Den Treek

Plaats
Buurtschap
Leusden
Utrechtse Heuvelrug Gelderse Vallei Eemland
Utrecht

Den Treek

Terug naar boven

Status

- Den Treek is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de streken Utrechtse Heuvelrug (deels), Gelderse Vallei (deels) en Eemland (deels), gemeente Leusden.

- Buurtschap Den Treek valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Leusden.

- Buurtschap Den Treek heeft helaas geen plaatsnaamborden, en ook geen gelijkluidende straatnaam - wat bij veel andere buurtschappen wél het geval is - zodat je ter plekke nergens aan kunt zien dat en wanneer je de buurtschap binnenkomt en weer verlaat.

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1334 de Treke aan de Beke, 1605 op den Treeck, 1692 Den Treeck, 1700 die Vijfvierendeels hoeven ofte den Treeck mette Paardecamp, boerderij met herenkamer: 1803 Den Treek.

Naamsverklaring
"In natte periodes was beweiding van de laaggelegen Gelderse Vallei niet mogelijk en werd het vee naar de hogere gronden van de Leusdermark gedreven. Men zocht verband met deze tot in de 19e eeuw plaatsvindende koeien- en schapendrift en wilde Treke terugvoeren op het Latijnse trajectus, als benaming van een doorwaadbare plaats. Het betreft hier echter het Nieuwnederlandse trek, Middelnederlands trec, in de zin van 'route, koers, gevolgde weg'. De duiding als ter eke 'bij de eik', met hypercorrect toegevoegde voorzetsel-lidwoord combinatie, is onjuist."(1)

Terug naar boven

Ligging

Buurtschap Den Treek ligt rond de Treekerweg (het gedeelte van deze weg vanaf het kruispunt met de Paradijsweg, in Z richting), Vieweg, Ooievaarshorstlaan en Houtlaan. De buurtschap ligt direct ZW van de Leusdense wijk Leusden-Zuid.

Terug naar boven

Statistische gegevens

Buurtschap Den Treek omvat ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Archeologie
"Op 3-11-2021 presenteerde een team van wetenschappers de resultaten van het jaarringonderzoek van 167 bomen die in 2016 tevoorschijn kwamen bij een natuurontwikkelingsproject op Landgoed Den Treek-Henschoten in Leusden. De vondst van dit ca. 13.000 jaar oude oerbos kreeg in maart 2017 veel aandacht in de media, omdat het hier een voor Nederland unieke vondst betreft. De studie van de dennen past binnen het onderzoek naar klimaatverandering in het laatste deel van de laatste ijstijd (14.700 tot 11.700 jaar geleden). Deze uitzonderlijke periode vormt voor klimaatonderzoekers een laboratorium voor de bestudering van de effecten van klimaatverandering in onze tijd.

Jagers-verzamelaars. De gevonden bomen, 165 dennen en 2 berken, maken deel uit van twee verschillende bosbestanden die op verschillende momenten groeiden. Natuurwetenschappelijk onderzoek (14C of koolstof-14 methode) maakt het mogelijk om de beide reeksen zeer nauwkeurig te dateren. De oudste reeks leefde tussen ca. 13.475 en 13.390 jaar geleden en de jongste tussen 12.995 en 12.745 jaar geleden. Een vergelijking met temperatuurgegevens voor deze periode - gebaseerd op onderzoek van Groenlandse ijskernen - maakt duidelijk dat de lokale bosontwikkeling te verklaren is uit relatief snelle processen van opwarming en afkoeling. De ondergang van het oerbos op Den Treek-Henschoten kan eenduidig in verband worden gebracht met een zeer abrupte daling in de temperatuur rond 12.850 jaar geleden, het begin van het zogeheten Younger Dryas climate event.

Het onderzoek geeft een uniek inzicht in de milieuveranderingen waarmee de toenmalige jagers-verzamelaars in dit gebied te maken hebben gehad. In tijd van slechts enkele generaties veranderde een open maar aaneengesloten bosgebied in een toendra. Uitgestrekte vlakten met grote hoeveelheden dode dennen vormden voor hen die hun levenswijze wisten aan te passen een tastbare herinnering aan deze ingrijpende verandering. Pas duizend jaar later, bij het begin van de huidige warme tijd, kwamen berk en den weer terug." (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- "In oktober 2020 is geconstateerd dat de voormalige oranjerie van Den Treek (een rijksmonument) in de loop van dat jaar vanwege achterstallig onderhoud is ingestort. Heemschut is zeer verontwaardigd over dit geval van moedwillige verwaarlozing door de eigenaar. Het gebouw was oorspronkelijk ontworpen als oranjerie, maar het fungeerde de laatste tijd als dienstwoning bij het hoofdgebouw op de buitenplaats en was daar een karakteristiek en functioneel onderdeel van. Bij onderzoek ter plaatse bleek dat het onderhoud van het gebouw al jarenlang te wensen overliet en niet bepaald gericht was op behoud van het gebouw. Met name het feit dat er op de ruïne geen dakpannen meer werden aangetroffen en de kapconstructie ernstig was aangetast door houtrot wijst duidelijk op bewuste verwaarlozing.

Op grond van de Erfgoedwet is het verboden om een rijksmonument te vernielen of te beschadigen. Dat geldt ook als de eigenaar langdurig nalaat om noodzakelijk onderhoudswerk te verrichten, waardoor het voortbestaan van het monument gevaar loopt. Heemschut heeft de gemeente Leusden dan ook verzocht stappen te ondernemen om de eigenaar tot restauratie en herbouw van dit rijksmonument aan te sporen." (bron: Heemschut, oktober 2020) Eind oktober 2020 maakt de gemeente Leusden bekend dat zij de eigenaren van Huis Den Treek inderdaad verantwoordelijk houden voor het instorten van de monumentale oranjerie annex dienstwoning op het landgoed. Als ze het witgepleisterde pand uit 1880 niet laten herbouwen, dan dreigen forse boetes. Ook een gang naar de rechter wordt niet uitgesloten.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Landgoed Den Treek-Henschoten bestond rond 1900 voor 90 procent uit heide en werd begraasd door schapen en afgeplagd door boeren. Door de opkomst van kunstmest en synthetische stoffen werden schapenmest en wol overbodig. En daarmee ook de heide. Daarom werden op het landgoed in de loop der jaren steeds meer bomen geplant voor de productie. De dennen gingen bijvoorbeeld naar de mijnen in Limburg; om de mijngangen te versterken en de mijnwerkers te waarschuwen bij instortingsgevaar (want grenen kraakt). Totdat de kolenmijnen sloten.

De afgelopen jaren is het oorspronkelijke heidelandschap op Landgoed Den Treek-Henschoten hersteld; door het kappen van bos en het verwijderen van strooisel en opslag van nieuwe boompjes. De heidegebieden op het landgoed zijn met elkaar verbonden, zodat dieren en planten een groot leefgebied hebben en zich gemakkelijk en veilig kunnen verplaatsen en voortplanten. Anno 2019 is het herstel van de heide voltooid. Deze wordt nu beheerd en onderhouden. Er grazen schapen, maar ook is er menskracht nodig.

Landgoedbeheerder Martin Nolsen: “Berken en dennen willen hier graag weer groeien. Hier en daar laten we er een staan, maar de meeste halen we samen met vrijwilligers weg. Dat roept wel eens verbazing op, maar als we niets doen staat er zo weer een dicht bos en zijn we terug bij af. Als de heide eenmaal weer groeit, en dat gaat snel, zien natuurliefhebbers hoe prachtig het hier is en krijgen we complimenten.” In totaal is er een oppervlakte van ruim 100 voetbalvelden aan bomen gekapt, om de heide terug te laten keren. “Als we het bos hadden laten staan, waren de typische heidesoorten hier verdwenen”, aldus Nolsen. (bron: Provincie Utrecht, februari 2019)

Reactie toevoegen