Eijsden

Plaats
Dorp
Eijsden-Margraten
Heuvelland
Limburg

RvB-20110207-1342 Grenspaal, Eijsden aan de Maas.jpg

Eijsden, grenspaal en landenvlaggen aan de Maas

Eijsden, grenspaal en landenvlaggen aan de Maas

Eijsden Kasteel Eijsden.jpg

Eijsden, Kasteel Eijsden

Eijsden, Kasteel Eijsden

Eijsden Koetshuis kasteel Eijsden.jpg

Eijsden, koetshuis Kasteel Eijsden

Eijsden, koetshuis Kasteel Eijsden

LB gemeente Eijsden in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Eijsden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Eijsden in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Eijsden

Terug naar boven

Status

- Eijsden is een dorp in de provincie Limburg, in de streek Heuvelland, gemeente Eijsden-Margraten. Het was een zelfstandige gemeente t/m 2010.

- De gemeente Eijsden is op 6-3-1828 vergroot met de gemeente Oost en een deel van de gemeente Breust, in 1943 met de gemeente Mesch, en in 1982 met de gemeente Gronsveld (met naast dat dorp nog het dorp Rijckholt). Verder omvatte de gemeente nog de dorpen Mariadorp en Oost-Maarland.

- Onder het dorp Eijsden vallen ook de buurtschappen Hoog-Caestert, Laag-Caestert en Withuis. Deze zijn nog steeds in het buitengebied gelegen. De voormalige buurtschap Breust is tegenwoordig te beschouwen als wijk van het dorp.

- Voor de postadressen vallen ook de dorpen Mariadorp, Mesch en Oost-Maarland onder het dorp Eijsden.

- Wapen van de voormalige gemeente Eijsden.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Èèsjde.

Oudere vermeldingen
Eysden, 8e eeuw Aspre, 870 kopie 16e eeuw in procaspide = in loco Aspide, 1168-1174 Espede, Espide, 1213 Haspere, 1883 Eisden.

Naamsverklaring
De oudste vormen wijzen op een ontstaan uit het Germaanse aspithja*, ‘espenbos’. Haspere is de Romaanse vorm voor deze plaats.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Terug naar boven

Ligging

Eijsden was de zuidelijkste gemeente van Nederland, gelegen in het uiterste zuidwesten van de provincie Limburg. De Maas vormt de westgrens met België. Het dorp ligt aan de O oever van die rivier en O van de plaats Lanaye in België, NO van de plaats Lixhe in België, N van de plaatsen Visé en Moelingen in België, N en W van de A2, NW van de dorpen Mariadorp en Mesch en de plaats 's-Gravenvoeren in België, W van het dorp Mheer, ZW van de dorpen Sint Geertruid, Rijckholt en Gronsveld, Z van het dorp Oost-Maarland, de stad Maastricht en het 'dorp in de stad' Heugem en ZO van de plaats Kanne in België.

Terug naar boven

Statistische gegevens

- In 1840 heeft de gemeente Eijsden 333 huizen met 2.066 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 136/938 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Breust 43/266, Oost 60/309, Maarland 45/253, Caestert 44/265 en Withuis 5/35.

- Per 1-1-1982 is de gemeente in het kader van de gemeentelijke herindeling opgeheven, gelijk weer opgericht en als volgt samengesteld:
van Eijsden: 1.777 hectare met ca. 2.500 huizen en 7.625 inwoners;
van Gronsveld: 413 hectare met ca. 1.000 huizen en 3.055 inwoners (de kernen Rijckholt en Gronsveld).

- Vóór haar opheffing per 2011 had de gemeente Eijsden ca. 5.000 huizen met ca. 12.000 inwoners. Het gelijknamige dorp heeft ca. 2.800 huizen met ca. 7.000 inwoners. Voor de postadressen heeft het 'dorp' ca. 9.000 inwoners, maar dat komt omdat de toenmalige gemeente destijds heeft verzuimd eigen postcodes met bijbehorende postale plaatsnamen aan te vragen voor haar dorpen Mariadorp, Mesch en Oost-Maarland, waardoor die sindsdien voor de post zogenaamd 'in' Eijsden liggen.

Terug naar boven

Geschiedenis

Men neemt aan dat Eijsden of directe omgeving de plek is waar Karel de Kale in 870 zijn broer Lodewijk de Duitser ontmoet ter verdeling van het Lotharische Rijk. De nederzetting wordt aanvankelijk gevormd door een ‘Curtishoeve’ waarvan de bisschop van Luik eigenaar is en de heerlijke rechten bezit. Deze hoeve moet midden in het dorp, op het plein de ‘Vroenhof’ oftewel ‘het hof van de Heren’ gestaan hebben. In de middeleeuwen groeit de nederzetting uit tot een dorp. In 1213 is de hertog van Limburg eigenaar van de heerlijkheid. Na de slag van Woeringen in 1288 maakt het dorp deel uit van Brabant.

In 1375 ziet hertog Wenceslaus van Brabant zich gedwongen de nederzetting te verpachten aan Jan van Gronsveld. In 1515 gaat Eijsden over aan Arnold Huyn van Amstenrade. In 1626 wordt Jan de Lamargelle als pachter genoemd en in 1643 worden de heerlijke rechten aan hem verkocht. In het Partagetractaat van 1661 wordt het dorp definitief aan de Staten van Holland toegewezen. In de Staatse tijd ontwikkelt het dorp zich tot een voorname plaats.

De maasscheepvaart wordt nu zeer belangrijk. Aan de Maas wordt een kade gebouwd, ‘Het Bat’, die als overslagplaats dient voor goederen uit Holland die onder andere voor Dalhem en de (thans Belgische) stad Limbourg bestemd zijn. Kasteelheer Jan de Lamargelle vestigt hier een Maastol. Omdat er even zuidelijker bij hoeve Navagne en even noordelijker bij Maastricht ook reeds tol geheven wordt, is deze Maastol jarenlang een bron van conflicten en zijn er vele processen over gevoerd. Rijke kooplieden uit Dordrecht en rijke joodse handelaars vestigen zich in Eijsden.

Zinkwitfabriek
In 1870 sticht de Belgische ingenieur Georges Rocour in Eijsden een zinkwitfabriek. Hij had na een studiereis aan de Verenigde Staten de idee opgevat een moderne ‘Amerikaanse’ technologie toe te passen voor de productie van zinkoxide. Dit witte poeder wordt ook wel zinkwit genoemd. Het zogenoemde Wetherill-procédé behelst rechtstreekse winning van zuiver zinkwit uit zinkertshoudend gesteente. Het verkregen product wordt als grondstof (pigment) voor velerlei producten gebruikt. De verfindustrie en de rubberindustrie zijn aanvankelijk de grootste afnemers.

Veel inwoners keren hierdoor de oorspronkelijke agrarische bedrijven de rug toe en vinden werk in de nieuwe chemische industrie. De personeelsbezetting groeit uit tot ongeveer 700 werknemers. Industrialisatie op grote schaal doet hiermee zijn intrede en Eijsden ontwikkelt zich langzaamaan tot een geïndustrialiseerde plattelandsgemeente. Onder leiding van de heer Pisart, de opvolger van Rocour, neemt het bedrijf een grote vlucht en start het diverse dochterondernemingen elders in Europa. De heer Pisart geeft tevens een impuls aan de bouw van Mariadorp.

EverZinc* in Eijsden is wereldleider in de productie van zinkchemicaliën met drie productlijnen: fijne zinkpoeders, zinkoxide en zinkpoeders voor batterijen. Het bedrijf heeft fabrieken in Nederland, België, Noorwegen, China en Maleisië. De 8 productielocaties recyclen jaarlijks meer dan 85.000 ton materialen voor klanten over de hele wereld. EverZinc producten worden toegepast in uiteenlopende toepassingen zoals anti-corrosie verf, banden, farma/chemicaliën, keramiek en glas, zonneschermen en alkaline batterijen. EverZinc legt een sterke focus op innovatie en wist de afgelopen jaren enkele succesvolle nieuwe producten en toepassingen op de markt te brengen.
* Tot 2007 was het bedrijf onderdeel van het concern Umicore.

Eerste en Tweede Wereldoorlog
Op 10 november 1918 is Eijsden even in het wereldnieuws. Bij het einde van de Eerste Wereldoorlog komt Duitsland met de geallieerden een wapenstilstand overeen. In feite komt dit neer op een nederlaag van het machtige Duitse leger. Bevreesd voor zijn leven knijpt de Duitse keizer Wilhelm II, samen met een aantal hoge officieren, er tussenuit, en meldt zich aan de Nederlandse grens, bij de Eijsdense buurtschap Withuis. Zie verder aldaar. Op 12 september 1944, toen de Tweede Wereldoorlog haar einde naderde, is deze gemeente als eerste Nederlandse gemeente door de Amerikanen bevrijd.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van (de kernen van) de voormalige gemeente Eijsden (uitgezonderd de voormalige gemeente Gronsveld, die een eigen heemkundekring heeft), kun je terecht bij de volgende instantie en literatuur:

- "Stichting Eijsdens Verleden (SEV) is opgericht in 1975. De stichting stelt zich ten doel het bevorderen van het historisch onderzoek betreffende de voormalige gemeente Eijsden (exclusief Gronsveld en Rijkcholt, waar een eigen heemkundekring actief is) en het publiceren daarover. De stichting is volop aan de slag gegaan om de doelstellingen te verwezenlijken. Inmiddels zijn grote collecties foto’s, archiefmateriaal, bidprentjes, brochures, boeken en tijdschriften verzameld. En de verzamelingen groeien nog altijd. De resultaten van het speuren en verzamelen worden vastgelegd in het kwartaalblad Uit Eijsdens Verleden, dat aan alle donateurs wordt toegezonden, of in boeken, die voor een schappelijke prijs worden aangeboden. Daarnaast toont de stichting regelmatig delen uit de collecties tijdens tentoonstellingen. De stichting heeft enkle ruimten tot haar beschikking in de kelder van het voormalige gemeentehuis (het Ursulinenklooster in de Breusterstraat) van de gemeente Eijsden-Margraten. Op woensdagavond (19.30-22.00 uur) in de even weken zijn we daar werkzaam. Wil je een handje helpen dan is dat zeer welkom. Ben je geïnteresseerd in het werk van de stichting dan ben je natuurlijk ook welkom als donateur."

- De publicatie 'De reconstructie van een middeleeuws landschap: nederzettingsgeschiedenis en instellingen van de heerlijkheden Eijsden en Breust bij Maastricht (10e-19e eeuw)' (dr. J.L.H. Hartmann, 386 pag., verschenen als deel 44 in de serie 'Maaslandse Monografieën', uitg. Van Gorcum, 1986) is via de link ook online te lezen.

- Een deel van het boek 'Eijsden, een vrijheid met Luikse stadsrechten: Een rechtshistorische schets van de ontwikkeling van een Minderstadt tussen Maas en Rijn (ca. 1300-ca. 1550)' is via de link ook online te lezen.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Station Eijsden aan de spoorlijn Maastricht-Luik is per 10-12-2006 gesloten en sinds 11-12-2011 heropend.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Eijsden heeft 46 rijksmonumenten.

- Het dorpscentrum met aangrenzend kasteelpark is sinds 1971 een beschermd dorpsgezicht en doet middeleeuws aan met zijn schilderachtige pleinen, straatjes met keiplaveisel en antieke lantaarns. In 1992 is het beschermd dorpsgezicht uitgebreid met kasteel Eijsden en de historische tuin en parkaanleg. In 2000 is het uitgebreid met het gebied ten zuiden van Laag-Caestert.

- Gevelstenen in Eijsden.

- Sint Christinakerk (Vroenhof 13). Het huidige kerkgebouw dateert uit 1508, het vervangt de in 1483 afgebrande kerk. Meer dan 300 jaar, van 1508 tot 1853, zou zij simultaankerk zijn voor de katholieke en protestantse eredienst. De 14e-eeuwse toren oogt massief, niet alleen omdat behalve de galmgaten en een lichtspleet geen openingen of geledingen in de wanden zijn aangebracht, maar met name vanwege het ontbreken van een ingangsopening. In de kerk zijn de zware zuilen en maaskapitelen uit ca. 1400 hergebruikt. Het oude koor is gedeeltelijk bewaard. Het hoofdaltaar staat voor een retabel met een schilderij uit de 17e eeuwse Antwerpse school dat de kruisiging verbeeldt. (3023, 3315)

- Sinds 1906 is er aan de Wilhelminastraat een kleine voorheen Nederlands Hervormde kerk (tegenwoordig Protestantse Gemeente Eijsden). In de tussenliggende periode werden de protestantse diensten gehouden in een thans afgebroken woning aan de Diepstraat. Het interieur is eind 20e eeuw fraai gerestaureerd.

- Het voormalige Ursulinenklooster (Breusterstraat 27) biedt sinds 2014 onderdak aan het Familiemuseum. Het museum besteedt aandacht aan familiegeschiedenis in de meest brede zin: genealogie, heraldiek, familiesymbolen en -tradities, iconografie, rituelen, migratiegeschiedenis, DNA-onderzoek, forensisch onderzoek, de evolutie van de mens etc.

- Kasteel Eijsden (Graaf de Geloeslaan 8) is in 1636 gebouwd in Maaslandse renaissancestijl en bestaat uit twee haaks op elkaar geplaatste vleugels en twee torens. Het kasteel, dat is opgetrokken uit metselwerk van rode baksteen, en afgewerkt met hardsteen en mergelsteen, is in zijn stijl een van de mooiste kastelen van Nederland. Het is dan ook een ‘Top-100 monument’. Het is volledig ingericht als bewoond edelmanshuis en omvat stijlkamers uit de 18e en 19e eeuw met een grote collectie (familie)portretten, authenthiek meubilair, porcelein et cetera. Het kasteel is familiebezit. Het is eigendom van, en wordt bewoond door Graaf Marcel de Liedekerke en zijn gezin. Het kasteelplein en park met de fraaie Franse kasteeltuinen zijn gelegen buiten de gracht en het hele jaar vrij toegankelijk. Het kasteel zelf is één weekend per jaar te bezichtigen.

- In de Diepstraat en omgeving vinden we nog tientallen 17e-, 18e- en 19e-eeuwse panden. Een groot aantal is gebouwd door de invloedrijke magistratenfamilie Nolens en door verschillende rijke joodse families, waaronder de familie Coopman. De monumentale panden Diepstraat 30 en 31 zijn gebouwd als kanunnikenhuizen.

- Monumentale boerderijen vind je onder meer op Sint Martinusstraat 8, 17 en 22 en op Emmastraat 25 (alle te Breust).

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Op de eerste zondag van de Vasten is hier de traditie van het Burckbrêane. Zie voor nadere toelichting bij Epen.

- Carnaval. - CV De Klèèflep. - CV De Druugsjliepers. - CV De Naachraove.

- De wielerklassieker Hel van het Mergelland wordt jaarlijks in april verreden. Deze wedstriijd over ongeveer 180 kilometer, voor profs en amateurs, is een van de moeilijkste van Nederland. Start en finish is in de Diepstraat.

- Op de eerste zondag van mei en de twee dagen daaropvolgend staan op het Veldje de kermisattracties van de Meikermis.

- De Bronk is de jaarlijkse sacramentsprocessie die in Breust uittrekt op de tweede zondag na Pinksteren. Het is zonder meer het belangrijkste evenement van Eijsden. Het is een ware pronkstoet ter ere van het ‘Heilig Sacrament des Altaars’. In de processie beelden de vele groepen de verschillende delen van de Eucharistieviering uit. De schutterij, de beide harmonieën, de zangkoren en de jonkheden geven de processie een kleurrijk en muzikaal geheel. De bronk is verder het dorp zelf, dat feestelijk pronkt door zijn versieringen van vlaggen, vanen, bloemtapijten, erebogen, processievaantjes en met bloemen bestrooide straten.

- Diepstraatfeesten in het laatste weekend van juli. Er is een braderie, er zijn optredens van muziekgroepen, en veel stands waar de Eijsdense jeugd overbodig speelgoed en andere oude spulletjes voor een prikje te koop aanbiedt.

- Midden augustus is er op het Vroenhof een drie dagen durend Straattheaterfestival. Diverse Nederlandse en buitenlandse groepen presenteren dan hun muzikaal en/of acrobatisch kunnen.

- Op een zondag eind augustus is er op Kasteel Eijsden de Castle Fair. De prachtige tuinen van het kasteel vormen het sprookjesachtige decor voor de Castle Fair, die garant staat voor een sfeervolle ambiance en allure waarin kunst, muziek en een hapje en drankje een belangrijke rol spelen. Kortom lekker struinen langs de vele standjes op het voorplein en in de tuinen van het monumentale kasteel en genieten van een ontspannend moment voor jezelf. Vanaf 11.00 uur kun je genieten van kunst in vele vormen. Een groot aantal lokale en regionale professionele kunstenaars stelt hun mooiste creaties tentoon in de tuinen van het kasteel.

- De Breusterkermis wordt op het Vroenhof gehouden, op de laatste zondag van augustus en de beide dagen daaropvolgend.

- Popfestival Pisart Festival (weekend in september), genoemd naar Fernand Pisart, voormalig directeur van de onder Geschiedenis beschreven zinkwitfabriek.

- De 1e editie van de Garageverkoop Eijsden, in alle kernen van deze voormalige gemeente, op een zondag in september 2020, was een groot succes. De deelnemerslijst doorkijkend deden er ca. 200 huishoudens aan mee. De intentie is om er een jaarlijks evenement van te maken, dus hopelijk is het er in 2021 weer.

- Festival des Coques (op een zaterdag half december).

- Kerstmarkt (zondag voor Kerstmis).

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Fiets- en voetveer over de Maas, naar het Belgische Lanaye / Ternaaien (ca. april t/m oktober dagelijks van 10.00-20.00 uur).

- Wandelen in en rond Eijsden.

- Fietsen in en rond Eijsden.

- Zwembad De Treffer is een overdekt en openlucht 25-meterbad met ligweiden en speeltuigen.

- Winkelcentrum Eijsden.

- IVN afdeling Eijsden. De afdeling heeft diverse werkgroepen. Zo doet de Florawerkgroep onderzoek naar de lokale flora, waaronder aandacht voor bloeiende bermen, bloemrijke graslanden en bomen. De werkgroep is o.a. actief in de Eijsder Beemden, Tiendevrij en in Mesch. Ze organiseren ook regelmatig excursies. De werkgroep Vogels zet zich in voor behoud van een soortenrijke vogelpopulatie in het werkgebied. Dit doen zij via observaties, tellingen en het waar nodig aanbrengen van nestgelegenheid. Speciale aandacht is er voor uilen en zwaluwen. De werkgroep Wandelingen organiseert van september tot juli geregeld wandelingen in de natuur op zondag. Een aparte werkgroep 'korte wandelingen' organiseert in dezelfde periode wandelingen op woensdag. Deze wandelingen worden voorgelopen door de werkgroepleden, die tijdens de wandelingen ook zorgen voor uitleg over natuur en heemkundige aspecten. Op verzoek worden ook wandelingen voor derden verzorgd.

- Het 61 hectare grote natuurgebied Eijsder Beemden ligt langs de Maas ten noorden van Eijsden. Al in de jaren zeventig was de omgeving van het grindgat heringericht. Er waren poelen gegraven en bomen geplant. Tegenwoordig wordt een extensief beheer toegepast, waarin zo min mogelijk sturing plaatsvindt. Het bestaat uit graslanden, plassen, wilgenbossen, een oude hoogstamboomgaard en een groot grindgat. De gehele oppervlakte wordt het hele jaar door extensief begraasd door een kudde Koniks en Galloways. De Eijsder Beemden is een zeer soortenrijk natuurgebied en een uitstekend voorbeeld van een snelle natuurlijke ontwikkeling vanuit een cultuursituatie. Door de grote variatie van bodem- en vochtomstandigheden, de invloed van de kuddes grazers en vooral door de invloed van de Maas, vinden de vele planten en dieren er uitstekende leefomstandigheden. Het gebied is vrij toegankelijk voor wandelaars, zowel op als buiten de paden.

Terug naar boven

Beroemde inwoners

- In 1887 vertrekt de in Eijsden geboren en opgegroeide wetenschapper en avonturier Eugène Dubois met zijn gezin naar Indonesië, om als eerste ter wereld gericht op zoek te gaan naar de ontbrekende schakel tussen aap en mens. Na een jarenlange zoektocht vindt hij op Java de fossiele resten van een mensachtige tussenvorm - Pithecanthropus erectus - waarmee hij het gelijk van Darwin bewijst. In 2012 verschijnt een herziene versie van de documentaire "Dubois - De zoektocht naar de ontbrekende schakel".

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Eijsden, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Eijsden, een vrijheid met Luikse stadsrechten (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Lokale links: - Eijsden linkspagina.

- Onderwijs: - Basisschool Sint Jozef. - Basisschool De Cramignon.

- Jeugd: - Scouting Eijsden.

- Muziek: - Koninklijke Oude Harmonie (KOH) Eijsden.

- Koniklijke Harmonie Sainte Cécile. Mede door de successen onder leiding van de toenmalige dirigent Henny Ramaekers was de toestroom van leerlingen erg groot. De aanwas van de vele aangemelde muzikanten dreigde de kwaliteit van het harmonieorkest nadelig te gaan beïnvloeden. Daarom is in het midden van de jaren tachtig besloten een aspirantenorkest op te richten. Het belangrijkste doel van dit orkest was het creëren van een soepele overgang tussen de opleiding en het harmonieorkest. Omdat het orkest qua leeftijdsopbouw een soort jeugdorkest was, kreeg het orkest de Franse naam "Les Jeunes". In de loop der jaren groeide de kwaliteit van Les Jeunes, waardoor het verschijnsel naar voren kwam dat de kwaliteit van Les Jeunes te lijden had onder de instroom van nieuwe onervaren muzikanten. Daarom is in 2002 een tweede jeugdorkest opgericht: "Les Petits Jeunes". Buiten de muzikale opleiding van de muzikanten staat ook het sociale aspect bij Sainte Cécile hoog in het vaandel. Jaarlijks worden er tal van activiteiten georganiseerd om de sociale verbondenheid tussen de leden onderling en met de vereniging te versterken. Zo wordt er al bijna 20 jaar jaarlijks een muziekkamp georiganiseerd waarin de muzikanten van Les Jeunes en Les Petits Jeunes, in de periode tussen Kerst en Nieuwjaar, samen op kamp gaan.

- Het Sint Christinakoor bestaat sinds 1869 en heeft als voornaamste doel het opluisteren van heilige missen en andere kerkelijke evenementen. Daarnaast brengt het koor tijdens concerten een gevarieerd werelds repertoire ten gehore.

- Sport: - Voetbalvereniging VV Eijsden.

- TVE is opgericht in 1978, dus al bijna 40 jaar de plaats om de tennissport te beoefenen in een ongedwongen omgeving. Op een mooi nieuw park met 6 all weather banen kan het hele jaar door worden gesport.

- Wielervrienden Eijsden is opgericht in 1974 door een 15-tal Eijsdenaren die het initiatief namen om in clubverband te gaan fietsen. Nu is dit groepje uitgegroeid tot een vereniging met meer dan 70 actieve leden. Elke zondagmorgen vertrekken deze in 5 verschillende groepen om uit te zwermen over het Limburgse en/of Belgische landschap. Van groep 1, waarin het prestatieve voorop staat, t/m groep 5, waarin de nadruk ligt op het recreatieve aspect van het fietsen, worden er tochten gereden tussen de 60 en 120 km. Een en ander afhankelijk van o.a. seizoen, weersomstandigheden, leeftijd, interesse en conditie. Je bent van harte welkom om een keer mee te rijden om te zien of het ook iets voor jou is. Je zult versteld staan van de mogelijkheden die het landschap rondom het pittoreske dorp Eijsden biedt aan de echte wielerliefhebber. "Wij genieten het voorrecht om hier te mogen wonen. Je zult ons erom benijden!", aldus de Wielervrienden op hun site.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Eijsden crematorium, - idem Geusauplein, - idem Groenstraat, - idem Hervormd, - idem Hutweg, - idem kerk en - idem Ursulinenpark.

Reactie toevoegen