Ellewoutsdijk

Plaats
Dorp
Borsele
Zuid-Beveland
Zeeland

DK_20110710_1758_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, gerestaureerde boerderij

Ellewoutsdijk, gerestaureerde boerderij

DK_20110710_1762_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, park en tuin van Zorgvliet zijn rijksmonument

Ellewoutsdijk, park en tuin van Zorgvliet zijn rijksmonument

DK_20110710_1765_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, Landhuis Zorgvliet

Ellewoutsdijk, Landhuis Zorgvliet

DK_20110710_1774_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, boerderij met schuur

Ellewoutsdijk, boerderij met schuur

RIT_20110710_5506_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, dorpsgezicht

Ellewoutsdijk, dorpsgezicht

RIT_20110710_5509_Ellewoutsdijk_Zeeland.jpg

Ellewoutsdijk, fleurig straatbeeld

Ellewoutsdijk, fleurig straatbeeld

DK_20110710_1791_Fort_Ellewoutsdijk_Natuurmonumenten.jpg

Ellewoutsdijk, Fort Ellewoutsdijk, binnenzijde

Ellewoutsdijk, Fort Ellewoutsdijk, binnenzijde

DK_20110710_1794_Fort_Ellewoutsdijk_Natuurmonumenten.jpg

Ellewoutsdijk, Fort Ellewoutsdijk, eigendom van Natuurmonumenten

Ellewoutsdijk, Fort Ellewoutsdijk, eigendom van Natuurmonumenten

ZL gemeente Ellewoutsdijk in ca. 1870 kaart J. Kuijper [1024x768].gif

Gemeente Ellewoutsdijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Gemeente Ellewoutsdijk in ca. 1870, kaart J. Kuijper

Ellewoutsdijk

Terug naar boven

Status

- Ellewoutsdijk is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Borsele. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1969.

- Onder het dorp Ellewoutsdijk valt ook de buurtschap Koekoek.

- Wapen van de voormalige gemeente Ellewoutsdijk.

Terug naar boven

Naam

In het Zeeuws
Ellesdiek, Elsdieke.

Oudere vermeldingen
1216 Elewoldesdike, 1279 Elewoudsdik, 1320 Elewoutsdyc, 1342-1343 Elwoudsdijc, 1395-1396 Elewoutsdijc, 1573 Ellewoutsdick, ca. 1750 Ellewoutsdyk, 1899 Elsdijk, verbastering van Ellewoutsdijk.

Naamsverklaring
Betekent dijk 'waterkering, bedijkt land' van de persoon Elewold.(1)

Terug naar boven

Ligging

Ellewoutsdijk ligt ZW van Goes, ZO van Borssele en grenst in het Z aan de Westerschelde.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Ellewoutsdijk 102 huizen met 739 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 98/706 (= huizen/inwoners) en buurtschap Everinge 4/33. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 150 huizen met ca. 370 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Bij bevrijdingsgevechten aan het eind van WO II is Ellewoutsdijk zwaar getroffen.

- Beschrijving van verleden en heden van Ellewoutsdijk door journalist Willem Staat.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- De basisschool is na afloop van schooljaar 2009/2010 gesloten, maar de inwoners doen er alles aan om een goede leefbaarheid in het dorp te behouden. Zo is er een dorpsbusje voor leerlingenvervoer en de weekmarkt in Goes en is er een SRV-wagen als alternatief voor winkels. Verder is er nog een jachthaven in het dorp. Voor belangstellende mogelijk toekomstige inwoners van het dorp is in 2010 de brochure "Wonen in Ellewoutsdijk, een dorp om van te houden' vervaardigd.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Ellewoutsdijk heeft 39 rijksmonumenten. Bijzonder is dat maar liefst 34 daarvan betrekking hebben op monumentale objecten van Landgoed Zorgvliet aan de weg Langeviele, terwijl het imposante landhuis zelf in de Tweede Wereldoorlog is verwoest. Een jachtslot annex villa kwam ervoor in de plaats. In de tuinen staan enkele 18e-eeuwse beelden van Griekse godinnen. "'Een Versailles in miniatuur in een vergeten uithoek aan de Schelde', schrijft een krantenverslaggever in 1894 over het huis Zorgvliet. Bij zijn bezoek aan dit neoclassicistische buiten van de vermogende baggeraarsfamilie Van Hattum uit Sliedrecht kan hij zijn ogen niet geloven. Binnen telt hij 15 slaapkamers en ziet hij een wintertuin, een theater met een draaibaar toneel en drie kunstzalen met toonaangevende schilderijen. Buiten stuit hij op een weelderige landschapstuin met een prieel, een kassengalerij en een eiland met een volière. Vanuit de uitkijktoren zijn in de wijde omtrek alleen weilanden, de zeedijk en de Westerschelde te zien.

De ondernemende J.C. van Hattum staat aan de basis van het succes: hij brengt het baggerbedrijfje van zijn vader binnen één generatie tot grote bloei. Het bedrijf is onder meer betrokken bij megaklussen als de aanleg van het Panamakanaal, de Afsluitdijk en de Zeelandbrug. Het zomerhuis groeit langzaam maar zeker uit tot een paleis in Moorse stijl, dat in het dorp het Suikerpaleis wordt genoemd. In het eind 2017 verschenen boek 'Versailles aan de Schelde' vertelt Anna van Suchtelen, nazaat van de Van Hattums, over de levens van drie vrouwen, de echtgenotes van drie generaties baggeraars.

Mater familias Frederika en haar ondernemende schoondochter Jaan doen goede werken voor het dorp. Op haar beurt maakt Jaan zich zorgen als haar zoon trouwt met Guusje, een meisje dat maar weinig opheeft met haar rol als weldoener en ambachtsvrouw van Ellewoutsdijk. Anna van Suchtelen beschrijft de geschiedenis van dit 'paleis in de Zeeuwse klei' vanaf de tweede helft van de 19e eeuw tot na de Tweede Wereldoorlog. Wat houdt het in om lid van deze familie te zijn? Wat vormt je basis en wat geef je door? En wat betekent het geworteld te zijn op een bepaalde plek?" Aldus de omslagtekst van het boek. Lees ook de reportage over het boek en de schrijfster in PZC, 8-11-2017.

- Ellewoutsdijk heeft 5 gemeentelijke monumenten.

- De oude middeleeuwse kerk is in 1944 bij de Slag om de Westerschelde in puin geschoten. De huidige kerk is in 1951 gereed gekomen. In 2000 wordt duidelijk dat de Hervormde Gemeente te weinig leden en kerkgangers meer heeft om nog langer zelfstandig te kunnen voortbestaan. De gemeente fuseert daarom met de Hervormde Gemeente Driewegen en de inwoners gaan in het vervolg naar dat dorp naar de kerk. In juni 2001 wordt de laatste Hervormde kerkdienst gehouden. Sinds eind 2000 werden er al oecumenische bijeenkomsten georganiseerd in de Zeeuwse taal in het Kerkje van Ellesdiek, zoals hij tegenwoordig heet. Deze bijeenkomsten nemen een onverwacht hoge vlucht. Elke 3e zondag van de maand komen er ca. 100 honderd mensen op af.

- In 1830, na de afscheiding van België, begon Nederland met de bouw van kustforten aan beide oevers van de Westerschelde, om controle te krijgen op de scheepvaart richting Antwerpen. De forten moesten voorkomen dat schepen naar Antwerpen konden varen. In het grensgebied werden troepen gelegerd. Rond Terneuzen werden tussen 1833 en 1839 ook diverse vestingwerken gebouwd. Recht boven Terneuzen aan de noordelijke Westerscheldeoever aan de zuidkant van de Ellewoutsdijkpolder begon men in 1835 met de bouw van Fort Ellewoutsdijk. Samen met Terneuzen vormde dit een tweede stelling ter beheersing van de Westerschelde. Het fort moest tevens de marinebasis en handelsstad Vlissingen beschermen. De eerste stelling lag bij het verder stroomopwaarts gelegen Bath. Omdat de voorliggende zeedijk vanwege het vuurbereik vanuit het fort bewust laag was gehouden, werd uit voorzorg een inlaagdijk aangelegd.

Het fort werd gebouwd in de vorm van een zeshoek en was volledig omringd met een gracht. Vóór de uitvinding van het getrokken geschut en de brisantgranaat was Fort Ellewoutsdijk bomvrij. In totaal konden er 500 manschappen in het fort worden gelegerd. In 1839, een paar jaar na de bouw van het fort, sloten Nederland en België het Verdrag van London. Dankzij de neutraliteitspolitiek nam de noodzaak voor het fort af en in 1918 zijn de laatste kanonnen uit het fort verwijderd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft het Duitse leger het fort weer in gebruik genomen. Het heeft toen als gevangenis gediend en aan de westzijde van het vestingwerk werd een mitrailleurbunker gebouwd. Na de oorlog was het fort bij Defensie in gebruik als opslagplaats.

Sinds 1981 is Fort Ellewoutsdijk in beheer bij Natuurmonumenten, die het fort aankocht vanwege de bijzondere ecologische waarde. Het vestingwerk is nog geheel intact. De muren verkeren in redelijke staat van onderhoud, al hebben de gewelven veel geleden onder het vocht. Dankzij de toekenning van een grote subsidie van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de provincie Zeeland, een gift van Dow Benelux en Nuon plus eigen middelen van Natuurmonumenten kon het fort worden gerestaureerd. De restauratie, die medio 2011 is afgerond, was hard nodig. Het ingenieuze systeem voor de waterhuishouding werkte al jaren niet meer goed. Het dak van de kazematten lekte, waardoor het overal in het fort erg vochtig was. Natuurmonumenten gaat het fort publieksvriendelijker maken met een expositieruimte, een kleine horecagelegenheid en een kleinschalige overnachtingsmogelijkheid.

- De voormalige Molen Phoenix (Hooglandsedijk 2a, ZO van buurtschap Koekoek) dateert uit 1934. De vorige molen in het dorp, De Hoop, is in hetzelfde jaar door brand wegens blikseminslag vergaan. Molen Phoenix is in de Tweede Wereldoorlog door oorlogshandelingen beschadigd. In 1946 zijn de wieken eraf gehaald. Sindsdien is er dus alleen nog de molenromp, tegenwoordig in functie als woonhuis.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- In het Kerkje van Ellesdiek zijn regelmatig optredens van goede bands, ensembles, orkesten etc. en theatervoorstellingen. De toegangsprijzen zijn schappelijk en vaak zit daar nog een consumptie bij in ook.

- Oeljebroelje (op een zondag eind juli) is een cultuurfestival aan de Schelde in Fort Ellewoutsdijk, met kunstmarkt, live muziek en theater.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Ellewoutsdijk, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Ellewoutsdijk (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Ellewoutsdijk.

Reactie toevoegen