Eede

Plaats
Dorp
Sluis
Zeeuws-Vlaanderen
Zeeland

Eede dorpsgezicht en grenspaal [640x480].JPG

Eede, dit kleine dorp is bekend van het feit dat koningin Wilhelmina hier Nederland binnenkwam aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.

Eede, dit kleine dorp is bekend van het feit dat koningin Wilhelmina hier Nederland binnenkwam aan het eind van de Tweede Wereldoorlog.

Eede.JPG

Dorpsgezicht Eede

Dorpsgezicht Eede

ZL gemeente Eede in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Eede in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Eede in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Eede

Terug naar boven

Status

- Eede is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zeeuws-Vlaanderen, gemeente Sluis. Het was een zelfstandige gemeente t/m 31-3-1941. Per 1-4-1941 over naar gemeente Aardenburg, in 1995 over naar gemeente Sluis-Aardenburg, in 2003 over naar gemeente Sluis.

- Onder het dorp Eede vallen ook de buurtschappen Biezen, Moershoofde (deels), Valeiskreek en Vuilpan.

Terug naar boven

Naam

In het dialect
Dji. BN/De Stem stelt in een artikel d.d. 5-11-2013 dat het Djie zou zijn. Lezer 'Zjiws Vloamieng' reageert daarop als volgt: "'t Is gjin Djie moa Djì! D'r weun'n trouwes Djìnnoaren ìn gjin Djienear'n. Ut stikje za wè heschreev'n zìn deur een overkaenter ;-)" En volgens (1) is de lokale uitspraak d'ee...

Oudere vermeldingen
1279 Ee, 1456 van der Hee, 1571 Eede.

Naamsverklaring
Eede plaats is voortgekomen uit de bebouwing (aanvankelijk Coensdike genaamd) aan de brug over het water de Ee (waarop de oudste vormen betrekking hebben). Het water verdween als gevolg van de aanleg van het oost-west lopende Leopoldkanaal in België, die de toevoer van water verhinderde. De drooggevallen bedding is rond 1870 gedicht. De plaatsnaam, met hypercorrecte d (vergelijk Oud Ade), houdt de herinnering vast aan dit vroegere water. Voor de achtergrond van het waterwoord ee, een nevenvorm van aa, zie De Aa, Ee.(2) De waterloop ontsprong Z van Maldegem (B), vormde de haven van Aardenburg en mondde O van Sluis uit in het Zwin. Enkele kreken zijn er nog van over.

Terug naar boven

Ligging

Eede ligt Z van Aardenburg en grenst in het Z aan België (Maldegem).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Eede, die slechts het gelijknamige dorp omvat, 213 huizen met 1.233 inwoners. De buurtschappen van de gemeente worden in dat jaar helaas niet apart vermeld en zitten dus bij de vermelde cijfers inbegrepen. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 350 huizen met ca. 880 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

"Deze nederzetting, aanvankelijk Coensdijke geheten, kent reeds vóór de Reformatie twee parochies, ieder met een eigen kerk: die van St. Baafs ten westen van de stroom de Eede, en die van O.L.Vrouw Bezuiden ten oosten ervan. Ten gevolge van krijgsgewoel en watersnood zijn deze echter in de 16e eeuw verdwenen. Kort na de bedijking van Beooster-Eede (1651) wordt aan de oostzijde van de waterloop een kerk gebouwd voor de 50 hervormden die er in die tijd wonen. De katholieken zijn voor de uitoefening van hun godsdienst aangewezen op de parochies van Middelburg en St. Laurents, toentertijd gelegen buiten de grenzen van de Republiek van de Verenigde Nederlanden.

Genoemde kerk is in 1672 door de Fransen uit wraak voor hun nederlaag bij Aardenburg in brand gestoken, maar spoedig daarna weer opgebouwd. In de Franse tijd wordt de hervormde gemeente van Eede ingelijfd bij de gemeente St. Kruis. In 1815 wordt de kerk, met de pastorie, aan de katholieken verkocht. Overeenkomstig de kerkelijke organisatie onder het Franse bestuur gaan zij behoren tot de nieuw opgerichte RK kerk van Aardenburg binnen het Bisdom Gent. Op 27 oktober 1818 vindt de inzegening plaats door de deken van Maldegem en de kerk wordt geplaatst onder de bescherming van O.L. Vrouw Hemelvaart. Tot 1840 wordt ze bediend door een vicaris, daarna herkrijgt zij haar zelfstandigheid.

Daar kerk en pastorie met daarbij slechts enkele huizen aan de oostzijde van de Eede waren gelegen, de meeste woningen echter aan de andere zijde, waren de namen van de beide oude parochies niet toepasselijk op het nieuwe dorp. Gekozen werd dan ook voor de naam Eede. Het kerkgebouw echter was klein en onaanzienlijk en bezat een bouwvallige toren, voorzien van een weliswaar gebarsten luiklok, maar niet van een uurwerk. In 1848 is het kerkje vergroot door de aanbouw van een transept met priesterkoor en een sacristie. Enige tijd later (1851) bouwt men een nieuwe toren met een beter functionerende klok. In mei 1912 wordt de kerk door brand, waarvan de oorzaak onbekend is gebleven, verwoest. In hetzelfde jaar start men met de heropbouw, onder leiding van architectenbureau Gebrs. Oomen te Oosterhout." (bron: de in 2012 opgeheven Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Nederland SKKN)

In de meidagen van 1940 is de kerk van Eede door oorlogshandelingen beschoten en grotendeels vernield. Ondanks de oorlogstijd vindt wederopbouw plaats, door aanemersbedrijf Barra Verstraeten te Oostburg. Op 12 september 1944 is de kerk opnieuw beschoten en daarbij nagenoeg volledig in puin gelegd. In 1951 verrijst de huidige kerk, die op 10 december van dat jaar wordt geconsacreerd door Jos. Baeten, de toenmalige bisschop van Breda. Voor deze kerk zie verder bij Bezienswaardigheden.

Tot in de jaren zestig van de 20e eeuw was Eede een dorp dat zijn inkomsten grotendeels te danken had aan de vlasteelt en -verwerking. Gezien de ligging aan de grens met België was ook smokkelen in tijd een 'leuke bijverdienste'.

In de Inventaris van de archieven van de gemeente Eede vind je in de inleiding een uitvoerig betoog over de geschiedenis van dit dorp en de voormalige gemeente.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De huidige RK kerk O.L. Vrouw Maria Hemelvaart (Dorpsplein), ontworpen door architectenbureau J. en W. Oomen, dateert uit 1951. Voor de geschiedenis van de voorafgaande kerken zie het hoofdstuk Geschiedenis. De kerk is in 2013 aan de eredienst onttrokken. Als iemand meer weet over de huidige bestemming van het pand, houden wij ons aanbevolen.

- Monument ter nagedachtenis aan de terugkeer in Nederland (uit Engeland) van koningin Wilhelmina in 1945. De koningin kwam destijds bij Eede Nederland binnen.

- Dorpsraad Eede heeft de luchtwachttoren, die na de oorlog door het Korps Luchtwachtdienst (KLD) werd gebruikt om onder de radar vliegende, vijandige Russische vliegtuigen te spotten, geadopteerd van de Stichting Militair Erfgoed. De toren, waar er maar 19 van bewaard zijn gebleven, is in 2012 door de Dorpsraad gerestaureerd. In 2015 is een nauwgezet nagemaakt luchtwachtinstrument, een 'vizierkijker', op de luchtwachttoren geplaatst. Met zo'n kijker, die 360 graden kan ronddraaien, speurde men de horizon af, op zoek naar vijandelijke vliegtuigen. Ter plekke vind je ook een informatiepaneel over de geschiedenis en het gebruik van de luchtwachttoren. De toren is te beklimmen.

- In Eede is ´t Kunstenaarspad in ontwikkeling, waar schilderijen komen te hangen van bekende Nederlandse en Vlaamse kunstenaars.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Winterfestijn Eede (op een vrijdag in januari).

- Op een zondag eind juni is er de jaarlijkse Folkloristische Vlasdag Eede. Een hele dag (vanaf 10.00 uur) gezelligheid met o.a. een Rommelmarkt, meer dan 30 verschillende ambachten, muziek, groot terras, heerlijke verse wafels en kinderactiviteiten. Naast de vele vlasbewerkingen die ze demonstreren zoals repelen en zwingelen, zijn tal van andere oude ambachten te bewonderen. Een greep uit het aanbod: mandenvlechter, houtdraaier, touwslager, leerbewerken, gareelmaker, pottendraaier, glas graveren, weven, steenkapper, en een show van oldtimer tractoren. Er is een barbier waar je gladgeschoren weer zijn stoel verlaat. Inwoner Raoul de Geeter is er met zijn draaiorgel om de nostalgische sfeer te versterken.

De kinderen kunnen zich laten schminken en er is een wedstrijd stoeptekenen. Op het springkasteel kunnen ze hun energie kwijt. Die energie kan dan weer aangevuld worden met een lekkernij van het Droomijsje. Op het terras is er muziek en vertier. Vanaf 13.30 uur zijn de Djeedse Zangmerels actief en brengen meezingers ten gehore. Met een koffie en versgebakken wafel genieten van de muziek, wat wil je nog meer? Liever een ijsje of een broodje gerookte paling? Dat kan ook. Voor een visuele indruk van wat er zoal te zien en te doen is, zie het fotoalbum Folkloristische Vlasdag Eede 2017.

- Kermis (vr/za/zo begin september).

- Op een zaterdag in november (in 2019 voor de 26e keer) organiseert De Wielertoerist uit Eede (waarvoor zie het kopje Links) de Mosseltocht, een veldtoer- en mountainbiketocht met keuze uit de afstanden 25, 30, 40 en 47 km. Het parcours loopt naar Maldegem (en weer terug naar het startpunt: Café De Tol). Daar is voor de deelnemers - in 2016 waren dat er bijna 700 - een bevoorrading voorzien met fruit, diverse versnaperingen, verse soep, sportdrank en water. Voor de niet-mountainbikers hebben ze ook een wegrit van ca. 40 km uitgestippeld. Ook zij passeren de bevoorrading in Maldegem. De tocht maakt deel uit van het regelmatigheidscriterium Trofee Het Laatste Nieuws, een organisatie van de Oost- en Zeeuws-Vlaamse clubs die aangesloten zijn bij de VBR. Er is een afspuitplaats en deelnemers kunnen achteraf een douche nemen. Per 50 deelnemers wordt er een mosselmaal verloot, geschonken door Café De Tol. Leden van NTFU, VBR, VWB, WBV enz. betalen 3 euro, niet-leden 4 euro.

- Sinterklaas.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eede, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Eede op Facebook.

- Belangenvereniging: - Stichting Dorpsraad Eede is opgericht in 1993. Voorheen was dit het maatschappelijk werk. Doelstelling van de Dorpsraad is om de leefbaarheid van deze kleine kern in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. Ze houden daartoe contact met de inwoners, verenigingen en organisaties om ideeën die leven te inventariseren. Met de gemeente hebben ze contact over de plannen die men voor het dorp opstelt en wil uitvoeren. Ze organiseren ook jaarlijks een 5-tal activiteiten, waaronder een wandeltocht en de Vlasdag.

- Onderwijs: - Basisschool Sint Jozef.

- Jeugd: - KPJ Eede is een actieve jongerenvereniging die zich vooral inzet voor en tijdens het carnaval in West-Zeeuws-Vlaanderen (NL) en Vlaanderen (B), het klootschieten in de zomer en het succesvolle kermisweekend in september met Jungle Fever, en het Eetfestijn met aansluitend het Djeeds Schlagerfestival en de Oldtimer Trekkertrek.

- Sport: - Wielrennersvereniging De Wielertoerist.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Eede.

Reacties

(2)

Onze stamboom gaat tot circa 1565 met EGIDIUS van Eede... geboren in ???
Onze andere voorvaderen zijn afkomstig uit het Waasland nl. Nieuwkerken Waas.

Het zou dit Eede kúnnen betreffen. Ik heb namelijk een betoog gevonden waaruit blijkt dat Eede reeds in de 16e eeuw twee parochies had. Dat stuk is hierboven pas over enkele dagen te zien, omdat onze site naar de bezoekers toe niet dagelijks ververst wordt, om het dataverkeer te beperken.

Reactie toevoegen