Geer (Nieuwland)

Plaats
Buurtschap
Vijfheerenlanden
Vijfheerenlanden
Utrecht

geer_collage.jpg

Geer is een buurtschap in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek en gemeente Vijfheerenlanden. T/m 1985 grotendeels gemeente Nieuwland, deels gemeente Leerbroek. (© Jan Dijkstra, Houten)

Geer is een buurtschap in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek en gemeente Vijfheerenlanden. T/m 1985 grotendeels gemeente Nieuwland, deels gemeente Leerbroek. (© Jan Dijkstra, Houten)

1-_geer_1.jpg

De buurtschap Geer, in het hart van de Vijfheerenlanden, hoort grotendeels bij het dorp Nieuwland, waarvan we in de verte de huizen en de toren zien.

De buurtschap Geer, in het hart van de Vijfheerenlanden, hoort grotendeels bij het dorp Nieuwland, waarvan we in de verte de huizen en de toren zien.

1-geer_2.jpg

Geer, de weg Nieuwe Geer is aangelegd parallel aan de weg Geer voor een snellere verbinding met o.a. Leerbroek, waarvan we de toren zien aan de horizon.

Geer, de weg Nieuwe Geer is aangelegd parallel aan de weg Geer voor een snellere verbinding met o.a. Leerbroek, waarvan we de toren zien aan de horizon.

1-geer_3.jpg

Buurtschap Geer, gelegen tussen Nieuwland en Leerbroek en even ten NW van Leerdam

Buurtschap Geer, gelegen tussen Nieuwland en Leerbroek en even ten NW van Leerdam

1-geer_4.jpg

Buurtschap Geer, in het mooie landschap van de streek Vijfheerenlanden

Buurtschap Geer, in het mooie landschap van de streek Vijfheerenlanden

1-geer_5.jpg

In buurtschap Geer is voor mensen uit de regio het bescheiden, maar toch opvallende gebouwtje van het Quad Centrum een herkenningspunt.

In buurtschap Geer is voor mensen uit de regio het bescheiden, maar toch opvallende gebouwtje van het Quad Centrum een herkenningspunt.

1-geer_6.jpg

Als je een nachtje of wat langer in Geer wilt blijven, kan dat op camping De Grienduil. Een grienduil bestaat echt, zo noemt men iemand die in de grienden werkt en dat zijn er heel wat in de Vijfheerenlanden.

Als je een nachtje of wat langer in Geer wilt blijven, kan dat op camping De Grienduil. Een grienduil bestaat echt, zo noemt men iemand die in de grienden werkt en dat zijn er heel wat in de Vijfheerenlanden.

1-geer_7-001.jpg

Buurtschap Geer ligt grotendeels aan de gelijknamige weg. Daarnaast loopt het water de Geervliet, en daarnaast de recent aangelegde weg Nieuwe Geer. Op deze foto zie je ze alle drie mooi naast elkaar liggen.

Buurtschap Geer ligt grotendeels aan de gelijknamige weg. Daarnaast loopt het water de Geervliet, en daarnaast de recent aangelegde weg Nieuwe Geer. Op deze foto zie je ze alle drie mooi naast elkaar liggen.

geer_nieuwland_boerderij_op_nr._56.jpg

Buurtschap Geer bij Nieuwland heeft vele monumentale boerderijen, maar geen rijksmonumenten en slechts 2 gemeentelijke monumenten. Deze boerderij uit 1878 op nr. 56 is er daar een van. (© Google StreetView)

Buurtschap Geer bij Nieuwland heeft vele monumentale boerderijen, maar geen rijksmonumenten en slechts 2 gemeentelijke monumenten. Deze boerderij uit 1878 op nr. 56 is er daar een van. (© Google StreetView)

Geer (Nieuwland)

Terug naar boven

Status

- Geer is een buurtschap en polder in de provincie Utrecht (t/m 2018 provincie Zuid-Holland), in de streek en gemeente Vijfheerenlanden. T/m 1985 grotendeels gemeente Nieuwland, deels gemeente Leerbroek; in 1986 in zijn geheel over naar gemeente Zederik, in 2019 over naar gemeente Vijfheerenlanden.

- De buurtschap valt, ook voor de postadressen, grotendeels onder het dorp Nieuwland, deels onder het dorp Leerbroek (dat betreft de panden op Nieuwe Geer 1/1a/2/3).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1840 De Geer.

Naamsverklaring
Vermoedelijk genoemd naar de ligging aan de Geerdijk, die zo genoemd is naar de ligging aan de Geervliet, met als eerste deel geer 'spits toelopend landstuk' (vergelijk het Middelnederlandse geer 'speer').(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Geer ligt rond de gelijknamige weg, O van de dorpskern van Nieuwland.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Geer 23 huizen met 138 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 50 huizen met derhalve ca. 125 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Van de oost-west lopende Geervliet uit is dit gebied in zuidelijke richting ontgonnen; aan de noordzijde grensden de achterzijden van de percelen die tot de ontginning van Reijerskoop onder Leerbroek behoorden. Deze omstandigheid is tot op heden van invloed geweest op de situering van de bebouwing: de Geerdijk is vrijwel alleen langs de zuidzijde bebouwd, op het achterste deel van de ‘Reijerskoopse’ percelen ontbreekt bebouwing bijna geheel.

Het westelijke verlengde van de Geer is de Zijlkade, een waterkering tussen de polders Quakernaak en Kort Nieuwland en als zodanig niet in eerste instantie een bewoningsas. De bewoning langs de Leerbroekse Vliet en de Geervliet is, ondanks de bebouwingstoename sinds de tweede helft van de 19e eeuw, tot op heden tamelijk verspreid gebleven. Daar waar beide wateren en naast liggende wegen elkaar ontmoeten is enige komvorming opgetreden.

Schout en waarsman
Achter het huis op Geer 10 heeft een schuur gestaan. Op enig moment is deze schuur afgebroken, waarbij twee granieten stenen, die op de nokken van het dak lagen, bewaard zijn gebleven. Na het overlijden van Arie van Mourik in 2017 hebben de nabestaanden uit zijn nalatenschap deze twee stenen geschonken aan het Gorcums Museum in Gorinchem. Op de beide stenen samen staat: 'Waarsman, Schouyt, 1742'. Een schout was wat we tegenwoordig burgemeester noemen. Ook een waarsman was een bestuurlijke functie. Blijkens de een na laatste alinea onder deze link was dat kennelijk een secretaris-penningmeester voor de waterstaatszaken.

Vroeger was het niet ongebruikelijk dat bij kleine gemeenten functies binnen een gemeente werden gecombineerd, en/of dat iemand dergelijke functies voor verschillende buurgemeenten vervulde. Zo lezen wij onder deze link (een na laatste alinea) dat Jan Gerrits van Willigen in de 17e eeuw waarsman was van de gemeenten Leerbroek en Nieuwland. Kennelijk was blijkens de hiervoor beschreven granieten stenen in 1742 iemand schout en waarsman van Nieuwland (en Leerbroek?) en heeft deze in 1742 die schuur en/of het huis op Geer 10 laten bouwen. Op het internet kunnen wij daar verder niets van vinden. Als iemand daar nadere informatie over heeft, houden wij ons aanbevolen. (bron: Wim van Mourik. Zie zijn reactie onderaan deze pagina)

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Aan de lange weg Geer zijn aardig wat mooie monumentale boerderijen te zien. Toch zitten er geen rijksmonumenten bij. En slechts 2 boerderijen zijn een gemeentelijk monument, nl. de boerderij uit 1860 op nr. 37-38 en de boerderij uit 1878 (jaartal op gevelsteen) op nr. 56. Op (2) staat dat dit pand uit 1901 zou dateren, maar dat is dus niet correct.

- De meeste boerderijen met een voerdeel of een dwarsdeel staan op een rechthoekige plattegrond, haaks ten opzichte van de weg en hebben doorgaans een tuitgevel aan de voorzijde. Evenwijdig met de weg liggen de boerderijen Geer 42-43 en de grote schuur naast nr. 47. Boerderijen met een wolfeind aan de voorgevel komen vrijwel niet voor (huisnrs. 1-2).

In verband met het laag gelegen land en de wateroverlast die daar onvermijdelijk het gevolg van was, zijn bij de Nieuwlandse boerderijen voorzieningen getroffen. Sommige liggen op een hoger terrein (Geer 1-2 en 37-38 (met hoge stoep). Andere hebben een veel hoger gelegen schuur voor het vee, en weer andere zijn in het bedrijfsgedeelte voorzien van een vloedzolder, waar het vee bij overstromingen in veiligheid gebracht kon worden. Het hooi werd bijna overal ín de boerderij om dezelfde reden op de balken boven de deel en stallen opgeslagen, in plaats van in een hooiberg op het erf. Hooiluiken op de verdieping in de zijgevels van de bedrijfsgedeelten en losse schuren getuigen daarvan. Merkwaardig is de ligging van de schuurberg bij Geer 42-43, pal aan de weg. Een ander, voor Nieuwland typerend verschijnsel, is het voorkomen van boerderijen met dwarsdelen, herkenbaar aan de deeldeuren in een van de lange zijgevels, een gegeven dat in de Alblasserwaard heel wat vaker aangetroffen wordt.

Bij vergelijking van de huidige situatie met die van de kadastrale minuut blijkt dat nieuwe boerderijen in de 19e eeuw vaak op de plaats van de oude gekomen zijn. De boerderijen dateren thans met name uit de 19e eeuw, voor wat het uitwendige aspect betreft. Nogal wat boerderijen in het dorpsgebied van Nieuwland zijn in de 19e eeuw in gevelstenen gedateerd. Aan de Geer betreft dat de huisnrs. 37-38 (1860), 41 (1913), 47 (1860) en 56 (1878).(3)

Terug naar boven

Links

- Verenigingen: - Tractoren en Stationaire Motoren Vereniging De Lange Slag is een in 1997 opgerichte vereniging van liefhebbers en eigenaren van oude tractoren, afkomstig uit de kernen van de gemeente Zederik en omgeving. Ze hebben hun thuisbasis in buurtschap Geer (huisnr. 48) en zijn destijds begonnen met 10 leden. Inmiddels zijn dat er al meer dan 900, waarmee het een van de grotere verenigingen in ons land is van liefhebbers van oude tractoren en stationaire motoren. Samen nemen zij deel aan diverse activiteiten zoals de Puzzeltocht en de Toertocht in het voorjaar, de Historische Landbouwdag en de Tractorpulling in de zomer en de Snertrit in het najaar. Ook komen zij regelmatig bijeen op praatavonden om informatie uit te wisselen. Verder geven ze minimaal 4x per jaar een verenigingsblad uit.

In de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zijn de tractoren van De Lange Slag een vertrouwde verschijning. Dankzij de activiteiten van De Lange Slag worden de oude tractoren als agrarisch erfgoed voor het nageslacht bewaard. De tractoren die zorgden voor de mechanisering en daardoor voor de snelle ontwikkeling van de Nederlandse economie in de jaren vijftig.

Reacties

(4)

Mijn man en ik zijn sinds 1973 de bewoners van de boerderij op Geer 56, Nieuwland. In de tekst hierboven staat vermeld dat ons huis in 1901 gebouwd zou zijn. Dat is niet juist. Volgens de gevelsteen (die wij dus ook hebben en dat is een aanvulling op de tekst m.b.t. de gevelstenen), is het huis gebouwd in 1878.

Dank voor uw correctie! Ik had dat overgenomen van de gemeentelijke monumentenlijst van Nieuwland op Wikipedia. Dus kennelijk hebben ze daar een fout jaartal ergens van overgenomen. Ik heb het gecorrigeerd. En ook aangevuld bij de gevelstenen-tekst, waar ze uw pand in dit opzicht dus kennelijk over het hoofd hadden gezien in het monumentenboek van de Vijfheerenlanden, waar die tekst uit komt. En als bonus om deze fouten goed te maken heb ik uw fraaie pand zojuist ook afgebeeld.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl (en bijna-buurman; vanuit Leerdam-West waar ik woon, en voorheen in Klein Oosterwijk gewoond, kan ik uw huis bíjna zien liggen).

Ik ben in 1950 geboren in Nieuwland op Geer 10. Achter het huis stond een stenen schuur, in gebruik door mevrouw Jenneke Alting- van Mourik, die naast ons woonde, ook op huisnr. 10. Zus van mijn grootvader Arie van Mourik (op huisnr. 11). Deze schuur is afgebroken, waarbij twee granieten stenen die op de nokken van het dak lagen altijd bewaard zijn. Na het overlijden van mijn broer Arie in 2017 hebben we uit zijn nalatenschap deze twee stenen geschonken aan het Museum in Gorinchem. Op de beide stenen samen staat: Waarsman, Schouyt, 1742. De W van Waarsman is beschadigd. Wilt u foto's ontvangen dan ontvang ik graag een mailadres.

Dank voor uw reactie heer van Mourik! Dat is een interessant verhaal. Ik heb er hierboven in het hoofdstuk Geschiedenis een alinea aan gewijd. Een schout was wat we tegenwoordig burgemeester noemen, een waarsman was een bestuurlijke functie in het waterschap. Vroeger werden veel van dit soort functies vaak gecombineerd, zeker in kleine gemeenten zoals deze. Zo kennelijk ook hier. De stenen suggereren dat in 1742 de schout en waarsman van Nieuwland dit pand heeft laten bouwen en er vast ook heeft gewoond. Helaas is daar op het internet niets over te vinden. Ik doe hierboven dan ook een oproep of iemand hier wellicht meer van weet. Foto's zijn van harte welkom, dan zal ik er een op deze pagina afbeelden met © en uw naam erbij vermeld. Mijn mailadres is frank@plaatsengids.nl.
Met vriendelijke groet, Frank van den Hoven, hoofdredacteur Plaatsengids.nl

Reactie toevoegen