Den Oever

Plaats
Dorp
Hollands Kroon
Kop van Noord-Holland
Noord-Holland

Den Oever

Terug naar boven

Status

- Den Oever is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kop van Noord-Holland, gemeente Hollands Kroon. T/m 2011 gemeente Wieringen.

- Onder het dorp Den Oever valt ook buurtschap De Gest, en voor de postadressen ook het dorp Oosterland met de bijbehorende buurtschap De Heid.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Nover, Noever, Noefer.

Oudere vermeldingen
1432 ten Oisterlande op 't Oever, 1573 Doeuer, 1599 Doever, 1639 Den Oever.

Naamsverklaring
Het dorp is genoemd naar de ligging aan de oever 'strook land langs een water' van het zeegat dat toegang gaf tot de Zuiderzee.(1)

Bijnaam inwoners
Inwoners van Den Oever worden op Wieringen door niet-Oeversen Kroaien genoemd. Hoe die naam ooit is ontstaan is niet duidelijk. (bron)

Terug naar boven

Ligging

Den Oever ligt NNW van Medemblik, O van Den Helder, NO van Hippolytushoef, in het uiterste NO van Wieringen. Het dorp grenst in het NO aan de Afsluitdijk, met Z daarvan het IJsselmeer en N daarvan de Waddenzee.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Den Oever 45 huizen met 200 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Den Oever is gezien zijn ligging aan zee een echt vissersdorp. Hoewel de visserij door de afsluiting van de Zuiderzee met de Afsluitdijk, waardoor die zee een meer (het IJsselmeer) werd, ook hier wel teruggelopen zal zijn, is de vissershaven nog altijd de thuishaven van een behoorlijk grote vloot. Opvallend (zeker voor een vissersdorp) is het ontbreken van een kerk. Vroeger was er wel een kapel, die verbonden was met een gasthuis. De Oeverse kapel is behalve als kerkgebouw ook in gebruik geweest als opslagplaats van de VOC, als dorpshuis en als boerenschuur. In de jaren zestig is het pand in verval geraakt. Het is toen afgebroken en herbouwd in het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Den Oever heeft 25 rijksmonumenten.

- Molen De Hoop is een vermoedelijk in de tweede helft van de 17e eeuw als korenmolen gebouwde achtkante bovenkruier. Vroeger stond hij geheel vrij op de wind, even ten westen van de dorpskom. Sinds de jaren twintig is de molen echter door lage bebouwing omgeven geraakt. Al in 1391 wordt aan de bewoners van het eiland Wieringen het recht van de vrije wind gegeven, waaruit mag worden afgeleid dat er toen al een windkorenmolen aanwezig was. De eerste windkorenmolen op Wieringen heeft waarschijnlijk gestaan nabij Hippolytushoef. Op een van 1540 daterende kaart van het eiland staan er drie aangegeven; twee bij Hippolytushoef en een bij Den Oever.

De huidige molen is volgens overlevering in de 18e eeuw van Huisduinen naar Den Oever verplaatst. Aan het eind van de jaren dertig is de molen in vervallen staat geraakt. Een restauratie wordt in 1960 voltooid. Sindsdien wordt de molen weer regelmatig door vrijwillig molenaars in werking gesteld. Sinds de oprichting in 1991 van Vereniging De Wieringer Molens is de molen in eigendom van deze vereniging, die de molen van 1995-1998 wederom heeft gerestaureerd, waarbij o.a. de gehele kap is vervangen. Momenteel wordt er veevoeder gemalen.

- "In de tentoonstellingsruimte van het Viking Informatie Centrum (VIC) in Den Oever is een permanente tentoonstelling ingericht waarbij de beide vikingschatten van Westerklief centraal staan. Verder worden de verhalen achter de opzienbarende vondsten verteld aan de hand van veelal originele voorwerpen uit de Vikingtijd (ca. 800-1100 na Christus): - Zilver in de economie van de Vikingtijd; - Wieringen als handelslocatie op de reizen naar en van Dorestad, Denemarken en Engeland; - Handelsproducten van de Vikingen en Friezen; - Wapens van Vikingen, Franken en Friezen; - Een schaalmodel (5 m. lang) van een van de Skuldelevschepen uit Roskilde, Denemarken. Verder is er informatie over het ontstaan van het eiland in de voorlaatste ijstijd en diverse fossielen uit die tijd.

Stichting Weg van de Vikingen heeft in de afgelopen jaren meegewerkt aan diverse internationale projecten en ook zelf diverse projecten gerealiseerd. We noemen de leskist Vikingen, een mobiele tentoonstelling met veel originele voorwerpen uit de Vikingtijd en een boekje over de geschiedenis van de Kop van Noord-Holland in de Vroege Middeleeuwen: 'Friezen, Franken en Vikingen', dat in het VIC verkrijgbaar is en tevens online via de site kan worden besteld. Het is mogelijk om vanuit het VIC excursies over het voormalige eiland te ondernemen, waarbij je diverse bezienswaardigheden kunt bezoeken. Wanneer je bij ons langs komt kunnen onze medewerkers je hier alles over vertellen. Ook is het Viking Informatie Centrum startplaats voor diverse fiets- en wandeltochten over het eiland."

- Op de dijk langs het IJsselmeer staan drie dijkmagazijnen van Hoogheemraadschap het Hollands Noorderkwartier (HHNK), en wel op grondgebied van Den Oever, Medemblik en Scharwoude. Deze dijkmagazijnen werden vroeger gebruikt om op regelmatige afstanden gereedschappen en andere materialen op te slaan voor de dijkwerkers. Zij konden er ook schuilen of zich er even warmen in koude tijden. Vandaag de dag staan de dijkmagazijnen leeg omdat ze geen functie meer hebben. Het waterschap wil dit watererfgoed graag behouden. "Het zijn herinneringen aan de drooglegging van de Wieringermeer en de strijd tegen het water. Daarom zoeken we een oplossing om ze duurzaam in stand te houden." Het waterschap zoekt dus naar oplossingen om de dijkmagazijnen een 'zinvolle herbestemming' te geven, zodat ze niet alleen maar 'mooi staan te zijn' in het landschap, zonder verdere functie. Het waterschap heeft ondernemers in oktober 2020 dan ook opgeroepen om met een plan te komen voor een herbestemming van een of meer van de genoemde dijkmagazijnen. Voor nadere informatie zie de video van HHNK onder de link.

- Gevelstenen in Den Oever.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Tijdens de Flora- en Visserijdagen (gedurende 5 dagen eind augustus) in Den Oever bruist het pittoreske vissersdorpje aan de kop van de Afsluitdijk. Vissermannen vertellen je alles over de vissen, de garnalen, de mosselen, het schip, de netten en het woeste leven op zee. Je kunt er o.a. gratis een écht vers visje proeven, meevaren op een échte vissersboot, een kijkje nemen in de bloementent, je vermaken met de attracties op de kermis, en lekker slenteren langs de vele kraampjes die in en rond de visafslag zijn geplaatst. In de visafslag is een grote vis-showtafel geplaatst, waarop talloze vissoorten zijn tentoongesteld. Vooral kinderen kijken hun ogen uit. Kennelijk zijn deze feesten al een oude traditie. We hebben namelijk een foto van de Florafeesten gespot uit begin 20e eeuw.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Theater en sociaal cutureel centrum het Vikingschip is hét podium en ontmoetingscentrum in de gemeente Hollands Kroon.

- In mei 2018 is bij Den Oever, in de haven, aan de voet van de Afsluitdijk, een nieuwe uitkijktoren over het Waddengebied geopend. Hier heb je een mooi uitzicht over het schor, de Waddenzee, de haven en de lepelaarkolonie op het eiland Vogelsand. Vanaf de toren zijn altijd wadvogels en vaak ook zeehonden te zien. Vogelbescherming heeft kleurrijke vogelinformatieborden gemaakt die alles vertellen over de vogels die er te zien zijn, en over hoe we de wadvogels beter kunnen beschermen. Ook heeft Vogelbescherming een permanente telescoop op het uitzichtpunt geplaatst, zodat de lepelaarkolonie mooi van dichtbij bekeken kan worden. In de haven kunnen bij Viscentre ’t Wad (Haventerrein 4, geopend van 11.00-18.30 uur) tevens gratis verrekijkers van Vogelbescherming worden geleend (50 euro borg) voor een dag.

Het Waddenbelevingspunt, zoals de uitkijktoren heet, is onderdeel van het programma ‘Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen’. Daarmee creëert Vogelbescherming met vijf andere natuurorganisaties nieuwe broed- en rustplekken in het Waddengebied en maken ze mooie vogelkijkplekken toegankelijk voor een breed publiek. Het Waddenbelevingspunt bij Den Oever is zo’n nieuwe vogelkijkplek. Soms zijn er vanuit de uitkijktoren duizenden wadvogels tegelijkertijd te zien. Van rosse grutto’s tot wulpen en van bonte strandlopers tot vele andere steltlopers, eenden en ganzen. Ook worden er soms zeldzaamheden en dwaalgasten gezien. Zo werd op de dag van de opening zelfs nog een uiterst zeldzame terekruiter waargenomen.

- Bij Den Oever, aan het begin van de Afsluitdijk, heeft Rijkswaterstaat in 2015 een vispassage aangelegd. Door de vispassage kunnen vissen nu van de Waddenzee naar het IJsselmeer zwemmen. De vissen hebben het zoete water nodig om te kunnen paaien en jonge visjes kunnen in het zoete water opgroeien. Om die reden zet Rijkswaterstaat ook regelmatig de sluizen open voor vis. Het zoute water dat dan meekomt moet wel worden afgevoerd, zodat het IJsselmeer niet te zout wordt. Het meer is immers een belangrijk reservoir voor drinkwater en voorziet ook de landbouw van water. Om het zoute water af te voeren is een zoutwaterafvoersysteem gebouwd.

- Het Oeverse Schor is als een kwelder steeds ontwikkeling. De ontwikkeling van dit schor verwijst naar de ontstaansgeschiedenis van een Waddeneiland. Geleidelijke aangroei van slib en daarna begroeiing en zo wordt Wieringen als waddeneiland uitgebreid met dit Oeverse Schor, met overgangszones van pionier tot hoge kwelder. Het meest kenmerkende is het zilte aspect van dit natuurgebied. Aan de rand van het glooiende Wieringen ontstaat een schor dat steeds langer droog blijft. De vegetatie helpt daarbij een handje. De inwoners van Den Oever hebben een prachtig natuurgebied 'voor' de deur gekregen. Het is ook bij uitstek een gelegenheid om vogels te spotten. Voor vogels is het een belangrijke pleisterplaats tijdens de voor- en najaarstrek, het is ook een hoogwatervluchtplaats, en een broedplek en overwinteringsgebied voor zang- en roofvogels.

- "Ben je een visliefhebber? En kan de vis je niet vers genoeg zijn? Kom dan naar de ZeeVerse Vismarkt Wieringen in Den Oever. Deze wordt iedere zaterdagochtend van 08:30-12:00 uur gehouden. De ZeeVerse Vismarkt is een markt waar consumenten rechtstreeks, dus zonder tussenhandel, de vangsten van Wieringer vissers kunnen kopen*. Bij de ZeeVerse Vismarkt staat de consument centraal. Onze aanvoerders luisteren naar de wensen van de marktbezoekers en leveren vis van hoge kwaliteit. Ook als je eens meer over de visserijsector wilt weten, is het leuk de ZeeVerse Vismarkt te bezoeken. In de zomer kun je de vissersschepen van dichtbij bekijken en zelfs een rondvaart op zee maken. Ook kun je leren netten boeten (repareren) of een kookdemonstratie volgen, waarbij je nieuwe manieren leert om vis te bereiden.
* Het gaat met name om Tong, Schol, Kabeljauw, Schar, Wijting, Hollandse ongepelde Garnalen, Tarbot, Griet, Heilbot, Mosselen, Wilde wadoesters, Rode Poon, Zwarte Poon, Tongschar, Witjes, Heek, Leng, Zalm, Zeebaars, Zeeduivel, Zeewolf, Schelvis, Harder, Rog, Spiering, Langoustines, Krabbenpoten, Noordzeekreeft, Venusschelpen, Kokkels en Scheermessen. De vangsten variëren per week, dus niet alles is iedere week voorradig!

Wij noemen onszelf de gezondste markt van Nederland. Dat is gewaagd, maar zeker niet onterecht. Er verschijnen steeds meer onderzoeksresultaten die aantonen dat het eten van vis goed is voor het menselijk lichaam. Het oude spreekwoord “Haring in het land, dokter aan de kant” is nog steeds van toepassing en zou wat ons betreft zelfs breder kunnen worden toegepast: “Vis in het land, dokter aan de kant”. En om onze naam nog meer eer aan te doen, hebben we op de ZeeVerse Vismarkt in Den Oever ook aanbieders van andere gezonde producten uitgenodigd. Zo vind je iedere week op onze markt behalve vis ook Hero, de groenteman uit Opperdoes. Hij verkoopt groenten die hij milieubewust heeft geteeld, gerookte vis van Vis via Vrienden, smaakvolle wijnen van Bodega Wijnimport en streekproducten waaronder kaas van 'Uit eigen streek'.

Iedere week opnieuw doen onze vissers hun uiterste best om vis van een zo hoog mogelijke kwaliteit aan te leveren. Dat begint al op zee. Netten worden over de zeebodem getrokken. Vissers hebben de keuze deze ‘trekken’ lang of kort te laten duren. Onze vissers kiezen voor korte trekken. Want hoewel de vangst per keer dan minder is, blijft de kwaliteit van de vis optimaal. De vis achter in het net wordt namelijk niet geplet of gekneusd, maar blijft prachtig heel. Zodra de vis aan boord is, maken de bemanningsleden deze grondig schoon. Vervolgens leggen ze de vis handmatig in het ijs. Ze doen dit heel zorgvuldig: een voor een en met de juiste kant naar boven. Zo blijft de kwaliteit gegarandeerd.

De ZeeVerse Vismarkt in Den Oever is in 2004 ontstaan op initiatief van de gemeente Wieringen, die met deze markt duurzame visserij een impuls wilde geven. Al sinds mensenheugenis vormt visserij een belangrijke bron van inkomsten voor de bewoners van het “eiland” Wieringen. Momenteel bestaat de Wieringer vissersvloot uit zo’n 60 schepen. Steeds strenger wordende regelgeving, stijgende kosten en teruglopende vangsten maken het de Wieringer vissers moeilijk. De vloot zoekt naar innovatieve manieren om te overleven. De ZeeVerse Vismarkt is er hier een van.

Want met de ZeeVerse Vismarkt hebben de Wieringer vissers er een afzetmarkt bij. Een markt die bovendien belang hecht aan duurzaamheid. En dat doen de Wieringer vissers ook. Zo varen ze met relatief kleine schepen met een beperkte motorcapaciteit, waardoor het milieu zo min mogelijk schade wordt berokkend. Behalve kleinschalig is onze visservloot gemengd. We richten ons op verschillende takken van de visserij. Zo zijn er op Wieringen palingvissers die het IJselmeer op gaan, spieringvissers die vlak langs de kust vissen, garnalen-, mossel- en handkokkelvissers die het Wad bevissen en vissers die op de Noordzee (plat)vis en langoustines vangen. Diverse schepen kunnen hun vangstmethoden gemakkelijk aanpassen aan het ritme van de seizoenen. Ze richten zich per jaargetijde op de vissoorten die op dat moment goed gedijen. Zo kan schol bijvoorbeeld het beste van april tot december gevangen worden. Vanaf januari tot en met maart is de schol bezig zich voort te planten. Ze zitten dan in de zogenaamde kuitzieke periode en kunnen dan het beste met rust gelaten worden. Garnalen worden het hele jaar door op verschillende plekken gevangen. In de zomer vinden onze vissers ze hoofdzakelijk op het wad, terwijl ze in de winter helemaal naar de Deens-Duitse wateren voor goede garnalen.

Het schoonmaken van vis is nog een hele kunst en voor veel mensen een behoorlijke ergernis. Daarom kun je bij ons je gekochte vis tegen een vergoeding per vissoort direct laten schoonmaken. De vis is dan direct klaar voor gebruik, zodat je eenmaal thuis alleen nog de pan op het vuur hoeft te zetten. Wees na het fileren zuinig op het afval! Van viskoppen en graten kun je namelijk heerlijke bouillon trekken. Het fileren van vis of het panklaar maken van vis kost € 0,35 per kilo per vissoort. Je kunt je schoongemaakte vis ook bij ons vacuüm laten trekken. Wij rekenen hiervoor € 0.35 per kilo per vissoort. Om de goede smaak en de kwaliteit van je vis te behouden, is het belangrijk de vis gekoeld te bewaren. Op de ZeeVerse Vismarkt heb je de mogelijkheid je vis na aankoop in bewaring te geven. Wij bewaren je vis dan in onze koelcel, zodat je meer tijd in Den Oever kunt doorbrengen."

- "De 900 meter lange Havendijk in Den Oever voldeed als hoogwaterkering niet meer aan de wettelijke veiligheidseisen. Bij extreem weer kon er te veel water over de dijk slaan. Daarom is de dijk vanaf 2017 versterkt. De werkzaamheden, die min of meer gelijk liepen met de werkzaamheden aan de Afsluitdijk, zijn in 2019 afgerond. In 2012 hebben is er een voorkeursalternatief vastgesteld. Het ging om een verhoging van maximaal 1,5 meter. Daarvoor was ook een verbreding in de richting van het haventerrein nodig van ongeveer 14,5 meter. Havendammen. Achter de haven ligt een aantal havendammen, die ook moesten worden aangepakt om de veiligheid van het dorp te kunnen garanderen. Dat is gedaan in samenwerking met Rijkswaterstaat. Deze havendammen zijn gelijk met de gehele Afsluitdijk op sterkte gebracht, of zoveel eerder als mogelijk. In het voorkeursalternatief is aangegeven dat de havendammen niet alleen een functie hebben voor het versterken van de dijk, maar ook voor het begeleiden van de scheepvaart in de haven.

Linda van Oostrum, hoofd afdeling Watersystemen bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, is enthousiast over de samenwerking tussen het Hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat: "Zowel het Hoogheemraadschap als Rijkswaterstaat zijn zeer gedreven. Beide organisaties willen goede resultaten neerzetten die aansluiten bij de omgeving. Hoewel de verantwoordelijkheid voor de havendammen in Den Oever in het begin telkens bij de andere partij werd neergelegd, kwam er een kantelpunt en wisten we elkaar steeds beter te vinden. Rijkswaterstaat hielp en dacht met ons mee, was betrokken bij alle bestuurlijke overleggen, in de projectgroep en in de adviesgroep. We hebben de wederzijdse verwachtingen besproken en benoemd, gezocht naar oplossingen voor knelpunten en vastgesteld wat de opgave was en welke middelen we tot onze beschikking hadden. Dit heeft geleid tot een overeenkomst, waarbij Rijkswaterstaat de dammen heeft versterkt."

Verdeelsleutel. Daarbij hebben Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Rijkswaterstaat volgens Van Oostrum voor een pragmatische aanpak gekozen: "We hebben niet alles ‘aan de voorkant’ vastgelegd. Bij elke stap beoordeelden we samen wat we met elkaar wilden bereiken en wat daarvoor moest gebeuren. Zo kwamen we tot een goede financiële verdeelsleutel." Vanzelfsprekende samenwerking. De samenwerking tussen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Rijkswaterstaat lijkt haast vanzelfsprekend, omdat de gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid bij beide organisaties voorop staat: "Samen staan we voor de veiligheid van Den Oever. Zo boeken we het beste resultaat en gaan we verantwoord met het beschikbare budget om", aldus Van Oostrum." (bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier)

De versterking van de Havendijk sluit aan op het programma Waddenpoort Den Oever, ontwikkeld door de gemeente Hollands Kroon met financiële steun van de Provincie Noord-Holland. Het programma Waddenpoort maakt het Wad vanaf de kust beleefbaar. Door de passanten- en visserijhaven toegankelijker en aantrekkelijker te maken. En de overnachtingsgelegenheden rond het Wad uit te breiden. Deze projecten worden ontwikkeld bij de dijkversterkingen zoals de versterking van de Havendijk, de Afsluitdijk en de reeds versterkte Stontelerdijk. Hiermee willen Provincie en gemeente een bijdrage leveren aan recreatie, toerisme en natuur en de werkgelegenheid in de regio.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Den Oever, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Live webcam van de haven van Den Oever.

- Oude foto's van Den Oever.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Den Oever (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Onderwijs: - Basisschool 't Span. - Dalton Basisschool De Branding.

- Muziek: - Thalia is een muziektheatervereniging. In een klein jaar werken ze vanuit ‘niets’ toe naar hun voorstellingen gedurende 5 avonden in maart in het Vikingschip in Den Oever, door o.a. koorrepetities, regierepetities en choreografieën oefenen. Ze geven ook workshops zang, spel en dans aan de leden.

- "Apollo Orkesten Den Oever is opgericht in 1919, om zo tijdens het ijs-sneeuwfeest de feestvreugde te kunnen vergroten. Dat de keuze viel op het oprichten van een harmonieorkest kwam doordat een meerderheid dat veel mooier vond. Tevens was een harmonieorkest veel moeilijker en omdat men zich er niet te gemakkelijk vanaf wilde maken werd dit dan ook besloten. De aanleg van de Afsluitdijk betekende veel werk voor de bevolking van Wieringen. Daarnaast kwamen er ook vele werklieden uit Friesland om zich hier te vestigen als arbeider of akkerbouwer in de nieuwe polder Wieringermeer. Dit alles leidde tot vele nieuwe leden voor de vereniging. Tijdens de Tweede Wereldoorlog moest al het koper worden ingeleverd, wat voor de leden het motief was om de instrumenten zoveel mogelijk uit elkaar te halen en deze voor de Duitse bezetter te verbergen. Na de capitulatie van de Duitsers in 1945 kwam er weer werk aan de winkel; de instrumenten werden weer in elkaar gezet en de leden begonnen weer met repeteren.

Na een lange periode waarin het orkest repeteerde, lessen in andere gebouwen werden gegeven en alle spullen en materialen van de verenigingen overal op Wieringen waren verspreid, konden we onze intrek nemen in een mooi nieuw gebouw dat geheel voor muzikale optredens is gebouwd. Wij prijzen ons dan ook heel gelukkig om hier te mogen repeteren, concerten te kunnen geven en onze eigen leerlingen hun lessen kunnen laten volgen. Je kunt ons dan ook zeer regelmatig vinden in het Vikingschip te Den Oever. Het blauwe uniform is afgeschaft, omdat niet alle leden meer over een goed passend uniform konden beschikken en de aanschaf van nieuwe uniformen te duur is. Voor de gelden die we tot onze beschikking hebben kopen we liever nieuwe en goede instrumenten dan het te besteden aan uniformen. Wel geldt er sindsdien een dress code, waarbij we per concert bekijken welk kleuraccent we gebruiken." Aldus enkele bijzonderheden uit de geschiedenis van Apollo Orkesten.

- Sport: - Voetbalvereniging Wiron.

- Brandweer: - Brandweer Blusgroep Den Oever.

Reactie toevoegen