Status

- Egmond-Binnen is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de steek Kennemerland, gemeente Bergen NH. Het was een zelfstandige gemeente t/m 30-6-1978. Per 1-7-1978 over naar gemeente Egmond, in 2001 over naar gemeente Bergen.

- Wapen van de voormalige gemeente Egmond-Binnen.

- Onder het dorp Egmond-Binnen valt ook een deel van de buurtschap Rinnegom.

Naam

Spelling
De plaatsnaam is officieel met koppelteken (voorbeeld). Kennelijk waren de plaatsnaambordenmakers daar niet van op de hoogte, want op de plaatsnaamborden staat de plaatsnaam zonder koppelteken...

Oudere vermeldingen
922 kopie 13e eeuw Ekmunde, eind 10e eeuw kopie 15e en 16e eeuw Egmunda, eind 10e eeuw kopie 1463 Hecmunda, 1162 kopie ca. 1420 Egmunde, 1181 Egmundia, 1514 Egmont Binnen, ca. 1540 die Gheren in den ban van Egmont binnen op die Hoeuff, 1725 en 1773 Egmont Binnen, 1843 "Egmond-Binnen, ook wel Groot-Egmond of Egmond-aan-Duin en enkel Egmond geheeten".

Naamsverklaring
Etymologie onbekend. Er heeft een zeegat bestaan tussen Egmond en Bergen en daarom wordt de naam wel geduid als mond 'riviermonding' van het water de Egge. Het ontbreken van een Noordzeegermaanse variant muiden naast mond en het accent dat niet op het tweede deel ligt maken deze verklaring onwaarschijnlijk. De oudste vorm betreft de oorspronkelijke nederzetting bij de huidige Adalbertusput, die eind 10e eeuw ten onder ging. Nadat graaf Dirk I rond 925 het gebeente van de heilige Adalbert had laten overbrengen naar de kerk in Hallem (eind 10e eeuw kopie 15e eeuw Hallem), ging de naam Egmond hierop over. De toevoeging -Binnen 'binnenslands, binnenwaarts gelegen', ter onderscheiding van Egmond aan den Hoef en Egmond aan Zee, verschijnt pas op het einde van de middeleeuwen.(1)

Ligging

Het dorp Egmond-Binnen ligt aan de Noordzee en ligt verder ZO van het dorp Egmond aan Zee, Z van het dorp Egmond aan den Hoef, ZW van het dorp Bergen en de stad Alkmaar, W van het dorp Heiloo, NW van het dorp Limmen en N van de dorpen Bakkum en Castricum.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Egmond-Binnen 157 huizen met 915 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 56/355 (= huizen/inwoners), het dorp Egmond aan den Hoef 79/405 en de buurtschappen Rinnegum 14/90 en Egmondermeer (deels) 8/65. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.100 huizen met ca. 2.600 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dir dorp, kun je terecht bij Stichting Historisch Egmond. Op de site van de stichting vind je onder meer een pagina over de geschiedenis en bezienswaardigheden van het dorp. "Tegenover de slotruïne lin Egmond aan den Hoef staat op nummer 46-48 een voormalig schoolgebouw uit 1959 en het raadhuis van de voormalige gemeente Egmond-Binnen, uit 1871. Beide gebouwen staan nog afgebeeld op een oude schoolplaat van Cornelis Jetses. Sinds 2017 is het gebouw door vrijwilligers ingericht als bezoekerscentrum en wordt aldaar het verhaal over het Slot en de heren van Egmont verteld. Het wordt beheerd door Stichting Historisch Egmond. Er is veel ruimte voor lezingen en presentaties, educatie en exposities en ook rondleidingen zijn mogelijk. Belangrijk is ook de leesruimte en permanente aandacht voor de Egmondse School." Voor meer informatie, openingstijden en agenda, zie het bovenste bericht op de Facebookpagina van Huys Egmont, zoals het bezoekerscentrum heet.

Bezienswaardigheden

- Egmond-Binnen heeft 7 rijksmonumenten, zijnde stolpboerderij Westert uit 1936 met bijbehorende voormalige paardenstal op Oude Schulpweg 18, de Protestantse Kerk, en 5 rijksmonumenten die betrekking hebben op de Sint- Adelbertbdij.

- De Protestantse Kerk in Egmond-Binnen (Kloosterweg 2) is in 1836 gebouwd als Hervormde kerk, op de plek van de oude abdijkerk, naar ontwerp van ingenieur van Rijkswaterstaat H.H. Dansdorp. Als materiaal werd gebruik gemaakt van de restanten van de buurkerk, een van de twee kerken die als ruïne nog overeind stonden na de verwoesting van de Sint Adelbertabdij in 1573. In de kerk bevindt zich een in 1762 door J.P. Hilgers gebouwd kabinetorgel. Dit orgel stond voorheen in de Slotkapel in Egmond aan den Hoef. In de klokkenstoel hangt een klok uit 1661 van François Hemony. In 1914-15 is de kerk tot op een meter boven het maaiveld afgebroken en weer opgebouwd. In 1933 is de kerk gerestaureerd. Tegen de kerk werd een toren gebouwd. Op het noordelijk deel van het kerkterrein bevindt zich een grafmonument omsloten door een smeedijzeren hekwerk. In het graf bevinden zich de stoffelijke resten van predikant en wetenschapper Cornelis Joan Hellingwerff (1796-1857) en diens vader (Wouter Roelof Hellingwerff, 1750-1806) en moeder (Catharina van Foreest, 1763-1837).

- De Sint-Adelbertabdij/Abdij van Egmond in Egmond-Binnen is oorspronkelijk de oudste abdij van Holland, begin 10e eeuw als houten nonnenklooster gesticht door graaf Dirk I van Holland. Dirk I schonk het klooster de bezittingen van de nabijgelegen kerk, die hij in 922 had gekregen van de West-Frankische koning Karel de Eenvoudige voor de hulp tegen opstandige vazallen. Dirk I liet het lichaam van Adelbert opgraven uit de kerk van Egmond en in het nonnenklooster herbegraven. De abdij ontwikkelde zich in de middeleeuwen tot een belangrijk religieus en cultureel centrum in Holland, met een omvangrijke bibliotheek. Het adellijke huis Egmont is voortgekomen uit de advocati (voogden) van de abdij. Graaf Dirk II liet het houten nonnenklooster vervangen door een stenen gebouw en liet monniken overkomen uit de hervormde Sint-Pietersabdij in Gent. Gravin Petronilla van Saksen liet na het overlijden van haar echtgenoot Floris II in 1121 het gebouw afbreken en vervangen door een veel grotere kerk.

In 1573 is de abdij van Egmond-Binnen op bevel van Willem van Oranje verwoest door de watergeuzen onder leiding van Diederik Sonoy. Met de bezittingen van de abdij is de oprichting van de universiteit van Leiden gefinancierd. De ruïnes, in de jaren 1660 geschilderd door Jacob van Ruisdael, bleven liggen tot rond 1800. Toen zijn de laatste resten opgeruimd. Het 12e-eeuwse Timpaan van Egmond, dat zich boven de poort in de westfaçade bevond, bleef bewaard en bevindt zich sinds 1842 in de collectie van het Rijksmuseum.

Na de Eerste Wereldoorlog heeft de katholieke politicus jhr. Charles Ruijs de Beerenbrouck zich ingezet voor de heroprichting van de abdij in Egmond-Binnen. Hij kreeg de bijnaam "edelman-bedelman" omdat hij overal geld vroeg voor de aanschaf van de grond en de kosten van de nieuwbouw. Zijn acties waren succesvol; in 1933 ging de bouw van start en in 1935 betrokken de monniken het nieuwe gebouw. Voor de nieuwbouw had architect A.J. Kropholler een ambitieus plan opgesteld, dat slechts gedeeltelijk is uitgevoerd. In 1936 kreeg het nieuwe klooster de status van prioratus simplex ("eenvoudige priorij"). In 1950 volgde de verheffing tot abdij. In de periode 1948-1953 is het gebouw door B.J. Koldewey uitgebreid met een woongedeelte en een kerk.

- De Adelbertusakker is een christelijk heiligdom in Egmond-Binnen. De naam verwijst naar de heilige Adelbert van Egmond. Op de Adelbertusakker bevindt zich de Adelbertusput (ook wel geschreven als Adalbertusput, Sint-Adalbertusput, Sint-Adelbertusput of Sint-Aelbertsput), een waterbron waaraan genezende krachten worden toegeschreven. De put ligt op de plaats van het voormalige koor van een middeleeuwse kerk aan de Sint Adelbertusweg gelegen is. Aan het andere uiteinde van deze weg bevindt zich de Abdij van Egmond. De Adalbertusput is naast de Willibrordusput en de Runxput een van de drie putjes rond Heiloo die verbonden zijn met de kerstening.

"De Adelbertusakker, eigendom van de Sint-Adelbertabdij, is de bakermat van de geschiedenis in Noord-Kennemerland. Dit kleine lapje grond met de contouren van het oude kerkje in mergelblokken en de put weerspiegelen een vroege periode waarin kerk, plaatselijke machthebbers en de bevolking Holland maakten. In de jaren twintig van de vorige eeuw is de omgeving van de Adelbertusput ingericht en ontstond de Adelbertusakker. Vanaf deze periode wordt er jaarlijks omstreeks eind juni eucharistie gevierd. Stichting Adelbertusakker draagt zorg voor het herstel en onderhoud van de Adelbertusakker te Egmond-Binnen. Veel werkzaamheden op de Akker worden uitgevoerd door een enthousiaste groep vrijwilligers. De renovatie van de opstallen - de sacristie, het altaar, de klokkentoren - heeft Cor Butter in handen genomen, samen met Fred Houtenbos. Vrijwilligers zijn altijd welkom om mee te helpen.

De bron op de Adelbertusakker is nog altijd te bewonderen. Men zegt dat blinden en slechtzienden baat hebben bij het drinken van het water uit de Adelbertusput. Hoewel dit verhaal is gebaseerd op een legende, geromantiseerd in de loop van de eeuwen, oefent de plek nog altijd een bijzondere aantrekkingskracht uit op de bezoeker. Neem eens plaats op de akker op een bankje of op de met mergelstenen gerestaureerde muren van de tufstenen kerk. De kerk heeft ooit het houten kerkje vervangen en is lang geleden ten onder gegaan door toedoen van de heren van Sonoy. Een bezoek aan de Adelbertusakker nodigt uit tot bezinning."

- Gevelstenen in Egmond-Binnen.

Landschap, natuur en recreatie

- "Ter hoogte van strandpaal 42, gelegen ZW van en op grondgebied van Egmond-Binnen, heeft drinkwaterbedrijf en duinnatuurbeheerder PWN eind 2019 7 kerven in de zeereep aangelegd. Dit doen we om de natuurlijke dynamiek in het landschap terug te brengen. Het zand dat hierbij vrij is gekomen is ter plaatse verwerkt. De laatste jaren is het evenwicht in het open duin verstoord. In een gezond open duin is er een continue afwisseling van verschillende ontwikkelstadia, een zogeheten mozaïeklandschap. De jonge en oude duingraslanden hebben elk hun eigen kenmerken. Door luchtvervuiling is er teveel stikstof in het kwetsbare open duin terechtgekomen. Open zandplekken zijn dichtgegroeid, exoten zijn gaan woekeren en het landschap is verouderd. Met de aanleg van de kerven in de zeereep komt de dynamiek in het open duin weer op gang. De zeewind kan vanuit de kerven het vrije en kalkrijke duinzand over het landschap verspreiden en gaat zo veroudering en verzuring van het landschap tegen. Na de herstelmaatregel zorgen de natuurlijke processen uiteindelijk voor meer variatie in het landschap. Een eeuwenoud proces is hiermee weer in ere hersteld.

We hebben al veel ervaring met het maken van kerven bij de Noordwest Natuurkern in Nationaal Park Zuid-Kennerland. Hier 'wandelen' de duinen weer als vanouds. Vooral flinke stormen hebben voor geweldige zandverplaatsingen gezorgd. Het duin leeft weer en toont dagelijks een ander gezicht. In maart 2020 zijn de nieuwe sleuven in de zeereep tussen Castricum en Egmond-Binnen schoongemaakt van wortelresten. Het eerste jaar na de aanleg is het namelijk belangrijk om de sleuven actief open te houden. Na het eerste jaar neemt de natuur het over en is ingrijpen van buitenaf meestal niet meer nodig. De sleuven zijn aangelegd in de vorm van een ‘v’. Deze vorm zorgt voor een versnelling van de wind en zo voor een optimale verplaatsing van zand. De resterende wortelresten van helmgras lopen in het voorjaar uit en ‘remmen’ de wind in snelheid. Het is daarom het beste om de helm direct na het uitlopen weg te halen, zodat de duinen straks weer natuurlijk kunnen stuiven. Ook op de langere termijn.

Kustveiligheid. Oorspronkelijk was het op gang brengen van stuivend zand puur bedoeld om de natuur weer op gang te brengen en de duinen gezond te maken. Al snel bleek dat de sleuven in de zeewering nog een belangrijk effect hadden. Door het extra zand groeien de duinen mee met de zeespiegelstijging en verhogen zo de kustveiligheid. Jaarlijks gaat het om een groei van al gauw enkele millimeters. Boswachter Natasja over de voordelen voor de natuur: 'Ik ben enorm trots dat we het voor elkaar krijgen om oeroude processen weer op gang te krijgen. Direct achter deze sleuven ligt een bijzondere duinvallei met gentianen, parnassia en moeraswespenorchis. Het zand dat via de sleuven naar binnen komt zorgt er direct voor dat deze vallei gezonder blijft. De kalk uit het zand werkt als een medicijn tegen een teveel aan stikstofneerslag en gaat de verzuring van de natuur tegen. Op plekken waar we al eerder sleuven hebben aangelegd zie je dat plantensoorten terugkomen. Hier zullen ze er ook voor zorgen dat we soorten behouden en dat maakt mij reusachtig blij.'" (bron: PWN)

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Egmond-Binnen, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Filmpje over Slot aan de Hoef, en de Adelbertusakker en de Sint-Adelbertabdij in Egmond-Binnen, door John M. Pieper.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Egmond-Binnen (online te bestellen).

Links

- Belangenorganisatie: - "Vereniging Dorpsbelangen Egmond-Binnen wil activiteiten die betrekking hebben op de ruimtelijke ordening, de leefbaarheid, het woonklimaat en het welzijn in en rond het dorp ontwikkelen en stimuleren. Bovendien is de vereniging betrokken bij activiteiten die zijn gericht op de bevordering van samenwerkingsmogelijkheden tussen burgers, zowel individueel als in groepsverband. Wij behartigen de directe en indirecte belangen van het dorp bij overheden en andere instanties. De activiteiten worden door vrijwilligers ingevuld. Het aanbod is dus geheel afhankelijk van mensen die zich daar belangeloos voor willen inzetten. Er is periodiek overleg met de wijkwethouder(s) van de gemeente Bergen, frequent overleg met de gemeentelijke wijkcoördinator en ad hoc overleg met overige overheid- en semioverheidsinstellingen. Ook vindt er geregeld overleg plaats met ondernemers, verenigingen en andere doelgroepen in het dorp. Heb je tips, ideeën of wil je meepraten in een van de werkgroepen, neem dan contact met ons op.

De Thuiskamer is een initiatief van Dorpsbelangen en de gemeente Bergen. Samen met alle inwoners en ondernemers willen we zorgen dat Egmond-Binnen nu en in de toekomst een plek is waar je graag bent. De online Thuiskamer is een platform voor mensen die met elkaar willen nadenken over de toekomst van het dorp. Zo koppelen we mensen met ideeën, kennis en kunde aan elkaar en stimuleren we kennisdeling in projecten. Dit laatste doen we ook door het organiseren van bijeenkomsten en gesprekken. Bij de Thuiskamer op Herenweg 72c (naast het kinderdagverblijf) kun je langskomen met vragen, initiatieven of ideeën."

- Onderwijs: - "Basisschool De Windhoek in Egmond-Binnen wil alle kinderen naast en met elkaar, open en betrokken, zelfstandig en zelfbewust wereldwijs maken. Wij willen daarom de basisvaardigheden aanleren die ieder kind in ons land nodig heeft om zich staande te houden in de maatschappij. Dit zijn vaardigheden van emotionele, cognitieve, creatieve, motorische en sociale aard. We streven ernaar dat ieder kind zich optimaal ontwikkelt en hebben hoge verwachtingen met betrekking tot de prestaties van ieder kind. De weg naar het doel is voor ieder kind anders. Elke leerling heeft zijn eigen onderwijsbehoeften om zijn doel te behalen. In de groepsplannen stellen we onze doelen in drie niveaus. Zo kunnen we tegemoet komen aan de verschillen tussen de kinderen. In de groepen 1 t/m 2 kiezen we voor thema’s die aansluiten bij de belevingswereld van de kinderen. We bieden betekenisvolle activiteiten aan die een beroep doen op de eigen ontwikkelkracht van de kinderen."

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Egmond-Binnen alg. en - idem RK.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)