Status

- Eemshaven is een haven en bedrijventerrein in de provincie Groningen, in de streek Hoogeland, gemeente Het Hogeland. T/m 1978 gemeente Uithuizermeeden. In 1979 over naar gemeente Hefshuizen, in 1990 over naar gemeente Eemsmond, in 2019 over naar gemeente Het Hogeland.

- De Eemshaven heeft een eigen postcode (9979) en plaatsnaam in het postcodeboek en de gemeentelijke basisregistratie (BAG) en is daarmee formeel een 'woonplaats'. Men heeft er kennelijk voor gekozen om dit bedrijventerrein voor de postadressen niet onder de nabijgelegen dorpen Roodeschool of Oudeschip te laten vallen. In de praktijk is dit bedrijventerrein natuurlijk geen woonplaats, omdat je op een dergelijk terrein niet eens mág wonen. In het postcodegebied van het bedrijventerrein ligt wel een handvol woon'huizen', zij het dat die net buiten het eigenlijke havengebied liggen. Het betreft molen Goliath, 2 boerderijen aan de weg Oostpolder en 2 boerderijen aan de Dijkweg.

Naam

Naamgeving
De haven is genoemd naar de ligging aan de rivier de Eems.

Geschiedenis

In 1972 is de Eemshaven gereed gekomen. De realisatie van deze haven was een direct gevolg van de grote industriële ontwikkelingen in West-Europa tijdens de jaren vijftig en zestig. Aanvankelijk was het doel om ruimte te verschaffen aan grootschalige nieuwe industriële ontwikkelingen, waaronder olieraffinaderijen en de (petro-)chemische industrie. Door de oliecrisis in de jaren zeventig en de daarop volgende recessie werd dit initatief echter gedwarsboomd. Tijdens de jaren negentig werd duidelijk dat de ontwikkeling van het gebied als industriële haven geen succesvolle aanpak was. Daarom werd gekeken naar een nieuwe, meer logistiek geörienteerde strategie. Deze nieuwe aanpak, ontwikkeld door Groningen Seaports, richtte zich op de noordelijke gebieden, dat wil zeggen de landen rond de Noordzee en de Oostzee.

Met de komst van het nieuwe millenium bleek deze strategie succesvol. In 2001 groeiden de opslag- en overslagactiviteiten bijvoorbeeld met ongeveer 40%. Het is duidelijk dat hierin een rol speelt dat de wegen in het westelijke deel van Nederland steeds meer dichtslibben. Ook is het goed om op te merken dat de afstand tot het industriële hart van Duitsland, het Ruhrgebied, tot de Eemshaven even groot is als die tot 'mainport' Rotterdam.

Recente ontwikkelingen

- De Eemshaven is hard op weg een grote leverancier van stroom te worden voor heel Nederland. Daarmee zijn niet alleen grote investeringen gemoeid van energiebedrijven, maar ook van TenneT, het staatsbedrijf dat het landelijk elektriciteitsnet beheert. TenneT ziet de ingebruikname in 2011 van het nieuwe 380 kV-hoogspanningsstation Oudeschip als een 'mijlpaal'. De totale energieproductie op het bedrijventerrein overtreft de vraag in het noorden. Een aanzienlijk deel van de elektriciteit wordt getransporteerd naar het westen en zuiden van het land. Oudeschip is het startpunt van een nieuwe, 220 kilometer lange hoogspanningsverbinding tussen de haven en Diemen, aldus Tennet. De verbinding van Oudeschip naar Diemen gaat zo'n 1,2 miljard euro kosten. Daarnaast brengt de grote elektriciteitsproductie van het noorden tal van andere investeringen met zich mee.

Door de groei van de Eemshaven als energieknooppunt heeft de bestaande hoogspanningsverbinding van 220 kV tussen het bedrijventerrein en Vierverlaten meer vermogen nodig. De huidige verbinding moet worden vervangen door een verbinding met een capaciteit van 380 kV. De provincie Groningen heeft met het Rijk en de gemeenten waar de hoogspanningsleiding doorheen loopt, afspraken gemaakt over compensatie voor landschap en natuur. In totaal is voor landschapscompensatie 14,9 miljoen euro beschikbaar; hieraan betaalt de provincie 2,5 miljoen euro mee. Daarnaast is voor natuurcompensatie 4,7 miljoen euro beschikbaar.

Ter voorbereiding op de uitvoering van de landschapscompenserende maatregelen is een programmaplan opgesteld. Op basis van verkennende gesprekken tussen provincie, gemeenten, gebiedspartijen en omwonenden komt er een lijst met mogelijke landschapsmaatregelen. Dit zijn projecten om de samenhang tussen de dorpen en het omliggend landschap te verbeteren en om landschappelijke structuren te versterken. Denk bijvoorbeeld aan watergangen, dijken, beplanting, historische terreinen en wierden. De lijst staat niet vast: tijdens het proces kunnen er nog projecten afvallen of worden toegevoegd op basis van initiatieven vanuit de omgeving.

Tussen januari en maart 2018 lag het definitieve inpassingsplan voor de hoogspanningsverbinding tussen de Eemshaven en Vierverlaten ter inzage. Daarop zijn 7 beroepschriften ingediend bij de Raad van State. Op 11 juli 2019 komt de Raad van State bijeen en naar verwachting volgt er na de zomer van 2019 een uitspraak. Vooruitlopend op deze uitspraak is een programmaplan vastgesteld, zodat de provincie snel daarna met het programma aan de slag kan. De provincie wacht met de daadwerkelijke uitvoering op het definitieve oordeel van de Raad van State. Dan wordt ook de lijst met landschapsmaatregelen bekend gemaakt. (bron: Provincie Groningen, 12-3-2019)

- Nuon en RWE/Essent bouwen sinds 2012 twee grote elektriciteitscentrales van respectievelijk 1400 en 1600 MW in de Eemshaven. Ook zijn er vergevorderde plannen van Eemsmond Energie, een dochter van het Zwitserse Advanced Power AG, om een centrale van 1100 MW te bouwen. Bovendien komt hier Noorse elektriciteit aan land en worden er grote windmolenparken gebouwd.

- Google bouwt sinds eind 2014 een nieuw Europees datacentrum in de Eemshaven. Het datacentrum wordt gebouwd op een terrein van meer dan 40 voetbalvelden groot. Het moet ruimte bieden aan vele tienduizenden servers die het internetbedrijf nodig heeft om zijn diensten goed uit te kunnen voeren. Met de bouw is een investering gemoeid van 600 miljoen euro. De bouw levert voor 1.000 mensen werk op. Het centrum zelf is naar verwachting goed voor 150 permanente banen in Groningen. Bij de vestiging van het datacentrum wordt tevens ruim 18,5 hectare nieuwe 'zwak brakke' natuur ontwikkeld. Zwak brakke wateren zijn naast mild zout ook erg voedselrijk. Dat betekent dat bijvoorbeeld de paling er goed kan opgroeien, omdat er zoveel voedsel te vinden is. Vroeger bestonden in Groningen veel meer van dit soort zwak brakke wateren. In combinatie met al bestaande plannen voor natuurvriendelijke oevers en een vispassage in dit gebied geeft dit grote kansen voor vissen. (bron: Natuur en Milieufederatie Groningen / Ministerie van Economische Zaken, 23-9-2014)

- De in 2012 opgestelde Havenvisie 2030 geeft aan dat de Eemshaven in dat jaar moet zijn uitgegroeid tot hét groene haven- en industriegebied van Noord-Nederland, met een verdubbeling van de toegevoegde waarde tot 1,6 miljard euro, een stijging van de overslag met 125% tot 18 miljoen ton en een toename van de werkgelegenheid met 20 procent. Het chemie- en recyclecluster in Delfzijl komt bij elkaar in één efficiënt en concurrerend groen havencomplex. Overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties moeten nauw samenwerken. Dit - samen met een uitstekende bereikbaarheid over weg, water en lucht - moet de Eemsdelta tot een zeer aantrekkelijke vestigingsplaats maken voor bedrijven en inwoners.

- In 2016 is op het bedrijventerrein een helikopterhaven (ook wel helihaven of heliport genoemd) gerealiseerd, naast de terminal van AG Ems. De Eemshaven is de meest logische plek, omdat het een industriële omgeving is. Eerder is ook gekeken naar alternatieve locaties. De heliport wordt gebruikt door bedrijven die onderhoudspersoneel en kleine materialen willen vervoeren naar de windparken op de Noordzee. Toeristische- en nachtvluchten worden niet toegestaan.

Bezienswaardigheden

- Molen Goliath (Goliathspad 1), gelegen direct W van het bedrijventerrein, houdt moedig stand temidden van de grote moderne windturbineparken zowel ten westen als ten oosten van de molen. Uniek aan deze poldermolen is dat zij als enige rechtstreeks op het Wad afwaterde. - Ida Wierenga (1947), die hier al sinds 1987 molenaar is, wil deze situatie graag in ere herstellen en is daarvoor fondsen aan het werven. De molen viel t/m 2002 onder het dorpsgebied van Uithuizermeeden. In 2003 heeft de molen een nieuw postadres gekregen, met als plaatsnaam Eemshaven.

Landschap, natuur en recreatie

- In 1973 is de eerste fase van de werkzaamheden in de Eemshaven afgerond. Op 7 juni van dat jaar wordt de haven geopend door Koningin Juliana. Sinds mei 1976 heeft de Duitse rederij AG Ems een vestiging in de haven, onder de naam Borkumlijn. Het was daarmee het eerste bedrijf dat zich in de haven vestigde. Aan het Doekegatkanaal werd een kleine terminal gebouwd met een oppervlakte van 5.000 m2. Met de toenmalige MS Stadt Borkum werden alleen passagiers vervoerd. Later kwamen er nog meer schepen. Deze schepen werden niet alleen gebruikt voor de veerdienst naar Borkum maar ook voor de in die tijd zeer populaire “Butterfahrten”, waarmee Nederlanders naar Duits grondgebied konden varen en daar belastingvrij artikelen konden kopen. Door veranderingen in de douanebepalingen in 1983 was het vanaf die tijd voor AG Ems niet meer interessant om door te gaan met deze Butterfahrten en is men zich meer gaan toeleggen op de veerdienst.

Er is nog wel geprobeerd om in 1977/1978 een lijndienst op te zetten vanuit de Eemshaven naar het Deense Esbjerg en het Zweedse Göteborg. Deze lijndienst was speciaal gericht op het vracht(wagen)verkeer, maar door het inzakken van de economie was deze dienst geen lang leven beschoren. Doordat men zich meer en meer toelegde op de veerdienst naar het eiland Borkum, stegen de passagiersstromen dusdanig dat men al gauw aan de bouw van een compleet nieuwe terminal dacht. De feestelijke opening van de nieuwe, 3 ha grote terminal vond plaats op 1 juni 1985 en is verricht door Bondspresident Richard von Weizsäcker en ZKH Prins Claus der Nederlanden. Vanaf die dag was het niet alleen mogelijk om passagiers te vervoeren maar ook vracht- en personenauto’s. De eerste jaren werd alleen in de zomermaanden gevaren. Sinds 1993 wordt er het hele jaar door gevaren.

De aantallen passagiers en auto’s hebben zich sinds die tijd meerdere malen verdubbeld. Het wegvallen van de grenzen binnen Europa, de goede wegverbinding naar de Eemshaven en de invoering van de Euro hebben hier zeker toe bijgedragen. De aantallen laten een explosieve groei zien door de jaren heen, met momenteel jaarlijks meer dan 400.000 passagiers van en naar Borkum. De huidige terminal is al weer uit haar jasje gegroeid. Inmiddels wordt er dan ook bekeken wat de eventuele mogelijkheden zijn voor een verplaatsing en nieuwbouw van een compleet nieuwe terminal. (bron: Borkumlijn)

- In 2016 en 2017 is de verruiming van de vaarweg Eemshaven - Noordzee en de aanleg van 2 natuurprojecten in de omgeving gerealiseerd. Met de verruiming is de vaarweg geschikt gemaakt voor grotere schepen met een diepgang tot 14 meter. Hiermee wordt de bereikbaarheid verbeterd en de verdere ontwikkeling van het bedrijventerrein als energiehaven mogelijk gemaakt. Met bij de vaarwegverruiming vrijkomend zand en keileem zijn een vogelbroedeiland bij de haven en het kwelderlandschap Marconi bij Delfzijl aangelegd.

Beeld

- De site 'Eemshaven in Beeld' van fotograaf Koos Boertjens bevat vele prachtige fotoreportages van allerlei bijzondere locaties in deze regio.

- Het boekje ‘Eemshaven - Stopcontact van Nederland‘ (Koos Boertjens, 2011) was onderdeel van de foto-expositie van Groningen Seaports over de ontwikkeling van de haven als energieleverancier voor 4 miljoen huishoudens. Via de link is het boekje ook online te lezen.

Links

- Algemeen: - Site van en over de Eemshaven.

- Veiligheid: - KNRM Reddingstation Eemshaven telt 5 commissieleden, 15 bemanningsleden en 3 helpers.

- Belangenorganisatie: - Ondernemersvereniging Eemsmond Noord bestaat al bijna 100 jaar en is met een ledenbestand van ruim 60 bedrijven een professionele organisatie die zich inzet voor de bevordering van de handel en de leefbaarheid van de regio. De ondernemersvereniging is ontstaan uit het samengaan van handelsvereniging Uithuizermeeden en handelsvereniging Roodeschool (en heeft verder ook nog de Eemshaven als werkgebied). De naam is daarbij bewust veranderd in 'ondernemersvereniging', omdat de vereniging er is voor alle ondernemers, en niet enkel voor ondernemers met een eigen winkeldeur. Uit samenwerking met lokale instellingen zijn zijn al diverse mooie initiatieven ontstaan, zoals eens in de drie jaar de Eemsmondweek, Oldtimerevenementen en de Taptoe. De ondernemersvereniging organiseert zelf ook activiteiten waaronder een jaarlijks ledenuitje, BHV trainingen, de jaarlijkse intocht van St. Nicolaas, de Eemsmondweek en tweemaal per jaar een ledenvergadering.

- Duurzaamheid: - "Voor het Windpark Eemshaven-West kiest de provincie Groningen voor een variant met een opstelling van 16 windturbines in vier rijen. Het park krijgt daarmee een vermogen van tussen de 64 en 100 megawatt en levert zo een belangrijke bijdrage aan de energietransitie. Bij deze opstelling worden 2 dorpsmolens voor de omgeving gerealiseerd en bieden de initiatiefnemers extra financiële vergoedingen en maatregelen om hinder te beperken. Het windpark is een initiatief van Vattenfall, Stichting Eemswind en Energie Coöperatie Oudeschip en Omstreken.

Verschillende varianten onderzocht. In de zomer van 2020 is de notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) gepubliceerd om belanghebbenden te informeren over de plannen voor het windpark. Daarin stond ook wat er in de milieueffectrapportage (MER) onderzocht zou worden. Daarna hebben de initiatiefnemers uitgebreid onderzoek gedaan naar de milieueffecten van verschillende mogelijke opstellingen van de windturbines. Daarbij werden varianten met drie en vier rijen windturbines onderzocht. Uit dit onderzoek bleek dat de verschillen tussen deze opstellingen beperkt zijn. Daarna hebben initiatiefnemers, op verzoek van de provincie, nog een extra opstelling uitgewerkt, namelijk de opstelling C16.

Onze keuze voorkeursalternatief. Uit de verschillende opstellingen heeft de provincie Groningen een voorkeursalternatief gekozen. Dat is de keuze voor de opstelling van Windpark Eemshaven-West. De provincie heeft hierbij een brede belangenafweging gemaakt, door onder andere de uitkomsten van een enquête onder inwoners, de effecten op de omgeving, landschap en natuur en de energieopbrengst af te wegen. Op basis daarvan komen wij tot de conclusie dat de opstelling C16 de beste inrichting is voor het gebied.

Redenen om voor deze variant te kiezen: - Bij de opstelling C16 is de afstand van de windturbines tot de dichtstbijzijnde woning groter dan bij de andere opstellingen, doordat de dichtstbijzijnde windturbines worden weggelaten; - De energieopbrengst is hier hoger dan bij de opstellingen met drie rijen en levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de energietransitie in de provincie Groningen; - De extra dorpsmolen die voor de omgeving beschikbaar komt en ontwikkeld wordt door Energie Coöperatie Oudeschip en Omstreken (ECOO); - De extra financiële vergoedingen en maatregelen die initiatiefnemers bieden bij de opstelling C16, zoals maximaal één uur slagschaduw per jaar, een maximale geluidsbelasting van 39 dB in de nacht en de mogelijkheid om de verlichting op de turbines aan- en uit te schakelen. Gemeente Het Hogeland heeft geen voorkeur voor een opstelling met vier rijen, maar realiseert zich dat C16 de minst nadelige keuze voor de omwonenden is. De planning is dat begin 2022 de ontwerpbesluiten worden genomen en ter inzage worden gelegd. In die periode kan iedereen die dat wil een zienswijze indienen op deze besluiten." (bron: Provincie Groningen, oktober 2021)

- "De Eemshaven is de beste locatie om het toekomstige windpark op de Noordzee, dat N van de Waddeneilanden gerealiseerd wordt, op aan te laten sluiten. Dat is het advies van 13 overheden in Groningen en Fryslân aan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Deze locatie komt voorlopig als beste locatie uit de bus, vanwege het draagvlak en de gevolgen voor milieu, gezondheid en ruimtelijke inpassing. Het Friese Burgum valt af vanwege onvoldoende draagvlak, omdat daar overlast wordt verwacht door laagfrequent geluid. Ook de aansluiting via het Groningse Vierverlaten ligt niet voor de hand. Varianten. Bij de Eemshaven waren twee varianten in beeld: één aan de westkant en één aan de oostkant. Volgens de noordelijke overheden houdt variant Oost het beste rekening met de lokale belangen, de kwetsbare natuur van de Wadden en de landbouw. Maar volgens TenneT en het ministerie van EZK is deze variant duur, moeilijk in te passen en zijn hier veel vergunningen voor nodig. Daarom adviseren Groningen en Fryslân om de hoogspanningskabel aan de westkant aan te leggen, maar alleen als er compenserende maatregelen in de omgeving worden genomen. Dat is volgens de provincies essentieel voor het draagvlak.

Randvoorwaarden. De provincies stellen als randvoorwaarde dat er een gebiedsproces komt en een gebiedsfonds om alle belanghebbenden in de omgeving te betrekken en te compenseren. Daarnaast moet de kuststrook in Noord-Groningen behouden blijven als landbouwgebied. Verder moeten de extra kabels in het Waddengebied in één keer worden aangelegd, om verstoring van de natuur bij de aanleg van toekomstige windparken te voorkomen. Ook moet er onderzoek worden gedaan naar de invloed van laagfrequent geluid.

Mogelijkheden. Alle betrokken gemeenten, waterschappen en provincies zijn het erover eens dat windenergie op zee onmisbaar is bij de overgang naar schone energie. Het nieuwe windpark in de Noordzee draagt daaraan bij. De partijen in de regio willen verder onderzoeken hoe de aanleg van een hoogspanningsverbinding naar de Eemshaven extra mogelijkheden kan bieden voor de ontwikkeling van het gebied. Zo zijn er mogelijkheden voor de versterking van de natuur, de verduurzaming van de landbouw en de vergroting van de inzet van waterstof in de regio. De noordelijke partijen zijn bereid om samen met het ministerie te werken aan het vervolg van het project. Vervolgstappen. Voor de aansluiting van het windpark ten noorden van de Waddeneilanden zijn negen mogelijke kabelroutes onderzocht. Om een voorkeursroute vast te stellen, heeft het ministerie de betrokken gemeenten, waterschappen en provincies om advies gevraagd. De gemeenteraden, Provinciale Staten en Algemeen Besturen van de waterschappen buigen zich de komende periode over het voorlopige advies. In oktober 2020 is een definitief advies vastgesteld. (bron: Provincie Groningen)

"De minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft in januari 2021, in overleg met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), gekozen voor het kabeltracé Eemshaven-West als voorkeursalternatief (VKA) voor de aansluiting van het toekomstige windpark op de Noordzee, ten noorden van de Waddeneilanden. Deze keuze is in lijn met het advies dat waterschap Noorderzijlvest en twaalf andere betrokken Groningse en Friese overheidspartijen aan het ministerie hebben gegeven. Bij deze kabelroute komen de kabels via de oostelijke punt van Schiermonnikoog aan land, waarna het tracé parallel aan de kust oostelijk naar de Eemshaven loopt. De ministeries hebben hun keuze gemaakt op basis van de Integrale Effecten analyse (IEA), de reacties vanuit de omgeving (waaronder Rijkswaterstaat) die hierop zijn ingediend, het regioadvies van de 13 regionale overheden en het advies van de Commissie voor de milieueffectrapportage op de milieueffectrapportage fase 1.

Transformatorstation. Om de elektriciteit van het windpark aan land te brengen en aan te kunnen sluiten op het landelijke elektriciteitsnet, is een transformatorstation nodig. Voor de route Eemshaven-West zijn hiervoor twee plaatsen mogelijk: de locatie Waddenweg en de Middenweg. Beide plaatsen worden medio 2021 verder uitgewerkt om zo te bepalen welke het meest geschikt is. De komende periode wordt het voorkeursalternatief samen met TenneT (netbeheerder), het Rijk, de betrokken regionale overheden, grondeigenaren en andere belanghebbenden verder uitgewerkt en vastgelegd in een inpassingsplan. Bij deze uitwerking worden alle wensen en behoeften opgehaald die kunnen leiden tot tracéwijzigingen, wijzigingen in de aanlegmethoden of invloed hebben op milieuonderzoeken." (bron en voor nadere informatie zie Waterschap Noorderzijlvest, januari 2021)

- De provincie heeft energiebedrijf RWE in december 2021 toestemming gegeven om in de Eemshaven een waterstoffabriek te bouwen. Het gaat om zogeheten groene waterstof. De daarvoor benodigde elektriciteit komt van het eigen windmolenpark in de haven. Met een verbruik van 50 megawatt wordt het de tot dusver grootste fabriek van groene waterstof in Nederland. De verlening van de omgevingsvergunning door de provincie past in het streven om het noorden, en specifiek de Eemshaven, een Europese hotspot te maken voor de productie van waterstof. Nu wordt waterstof, dat veel industriële toepassingen heeft, vooral gemaakt uit aardgas. Groene waterstof wordt gemaakt in zogeheten 'elektrolysers', waar water wordt gesplitst in waterstof en zuurstof. Die elektriciteit moet dan wel van een groene bron komen. RWE gebruikt daarvoor dus het eigen windmolenpark. Er is veel elektriciteit nodig om via elektrolyse waterstof te maken. Dat maakt groene waterstof veel duurder dan waterstof uit aardgas. Niettemin heeft RWE afnemers gevonden: BioMCN en Evonik. Beide bedrijven staan op het Chemiepark in Delfzijl. Beide bedrijven zetten in op eigen groene producten, en hebben daarvoor dan ook groene waterstof nodig.

- Openbaar vervoer: - Sinds 2018 is er station Eemshaven, het noordelijkste treinstation van Nederland. Voorheen was dat Roodeschool. - De spoorlijn is in 2018 doorgetrokken tussen beide locaties. Vandaar. - Hier kun je zien hoe het station en de omgeving ervan eruit zien.