswerk doen. Iedere dinsdagmorgen ben je van harte welkom in de Buurtkamer. Je kunt vrij in- en uit lopen tussen 9.30 en 12.00 uur. Daarna kun je desgewenst voor maar €2,50 aanschuiven voor een gezellige lunch."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van De Westereen en - idem kerk.

Reactie toevoegen