Hotel Schylge had uitbreidingsplannen die "de natuur in de baai volledig zou vernielen", volgens Stichting Natuurherstel Baai Dellewal, die zich inzet voor een alternatief plan: 'Natuurboulevard Terschelling', dat recht doet aan dit waardevolle landschap.
Dellewal is een klein gebied waar heel veel te zien en te doen is. O.a. het recent ingerichte prachtige Bunkermuseum Terschelling, en een al even prachtige baai, waar veel plannen mee zijn en waarover je op deze informatie alle informatie vindt.
Buurtschap Dellewal, buurtschapsgezicht
Buurtschap Dellewal, Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB), in de volksmond de 'zeevaartschool'
- Dellewal is een buurtschap in de provincie Fryslân, in de streek Waddengebied, gemeente Terschelling.
- De buurtschap Dellewal valt, ook voor de postadressen, onder het dorp West-Terschelling.
- De buurtschap Dellewal heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.
Terug naar bovenNaamgeving
De buurtschap Dellewal is genoemd naar de ligging rond de gelijknamige weg. Oorspronkelijk was deze weg onderdeel van de hoofdweg over het eiland, vóór rond 1930 de huidige hoofdweg werd aangelegd. De oude hoofdweg ter plekke is getransformeerd tot de kustlijn langs de natuurlijke Dellewalbaai. Tegenwoordig is die kustlijn door granieten blokken verstevigd en ligt er een geasfalteerd fietspad.
De buurtschap Dellewal ligt direct NO van het dorp West-Terschelling, rond de gelijknamige weg en de wegen 't Land, Nieuwe Dijk en de Burgemeester van Heusdenweg ter plekke.
Terug naar bovenMolen
In 1836 is aan het oosteinde van Dellewal een korenmolen gebouwd. Deze molen heeft hier tot 1876 gestaan, en is toen verkocht aan de molenaar van Formerum, die de molen afbrak en hem in zijn eigen woonplaats weer opbouwde.
Dellewal heeft een Stayokay (jeugdherberg) en het Maritiem Instituut Willem Barentsz (de 'zeevaartschool', waarvoor zie verder het hoofdstuk Links). Verder een recreatiewoningenterrein en een luxe appartementencomplex.
Terug naar boven- In de beboste duinen ten noorden van Dellewal bevindt zich de Tigerstelling: een bunkercompex uit de tijd van de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Terschelling was voor de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog strategisch belangrijk. Onderweg naar Duitsland kwamen veel Engelse vliegtuigen over. Het eiland lag bovendien langs een belangrijke scheepvaartroute. Redenen genoeg om op het eiland twee zware geschutsbatterijen en diverse radarinstallaties te plaatsen. Ook verschenen verschillende stellingen met tientallen bunkers als onderdeel van de Atlantikwall.
Stichting Bunkerbehoud Terschelling stelt zich ten doel om erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog, dat op het Waddeneiland Terschelling is achtergebleven, te behouden en publiek toegankelijk te maken. Door herstel en openstelling van een aantal gebouwen en bunkers uit deze periode laten wij de inwoners en bezoekers van het eiland kennismaken met de rijke oorlogshistorie. Dankzij de steun van donateurs en sponsoren kunnen wij dit bijzondere oorlogserfgoed van Terschelling conserveren, beheren en voor een breed publiek toegankelijk maken*. Zo voorkomen we dat deze roerige en ingrijpende periode in de geschiedenis van dit prachtige Waddeneiland vergeten raakt. Op de Tigerstelling N van buurtschap Dellewal doen we onderzoek naar en werken we aan de reconstructie van diverse gebeurtenissen en verhalen. Deze willen we je graag vertellen tijdens rondleidingen en laten zien in de expositie in ons Bunkermuseum Terschelling (Tigerweg 5). Ook zijn enkele enorme bunkers van binnen te zien en kun je zelf ontdekkingen doen op het terrein.
* Draag jij dit mooie initiatief ook een warm hart toe, word dan donateur of sponsor.
Van de 85 nog aanwezige bunkers op de Tigerstelling zijn er 4 aangewezen als projectbunkers, die een museale functie hebben gekregen. Hierin kan je nu zien hoe deze tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gebruikt. Drie van de vier bunkers zaten compleet onder het zand. Met kranen en shovels is er meer dan 4.000 m3 zand verplaatst. Door de vrijwilligers is enorm veel zand en puin uit de bunkers verwijderd. Vervolgens is er elektriciteit aangelegd. De bunkers zijn nu alle voorzien van de oorspronkelijke bekabeling, inclusief origineel schakelmateriaal van bakeliet. In de zogeheten Sleutel- en Berthabunker zijn de stalen plafonds gezandstraald en voorzien van een antiroest coating. Graffiti is verwijderd en de wanden zijn geschilderd. Ook zijn de vloeren gerestaureerd en is er aan de veiligheid gewerkt." Voor een indruk van dit prachtige museum en het vele werk dat de vele vrijwilligers er aan hebben gehad om het zo mooi te krijgen, zie de video over Bunkermuseum Terschelling, gemaakt door een van de vrijwilligers, Koen Weterings, student aan het Maritiem Instituut Willem Barentsz.
Terug naar boven- Dellewal wordt van West-Terschelling gescheiden door een hoog duincomplex met de naam Grootduin. In de 16e en 17e eeuw was dit duincomplex veel groter en stond het bekend onder de naam Hanskedúne. In die periode verplaatste de slenk die toegang gaf tot de haven van West-Terschelling zich in noordelijke richting, waardoor een groot deel van het duin afsloeg en in zee verdween. Ook delen van West-Terschelling en de vlak bij Dellewal gelegen buurtschap Wolmerum gingen toen verloren.
- Sinds 2013 waren er plannen voor uitbreiding van Hotel Schylge, die "de natuur in de baai volledig zou vernielen", volgens Stichting Natuurherstel Baai Dellewal, die is opgericht om deze plannen tegen te houden en te werken aan een alternatief Natuurherstelplan dat recht doet aan dit waardevolle landschap. Na vier jaar strijd voor behoud van het gebied heeft de gemeenteraad van Terschelling in december 2017 besloten om te kiezen voor een andere variant: de bouw van 13 appartementen voor permanente bewoning. Het liefst had de stichting gezien dat er helemaal niet zou worden gebouwd. Maar de keuze voor de permanente bebouwing biedt in ieder geval mogelijkheden om een groot stuk van de natuur te behouden, zo stellen zij. Ze gaan sindsdien verder met de crowdfundingsactie om hun plan voor de aankoop en herinrichting van het gebied te financieren.
De stichting is blij dat sinds het raadsbesluit van december 2017 'de neuzen weer dezelfde kant op staan', en dat stichting en gemeente sindsdien niet meer tégenover elkaar staan maar mét elkaar werken aan een zorgvuldige inrichting van het gebied. Die intentie heeft de gemeente tijdens de raadsvergadering in kwestie althans ook - net als de stichting altijd al heeft beoogd - uitgesproken. Zo komt er ook een Beeldkwaliteitsplan, waarin nauwkeurig wordt omschreven aan welke kwaliteitseisen plannen in dit gebied moeten voldoen. Beluister ook het interview van Omrop Fryslân met de stiching over deze materie d.d. 19-12-2017.
Aan boord van de historische reddingboot Brandaris heeft de stichting op 13-6-2018 de Landschapsvisie Baai Dellewal overhandigd aan burgemeester Wassink van de gemeente Terschelling. De stichting had ook raadsleden en ambtenaren uitgenodigd voor een tochtje langs de baai, met koffie en ontbijt aan boord. Ieder kreeg een kopie van de Landschapsvisie, die in opdracht van de stichting is ontwikkeld door landschapsarchitectenbureau Feddes/Olthof. De stichting is erg enthousiast over de Landschapsvisie: "Een visie op de baai waarover we graag met alle betrokkenen in gesprek willen gaan. Wij delen de visie dan ook graag: download hier de Landschapsvisie Baai Dellewal."
In augustus 2018 laat de gemeente weten dat zij toch zef met de herontwikkeling van het gebied aan de slag wil gaan - zij het bij voorkeur samen met de stichting. Zij stelt namelijk niet langer te kunnen wachten tot de stichting de financiële middelen bij elkaar heeft. Dat zat tegen omdat het hotel (West-Cord Hotels) beslag heeft gelegd op de grond, omdat eigenaar Harry Westers vindt dat hij een geldige koopovereenkomst voor het gebied met de gemeente heeft. Zolang dat nog 'onder de rechter' is, komen bepaalde fondsen niet met subsidie voor de stichting over de brug. In januari 2019 laat de stichting weten dat ze inmiddels ca. 200.000 euro bij elkaar hebben (van de 2,3 miljoen euro die het kost om het hee gebied aan te kopen), waarmee ze een aan het hotel aangrenzende strook grond willen aankopen, waarmee in ieder geval dan eventuele uitbreiding van het hotel in die richting voor de toekomst wordt uitgesloten (de hierboven genoemde appartementen komen in een deel dat in het bestemmingsplan al als 'bouwvlak' was benoemd). Het Bestemmingsplan voor het gebied is anno 2019 in ontwikkeling.
Lees hier hoe de stichting de baai op hun site omschrijft: "Baai Dellewal ligt op West-Terschelling, op loopafstand van de veerboot. Het is een unieke, natuurlijke baai met vele landschappelijke kwaliteiten in het Unesco Wadden-Werelderfgoed. Beneden ontmoeten de duinen het wad, een zeldzame combinatie. Op korte afstand bestaan veel natuurlijke gradiënten in droge en natte, zoete en zoute, warme en koude plekken. Een gebied om heel trots en heel zuinig op te zijn. Behoud van het natuurlijke aanzicht van de baai is van Economisch, Ecologisch én Emotioneel belang voor ons allemaal: een Triple E-status op de schaal van natuurlijke rijkdom! Dellewal is het visitekaartje van Terschelling voor wie met de boot aankomt. Een groot deel van de eilandgasten komt juist voor de rijke natuur op het eiland. Natuur is daarmee een grote, niet weg te denken economische factor. De baai vormt als uithangbord de eerste kennismaking met de Waddennatuur en is een trekker voor een groot publiek, omdat het zich op loopafstand bevindt van het dorp West, de veerboten en de jachthaven.
Het integrale natuurbeheerplan van Stichting Baai Dellewal bevat zowel landschappelijke als economische aspecten. Zo is het ontwikkelen van een educatieve natuurboulevard als buitenlocatie gekoppeld aan het nieuwe (elk-weer)centrum voor het Waddenerfgoed dat in de Tonnenloods wordt ontwikkeld. De natuurlijke baai levert een impuls op voor het aantrekken van nieuwe doelgroepen waaronder natuureducatie voor jongeren, en levert daarmee indirect vele euro’s op voor alle (toeristische) ondernemers op Terschelling. Een uitgelezen promotie voor de 'beleving Terschelling'.
De baai is meer dan alleen een natuurlijk duin- en kweldergebied aan de rand van het dorp West-Terschelling. Dellewal is emotie. Daar wordt gezoend, gezond, gerust, genoten, geromantiekt. Daar klopt het hart van de eilanders. Daar beleven eilanders en eilandgasten de zeldzame schoonheid van het weidse landschap, de vergezichten over het wad, wolkenluchten, zonsopkomsten en -ondergangen. Baai Dellewal is het visitekaartje van Terschelling. Daar komen we thuis. Telkens weer."
Stichting Ons Schellingerland (SOS) heeft de nodige bedenkingen bij de plannen in dit gebied. Zij heeft er een dossier van aangelegd, van wat hier van 2013-2019 aan ontwikkelingen gespeeld heeft. Een citaat hieruit, anno 2013: "SOS is in 1962 opgericht om op Terschelling verdere grootschalige appartementen- en hotelbouw te voorkomen. Dat speelt nog steeds. SOS richt zich op behoud en ontwikkeling van ‘het eilander eigene’ in brede zin. Het unieke aanzicht en uitzicht op de baai Dellewal en de haven van West-Terschelling valt daar ook onder. Zij is daarom fel tegen de plannen voor uitbreiding van Hotel Schylge. Genoeg is genoeg. Als eilander gemeenschap moeten we voor geheel Dellewal (inclusief ‘Victoria’) zoeken naar een invulling die recht doet aan de historische, landschappelijke, natuurlijke en emotionele waarden van dit publieke Terschellinger Erfgoed. Deze parel. De gemeente behoeft daarbij kennelijk steun. De besluitvorming moet richting burger transparanter. SOS steunt initiatieven voor een publieksactie en planvorming gericht op ‘natuur’, indachtig het Terschellinger volkslied “O Schylge”."
Terug naar boven- © van de kaart op deze pagina: OpenStreetMap.
Terug naar boven- Onderwijs: - "Het Maritiem Instituut Willem Barentsz (MIWB), in de volksmond: de zeevaartschool, onderdeel van NHL Stenden Hogeschool, gevestigd in buurtschap Dellewal op Terschelling, is sinds de oprichting in 1875 uitgegroeid tot het best uitgeruste nautisch-technische instituut van Nederland. Hier kun je kiezen uit de hbo-opleidingen Maritiem Officier, Ocean Technology en Maritieme Techniek. Ook biedt het MIWB de Master Marine Schipping Innovations aan. De opleidingen Maritiem Officier, Ocean Technology en Marine Shipping Innovations worden op Terschelling gegeven. De opleiding Maritieme Techniek wordt aangeboden in Leeuwarden. Daarnaast kun je als professional verschillende cursussen op maritiem gebied volgen. Het instituut beschikt over een hypermodern simulatorcentrum en andere high tech-faciliteiten. Om jou nu én in de toekomst de beste leeromgeving te bieden, is het schoolgebouw op Terschelling in 2019 volledig vernieuwd. Ook is er in 2017 een gloednieuwe studentencampus gebouwd op loopafstand van onze school. Onderzoek. Onderzoek is een belangrijke pijler binnen Maritiem Instituut Willem Barentsz. Onderzoek draagt bij aan de toekomst van de maritieme sector en verbindt studenten, docenten, onderzoekers en het werkveld. Samen komen we met innovatieve oplossingen en verleggen we de grenzen van het vakgebied en ons onderwijs. Het MIWB heeft twee lectoraten die deelnemen aan verschillende onderzoeksprojecten."
Reactie toevoegen