Status

- Foxwolde is een buurtschap in de provincie Drenthe, gemeente Noordenveld. T/m 1997 gemeente Roden.

- De buurtschap Foxwolde heeft een eigen postcode (9314) en plaatsnaam in het postcodeboek en is daarmee een formele 'woonplaats', die formeel dus niet, zoals bij veel andere buurtschappen in ons land wel het geval is, voor de postadressen onder een nabijgelegen dorp valt. In de praktijk valt de buurtschap onder het dorpsgebied van (lokaal bekend als 'schoolkring') Roderwolde.

- Buurtschap Foxwolde ligt buiten de bebouwde kom (60 km-zone) en heeft daarom witte plaatsnaamborden.

Naam

In het Drents
Fokswol. Een inwoner van deze buurtschap is een Fokswolmer.

Oudere vermeldingen
De plaats wordt in 1313 voor het eerst vermeld als Fokeswolde, later Fockeswolde (1382) en vanaf 1548 Foxwolde.

Naamsverklaring
Het achtervoegsel wolde past duidelijk in het rijtje in deze streek in Zuidwest-Groningen en Noord-Drenthe van plaatsen als Midwolde, Oostwold, Foxwolde, Roderwolde, Peizerwold, Eelderwolde, Paterswolde enzovoort, en verwijst zeer waarschijnlijk naar een in de middeleeuwen hier gelegen uitgestrekt woud. Het voorvoegsel kan komen van de persoonsnaam Fokke of Focko / Fokko. Het is echter ook goed mogelijk dat het verwijst naar ‘vossenhol’ (‘fox’ is Latijn voor ‘vos’ en het hiervan afgeleide ‘foks’ of ‘fokes’ is de middelnederlandse variant); vergelijk de buurtschap Foxel bij Emmen en de kernen Foxham en Foxhol bij Hoogezand-Sappemeer.

Ligging

Foxwolde ligt iets ten NO van Roden, Z van Roderwolde en NW van Peize.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Foxwolde 22 huizen met 122 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 90 huizen met ca. 220 inwoners.

Geschiedenis en beschrijving

Ofschoon er formeel geen bebouwde kom is, wordt de kern van het streekdorpje Foxwolde gevormd door verspreid liggende bebouwing langs de twee in de buurtschap samenkomende wegen van Roden naar Roderwolde. De bebouwing ligt op een hoger gelegen zandrug temidden van het veengebied en is in vermoedelijk de 12e eeuw onstaan als veenontginning vanuit Roden. Aan de rand van de buurtschap bevindt zich een grote hoeveelheid potklei zeer dicht aan de oppervlakte. Reeds in de late middeleeuwen werd dit gewonnen door monniken van het Cisterciënzer klooster te Aduard en afgevoerd over het naastgelegen Peizerdiep.

De nederzetting Foxwolde is kenmerkend voor de streek met op zandkoppen en –ruggen gelegen boerderijen en feitelijk zet het bebouwingslint zich voort in Roderwolde. Oorspronkelijk bevonden er zich kleine, gemengde agrarische bedrijven. Na WO II breidden enkele zich hiervan uit tot forse veehouderijen, terwijl de andere in de periode van suburbanisatie (Groningen ligt slechts op 10 km) werden omgevormd tot woonboerderijen. Hierdoor is het karakter van enkele delen van het plaatsje, zoals aan het Haarveen, veranderd van betrekkelijk arm (arbeiderswoningen) tot een streek met duidelijk duurdere behuizing.

Overigens was deze buurtschap nooit zo armoedig als enkele andere delen in de omgeving, met name omdat de strookvormige percelen langs de weg relatief groot waren. Dit gold zeker na de inpoldering in de 19e eeuw van de gebieden ten zuiden van het Leekster- of Zulthemeer, waar nu de weg De Groeve zich bevindt. De strokenverkaveling is deels tenietgedaan door latere ruilverkavelingen en met de schaalvergroting zijn veel houtsingels verdwenen.

In de 19e eeuw breidde de buurtschap zich iets uit aan de Haarveensedijk, welke een verbinding vormde tussen Peize en Nietap / Leek. Ook een deel van de Rodervaart hoort bij de buurtschap. Dit was de verbinding van Roden via het Leekstermeer naar Groningen. De oprukkende industrie van Roden heeft delen van Foxwolde dicht genaderd, en slechts de noordelijke rondweg om Roden scheidt de twee plaatsen. Overigens is sinds de aanleg van deze weg enkele jaren geleden het sluipverkeer over de Haarveensedijk sterk afgenomen, wat de leefbaarheid in de buurtschap ten goede is gekomen. Het rijke verenigingsleven vormt een geheel met het naastgelegen Roderwolde.

Voor de jongeren in Foxwolde is er Keet Rowol. Ze zijn met de keet, die op het erf staat van de fam. Braams, begonnen nadat discotheek Klaas Pruim in Roden was afgebrand. (© Robert H.C. Kemkers)

Bezienswaardigheden

- Met name het eerste deel van de Roderwolderweg van Roden richting Roderwolde is de moeite waard. Langs deze authentieke klinkerweg staat op de wegsplitsing midden in de buurtschap een fraaie Noord-Drentse boerderij en op de kruising met de Haarveensedijk bevindt zich nog een authentiek tolhuis. Dat is het enige rijksmonument van Foxwolde.

- Een zelfde exemplaar staat bij het bruggetje over het Peizerdiep, aan de Moleneind naar Peize.

- Hier tegenover bevindt zich boerderij Tichelwerk, thans eigendom van Het Drentse Landschap. De bewoner van deze midden jaren negentig geheel gerestaureerde historische boerderij beheert het aangrenzende natuurgebied Kleibos.

Jaarlijkse evenementen

- Paasvuur.

- Het Old Style Weekend (weekend eind juni) is een evenement met oldtimer motoren, customs, hotrods, Amerikaanse auto's tot 1962, tattoo, pinstriping, racing, aan dit alles gerelateerde marktkramen, goedkoop drinken, lekker eten, en veel live Rock-a-billy muziek. - Fotoserie Old Style Weekend 2011. Gratis entree, gratis camping.

Landschap, natuur en recreatie

- De Wandelroute Foxwolde / Roderwolde (17 of 14 km) voert je zowel door een stukje oud bos als door het weidse open landschap rondom het Leekstermeer. De route is te verlengen door ook door het waterbergingsgebied van de Onlanden te lopen.

- De lange-afstandswandeling vanuit Foxwolde door Noordenveld en Westerkwartier (36 km) is heel geschikt voor de getrainde wandelaar of voor de wandelaar die traint voor bijvoorbeeld de Nijmeegse Vierdaagse. De route voert door natuurgebied en landelijk gebied, coulissenlandschap en bos en door het mooie landgoed Nienoord en het leuke dorpje Roderwolde met koren- en oliemolen Woldzigt. Al met al een zeer gevarieerde en mooie wandeling. Desgewenst kun je de route ook in twee delen lopen. Zie daarvoor de andere route op deze pagina vanuit de buurtschap, en de wandelroute die vermeld staat bij en begint vanuit Leek.

- Aan de oostelijke rand van Foxwolde vind je natuurgebied Kleibos. Hier bevindt zich de zware potklei die werd afgegraven door de kloosterlingen en werd gebruikt voor de vervaardiging van bakstenen; hiernaar verwijst ook de naam van boerderij Tichelwerk (> tegelwerk, baksteen productie).

- Door dit kleine bosgebied loopt een onverhard pad, dat ook deel uitmaakt van de knapzakroute Foxwolde-Roderwolde. Het gebied NW van de buurtschap, rond de Rodervaart, is een fraai vogelbroedgebied, met goede fietspaden.

Links

- Dorpsraad: - Vereniging Dorpsbelangen Roderwolde, Foxwolde, Sandebuur en Matsloot is opgericht in 1945. De vereniging komt op voor de belangen en de leefbaarheid van Roderwolde en de genoemde omliggende kernen, in de breedste zin van het woord. Om op de hoogte te blijven van en inbreng te hebben in de ontwikkelingen betreffende het gebied, onderhoudt de vereniging regelmatig contact met de gemeente Noordenveld en instanties als Stichting Drents Landschap, Waterschap Noorderzijlvest, Staatsbosbeheer etc.