Drunen

Plaats
Dorp
Heusden
Langstraat
Noord-Brabant

drunen_plaatsnaambord_kopie.jpg

Drunen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de streek Langstraat, gemeente Heusden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.

Drunen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de streek Langstraat, gemeente Heusden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.

drunen_carnavalsnaam_dwergonie_kopie.jpg

Tijdens carnaval heet Drunen Dwergonië. Dat slaat niet op dat de mensen hier vroeger zo klein geweest zouden zijn. Waar het wél op slaat, kun je lezen in het hoofdstuk Naam. (© H.W. Fluks)

Tijdens carnaval heet Drunen Dwergonië. Dat slaat niet op dat de mensen hier vroeger zo klein geweest zouden zijn. Waar het wél op slaat, kun je lezen in het hoofdstuk Naam. (© H.W. Fluks)

drunen_t_lupke.jpg

Bordje 't Lupke, foto van mei 2013, gemaakt binnen de bebouwde kom van Drunen. Volgens een lokale ingewijde is dit lokaal dialect voor (water)loopje. Heeft deze naam inderdaad betrekking op een watertje? Op het internet kunnen wij er niets over vinden.

Bordje 't Lupke, foto van mei 2013, gemaakt binnen de bebouwde kom van Drunen. Volgens een lokale ingewijde is dit lokaal dialect voor (water)loopje. Heeft deze naam inderdaad betrekking op een watertje? Op het internet kunnen wij er niets over vinden.

gemeente_drunen_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper_kopie.jpg

Gemeente Drunen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Drunen anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Drunen

Terug naar boven

Status

- Drunen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de streek Langstraat, gemeente Heusden. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1996.

- De gemeente Drunen is per 1-5-1935 vergroot met een deel van de gemeente Oudheusden, zijnde het dorp Elshout. Het dorp Oudheusden zelf is per 1-5-1935 overgegaan naar de gemeente Heusden.

- Wapen van de voormalige gemeente Drunen.

- Onder het dorp Drunen vallen ook de buurtschappen Fellenoord, Giersbergen en Kuikse Heide (grotendeels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1e kw. 13e eeuw Hune, 1230 Hunen, 1232 kopie 14e eeuw Drone, 1244 kopie 16e eeuw Ter Unen, 1312 kopie 1350 Drunen.

Naamsverklaring
Ontstaan uit Terhunen*, met als eerste deel ter 'op de'. Voor hune denkt men aan 'modder, moeras' (samenhangend met de wortel hun* 'geelbruin') en dan een betekenis 'op de moerasplek'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp Dwergonië. Die naam heeft te maken met het feit dat vroeger enkele gegraven waterlopen door Drunen liepen die de naam Dwerg droegen. De noordelijke Dwerg ontwaterde het gebied Voorste Venne en de zuidelijke de Achterste Venne.

Terug naar boven

Ligging

Drunen ligt W van 's-Hertogenbosch, Vlijmen en Nieuwkuijk, O van Waalwijk en grenst in het N aan de A59 en in het Z aan Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Drunen 311 huizen met 2.116 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 218/1.523 (= huizen/ inwoners), de buurtschappen Scheiding 20/119, Meeuwaard 26/170, De Heide 28/180, Sempke 3/23, Giersbergen 9/57, Fellenoort 2/15, Hulten 3/15, en de huizen Klinckaert 1/8 en Perssert 1/6. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 8.000 huizen met ca. 18.000 inwoners, en is daarmee de grootste kern van de gemeente Heusden. Op de 2e plek komt Vlijmen, met 14.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Drunen op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Drunen heeft 7 rijksmonumenten, zijnde de boerderij op Grotestraat 47, de boerderij op Kleinestraat 19, molen Hertogin van Brabant, 2 spoorbruggen als onderdeel van de voormalige Langstraatlijn (tegenwoordig in gebruik als fietsroute), de 17e-eeuwse boerderij op Fellenoord 4 (waarvoor zie verder aldaar), en het voormalige gemeentehuis uit 1940 van architect Edmond Nijsten, in de stijl van de Delftse School, op Raadhuisplein 16. Het pand is tegenwoordig in gebruik door Bijeen, een netwerkorganisatie van partijen die in de gemeente Heusden zorgen voor de uitvoering van alle gemeentelijke taken op het terrein van zorg, jeugd en werk.

- Drunen heeft 29 gemeentelijke monumenten.

- Al in de 13e eeuw krijgt Drunen zijn eerste kerkje. In volgende eeuwen is deze meermalen vervangen. In 1648 komt de kerk in handen van de Hervormden (in 2017 is een boek verschenen over 500 jaar protestantisme in het dorp). Een in 1729 ingediend verzoek om een kerk te mogen bouwen wordt geweigerd omdat het gebouw te dicht bij de hervormde kerk zou komen te liggen. Hierna wordt wel toegestaan een kerkschuur in te richten op een andere plek. Na het herstel van de godsdiensvrijheid halverwege de 19e eeuw wordt in 1874 de RK Lambertuskerk aan de Grotestraat ingewijd, naar een ontwerp van architect J.H. van Tulder uit Tilburg. In 1944 worden kerk, pastorie en zusterklooster door de Duitsers verwoest. Als noodkerk wordt het patronaatsgebouw in gebruik genomen. In de buurt van de plaats van de vorige kerk wordt in 1954 de huidige RK Lambertuskerk (Raadhuisplein 4) in gebruik worden genomen, naar een ontwerp van architect H.C. van de Leur uit Nijmegen, in een aan de Delftse School verwante stijl.

In 1955 volgt de nieuwe pastorie, eveneens een ontwerp van Van de Leur. Oorspronkelijk was voor de nieuwe Lambertuskerk niet voorzien in een kerktoren. De financiering van de toren was te danken aan dhr. Max Lips, die tevens de aanschaf van een carillon voor zijn rekening nam. Het interieur van de kerk is ontworpen door kunstenaar Lucas (Luc) van Hoek. Omdat slechts één ontwerper werd ingeschakeld, is een grote eenheid ontstaan in vormgeving en materiaalgebruik. Dit komt onder andere tot uitdrukking in het door hem ontworpen hoofdaltaar met retabel. In deze retabel kunnen door de kunstenaar vervaardigde zeven verschillende schilderijen worden geplaatst, al naar gelang de tijd van het liturgisch jaar. Ook tabernakel en kandelaars zijn door Luc van Hoek ontworpen, evenals wierookvaten, sedilia, kruisen, wijwatervaten, genoemde schilderijen, glas-in-loodramen enz.

In 2006 is de parochie gefuseerd met die van de H. Johannes-Apostel te Elshout tot RK Parochie Drunen-Elshout. In 2013 fuseert deze parochie met de Bernse Maasparochies (= Heusden en Herpt) tot de Parochie Wonderbare Moeder. De kerken te Heusden en Herpt zullen aan de eredienst worden onttrokken (zo te zien aan de pagina onder deze link is dat in Heusden reeds gebeurd en is de kerk in Herpt anno 2019 nog in functie).

- Molen Hertogin van Brabant in Drunen (Parallelweg 8) is een voormalige korenmolen. Deze stenen beltmolen uit 1838 verving een twee jaar eerder uitgebrande standerdmolen. De Hertogin van Brabant was tot 1947 in bedrijf; daarna werd met behulp van een dieselmotor gemalen en raakte de molen in verval. Een restauratie in 1953-54 maakte de molen weer maalvaardig, maar toen er in 1969 een sociëteit in werd gevestigd, raakte de molen opnieuw in verval. De fokken werden reeds in 1969 van de roeden verwijderd en later werden de roeden geheel kaalgezet. De omgeving werd erg rommelig en de molen is ingegroeid geraakt. Het binnenwerk was echter niet verwijderd. In 2010 werden veel hoge bomen in de omgeving gerooid, maar dat was slechts om een geluidswal langs de A59 te kunnen plaatsen. In oktober 2015 is een restauratie van de molen gereedgekomen en is hij feestelijk weer in bedrijf gesteld. Een storend element in de omgeving blijft echter de geluidswal. In de molen is restaurant De Korenmolen gevestigd.

- St. Hubertuskapel.

- Gevelstenen in Drunen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval.

- De Drunense Duinenloop (hardlopen, op een zondag eind maart) kent de klassen halve marathon Atletiekunie Wedstrijd, halve marathon recreatieloop, 10 km en 4,5 km wedstrijdloop, en 1 km en 600 meter jeugdloop.

- Avondvierdaagse (mei).

- "De organisatie van de Drunense Fietsvierdaagse (juli, in 2021 voor de 36e keer) is geheel in handen van Toerclub Presto uit Drunen. Vele vrijwilligers uit de eigen club, aangevuld met familieleden, kennissen en anderen die het leuk vinden om deel uit te maken van een enthousiaste groep vrijwillgers, zijn maanden tevoren al bezig met de organisatie van de jaarlijkse vier dagen fietsplezier. De Drunense Fietsvierdaagse is voor vele fietsliefhebbers vaste prik op hun agenda. De mooie routes door Midden-Brabant staan garant voor Bourgondische gezelligheid waardoor de Drunense Fietsvierdaagse is uitgegroeid tot een prachtig fietsevenement. De elk jaar wisselende routes doen elke dag een ander deel van Midden-Brabant aan en laten je kennismaken met het vele moois in deze streek. Bijvoorbeeld natuurgebied de Loonse en Drunense Duinen, karakteristieke stadjes en gemoedelijke Brabantse dorpen. Jong en oud(er) beleeft veel plezier aan de dagelijkse routes van 40 en 65 kilometer, die allemaal volledig zijn uitgepijld. Iedereen kan meedoen en zo al fietsende de omgeving van Midden-Brabant leren kennen!"

- Wie in het weekend van half december naar het Dickensfestijn Drunen gaat, komt boeren, burgers en buitenlui tegen uit de 19e-eeuwse Engelse tijd van Charles Dickens. Er lopen kastanjeverkopers, schoorsteenvegers en gekken rond, maar ook deftige notabelen en kantoorklerken. Zwervers bedelen om geld, boefjes stelen, kinderen zingen, Christmas Carol Singers gaan van deur tot deur. Keurige dames en heren met hoge hoeden flaneren door de straten en buigen diep als de spectaculaire Dickensparade passeert. Kooplui bieden hun waar aan en handwerkers demonstreren hun ambacht op de kerstmarkt. De schaapsherder leidt zijn kudde schapen terwijl de straatmuzikanten spelen op viool, saxofoon en fluit. Koortjes zingen, orkestjes spelen, dichters dragen voor. Er hangt een geur van punch en gepofte kastanjes, marshmallows, glühwein en brandend hout. Een geweldig avondje of dagje uit voor jong en ouder.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Z van het dorp ligt het uitgestrekte natuurgebied de Loonse en Drunense Duinen, wat je onder de link bij Loon op Zand beschreven vindt. Het middenste 1/3 deel van dat gebied valt onder Drunen, het W 1/3 deel valt onder Loon op Zand, het O 1/3 deel valt onder Helvoirt (dat deel gaat vermoedelijk bij gemeentelijke herindelingen van 2020 naar de gemeente Heusden en komt daarmee vermoedelijk ook onder het grondgebied van Drunen te vallen). - Diaserie wandeling door de Loonse en Drunense Duinen door Loes Westgeest.

De Duinboeren, formeel Stichting Overlegplatform Duinboeren, is gesticht in 1992. In de periode rond 1995 werd het Nationaal park Loonse en Drunense duinen vormgegeven en braken voor de agrarische ondernemers rond het nationaal park onzekere tijden aan, want wat stond hun te wachten nu d’n Duinen en d’n Brand de status van Nationaal Park kreeg. Reden voor een aantal bezorgde agrarische ondernemers om zich te organiseren en gezamenlijk met het oplossen van hun zorgen aan de slag te gaan. Inmiddels is het aantal aangesloten boeren gegroeid tot ca. 200 en heeft de stichting zich ontwikkeld tot een volwaardige professionele organisatie die de groep met raad en daad kan bijstaan.

- Het Centrum van Drunen heeft een breed aanbod aan winkels, horeca en supermarkten, met talrijke vers-, mode- en speciaalzaken, gezellige horecagelegenheden en terrasjes. Alles is op loopafstand te bereiken en je kunt je auto er gratis parkeren.

- Het gebouwencomplex van Theater en cultureel centrum De Voorste Venne stamt uit 1972. De ontwerper van het complex was Anton Pieck, die destijds al grote successen had geboekt met zijn illustraties en ontwerpen voor o.a. de Efteling. De Voorste Venne werd gebouwd als museum en heette toen Lips Autotron Drunen. Hier werden de meer dan 300 automobielen van de vermaarde collectie Max Lips tentoongesteld. Het museum werd al snel te klein en in 1987 verhuisde de gehele collectie naar het nieuw gebouwde Autotron Rosmalen. "Het in 2018 totaal gerenoveerde, karakteristieke gebouwencomplex van De Voorste Venne telt meer circa 5.800 m2, met een divers aantal gebruikers en huurders. Het vernieuwde complex is gebouwd in de vorm van een carré. Dit betekent vier zogeheten “kloostergangen” met daaraan gekoppeld grote zalen met verschillende functies. Dit zijn de theaterzaal, de Vennezaal (evenementenhal), de danszaal en de multifunctionele Utopia-zaal. In het midden van het carré is door het bestuur een grote binnentuin aangelegd. De fontein, die orspronkelijk door de Drunense aannemers van toen in de jaren tachtig is geschonken, is geheel gerenoveerd en hersteld. Met de aanleg van twee jeu de boules banen en een groot terras is de binnentuin een echte belevingstuin geworden. Het ensemble van de nieuwe binnentuin in een “Anton Pieck”–achtige omgeving is bijzonder te noemen.

De Theaterzaal (346 zitplaatsen) heeft een uitstekende akoestiek en kan worden gebruikt voor voorstellingen, concerten en lezingen. Zowel voor de amateur als de professional. De Vennezaal (max 1.200 personen) met een aangrenzende foyer is apart of in combinatie bruikbaar voor diverse evenementen zoals theater- en dansvoorstellingen, congressen, beurzen, lezingen, diners, etc. maar ook voor bijvoorbeeld schoolvoorstellingen, popconcerten of cd-presentaties. Voor kleinere evenementen is de multifunctionele Utopia-zaal ter beschikking (max. 400 personen). Verder zijn er nog het nieuwe Cultuurcafé (100 personen) en twee vergaderzalen (20-25 personen). In het complex De Voorste Venne is ook het Pieck, het Centrum voor de Kunsten in de gemeente Heusden, gehuisvest. Een bezoek en gebruik van een of meerdere zalen van De Voorste Venne kan mogelijk gecombineerd worden met een workshop of andere cultuuractiviteit naar wens. Verder wordt onderdak geboden aan een aantal vaste gebruikers van de accommodatie. Dit zijn o.a. Harmonie Drunen, ouderensociëteit Hunenhof, toneelvereniging ONS (Ontspanning Na School), toneelvereniging ONA (Ontspanning Na Arbeid), Slagwerkgroep Drunen en anderen. Een gemêleerd gezelschap! Vanaf 2020 is er een nieuw bestuur actief om in goed overleg met de gemeente Heusden De Voorste Venne verder te ontwikkelen als bruisend cultureel centrum voor de gemeente Heusden."

- Zwembad het Run is het mooiste en grootste openluchtzwembad uit de wijde omgeving, met een 50 meter wedstrijdbad, recreatiebad met glijbaan en een peuterbad.

- De Drunense Put is een geschikte duikstek.

- De Speel-o-theek is er voor iedereen die kinderen wil laten spelen. Voor ouders met kinderen, maar ook voor grootouders die hun kleinkinderen steeds iets nieuws willen bieden. Voor oppasmoeders of voor scholen. Een speel-o-theek is te vergelijken met een bibliotheek, met als verschil dat je er in plaats van boeken speelgoed kunt lenen.

- "Om de dijk stevig en bestendig te maken tegen slijtage door water en weersomstandigheden, hebben in 2020 werkzaamheden plaatsgevonden aan een deel van het Drongelens Kanaal. Waterschap Aa en Maas heeft de bosrand langs het kanaal uitgedund, zodat er graszoden ontstaan en er ruimte komt voor een variatie aan planten en bloemen. De werkzaamheden bestonden uit het weghalen van begroeiing onder bomen en het verwijderen van dood hout en enkele bomen aan de kanaalzijde van de dijk. De werkzaamheden vonden plaats aan de zuidzijde van het kanaal, tussen de Nieuwkuijkseweg in Cromvoirt en de Overlaatweg in Drunen.

Stevige en bestendige dijk. In de loop der jaren zijn de bomen te veel richting het Drongelens Kanaal gegroeid, waardoor graszoden deels zijn verdwenen. Zonder graszoden is de dijk kwetsbaar voor uitspoeling in tijden van hoog water. Door het uitdunnen van de bosrand verbetert de kwaliteit van het gras. Het stevigere gras maakt de dijk bestendig tegen slijtage door water en weersomstandigheden. Impuls voor de natuur. Door het uitdunnen van de bosrand komt er bovendien meer ruimte voor bijzondere planten en bloemrijke oevers. Daarvan profiteren verschillende vogels, vlinders, sprinkhanen en kleine zoogdieren. Het geeft een impuls aan een natuurlijke omgeving waar waterveiligheid samengaat met de biodiversiteit van flora en fauna." (bron: Waterschap Aa en Maas, november 2020)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Drunen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Fotoreportage van Drunen door Kees Wittenbols uit Breda. Zie onderaan de pagina ook deel 2 en 3.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Drunen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Drunen4you informeert je over wonen, werken, cultuur en recreatie, natuur en sport in dit dorp. De site voor inwoners en bezoekers om op de hoogte te blijven van actuele ontwikkelingen. - Drunen4you op Facebook.

- Nieuws: - Weekblad Drunen / Vlijmen (donderdag) is via de link ook online te lezen.

- Jeugd: - Jong Nederland Drunen is een jeugdvereniging voor jongens en meisjes vanaf 4 jaar. Ben je 17 jaar of ouder, dan kun je leiding worden. Door het jaar heen organiseren zij allerlei activiteiten voor de jeugd, gebaseerd op de pijlers sport en spel, creativiteit en buitenleven.

- Scouting Dr. Akkermansgroep.

- Muziek: - Harmonie Drunen bestaat al sinds 1843, heeft ca. 160 leden en kent de onderdelen Symfonisch Blaasorkest, Slagwerkgroep, Opleidingsorkest Samenspelgroep, Slagwerkklas en Blazersorkest.

- Het Vriendenkoor is opgericht in 2007 en zingt Nederlandstalige liedjes, die zij o.a. voor bejaarden en gehandicapten in zorginstellingen ten gehore brengen.

- Maanszat is een blaasorkest dat alleen bestaat uit vrouwen (uit Elshout, Herpt en Drunen).

Reacties

(2)

Lupke is plaatselijk dialect voor (water)loopje.

Dank voor de tip! Ik heb de beschrijving er op aangepast. Op de Facebookpagina van buurtvereniging Buurtschap De Haai (= buurtschap Kuikse Heide https://www.plaatsengids.nl/kuikse-heide) vond ik een bericht dat ze in maart 2018 't Lupke gingen opknappen. Dat is het enige dat ik er op het internet over kan vinden. Dus ik heb op hun pagina bij dat bericht de vraag gesteld of ze me kunnen vertellen wat dat 't Lupke is en waar het ligt.

Reactie toevoegen