Een-West

Plaats
Buurtschap
Noordenveld
Drenthe

een-west_plaatsnaambord_kopie.jpg

Een-West is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Norg.

Een-West is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Norg.

een-west_kaart_openstreetmap.jpg

De kaart van Drenthe lijkt op een gezicht van opzij. Buurtschap Een-West is dan het 'neusje'. Hier zie je een close up van het grondgebied. (© www.openstreetmap.org)

De kaart van Drenthe lijkt op een gezicht van opzij. Buurtschap Een-West is dan het 'neusje'. Hier zie je een close up van het grondgebied. (© www.openstreetmap.org)

een-west_drie_provincien_kopie.jpg

Bij Een-West ligt het drieprovinciepunt van de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen. Het verbaast dan ook niet dat zich hier een huis bevindt genaamd De Drie Provinciën.

Bij Een-West ligt het drieprovinciepunt van de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen. Het verbaast dan ook niet dat zich hier een huis bevindt genaamd De Drie Provinciën.

Een-West Zwartendijksterschans 1.jpg

Een-West, Zwartendijksterschans

Een-West, Zwartendijksterschans

Een-West Zwartendijksterschans 2.jpg

Een-West, Zwartendijksterschans

Een-West, Zwartendijksterschans

een-west_hervormde_bethel_kapel.jpg

Een-West, het voormalige kerkje/kapel ('evangelisatie') Bethel, in 1993 aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis. (foto: collectie Instituut voor Christelijk Cultureel Erfgoed, Rijksuniversiteit Groningen: www.kerkeninbeeld.nl)

Een-West, het voormalige kerkje/kapel ('evangelisatie') Bethel, in 1993 aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis. (foto: collectie Instituut voor Christelijk Cultureel Erfgoed, Rijksuniversiteit Groningen: www.kerkeninbeeld.nl)

Een-West

Terug naar boven

Status

- Een-West is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Norg.

- De buurtschap Een-West heeft als een van de weinige buurtschappen in ons land een eigen postcode (9343) en plaatsnaam in het postcodeboek en in de gemeentelijke basisregistratie BAG, en is daarmee een formele woonplaats, maar is in de praktijk een buurtschap van het naastgelegen buur- en moederdorp Een.

- De buurtschap Een-West ligt buiten de bebouwde kom en daarom witte plaatsnaamborden.

- Onder de buurtschap Een-West valt ook de buurtschap Allardsoog (deels).

Terug naar boven

Naam

Spelling
Het uitgestrekte deel ten westen van Een, dat na de ontginning van het Eenerveld bewoond werd, stond lange tijd ook op de tot voor kort aanwezige zeer oude plaatsnaamborden te boek als Een (West). De huidige spelling van de plaatsnaam is door de gemeente vastgesteld met koppelteken. Een-West dus. Op de plaatsnaamborden staat de plaatsnaam niet eenduidig; deels met koppelteken, deels zonder.

Naamsverklaring
De buurtschap is genoemd naar de ligging W van het dorp Een.

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Een-West ligt in de uiterste westpunt van de gemeente Noordenveld, W van Een, Z van Zevenhuizen (GR), NO van Bakkeveen (FR) en even ten N van Haulerwijk (FR). Hier bevindt zich dan ook het Drieprovinciepunt van het Noorden. Het grondgebied van deze buurtschap vormt een uitstulping in het omringende Drentse gebied en wordt daarom vanuit het perspectief van de kaart van heel Drenthe daarom ook wel 'het neusje van Drenthe' genoemd, omdat dat er op de kaart zo uitziet.

Terug naar boven

Statistische gegevens

De buurtschap Een-West heeft ca. 80 huizen met ruim 200 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis en beschrijving

Een-West is een buurtschap met gespreide bewoning langs enkele uitvalswegen en kleine kernvorming bij het kruispunt. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Een-Noord en Een-Zuid is -West een zelfstandig plaatsje. Er werd (met name door de grote afstand tot het moederdorp en de kleine kernvorming) in de 2e helft van de 20e eeuw meer en meer over gesproken om hier een zelfstandige woonplaats van te maken. Bij de invoering van de postcodes in 1978 is dit officieel geworden.

Lange tijd was het gebied vrijwel onbewoond, maar wel strategisch zeer belangrijk. Hier liep namelijk de handelsroute Stavoren-Groningen langs, over een zandrug. Het was een van de weinige doorgaanbare plaatsen temidden van het uitgestrekte veenmoeras en via Bakkeveen kon men het dal van het riviertje de Boorne en de Friese Middelzee bereiken; het werd voor het eerst vermeld bij de Slag van Bakkeveen (1231). Ook in de Tachtigjarige Oorlog werd het strategische belang onderkend en in 1593 liet de dappere Fries-Groninger stadhouder Wilem Lodewijk van Nasau hier de Zwartendijksterschans aanleggen. Hij trachtte zo de Spanjaarden buiten Friesland te houden en was hierin redelijk succesvol.

De schans raakte wat in verval, maar werd opnieuw versterkt in 1673, om ditmaal de Bisschop van Münster (Bernhard von Galen, beter bekend als “Bommen Berend”), die het o.a. op de Stad Groningen had voorzien, op afstand te houden. Eigenlijk maalde niemand om de schans daarna en het was niet eens precies zeker onder welk grondgebied het nu viel. Vermoedelijk was het Friesland, maar ook de Groningers maakten aanspraken. Toen het aankwam op betalen en onderhoud voelden beide provincies er eigenlijk niets meer voor en zo kwam het in Drents bezit.

Hierdoor ontstond de huidige merkwaadige grens, waarbij Een-West feitelijk de ‘neus’ is van de ‘man’ waaraan de vorm van Drenthe doet denken. Wie nu van Leek/Zevenhuizen naar Haulerwijk rijdt, passeert eerst een fraaie collage borden om hem/haar er op attent te maken in Drenthe aanbeland te zijn, maar voordat al dit moois goed is doorgedrongen, is men het bord “Friesland” al weer gepasseerd. De unieke ligging komt ook tot uitdrukking in straatnamen als Grensweg (grens Groningen-Drenthe) en Scheidingsweg (grens Friesland-Drenthe).

De grond was bar slecht en leek weinig op te brengen. Pas in de 20e eeuw werd het uitgestrekte Eenerveld ontgonnen. Dit trok veel immigranten aan uit de gehele omgeving. De spreektaal in de buurtschap is dan ook dikwijls niet Drents, maar meer Gronings of Fries, of een mengeling van deze drie. Echt groot is het plaatsje overigens nooit geworden.

In 1928 krijgt Een-West een eigen Hervormd kerkje / kapel ('evangelisatie'), genaamd Bethel (Hoofdweg 6). Het pand is in 1993 aan de eredienst onttrokken en herbestemd tot woonhuis. De inwoners kerken sindsdien weer als voorheen in buurdorp Een. Zo te zien ter plekke is het pand flink verbouwd dan wel vernieuwd, zodat de oude architectuur niet meer te herkennen is. Vandaar dat wij hem ook niet onder Bezienswaardigheden hebben vermeld.

Even ten westen van Een-West, op de weg naar Bakkeveen, kom je na het passeren van het Drie Provinciënpunt aan bij de voormalige Volkshogeschool Allardsoog (thans een buitencentrum). Deze is gebouwd in de jaren dertig van de 20e eeuw als werkverschaffingsproject in de gelijknamige buurtschap. Hier bevindt zich ook een uitgestrekt bos- en heidegebied. In het plaatsje staat een alarmeringssirene, een exemplaar dat overal in Nederland kan worden aangetroffen. Deze werd echter enkele jaren geleden als eerste officieel door de staatssecretaris als startschot voor alle nieuwe sirenes in gebruik genomen. (bron: Robert H.C. Kemkers)

Bij paardensportliefhebbers was Een-West bekend van het jaarlijkse Concours Hippique Haulerwijk (genoemd naar het gelijknamige Z buurdorp). Het concours hippique was zeer in trek bij de liefhebbers van dressuur, springen en tuigpaarden. Tegenwoordig wordt het evenement georganiseerd in Tolbert, zo te zien sinds 2015.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- In het uiterste NW puntje van buurtschap Een-West ligt een drieprovinciepunt en daarmee ook driegemeentenpunt en driedorpenpunt. In een tuin van een huis aan de Allardsoogsterweg staat een grenspaal die het exacte punt markeert waar deze drie provincies etc. aan elkaar grenzen. Tip voor als je de paal wilt gaan bekijken: de bewoners van dat huis worden het minst gestoord als de paal vanuit een naastgelegen weiland wordt benaderd.

Bij plaatsnaamborden e.d. is het overigens zo dat de naam op het bord aangeeft welk gebied je betreedt, maar bij grenspalen is het net andersom: daar staat een evt. wapen dus aan de kant van het gebied dat je verláát. Daar zijn velen zich wellicht niet van bewust en denken dan ten onrechte dat wapens op grenspalen verkeerd om staan. Maar dat is dus niet zo. Dat zit zo: Een grenspaal (van bijvoorbeeld een land, provincie of gemeente) hoort formeel precies op het midden van de grens te staan. Elk land, provincie of gemeente is er voor de helft eigenaar van. En elk land etc. kan alleen op zijn eigen helft zijn wapen plaatsen of andere kentekenen aanbrengen. Vandaar. Op de drieprovinciegrenspaal alhier bevinden zich alleen nog de wapens van de provincies Groningen en Fryslân: het Drentse wapen is er van afgeschroefd.

- De Zwartendijksterschans ligt aan de Schansweg te Een-West, richting Een. Gebouwd in 1593 ter verdediging tegen de Spaanse troepen, in 1673 opnieuw gebruikt bij het oprukken van de Bisschp van Münster (“Bommen Berend”). De schans is in oude luister hersteld en goed bereikbaar. Er is een bruggetje over de gracht en bovenop de schans is het rechthoekige geometrische patroon met de vier bastions uitstekend zichtbaar. Het is een van de gaafste exemplaren in Nederland, ook al is het geheel wellicht niet zo groot als men van een schans zou verwachten.

- De Landweer te Een-West is een aarden wal van ca. 1 km lengte, een zeer oud verdedigingswerk uit de 14e of 15e eeuw. Hij is strategisch gemaakt op een zandrug tussen hoge venen, op de grens van Fryslân en Drenthe, en diende om vijanden (rondtrekkende, plunderende bendes) vanuit Drenthe tegen te houden. Oorspronkelijk was de Landweer begroeid met doornige struiken en lag aan de Drentse kant een bredere sloot. Landweren kwamen voor in gebieden waar geen krachtig centraal gezag heerste, met name in het huidige Gelderland, Overijssel en Limburg. Deze Landweer is in 1930 aan It Fryske Gea geschonken door Jarig van der Wielen, de stichter van de nabijgelegen Volkshogeschool Allardsoog, en is het eerste bezit van de vereniging. (© It Fryske Gea)

Terug naar boven

Natuur en recreatie

- Mooie wandelroute op de heide en in de bossen tussen Bakkeveen en Allardsoog, bereikbaar via de Bakkeveenseweg in Een-West.

- Recreatiemogelijkheden bij het RoNo-strand in de nabijgelegen buurtschap Amerika.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Een-West, met laagsteprijsgarantie!

Reacties

(4)

Mooi en informatief artikel over Een-West en omgeving. Echter, het tegenwoordige Nivonhuis was voorheen niet de Volkshogeschool, maar de huishoudschool. Het gebouw van de voormalige Volkshogeschool staat iets verderop aan de Jarig van der Wielenweg.

Dank voor uw compliment! En dank voor de correctie. Ik heb het bijschrift aangepast.
Nog een puntje op de i: de door u genoemde straatnaam bestaat niet (letterlijk in die spelling): op Drents grondgebied heet hij namelijk Jarich van der Wielenweg ( https://www.postcode.nl/9343TC/40-42 ) (dat zijn maar 2 huizen; het Nivonhuis en de buren op nr. 40) en op Frysk grondgebied heet hij Jarig van der Wielen Wei ( https://www.postcode.nl/9243SH/2-36 )... Tenminste, in het postcodeboek en in de gemeentelijke basisregistratie. Wellicht staat het op de straatnaambordjes ter plekke net weer iets anders. Dat zou niet voor het eerst zijn, dat we daarin verschillen constateren... ;-)

Hallo Frank,
Frieland is een typefout in rubriek geschiedenis, want daar moet Friesland staan.
Kleinigheidje, maar viel me op tijdens het doorlezen. Verder vooral lof over deze site, die ik in mijn favorieten heb vastgezet.

Dag Lex,
Dank voor je complimenten! "Heeft u opmerkingen, vertel het ons; bent u tevreden, vertel het anderen", zoals een oud middenstandersgezegde luidt, want helaas weten de meeste mensen nog altijd niet van het bestaan van de site, ondanks alle pr die er inmiddels over is verschenen in kranten en op radio, tv en websites.
Dank ook voor de tip, ik heb het aangepast. Ook dit soort 'kleinigheidjes' zijn welkom, omdat niet alleen de inhoud moet kloppen, maar het ook taal- en stijlkundig goed in elkaar moet zitten en er ook gestreefd wordt naar het elimineren van tikfouten.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen