Status

- Dokkumer Nieuwe Zijlen is een buurtschap in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 grotendeels gemeente Oostdongeradeel (in 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân). 2 objecten vielen t/m 2018 onder de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland. Zie daarvoor verder bij Ligging.

- De buurtschap Dokkumer Nieuwe Zijlen valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Engwierum. De 2 objecten zoals hierboven bedoeld vallen onder het dorp Kollum.

- De buurtschap Dokkumer Nieuwe Zijlen ligt buiten de bebouwde kom en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

- In 2013 zijn hier borden 'Werelderfgoed Waddenzee' geplaatst, gezien Dokkumer Nieuwe Zijlen's strategische positie als toegangspoort tot het Lauwersmeer en daarmee het Waddengebied.

Naam

In het Fries
Dokkumer Nije silen.

Naamgeving en naamsverklaring
Vroeger lag in het centrum van Dokkum tegenover het stadhuis een zeesluis. In het Dokkumer Djip oostelijk van die sluis waren de getijden merkbaar. Na een ernstige overstroming in 1717 besloot men het Djip dichtbij de Lauwerszee af te dammen om het land beter te beschermen. Deze nieuwe sluis kwam gereed in 1729 en kreeg de naam Dokkumer Nieuwe Zijlen. Nog altijd is het een belangrijke uitwateringssluis voor de Friese boezem. De naam is overgegaan op de kleine nederzetting die hier bij de sluizen is ontstaan. Het eerste bestanddeel is de bijvoeglijke vorm van de naam Dokkum, het slotelement is de meervoudsvorm van zijl. De oorspronkelijke betekenis van dat woord is 'uitwateringssluis'.(1) De aanleg van de sluizen betekende het definitieve einde van Dokkum als zeehaven.

Ligging

- De buurtschap Dokkumer Nieuwe Zijlen ligt N van Kollum, O van Dokkum en Engwierum, rond het sluizencomplex waar Dokkumer Djip (Dokkumerdiep) en Dokkumer Grutdjip (Dokkumergrootdiep) bij elkaar komen en het buurtje N ervan, aan een doodlopend zijweggetje van de Sylsterwei. De gemeentegrens tussen Dongeradeel en Kollumerland c.a. liep hier van W naar O door het Dokkumer Djip, door de Willem Lorésluis en N langs de jachthaven (N ervan was gemeente Dongeradeel, Z ervan was gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland). In het O grenst de buurtschap aan het Lauwersmeergebied.

- Toen de gemeente Dongeradeel hier plaatsnaamborden plaatste, heeft zij naast die bij de eigenlijke buurtschap N van de sluizen, ook borden geplaatst Z van de sluizen, aan de Willem Loréweg en de O zijweg Kwelderweg, daarmee aangevende dat kennelijk ook het ene pand Z van de Willem Lorésluis en jachthaven Lunegat aan de Kwelderweg tot Dokkumer Nieuwe Zijlen worden gerekend. Maar die lagen op grondgebied van de gemeente Kollumerland c.a. (voor de postadressen liggen ze 'in' Kollum). Die gemeente ging akkoord met de plaatsing van deze borden, mits het foutieve onderschrift 'gem. Dongeradeel' zou worden afgeplakt. En zo geschiedde.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Dokkumer Nieuwe Zijlen 12 huizen met 87 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 25 huizen met ca. 65 inwoners.

Bezienswaardigheden

- Voor de geschiedenis van het sluizencomples Dokkumer Nieuwe Zijlen zie de link en het kopje Naam hierboven. Het oorspronkelijke sluizencomplex omvat 3 sluiskolken; 2 spuisluizen en 1 schutsluis. In 1969 is direct Z hiervan een nieuwe, grotere schutsluis gebouwd (waarmee de oude schutsluis zijn functie verloor), de Willem Lorésluis, genoemd naar de Friese waterbouwkundige die het oorspronkelijke complex heeft aangelegd. In hetzelfde jaar is ook de Lauwerszee afgesloten van de Waddenzee waarmee het het Lauwersmeer werd en de oude sluizen alhier hun status van zeesluis verloren. Bijzonder is dat de sluisdeuren worden bediend middels een soort hefbomen, het zogeheten 'boomwerk'. Zie de foto's.

- Monument (stenen pyramide met inscripties) ter nagedachtenis aan het gereedkomen van de sluizen in 1729.

- Restaurant Herberg De Pater is tegelijkertijd gebouwd met de sluizen, ook in 1729 dus.

Natuur en recreatie

- In 2017 is bij Dokkumer Nieuwe Zijlen een veilige oversteekplaats voor otters gerealiseerd. Aan weerszijden van de weg zijn rasters aangelegd. Daardoor kunnen de otters niet meer de weg op komen. De rasters leiden otters naar een loopplank over de deuren van de sluis. Daarmee komt de otter veilig aan de andere kant van de weg.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Dokkumer Nieuwe Zijlen, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Fotoserie van Dokkumer Nieuwe Zijlen van fotograaf Martin Stevens.

• 1. Friese plaatsnamen. Alle steden, dorpen en gehuchten.,
  Gildemacher, dr. K. F.
  , p.288, (2007)