Dinxperlo is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Aalten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.
Gemeente Dinxperlo anno ca. 1870, kaart J. Kuijper
Dinxperlo, de rijksmonumentale (PKN) Dorpskerk (voorheen Sint Liboriuskerk) op de Markt
Dinxperlo, de rijksmonumentale (PKN) Dorpskerk (voorheen Sint Liboriuskerk) op de Markt
Het Grenslandmuseum in Dinxperlo toont de geschiedenis van het smokkelen over de grens. Het geeft ook een overzicht van zaken die met de douane te maken hebben, en toont de geschiedenis van de grenscorrectie met Duitsland tussen 1949 en 1963.
- Dinxperlo is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Achterhoek, gemeente Aalten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2004.
- Wapen van de voormalige gemeente Dinxperlo.
- Onder de gemeente Dinxperlo vielen, naast het gelijknamige dorp, het grootste deel van de buurtschap Beggelder (dat tevens onder het dorp valt) en het dorp De Heurne.
Terug naar bovenIn het dialect
Dinsper, Dinxper.
Oudere vermeldingen
1260 Dincsperle, 1326 Dijnsperen, 1867 Dinxperlo.
Naamsverklaring
Men gaat wel uit van Dings-burlo*, ter onderscheiding van Burlo bij Borken, waarin ding 'gerecht' (Burlo is een samenstelling van buur 'woning, klein huis' en lo), maar de -s- is hier vreemd. Eerder Dincspelerlo*, een samenstelling van lo 'licht, open bos' en dincspel 'rechtsgebied'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
- Dinxperlo ligt ZW van Aalten, Z van Varsseveld, ZO van Ulft, tegen de grens met Duitsland.
- Het dorp vormt geografisch een geheel met het Duitse dorp Suderwick. Ze worden van elkaar gescheiden door een 'grensstraat', die aan de Nederlandse kant Heelweg heet, en aan de Duitse kant Hellweg.
- Meestal lopen grenzen tussen kernen en landen midden door een weg (of waterloop). Bijzonder is hier dat de weg geheel Nederlands grondgebied is. Het is daarmee de enige plek waar Duitse burgers aan een Nederlandse straat wonen*. De weg heeft aan de Duitse kant een oneven nummering en aan de Nederlandse kant een even nummering.
* Iets soortgelijks, maar dan net andersom, doet zich voor bij het dorp Spijk (Liemers).
- Bijzonder is ook dat de dorpen niet door uitbreiding aan elkaar zijn gegroeid, maar dat Süderwick in de 13e eeuw is ontstaan als uitbreiding (de zuidelijke wijk) van Dinxperlo, en ze dus gelijk al 'aan elkaar vast zaten'.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de gemeente Dinxperlo 338 huizen met 2.310 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 98/690 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Beggelder 47/404 en Heurne 193/1.216. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.900 huizen met ca. 7.200 inwoners.
Terug naar boven- Geschiedenis van de joden en de vroegere synagoge in Dinxperlo.
- In 1949 is het grootste deel van Suderwick, samen met enkele andere Duitse grensdorpen en -gebieden door Nederland geannexeerd bij wijze van schadeloosstelling voor de Tweede Wereldoorlog. In 1963 werd het weer aan Duitsland teruggegeven en herenigd met de rest van het dorp.
Voor nadere informatie over de geschiedenis van Dinxperlo kun je terecht bij de volgende instanties:
- De in 1962 opgerichte Oudheidkundige Werkgemeenschap Aalten - Dinxperlo - Wisch (ADW) is een vereniging die allerlei mogelijkheden biedt om op een actieve of passieve manier bezig te zijn met een of meerdere facetten van de lokale en regionale oudheidkunde. Activiteiten waarbij ook de gezelligheid niet uit het oog wordt verloren. ADW verschaft informatie door middel van: het Contactorgaan: 3x per jaar komt er een boekje uit van 56 pagina's, waarin bijdragen van leden worden gepubliceerd;
Lezingen: elk winterseizoen (oktober-april) worden 6 avonden met lezingen georganiseerd over diverse onderwerpen op oudheidkundig gebied; Cursussen: aansluitend bij de doelstellingen worden cursussen gegeven in bijvoorbeeld het maken van midwinterhoorns en oudschrift voor beginners en gevorderden; Excursies: 2x per jaar is er de mogelijkheid om deel te nemen aan een excursie naar oudheidkundige objecten. Verder oefent een groep midwinterhoornblaozers (de 'ADW-Blaozers') een gedeelte van het jaar om rond de kerstdagen de 'Olde Roop' weer te laten klinken bij diverse manifestaties in de regio.
- Omdat vóór 1993 binnen de EU nog geen sprake was van vrij verkeer van personen en goederen, hadden Dinxperlo en het Duitse buurdorp Suderwick door hun unieke ligging veel te maken met douanebepalingen. Surveillerende douaneambtenaren behoorden dan ook tot een vertrouwd straatbeeld. Bijzonder is ook dat de rijksgrens hier een tot eenheid gevormd woongebied van elkaar scheidt. De grens zelf is al oud. Reeds in de vroege middeleeuwen liep hier formeel een grens tussen twee rechtsgebieden. Het waren graafschapsgrenzen, die voor de bewoners van Dinxperlo en Suderwick in de praktijk geen enkele betekenis hadden. Het onderlinge verkeer kon dan ook ongehinderd plaatsvinden.
De eerste grensstenen kwamen pas in 1766 toen tussen Münster en Gelre, in goed overleg, een grens werd vastgesteld. Een grenswacht of grensafsluiting was er toen nog niet. Pas in 1816 kwamen er regels voor in-, uit- en doorvoer van goederen. Goederen die aan de andere zijde van de grens meer geld opleverden werden door smokkelaars de grens overgebracht en aldaar verkocht. Zo ontstond een sluikhandel met vele smokkeltrucs. Het Grenslandmuseum laat deze geschiedenis zien. Het geeft ook een overzicht van zaken die met de douane te maken hebben, en toont de geschiedenis van de grenscorrectie 1949-1963, toen een deel van Suderwick bij Nederland kwam, respectievelijk weer aan Duitsland werd teruggegeven.
"Als érgens een bijzondere grensbeleving te vinden is, dan is het in tweelingdorp Dinxperlo (NL) - Suderwick (D), door de plaatselijke bevolking ook wel Dinxperwick genoemd. Dwars door deze twee dorpen loopt over de stoeprand de landsgrens. Die grens heeft het leven aan beide zijden sterk beïnvloed. Logisch dat hier veel spannende, maar ook tragische gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. De landsgrens is al heel oud. Grensstenen worden pas in 1766 geplaatst. Van 1816 tot 1993 is de grens ook douanegrens. Grenscommiezen verschijnen en de bewoners ondervinden in toenemende mate hinder van allerlei voorschriften en controles. Tegelijkertijd wordt er met de smokkelhandel ook geld verdiend.
Het Grenslandmuseum, dat in een bezienswaardig pand uit de 18e eeuw is gevestigd, vertelt de bezoeker verhalen over het leven aan de grens. Beleef het ontstaan van die grens, het werk van de douane, de enorme gevolgen van de wereldoorlogen, de grenshandel en de huidige samenwerking tussen de dorpen. De collectie bestaat uit authentiek materiaal zoals: documenten, foto’s, uniformen, douanevoorwerpen, smokkelwaar, in beslag genomen goederen en wapens, smokkeltrucs en opgetekende verhalen. Ieder jaar stelt het Grenslandmuseum, naast de vaste tentoonstelling, ook enkele wisselexposities samen." De toegang is slechts 3 euro.
Terug naar boven- Dinxperlo heeft 5 rijksmonumenten.
- Dinxperlo heeft 19 gemeentelijke monumenten.
- De Hervormde (PKN) Dorpskerk (voorheen Sint Liboriuskerk) (Markt 2) is in verschillende perioden gebouwd, waarbij delen van de kerk op fundamenten staan van een oudere kerk. De kerktoren stamt uit circa 1400 en heeft gotische spitsbogen en romaans rondbogige biforiën. De toren bestaat uit vier geledingen en wordt bekroond met een ingesnoerde naaldspits. Het huidige priesterkoor is eind 15e eeuw aan de kerk toegevoegd, waar eerst een kleinere kapel stond. Het schip stamt uit 1509 en is opgezet als een pseudobasiliek.
De beide zijbeuken kennen een eigen ingang met een tweede laag met zitplaatsen. De noordelijke zijbeuk werd met name gebruikt door bewoners uit De Heurne en de zuidelijke door bewoners van Suderwick, waardoor beide plaatsen een eigen zolder hadden. In de kerk staat een orgel uit 1707, gemaakt door Heinrich Velderhoff. Dit orgel is in 1830 verbouwd door Carl Friedrich August Naber. Tevens zijn in de kerk diverse muurschilderingen te vinden, waaronder van Tomas, Filippus en Rochus van Montpellier. De kerk valt tegenwoordig onder de Protestantse Gemeente Dinxperlo.
Terug naar boven- Avondvierdaagse (juni).
Terug naar boven- Markt Dinxperlo is dé weekmarkt in de grensstreek. Elke vrijdag van 12.00-20.00uur (in de winter tot 19.00 uur). De weekmarkt is in maart 2018 winnaar geworden van de landelijke wedstrijd om de 'Beste markt van Nederland', in de categorie middelgrote markten. De markt heeft gewonnen van de concurrenten uit Roermond, Nijverdal en Schagen. De winnaar is bekendgemaakt tijdens het jaarcongres van brancheorganisatie CVAH. Ter gelegenheid hiervan is in juni 2018 een plaquette onthuld in het plantsoentje bij de pomp op het Prins Clausplein.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Dinxperlo, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Filmpje 'Dinxperlo in oude ansichten'.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Dinxperlo (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Dinxperlo van Dinxpers Belang op Facebook. - Huis-aan-huiskrant De Band is via de link ook online te lezen.
- Belangenvereniging: - Het doel van de in 2007 opgerichte vereniging Dinxpers Belang is in brede zin op te komen voor het algemene belang van de inwoners van Dinxperlo. Dinxpers Belang is inmiddels een belangrijk aanspreekpunt geworden voor overheden en maatschappelijke organisaties en wordt beschouwd als een betrouwbare gesprekspartner. Doorlopend zijn zij actief bezig en houden daar waar nodig een vinger aan de pols.
"Als een vereniging van vrijwilligers onder de noemer Dinxpers Belang, vinden wij het o.a. belangrijk dat de dorpskern behouden blijft en daar waar nodig versterkt wordt. Daarnaast geven wij (in)direct ondersteuning aan de Dinxperse gemeenschap bij het vergroten van door de overheid gevraagde zelfredzaamheid. Een actief en eigentijds Dinxperlo is echter alleen mogelijk als de inwoners dat willen. Daarvoor hebben wij meer dan ooit mensen nodig, mensen die het belang van ons dorp voorop stellen. Mensen die (zo af en toe) willen meehelpen bij bepaalde werkzaamheden van het Dinxpers Belang. Meedoen als vrijwilliger bij het Dinxpers Belang is ook nog eens leuk werk. Meedoen kan op veel manieren. Wij vertellen je graag wat dat voor jou kan betekenen."
- Kulturhus: - Kulturhus Dinxperlo is de samenvoeging van de bestaande gebouwen Ons Huis (van Stichting Maatschappelijk Welzijn) en het Sociaal Kultureel Centrum (in gebruik door Figulus Welzijn). Met behulp van een grote transparante foyer zijn beide panden aan elkaar geschakeld. Het Kulturhus is voor iedereen toegankelijk. Je kunt hier terecht voor diverse activiteiten, zowel georganiseerde als open inloop, maar ook voor een ongedwongen kopje koffie en een praatje. Verder kun je of jouw vereniging of organisatie een ruimte huren met daarbij de mogelijkheid voor een lunch, buffet of feestarrangement. Zowel op incidentele als structurele basis. Het Kulturhus biedt dus hetzelfde aanbod als in de voormalige panden van Ons Huis en het Sociaal Kultureel Centrum. Maar dan met veel meer mogelijkheden.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool De Wegwijzer. - Integraal Kind Centrum (IKC) De Bosmark. - Basisschool Sint Liborius.
- Muziek: - Fanfare Prinses Beatrix is opgericht in 1957. De vereniging omvat een A en B orkest, een A en B slagwerkorkest, en een jeugdopleiding. De vereniging vindt de elementen ontspanning, plezier en succes allemaal van belang. Door samenwerking onderling en met anderen kan de muziekvereniging goede concerten en andere muzikale bijdragen aan het dorpsleven geven. Hiermee zorgt de muziekvereniging voor een sterke ontwikkeling van haar leden en vergroot ze de saamhorigheid binnen Dinxperlo.
- Sport: - Voetbalvereniging s.v. Dinxperlo. - Voetbalvereniging DSZV.
- Gymnastiekvereniging Represta is in 2000 ontstaan uit een fusie van de Dinxperlose verenigingen DOS en KEV. De naam is een samenstelling van de begrippen recreatie en prestatie. De vereniging biedt faciliteiten voor gymles, acrogym, dansles, springgroep, ouder- en peutergym, kleutergym en sporten met een beperking.
- Overige verenigingen: - Schuttersvereniging E.M.M..
- Zorg en welzijn: - "Estinea is er voor mensen met een beperking die in Dinxperlo wonen en werken. Je kunt bij ons terecht met al je ondersteuningsvragen. Binnen de Wmo, de Wlz en de Jeugdwet en Zorgverzekeringswet. Kleine vragen, maar ook complexe vragen. We helpen je op je werk en je kunt bij ons leren werken. Kun je niet werken, dan hebben we dagbesteding. Estinea gelooft in een samenleving waarin iedereen mee kan doen. Wij willen er voor elkaar zijn. En iets voor een ander én voor Dinxperlo betekenen. Daar maken wij ons sterk voor. Daarom zijn we actief bij bijvoorbeeld IKC De Bosmark, waar we meehelpen met hand- en spandiensten om zo de kinderopvang en basisschool zo fijn en prettig mogelijk te houden voor alle kinderen en docenten. Ook zijn we actief bij Careaz Dr. Jenny en bij het Kulturhus. Sowieso is Estinea nauw verbonden met lokale organisaties, verenigingen en organisaties die zich inzetten voor een sterke Dinxperlose samenleving."
- In Woonzorgcentrum Careaz Dr. Jenny krijgen mensen met dementie en complexe lichamelijke beperkingen verpleeghuiszorg. Ook is er een woongroep specifiek voor cliënten met Korsakov.
Reactie toevoegen