Status

- Diemerbroek is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de streek Lopikerwaard, gemeente Oudewater. T/m 31-1-1964 gemeente Papekop. Per 1-2-1964 over naar gemeente Driebruggen, in 1989 over naar gemeente Oudewater.

- De buurtschap Diemerbroek valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Papekop.

- De buurtschap Diemerbroek heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Naam

Oudere vermeldingen
1296-1307 en 1314 Dieremoedebroic.

Naamsverklaring
Samenstelling van broek ‘broekland, vaak onderstaand grasland’ en een ondoorzichtig eerste deel, misschien een persoonsnaam. Zie voor een nadere verklaring van het toponiem broek bij Polsbroek.(1)

Ligging

De buurtschap Diemerbroek ligt rond de gelijknamige weg, N van Oudewater, O van Papekop.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Diemerbroek 19 huizen met 133 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 60 huizen met ca. 170 inwoners.

Bezienswaardigheden

De buurtschap heeft geen rijksmonumenten, en 1 gemeentelijk monument, zijnde de hoeve uit 1873 op Diemerbroek 44a van Harold Vlooswijk (waarvoor zie verder het hoofdstuk Landschap etc.).

De buurtschap Diemerbroek is een lintbebouwing met tientallen markante oude en recente boerderijen. Voor wie hier meer over wil weten: zij worden uitgebreid beschreven in de publicatie 'Boeren rondom de Wiericke. Agrarische bebouwing in de voormalige gemeente Driebruggen' (Stichts-Hollandse Bijdragen nr. 24, 1993). Wij vermelden hieruit een kleine selectie:

Diemerbroek 4
De eerste boerderij vanuit Papekop in deze buurtschap is Spoorzicht op nummer 4. Een heel oude hoeve. Bij een verbouwing vond men een stookplaats in het stalgedeelte en een oude lage buitendeur. Misschien uit de tijd dat men nog dicht bij het vee woonde? De hoeve is gebouwd op tonnen met slieten*1 en opgetrokken uit rijnsteen. De gevels van het woongedeelte zijn bedekt met grijs stucwerk waarin schijnvoegen zijn aangebracht. In het midden van de voorgevel zien we een houten deur met koeienkop, en zes zesruitsvensters, vier beneden en twee boven, symmetrisch geplaatst ten opzichte van de middenas. Verder vier rechte muurankers en onderaan twee ronde ventilatieroosters, waarachter zich de kaaskelder bevindt. De voorgevel wordt bekroond door een eenvoudig overstek met makelaar*. Het voorhuis is gedekt met Tuile du Nord pannen, het achterste gedeelte met riet. Het bedrijf heeft 21 hectare grond, waarop enkele geriefbosjes** staan.
* Een makelaar is een houten spits bovenaan de top van puntgevels, vaak versierd.
** Een geriefbosje is houtaanplant voor eigen gebruik, bijvoorbeeld voor reparaties aan de woning, hekwerk en gereedschappen.

Diemerbroek 35
De boerderij op nummer 35 dateert uit 1869, is gebouwd op een tonfundering* en is opgemetseld met een vechtsteen in staand verband. Bovenin de voorgevel bevindt zich een toogkozijn met daarboven een dubbele gemetselde toog. Middenin de gevel zijn enkele rozetankers toegepast. De gevel is afgewerkt met een fraai overstek met makelaar. De kap is gedekt met riet. Ook hier vinden we enkele geriefbosjes op het 19 hectare grote land.
* Een tonfundering is een fundering op in het grondwater drijvende tonnen, gevuld met slieten. Slieten zijn ruwe stammen van hakhout.

Diemerbroek 42
Het pand op nummer 42 dateert vermoedelijk uit 1902 en wordt nu nog alleen voor woondoeleinden gebruikt. De woning is opgetrokken uit waalsteen in halfsteens verband en heeft ontlastingsbogen boven de benedenvensters in de voorgevel. Het venster in de topgevel, een latere variant op het zogeheten engelenvenster, is in vorm aangepast aan het dak. Het mansardedak* is gedekt met pannen en heeft een eenvoudig overstek. Achter de woning bevinden zich een schuur en een hooiberg.
* Een mansarde kap is een kap waarbij de dakvlakken niet van goot tot nok één plat vlak maar twee platte vlakken vormen.

Diemerbroek 52
Vaders Akker op nummer 52 dateert vermoedelijk uit 1879. De boerderij is gefundeerd op een brede gemetselde ondergrond. De gevels zijn opgetrokken uit waalsteen, gemetseld in kettingverband. De achtergevel is nog uit 1879 en opgemetseld met oude rijnsteen. De voorgevel is afgewerkt met een fraai overstek met makelaar. Het geheel is gedekt met pannen. Op het erf verder onder meer een wagenschuur, een zeskantige hooiberg, een stal en een boenhok. Op het 16 hectare grote terrein bevinden zich enkele geriefbosjes.

- Gemaal Papekop-Diemerbroek is er zoals de naam al suggereert natuurlijk wel voor de bemaling van de gelijknamige polders, maar ligt geografisch net buiten deze kernen, in de aan de N kant van de A12 gelegen buurtschap Kromwijk, en wordt daarom aldaar beschreven.

Landschap, natuur en recreatie

- Agrarische Natuurvereniging Lange Ruige Weide en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden hebben in 2018 samen een ‘blauwe dienst’ ontwikkeld, waarbij in eerste instantie boer Harold Vlooswijk uit buurtschap Diemerbroek (huisnr. 44a) bij hevige regenval, om wateroverlast te voorkomen, tijdelijk water op zijn land bergt. Vlooswijk heeft in oktober 2018 een voormalig baggerdepot op zijn perceel ingericht als piekwaterberging. De verwachting is dat de berging 1 tot 2 keer per 10 jaar nodig is voor de duur van ongeveer een week. De overige tijd is het perceel in gebruik als grasland. Er kan ruim 3.000 m3 water worden geborgen.

Bij hevige regenval krijgt de agrariër een sms van het waterschap en kan hij het water met een grote pomp op zijn land pompen. Als de overlast in de polder voorbij is, loopt de berging onder vrij verval leeg. Het waterschap monitort het effect van de maatregel om onder meer te zien hoe het bijdraagt aan het voorkomen van wateroverlast. De agrarische natuurvereniging en het waterschap hopen dat deze manier van water bergen ook andere agrariërs in de Lopikerwaard en het Oude Rijngebied inspireert. (bron: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, 18-10-2018)

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)