Eckelrade

Plaats
Dorp
Eijsden-Margraten
Heuvelland
Limburg

eckelrade_schutterij_st._barbara_schuttersfeest_2018.jpg

Schutterij St. Barbara te Eckelrade is opgericht in 2016 en is daarmee de jongste schutterij van Nederland (dat is weer eens iets anders dan de oudste). :-) In 2018 hebben ze hun eerste schuttersfeest georganiseerd.

Schutterij St. Barbara te Eckelrade is opgericht in 2016 en is daarmee de jongste schutterij van Nederland (dat is weer eens iets anders dan de oudste). :-) In 2018 hebben ze hun eerste schuttersfeest georganiseerd.

eckelrade_weidefeest_en_trekkertoer_mergelland_poster.jpg

Vaak gekopieerd maar nooit geëvenaard: op de eerste zo. van augustus organiseert CV De Brakkelerre uit Eckelrade al sinds 1990 de Trekkertoer Mergelland, met meer dan 100 oude tractoren van merken als Porsche, Deutz, Lanz, McCormick, John Deere en Ford.

Vaak gekopieerd maar nooit geëvenaard: op de eerste zo. van augustus organiseert CV De Brakkelerre uit Eckelrade al sinds 1990 de Trekkertoer Mergelland, met meer dan 100 oude tractoren van merken als Porsche, Deutz, Lanz, McCormick, John Deere en Ford.

Eckelrade

Terug naar boven

Status

- Eckelrade is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Eijsden-Margraten. T/m 1981 deels gemeente Sint Geertruid, deels gemeente Gronsveld. In 1982 over naar gemeente Margraten, in 2011 over naar gemeente Eijsden-Margraten.

- Hoewel het vandaag de dag strikt genomen niet meer nodig is, kan men aan de 2 postcodes (6251-6252) van Eckelrade nog zien welk deel vanouds onder de gemeente Sint Geertruid viel en welk deel onder de gemeente Gronsveld. Sinds 1982 zijn die 2 postcodes in feite ook een stukje cultuurhistorie geworden.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Ikkelder.

Oudere vermeldingen
1261 Eckelrode, 1444 Eckelroide, 1603 Ecquelrot, 1620 Eckelrade, 1748 Eeckelray, 1803-1820 Ekkelraede, 1838-1857 Eckelraede, 1840 Ekkelrade.

Naamsverklaring
Oude vormen van de plaatsnaam wijzen alle op korte e-, zodat hier niet moet worden uitgegaan van eikel, maar van de persoonsnaam Agilo, en rode ‘rooiing van bos, ontginning’. In de 12e eeuw ontstaan. De oude kern bestond uit een eenrijige straat met aangrenzend veld. Vergelijk Wiegelrade.(1)

Terug naar boven

Ligging

Eckelrade ligt WZW van Margraten en N van Sint Geertruid, langs de weg naar Gronsveld. Het dorp ligt verder NO van Rijckholt, O van Gronsveld, ZO van Maastricht en Z van Cadier en Keer.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft Eckelrade 79 huizen met 424 inwoners, waarvan 57/303 (= huizen/inwoners) onder Gronsveld en 22/121 onder Sint Geertruid. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 550 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Eckelrade heeft tot aan de Franse Tijd een behoorlijk ingewikkelde structuur gekend. Het belangrijkste gedeelte van het dorp; de noordzijde van de Dorpsstraat, inclusief de kerk, behoorde tot de vrije rijksheerlijkheid, later graafschap Gronsveld. De zuidzijde viel onder de heerlijkheden Breust en Eijsden, terwijl er in het westen ook nog een blok Ryckholter grond lag. Daarnaast vormde het oostelijk deel van het dorp met het aangrenzende veld de zogenaamde Bybanck, een leen van de Heren van Valkenburg, die dit gebied aan de Heer van Gronsveld in leen hadden gegeven.

Dat deze verdeling van Eckelrade over zoveel verschillende jurisdicties niet bevorderlijk was voor de rust, laat zich raden. Door gebrek aan samenwerking tussen de verschillende schepenbanken kon een misdadiger zijn straf ontlopen door eenvoudig de straat over te steken!

De eeuwenoude en ingewikkelde structuur van het dorp werd in 1828 bestendigd toen de gemeente Sint Geertruid werd opgericht. De zuidkant van de Eckelrader Dorpsstraat ging tot deze nieuwe gemeente behoren, maar de noordzijde bleef bij Gronsveld… Pas op 1 januari 1982 kwam een einde aan de eeuwenlange deling van het dorp toen het in zijn geheel deel ging uitmaken van de nieuwe gemeente Margraten. Aan de plattegrond van de opheffing van de gemeente Sint Geertruid en de plattegrond van het deel van de gem. Gronsveld dat naar de gem. Margraten is gegaan* kun je goed zien dat de grens tussen de gemeenten Sint Geertruid en Gronsveld dus midden door het dorp Eckelrade liep.
* (© van de bewerkte plattegronden: Andreas Bartelink)

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

Rioolgemaal
In 2022 is in Eckelrade het regenwater van het riool afgekoppeld. De werkzaamheden bestonden uit het aanleggen van een hemelwaterleiding onder de Hondsberggrub, het vernieuwen van het rioolgemaal, inclusief de aan- en afvoerende rioolleidingen, en het herstellen van de wegverhardingen. Sindsdien wordt ingezameld hemelwater rechtstreeks afgevoerd naar de hemelwaterbuffer in het verlengde van de Hondsberggrub en niet meer naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie verpompt.

School
De Heilig Hartschool is na afloop van schooljaar 2014-2015 gesloten. De school zat met in 2013-2014 nog maar 39 leerlingen ruim onder de norm van 75 leerlingen die door de gemeente Eijsden-Margraten wordt gesteld. Schooljaar 2014-2015 is gebruikt om de fusie met basisschool St. Gertrudis in St. Geertruid goed voor te bereiden.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Eckelrade heeft 21 rijksmonumenten.

- Eckelrade heeft 7 gemeentelijke monumenten.

- Op een terp vinden we de St. Bartholomeuskerk die oorspronkelijk een eenbeukige hulpkerk van de parochie Gronsveld is. Tot het midden van de 19e eeuw zijn de inwoners van Eckelrade voor hun sacramenten aangewezen op de moederkerk van Gronsveld. Pas in 1845 wordt de hulpkerk een parochiekerk met de daarbij behorende rechten van doop, huwelijk en begraven. In de 14e eeuw wordt de massieve toren gebouwd en plaatst men tegen de noordzijde van de zaalkerk een kapel. Deze is later opgenomen in de (afgaande op de inscriptie boven het portaal) uit 1717 stammende zijbeuk. Het middenschip en het koor zijn nadien verhoogd. De sacristie is met de doopkapel 19e-eeuws en de zuidelijke beuk is nog jonger - pas toegevoegd in 1923.

Het kerkgebouw krijgt zo de vorm van een pseudobasiliek - wat wil zeggen dat de middelste beuk wel de hogere is, maar geen vensters bevat - en dan nog één waarbij de drie beuken onder een enkel zadeldak zijn gebracht. Tijdens laatstgenoemde campagne past men ook de vensters aan. Deze worden gotisch ogend spitsbogig. Binnen blijkt de doorgang door de toren te zijn gedekt met een spits tongewelf. Het smallere koor heeft in tegenstelling tot het vlak gedekte middenschip een ribgewelf. Delen van het interieur, zoals biechtstoel en orgel, zijn 18e-eeuws.

Het rijk versierde orgel uit ca. 1775 bevond zich oorspronkelijk in het klooster van Hoogcruts bij Noorbeek. Dit vrijwel unieke want nog grotendeels in authentieke staat verkerende Robustelly-orgel is in 2004 gerestaureerd door orgelbouwer Verschueren (vanouds te Heythuysen, sinds 2015 te Ittervoort).(8805) Op de Facebookpagina van Stichting Robustelly-orgel vind je nieuws over het orgel, o.a. wanneer het orgel door welke organisten bespeeld wordt.

- Zwingelput aan de Putstraat.

- Wegkruis op de hoek van de Schampeljoensteeg en de Dorpsstraat.

- Mariakapel.

- Gevelstenen in Eckelrade.

- Bij de kerk een beeldje van meisje met een schooltas. Inscriptie: ten dienste van kerk school en gezin / Rel: de la misericorde / 1903-1991 Eckelrade. Dit beeldje herinnert aan de periode dat in het dorp een zusterklooster was gevestigd. Deze zusters hebben zich lokaal vooral verdienstelijk gemaakt op het gebied van het onderwijs.

- Op Dorpsstraat 13 vinden we de voormalige Zuivelfabriek Sint Barbara. Tot 1892 werd de zuivelbereiding, bijna alleen boter, geheel uitgeoefend op de meestal kleine boerderijen. Vooral de tussenhandel profiteerde daarvan. Daarom gingen boeren samenwerken en richtten zij kleine fabrieken op, met goede resultaten: men verkreeg meer én betere boter, terwijl men zich tevens kon losmaken van de tussenhandel. Tot 1937 bleef de fabriek een coöperatieve onderneming van boeren uit de omgeving. In dat jaar werd ze verkocht aan een zelfstandig ondernemer. Direct na de Tweede Wereldoorlog is de fabriek aanzienlijk uitgebreid. De aanbouw van de linkervleugel dateert van ca. 1948. De oorspronkelijke dienstwoning, tegen de rechterzijgevel, is rond 1950 gesloopt en vervangen door de huidige aanbouw. In 1953 stopte de zuivelbereiding in Eckelrade. Daarna was er tot 1985 een zuivelgroothandel in gevestigd. Thans is het in particulier bezit en heeft het de functie van woonhuis/atelier.

- Dorpsstraat 130, Dinterhof. Deze imposante hoeve, genoemd naar de eigenaar, de familie Hesselt van Dinter, is gebouwd in baksteen, mergel (gewit) en vakwerk met bakstenen vulling en ligt rond een binnenplaats. Het geheel stamt uit de eerste helft van de 19e eeuw.

- Eckelraderweg 10-14: Hoeve Hemersbach. Reeds in 1233 wordt een zekere Henricus de Hemesbagh in de archieven vermeld. De gebouwen liggen gegroepeerd rond een ruime rechthoekige binnenplaats. Het woonhuis ligt, vanaf de poort gezien, aan de rechterkant. Het oudste deel ligt geheel rechts en stamt uit het begin van de 17e eeuw. De bouw van het middelste gedeelte wordt gedateerd door een grote hardstenen gevelsteen met het alliantiewapen ‘Gramlich Monbrison’ en het jaartal 1750. Het eenvoudig uitgevoerde linkergedeelte stamt uit het eerste kwart van de 19e eeuw.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Stichting Kindervakantiewerk (KVW) Eckelrade organiseert door het jaar heen verschillende activiteiten voor de kinderen uit het dorp e.o. Hun doel is om kinderen te stimuleren samen te werken en actief bezig te zijn. KVW organiseert 4 vaste activiteiten per jaar: - De Paasspeurtocht staat bekend om zijn relaxte karakter. Voor de mama's en papa's althans. De kinderen zijn na deze speurtocht vol met leuke spellen en raadsels wel toe aan een dutje. - Tijdens de Bouwweek, in de zomervakantie, kunnen de kinderen een week lang bouwen en ravotten in een idyllisch gelegen weiland in het centrum van Eckelrade. Tijdens deze week organiseert de leiding tal van activiteiten om ervoor te zorgen dat de kinderen een onvergetelijke week tegemoet gaan! - De Halloweentocht is in 2014 voor het eerst gehouden en was meteen een daverend succes. Deze tocht is alleen geschikt voor stoere kinderen (en stoere papa's en mama's). - Tijdens een zinderende Kinderzitting wordt aan de hand van tal van optredens en wereldacts toegewerkt naar een spectaculaire climax waarin het nieuwe jeugdprinsenpaar van de JCV De Bierkes bekend wordt gemaakt.

- Dat de carnaval hier leeft is duidelijk, getuige het grote aantal deelnemers aan de Grote Optocht (ca. 250) op de zondag en, op een klein aantal buitendorpse deelnemers na, bovendien allemaal uit Eckelrade. Iedereen - wagens, groepen en einzelganger - doet jaarlijks zijn/haar uiterste best om er iets prachtigs van te maken. Op maandagavond is er de Boetegewoene Binne Optocht. En op dinsdag start bij het invallen van de duisternis ook nog de Lempkesoptocht / Lichtstoet (in 2019 voor de 14e keer). De deelname is beperkt tot 25 wagens, dus als je hieraan wilt deelnemen moet je er op tijd bij zijn. Inschrijven kan op de site van carnavalsvereniging CV De Brakkelerre. - Jeugdcarnavalsvereniging JCV De Bierkes. - Dansgroep Eckelrade.

- Curiosamarkt / Snuffelmarkt (op een zondag begin april), georganiseerd door zangkoor St. Joseph.

- Mei-den planten (1e zaterdag in mei). Op de site van Jonkheid Mheer vind je nadere informatie over de traditie van het plaatsen van de mei-den.

- Kermis (2e zondag na Pinksteren).

- Op een zondag in juni of juli is er de Dag van de Kers, georganiseerd door o.a. het Pomologisch Genootschap Limburg. - In Eckelrade staat de grootste concentratie hoogstamfruitbomen van heel Limburg, met goed onderhouden boomgaarden. Na een sterke terugval in de jaren zeventig en tachtig, is de afgelopen decennia het aantal hoogstambomen in de regio dankzij de inspanningen van instanties en particulieren weer sterk toegenomen. Zo zijn onder verantwoordelijkheid van Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL) van 1990 tot 2010 bijna 40.000 hoogstamfruitbomen aangeplant, wat het areaal ten opzichte van voorheen heeft verdubbeld, naar 80.000 dus. Uiteraard kun je op deze dag de inwendige mens verzorgen, met overheerlijke kersenpannenkoeken, kersenvlaai, puur kersensap, kersenbier en uiteraard kersen. Verder is er het kampioenschap Kersenpitspuwen en kun je met paard en wagen een rondje maken langs de boomgaarden.

- In 1990 organiseert Carnavalsvereniging CV De Brakkkelerre als eerste vereniging in Zuidelijk Zuid-Limburg een festiviteit met en rondom historische tractoren, waarbij het nog alleen gaat om het bekijken. In de tweede editie wordt een toertocht uitgezet in het mooie Heuvelland. Er doen tussen de 30 en 40 deelnemers mee. In de loop der jaren is het aantal deelnemers uitgegroeid tot ca. 170 oude/historische tractoren uit binnen- en buitenland. Hun concept is later door andere verenigingen gekopieerd, maar nooit geëvenaard; het is dat de deelnemers elders ook nog een toerrit willen rijden, maar het liefst komen ze toch naar het oude, vertrouwde en kleinschalige feestje in Eckelrade!

Op de 1e zondag van augustus is er tijdens het evenement Weidefeest Eckelrade en Historische Trekkertoer Mergelland* vanaf 10.00 uur van alles te doen voor jong en ouder. Om 11.00 uur start de internationale Historische Trekkertoer Mergelland. Meer dan 100 veelal (zeer) oude tractoren vertrekken dan in colonne voor een toerrit door het Heuvelland / Mergelland (voor een indruk van hoe dat eruit ziet, zie hier de drone-reportage Trekkertoer 2017, door Alain Lardinois). Merken als Porsche, Deutz, Lanz, Mc Cormick, John Deere, Ford etc. nemen aan deze tocht deel, met of zonder (huif)kar. Steeds meer jongeren maar ook de wat ouderen vinden het een uitdaging om aan deze toerrit te verschijnen. De hele dag is er volop vertier op het feestterrein, met een uitgebreid drank- en eetbuffet. Natuurlijk is er de start en binnenkomst van de Trekkertoer, wat pachtig is om te zien. Voor de jeugd is er een springkussen en zandbak aanwezig. De muziek wordt de hele dag door verzorgd door Frank en Monique Bessems van Disco TravelSound. Entree € 2,50 p.p. (inclusief 1 consumptie).
* Het Weidefeest is er in 2020 voor de 40e keer, de Trekkertoer voor de 30e keer.

- "Sinds 2016 trekt Schutterij St. Barbara tijdens de Zomerkermis (augustus) door Eckelrade. Deze nog jonge vereniging heeft nog veel te leren op het gebied van marcheren, commando’s volgen en het schutterij zijn. Omdat wij, als Schutterij St. Barbara, graag ervaring op dit gebied willen opdoen, geven we op vrijdag 17 augustus 2018 ons eerste schuttersfeest: Sjutte Kutte. De avond begint met de verwelkoming van de schutterijen die aanwezig zijn. Daarna volgt een spoedcursus "Hoe gedraag ik me als schutter" en "Bij de schutterij draait het niet alleen om bier drinken". Onder het genot van een goudgele rakker zullen er optredens zijn van een 4-tal artiesten. Gedurende de avond kun je je ook opgeven voor het EK* Meters Bier Drinken. De regels zijn simpel: Je verzint een leuke naam voor je team, wij houden bij hoeveel meter bier jullie besteld hebben en aan het eind van de avond zien wij zelf wel wie het zaatst is." Kennelijk was de 1e editie zo'n succes dat het dorp er hiermee weer een jaarlijks evenement bij heeft, want in augustus 2019 was de 2e editie.
* = Eckelraads Kampioenschap.

- Wat ontstaan is uit een verjaardagsfeestje voor een paar man, is uitgegroeid tot een festival van formaat. Ieder jaar weer overtreft Jonkheid Eckelrade met hun Atze Party (op een zaterdag in augustus, in 2020 voor de 9e keer) de vorige editie. Van dansmeisjes tot vlammenwerpers, van Sinterklaas tot crossmotor taferelen. Tijd: 21.00-03.00 uur (+/-). De entreeprijs is inclusief drinken!

- Popconcert en Oktoberfest (weekend in oktober), georganiseerd door harmonie Diligentia.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Eckelrade is gelegen aan de rand van het Savelsbos. Zie daarvoor verder bij Rijckholt.

- Boerengolf is een leuke wandelactiviteit in de natuur door weilanden. Samen met je team volg je de route die je langs de 10 holes brengt. Dit gebeurt met een klomp aan een stok (de club) en een kleine voetbal (de golfbal). De holes zijn emmers in de grond. De bedoeling is dat je het parcours met zo min mogelijk slagen aflegt. De duur van het spel is ongeveer 1,5 tot 2 uur. Het spel is geschikt voor iedereen, ongeacht leeftijd of sportieve aanleg. Heb je een familiedag, vriendenuitje, vrijgezellenfeest, kinderfeestje of bedrijfsuitje, kom dan boerengolf spelen in het Linderveld te Eckelrade. De organisatie is in handen van Harmonie Diligentia. Volwassenen betalen €5,00 per persoon, voor kinderen t/m 12 jaar kost het €2,50. Voor informatie of reserveringen bel 043-4082541 (familie Lambie, Linderweg 26).

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eckelrade, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Reportage van L1-programma Óngerwaeg, over Lies uit Eckelrade, haar katholieke geloof en haar overleden man (sept. 2017).

Terug naar boven

Links/voorzieningen

- Algemeen: - Reportage over Eckelrade in de Volkskrant, 2005.

- Nieuws: - Nieuws uit Eckelrade op Facebook.

- Educatie: - LABAS is is een creatief schooltje voor vooral jonge talentjes. Persoonlijke begeleiding, in een prettig pedagogisch klimaat, maar waar ook productgerichtheid uitgangspunt is. In ons atelier maken zowel kinderen als volwassenen twee- en driedimensionale beeldende werken.

- Muziek: - Harmonie Diligentia is opgericht in 1920 en heeft dus in 2020 het 100-jarig bestaan gevierd. Het recentelijk vernieuwde en uitgebreide verenigingsgebouw 'Der Kaffee' is ook voor derden te huur.

- Sport: - RKVV Geertruidse Boys is de voetbalvereniging voor de dorpen Sint Geertruid en Eckelrade. Ze hebben ook een damesteam. Dat zijn, inderdaad, de Geertruidse Girls.

- Schutterij: - Veel schutterijen zijn er trots op dat ze al eeuwenoud zijn, en soms zelfs de oudste van een gemeente, streek of provincie. Schutterij St. Barbara uit Eckelrade is opgericht in 2016 en mag er dus trots op zijn - in deze tijden waarin wegens o.a. bevolkingskrimp vele verenigingen moeite hebben het hoofd boven water te houden - dat ze de jóngste schutterij zijn, allicht van de gemeente Eijsden-Margraten, vast ook wel van het Heuvelland, en wie weet ook wel van heel Limburg en zelfs van heel Nederland! Wij hebben althans nog nergens anders gelezen over een recent opgerichte schutterij.

- Duurzaamheid: - De firma F&S Solar, een van de grootste spelers op de Europese zonnepanelenmarkt, heeft in 2019 heeft bij de gemeente Eijsden-Margraten een vergunningaanvraag ingediend voor de aanleg van Solarpark Margraten, een groot zonnepanelenpark bij Eckelrade. Het plan omvat een zonnepark op een oppervlakte van zo’n 20 hectare landbouwgrond, gelegen NO van de dorpskern, aan de Honthemerweg.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Eckelrade.

Reactie toevoegen