Status

- Egmond aan den Hoef is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek Kennemerland, gemeente Bergen. T/m 30-6-1978 gemeente Egmond-Binnen. Per 1-7-1978 over naar gemeente Egmond, in 2001 over naar gemeente Bergen.

- Wapen van de voormalige gemeente Egmond aan den Hoef.

- Onder het dorp Egmond aan den Hoef vallen ook de buurtschappen Het Woud (deels), Rinnegom (deels) en Wimmenum.

Naam

In de volksmond
De Hoef.

Inwoners
Een inwoner van dit dorp is een Hoever.

Oudere vermeldingen
1167 Ekmunde, 1465 op den Hoef in den ban van Egmond, eind 15e eeuw iuxta castrum Egmondense up die Huuf vulgariter nuncupatum Rinnegom, eind 15e eeuw castellum quod dicitur op die Hoef prope Egmondam, ca. 1540 die Gheren in den ban van Egmont binnen op die Hoeuff, 1573 Thoff, De Hoiff tho Egmonde3, 1573 De hoeff tho Egmonde, 1614 t'Egmont opde Hoeff, 1665 De Hoef, 1773 Egmont op den Hoef.

Naamsverklaring
Betekent het bij de Hoef = hoeve 'perceel van een bepaalde grootte, boerderij met grondstuk', gelegen Egmond, waarvoor zie Egmond-Binnen. Aanvankelijk heette alleen het kasteel van de heren van Egmond op de Hoef.(1)

Ligging

Het dorp Egmond aan den Hoef ligt aan de Noordzee (in het buitengebied) en ligt verder N van de dorpen Egmond-Binnen, Bakkum en Castricum, O van het dorp Egmond aan Zee, ZO van het dorp Bergen aan Zee, ZW van de dorpen Bergen en Koedijk, W van de stad Alkmaar en NW van de dorpen Heiloo en Limmen.

Statistische gegevens

In 1840 heeft het dorp Egmond aan den Hoef 79 huizen met 405 inwoners. Tegenwoordig omvat het dorp ca. 1.500 huizen met ca. 3.800 inwoners.

Geschiedenis

Schilderskolonie
In het begin van de 20e eeuw was in Egmond aan den Hoef een Amerikaanse schilderskolonie gevestigd. Onder meer de kunstenaars Gari Melchers en George Hitchcock hebben hier een tijdje gewoond en geschilderd. Andere bekende ex-inwoners zijn onder meer de Franse filosoof René Descartes, Isaac le Maire, vaak gezien als de belangrijkste mede-oprichter van de V.O.C., en Nicolaes Witsen, ex-burgemeester van de gemeente Amsterdam. René Descartes heeft hier verschillende keren verbleven, in ieder geval in 1643-1644. Van hem is de uitspraak bekend: "Egmond is een mooie plaats om te wonen, want je vijanden zullen je er niet zoeken, en je vrienden kunnen je er uitstekend vinden."

Heemkunde
Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van Egmond aan den Hoef, kun je terecht bij Stichting Historisch Egmond. Op de site van de stichting vind je onder meer een pagina over de geschiedenis en bezienswaardigheden van het dorp. "Tegenover de slotruïne ligt op nummer 46-48 een voormalig schoolgebouw uit 1959 en het raadhuis van de voormalige gemeente Egmond-Binnen, uit 1871. Beide gebouwen staan nog afgebeeld op een oude schoolplaat van Cornelis Jetses. Sinds 2017 is het gebouw door vrijwilligers ingericht als bezoekerscentrum Huys Egmont, en wordt aldaar het verhaal over het Slot en de heren van Egmont verteld. Het wordt beheerd door Stichting Historisch Egmond. Er is veel ruimte voor lezingen en presentaties, educatie en exposities en ook rondleidingen zijn mogelijk. Belangrijk is ook de leesruimte en permanente aandacht voor de Egmondse School." Geopend: iedere woensdag t/m zondag van 14.00-17.00 uur.

"In januari 2018 bepaalde de gemeenteraad de ontwikkelingskaders voor het Slotkwartier in Egmond aan den Hoef. Hierin stond in eerste instantie een overdaad aan horeca gepland en verdween de cultuurhistorie naar de achtergrond. De vier in het gebied actieve organisaties - Stichting Restauratie en Gebruik Slotkapel, Stichting Galerie de Kapberg, Stichting Hafre en Stichting Historisch Egmond - zochten vervolgens contact met omwonenden en verenigden zich in Belangengroep Slotkwartier. Doel was om een breedgedragen invulling van de kaders te bewerkstelligen. Na een gesprek met de wethouder kwam overleg op gang met BOEi, een maatschappelijke onderneming gespecialiseerd in restauratie, ontwikkeling en herbestemming van erfgoed. Uit deze gesprekken kwam naar voren dat de gemeente bereid was flink te investeren in het Slotkwartier en haar panden, mits deze investeringen deels konden worden terugverdiend. Met andere woorden, ondersteunende horeca was niet alleen gewenst voor de bezoekers, maar ook noodzakelijk om de begroting sluitend te maken. Omdat de organisaties aangaven dat cultuur en historie de boventoon zouden moeten voeren, is na veel overleg een plan gemaakt waarin ruimte is voor beide.

Stichting Historisch Egmond ziet haar droom in vervulling gaan en krijgt de kans een cultuurhuis te exploiteren in het voormalige raadhuisje en schooltje van Egmond aan den Hoef. In het raadhuisje wordt een gezamenlijke plek gemaakt waarin de stichting kan samenwerken met Bibliotheek Kennemerwaard (servicepunt) en de VVV. In het schooltje zal een hoogstaande, professionele expositie worden ingericht, waarin bezoekers verschillende verhaallijnen uit de rijke historie van het Slotkwartier wordt getoond. Hoeve Overslot behoudt haar muziek- en kleinkunstpodium, wat door iedereen gezien wordt als een toegevoegde waarde in het gebied. Ook de exposities kunnen in de hoeve blijven.

Om deze activiteiten mogelijk te maken, zal de ruimte doordeweeks worden gedeeld met ondernemers die bourgondisch dineren als activiteit aan het gebied toevoegen. De ondersteunende horeca gedurende de dag komt uit het centraal gelegen woonhuis Slotweg 44. Dit particuliere eigendom wordt door de gemeente aangekocht en kan dan worden ingevuld met een combinatie van ijssalon en verkooppunt van bakkerijproducten. De achtererven zullen via een doorgang met elkaar worden verbonden, waardoor zowel aan de voorzijde als aan de achterzijde een aantrekkelijk geheel ontstaat. Het bestuur van Historisch Egmond is enorm blij met de kans die ze krijgt om, samen met de partners, Cultuurhuys Egmont in Egmond aan den Hoef te exploiteren en dat er nu eindelijk een einde komt aan de onzekere toekomst. Ook ziet zij veel in de beoogde samenwerking met de bibliotheek, VVV en het maatschappelijk karakter van de toegevoegde ondernemers. In 2020 is gestart met de verbouwing in raadhuis en schooltje. Hoeve Overslot en het tussengelegen woonhuis zijn een jaar later aan de beurt. Het nieuwe cultuurhuis Huys Egmont beoogt in mei 2021 gereed te komen (onder deze link vind je er een video-animatie van). Centraal staat de expositie over het geslacht Van Egmont en haar roemruchte Slot op den Hoef. Wisselexposities tonen andere hoogtepunten uit het Slotkwartier." (bron: Stichting Historisch Egmond, juli 2019)

Bezienswaardigheden

- Egmond aan den Hoef heeft 19 rijksmonumenten.

- De Hervormde (PKN) Slotkapel in Egmond aan den Hoef (Slotweg 19) is een eenbeukige kerk met pseudotransept bij de ruïne van het Kasteel op den Hoef. De eerste slotkapel is in 1229 in opdracht van Willem I van Egmont gebouwd. Volgens de kroniek van Dirk Wouters (het Huis van Egmont, 1565) is de kapel in 1431 door Jan II van Egmont (Jan met de bellen) afgebroken en in zijn huidige vorm herbouwd. In de westgevel bevindt zich nog een gevelsteen waaruit blijkt dat de eerste steen dat jaar door Jan II van Egmont is gelegd. Ook liet hij zes kanunniken komen om de koorgebeden en de eredienst te doen. In 1451 stierf Jan en is hij in de Slotkapel begraven. In 1573, tijdens het Beleg van Alkmaar, zijn het Slot op den Hoef, de Slotkapel en ook de abdij van Egmond Binnen onder vuur genomen en in brand gestoken, in opdracht van Diederik Sonoy, omdat men bang was dat de Spanjaarden (die Alkmaar belegerden) in het kasteel zouden trekken. De kapel is hierbij zwaar beschadigd. In 1633 is de Slotkapel in opdracht van de Staten van Holland hersteld. Voor het herstel zijn door diverse steden, edelen en compagnieën uit die tijd schenkingen gedaan, waaronder de fantastisch gebrandschilderde ramen.

Het unieke uurwerk in het eeuwenoude torentje dateert uit 1682 en is gemaakt door Christiaan Huygens. De klokkenstoel met een klok van Jan Verbruggen stamt uit 1750. Het orgel uit 1898 is gebouwd door Bakker en Timminga en afkomstig uit de Gereformeerde kerk in het Friese Wirdum. Het orgel is enkele jaren geleden volledig gerestaureerd. Tegenwoordig doet de Slotkapel dienst als een locatie voor feestelijke aangelegenheden. De Slotkapel is ook een officiële trouwlocatie van de gemeente Bergen. Daarnaast worden er veel concerten georganiseerd. De akoestiek van de Slotkapel wordt geroemd. De kapel is eigendom van Stichting Gebruik Slotkapel.

- Kasteel Egmond of Slot op den Hoef was een kasteel (en stamslot van het Huis Egmont) gelegen in het hart van Egmond aan den Hoef, in 1129 gebouwd door Beerwout I van Egmont, toen hij werd aangesteld als plaatsvervanger van de Graaf van Holland. In de eeuwen daarna is het kasteel diverse malen verwoest, weer opgebouwd en verbouwd/uitgebreid. In 1798 is het aan slopers verkocht. De fundamenten van het slot Egmond zijn in de jaren dertig van de 20e eeuw opgemetseld in het kader van een werkgelegenheidsproject. Ze zijn samen met het restant van de Rentmeestertoren, omgeven door de slotgracht, nog te bezichtigen. Naast de resten van het slot ligt de Slotkapel. In de slotgracht staat sinds 1997 een standbeeld van Lamoraal van Egmont.

- De Molen van Berkhout, in de volksmond ook wel de Koffiemolen genoemd (Egmonderstraatweg 34b) is een voormalige korenmolen, die in 1899 op de huidige locatie in Egmond aan den Hoef is gebouwd. Het is een rietgedekte achtkante bovenkruier, gebouwd als beltmolen. Het achtkant heeft voorheen in Barsingerhorn een houtzaagmolen aangedreven. De molen is gedurende de tijd dat deze als zodanig in bedrijf was, in bezit geweest van leden van de molenaarsfamilie Berkhout. Tot 1922 maalde de molen uitsluitend op windkracht. De elektromotor heeft sindsdien het werk overgenomen, wat noodzakelijk was omdat de windvang door nieuwe bebouwing was verslechterd. Naast de molen is in 1945 een motormaalderij opgericht. Het gaandewerk is in 1957 verwijderd en heeft plaatsgemaakt voor een inrichting als zomerverblijf, dat in 1962 is verkocht aan een ondernemer die er een horecagelegenheid met de naam De Koffiemolen in vestigde.

Omdat de toestand van de roeden te slecht werd, is de Koffiemolen in december 1977 onttakeld. In 2006 is een stichting voor behoud van de Molen van Berkhout opgericht. In 2009 is de kap waterdicht gemaakt. In 2015 is deze verwijderd vanwege het risico op naar beneden vallende delen. In 2012 waren er plannen voor verplaatsing naar de overzijde van de weg, maar deze zijn niet doorgegaan. In 2016 is begonnen met een omvangrijke restauratie. In 2017 is een vrijwel geheel vernieuwde kap gepaatst. De staart en roeden zijn eind 2018 geplaatst.

- De Bosmolen in Egmond aan den Hoef (Hoeverweg 35) bemaalt de polder van het vroegere Egmondermeer. De molen is al gebouwd voordat het meer is drooggemaakt. In 1948 is de molen stilgelegd en in 1953 is hij onttakeld. Er stond na die jaren nog wel een elektrisch gemaal in de molen. Eind jaren tachtig is Molenstichting Alkmaar en Omstreken opgericht, met het doel de Bosmolen te restaureren. De restauratie is in 1993 gereedgekomen. Sindsdien is de molen weer maalvaardig.

- De Wimmenumer Molen staat in buurtschap Wimmenum en wordt daarom aldaar beschreven.

- In het historische hart van Egmond aan den Hoef, dicht bij de Slotkapel, staat een 17e-eeuwse kapberg die ooit diende voor de opslag van hooi. Voor de bouw werd gebruik gemaakt van wrakhout van gestrande schepen. In de kapzaal is dit nog te zien. In deze kapberg vind je Galerie De Kapberg, die al meer dan 30 jaar wordt gerund door vrijwilligers met veel kunstzinnige ambitie. Acht keer per jaar organiseren zij een nieuwe expositie met kunst uit diverse 'disciplines'. De kunstwerken komen hier fraai tot hun recht. Grafische kunst is altijd op voorraad. De tentoongestelde werken worden verkocht zonder winstoogmerk. Het bezoek aan de Kapberg is gratis. Wel staat er een busje voor vrijwillige bijdragen en ook is er een groeiend aantal donateurs. Verbonden met de kapberg op Slotweg zijn de twee 'kanunnikenhuisjes' (nrs. 13 en 15), beide mogelijk uit 1629. Opvallend aan de pandjes zijn de drie bakstenen dakkapellen. De huisjes zijn bewoond en niet te bezoeken. Het geheel is een rijksmonument.

- Gevelstenen in Egmond aan den Hoef.

Jaarlijkse evenementen

- Talentenshow Egmond's Got Talent (maart).

- Hoever Dorpsfeest (2e weekend van juni, in 2020 voor de 34e keer). "Op de zaterdagmiddag en -avond nemen wij je graag mee in de historie van ons mooie dorp. Het Slotkwartier wordt omgetoverd tot een beleving van kunst, cultuur, eten, drinken, muziek en spel. We doen dit met het vrij toegankelijke programma Hoever Heerlijkheid en de programma’s waarvoor een entree wordt gevraagd: het Hoever Dorpsdiner en de Huis & Hof Tour. Op zondag slingeren ruim 120 kramen van de jaarmarkt door de oude kern van Egmond aan den Hoef. Op de jaarmarkt wordt van alles verkocht: naast de ‘spullen van zolder’ en ‘jong’ antiek, worden ook nieuwe kleding en artistieke voorwerpen te koop aangeboden. Voor Dorpshuis Hanswijk wordt een podium gebouwd waarop verschillende artiesten en plaatselijke verenigingen het publiek vermaken. Alleen kinderen t/m 12 jaar mogen hun koopwaar gratis en zonder marktkraam aanbieden op het grasveld van Hanswijk. Heb je voor de volgende editie van het Hoever Dorpsfeest iets te verkopen, te demonstreren, wil je een marktkraam huren of een standplaats reserveren? Neem dan contact op met onze marktmeester."

- Kortebaandraverij (juli, in 2020 voor de 15e keer). De kortebaandraverij is een wedstrijd met harddravers (paarden), die meestal niet op een drafbaan wordt gehouden, maar op een voor de gelegenheid afgezet parcours in een straat of op een weiland. Normaal gesproken wordt er gedraafd in een rechte lijn van ca. 300 meter. In Egmond aan den Hoef wordt het de deelnemers nog wat moeilijker gemaakt aangezien er een bocht in het parcours zit. De wedstrijd begint over het algemeen met 24 paarden. Vervolgens wordt er volgens het knock-out-systeem gestreden om een plaats in de finale. Kortebaandraverijen worden verreden onder auspiciën van Stichting Nederlandse Draf- en Rensport. Dit houdt in dat er een uitgebreide veterinaire controle is, dat de wedstrijd wordt gejureerd door beëdigde wedstrijdcommissarissen (keurmeesters) en dat er voor het publiek de mogelijkheid bestaat om weddenschappen af te sluiten bij de paardentotalisator.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Egmond aan den Hoef, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Egmond aan den Hoef (online te bestellen).

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Egmond aan den Hoef van de Dorpsraad op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsraad Egmond aan den Hoef verbindt de inwoners met de gemeente Bergen, en luistert naar de wensen en kansen die de inwoners ons aandragen. Het bestuur onderneemt ook activiteiten die er voor zorgdragen dat wonen in het dorp leuk blijft en nog leuker wordt. Input van Hoevers is altijd welkom!"

- Dorpshuis: - Dorpshuis Hanswijk.

- Jeugd: - Jeugdbelangen Egmond aan den Hoef is een vrijwilligersorganisatie die door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten organiseert voor de jeugd in het dorp.

- Toneel: - "Flierefluiters Toneel is sinds haar oprichting in 1946 in Egmond en omstreken alom bekend en gewaardeerd als een creatieve bron van liefhebbers die een divers palet aan stukken ten tonele brengt. In een tot theater omgebouwd Dorpshuis Hanswijk te Egmond aan den Hoef worden al die jaren bezoekers getrakteerd op o.a. volksstukken, kluchten, blijspelen en thrillers. De Flierefluiters kunnen van oudsher rekenen op een trouwe schare donateurs en sponsoren die mede elke toneelproductie tot een succes maken. Zonder publiek geen voorstelling tenslotte!

Flierefluiters Toneel zoekt aspirant leden. Zeggen mensen om je heen constant dat je een drama queen/king bent? Loop je al een tijdje met het idee iets met toneel te doen maar weet maar niet die laatste stap te zetten? Wil je binnen een leuke club je acteerprestaties ten tonele brengen en er ook wat leren? Neem dan contact met ons op. Flierefluiters Toneel zoekt handige en creatieve mensen. Flierefluiters Toneel is op zoek naar enthousiaste lieden met twee rechterhanden die willen ondersteunen bij het bedenken en maken van het toneeldecor. Ben jij handig en heb je een paar zaterdagochtenden in het jaar de tijd om hier aan mee te helpen? Meld je dan nu aan. Zit je vol met ideeën over creatieve kledingontwerpen? Heb je verstand van inrichten of ben je handig met een kwast? Dan kun je enorm van waarde zijn in de productie van de Flierefluiters. Voor meer informatie mail naar Flierefluiters Toneel."

- Zorg en welzijn: "Op het gangbare melkveebedrijf van onze Zorgboerderij Egmondermeer, gelegen in een zee landelijk en rustig buitengebied van Egmond aan den Hoef, zijn vele dieren. Bij deze authentieke boerderij 'Egmondermeer' uit de 18e eeuw zijn de koeien gehuisvest in een ligboxenstal, die plaats biedt aan 50 melkkoeien. Natuurlijk lopen de koeien in voorjaar, zomer en najaar buiten in de wei. Naast koeien en kleinvee is er ook een moestuin. Wij (Jaap en Margriet) bieden hier aan een ieder dagbesteding. Hartelijk welkom en neem eens een kijkje bij onze authentieke boerderij. Door gewoon doen, zal een ieder een positieve ontwikkeling meemaken en de idealen zien van de natuur. En dat alles op fietsafstand van de stad Alkmaar.

Wat kan men hier zoal doen? Het verzorgen van de koeien. De koeien en de jonge kalfjes (ras: Holstein Frisian). Het schoonmaken van de koeienstands en bijv. ook de melkput. Verder alle voorkomende werkzaamheden. Dit hangt af van het seizoen. Het verzorgen van de moestuin: in de tuin worden diverse groenten verbouwd. Margriet verbouwt aardappelen, uien, prei, sla, wortelen etc. Verder kunnen onze cliënten samen met ons hun eigen groenten verbouwen. Voor bloemen maken we ook een hoekje vrij. Het verzorgen van het overige kleinvee. Er zijn kippen, konijnen, biggen, geiten en schapen. Elke dag gaan we deze samen verzorgen. Bovendien zijn er 3 katten. Er is ook een vriendelijke hond 'Glad', een Border Collie, deze kun je borstelen. En sinds mei 2020 vinden ook de bijenkasten van imker Joachim Stuifbergen van Imkerij BijStuif bij ons een gastvrij onderdak! Naast het bedrijf liggen rondvaartboten. Op afspraak gaat Jaap met een groep mensen een rondje varen. Dit alles heeft een kleinschalig en recreatief karakter, maar is bijzonder leuk want men ontmoet hier toch ook vele andere mensen op de boerderij."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Egmond aan den Hoef en - idem RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)