Deze pagina wordt mede mogelijk gemaakt door:

Wonen

Mutters Makelaardij is dé specialist in de gemeenten West Betuwe, Vijfheerenlanden, Gorinchem, Culemborg en de Alblasserwaard. Al jarenlang bewijzen wij dat we het daadwerkelijk anders doen! U bent van harte welkom voor een oriënterend gesprek op onze kantoren in Leerdam, Vianen en Culemborg. Met ons motto: "Waarborg tot betrokkenheid" garanderen wij het hoge serviceniveau dat u van een makelaar mag verwachten. Wij beseffen dat het verkopen of aankopen van uw woning geen alledaagse zaak is, daarom nemen wij u bij de hand en begeleiden wij u in iedere stap van het proces.

Status

Gellicum is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente West Betuwe. T/m 1977 gemeente Deil. In 1978 over naar gemeente Geldermalsen, in 2019 over naar gemeente West Betuwe.

Naam

Oudere vermeldingen
10e-11e eeuw Gallinghe(m), 1148 kopie 14e eeuw Gellinchem, 1148 vervalst kopie 14e eeuw Ghellinchem, 1166 vervalst kopie 14e eeuw Ghellinghem, 1377 Ghellikem, ca. 1500 Gellichum, 1645 Gellekom.

Naamsverklaring
Betekent heem 'woonplaats, woning' van de Gallinga*, een afleiding met het suffix -ing- van de persoonsnaam Gallo met als betekenis 'van de lieden van Gallo'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Gellicum ligt ZW van Beesd, O van Asperen en Acquoy, Z van Rhenoy en grenst in het N aan de rivier de Linge.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Gellicum 53 huizen met 340 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Geschiedenis

Gellicum wordt in 983 voor het eerst in de archieven vermeld, op een inkomstenlijst van de abdij van Werden, hoewel over de nauwkeurigheid van de datum wel getwist wordt. Het dorp groeit in alle bescheidenheid rondom het versterkte huis dat er al vroeg staat, op de plaats waar nu de voormalige pastorie staat. Het huis met heerlijkheid behoort tot het roemruchte geslacht Van Arkel. Door vererving raakt het in de families Van Heukelom, Weerdenborch, Van Scherpenseel, De Riviere, Tengnagell en Van Son. De weduwe Van Son verkoopt het kasteel en de heerlijkheid in 1800. Het begrip ‘heerlijkheid’ is in die tijd alleen nog maar een papieren titel met weinig rechten. Met heeft dan nog wel het collatierecht, dat wil zeggen dat de landsheer het recht heeft om een pastoor/dominee voor te dragen. In 1802 wordt het toen al vervallen kasteeltje afgebroken. (bron: Regionaal Archief Rivierenland)

In 1928 is er een grote brand in Gellicum die de Hervormde kerk uit 1825, het hulppostkantoor en 9 andere woningen in de as legt. De brand is ontstaan in het hulppostkantoor, vermoedelijk door spelende kinderen. De kerk is in 1929 op de plek van de oude kerk herbouwd.

De rivier de Linge maakt dat Gellicum lange tijd vrij geïsoleerd ligt. Dit verandert in 1965 als er een brug over de Linge wordt geslagen voor de nieuwe provincialeweg van Leerdam naar Geldermalsen.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschienis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende site en literatuur:

- Op de site Geschiedenisgeldermalsen.nl vind je o.a. een pagina met Artikelen over de geschiedenis van Gellicum, o.a. over de lokale slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, over de roomboterfabriek die hier van 1896 tot 1918 is geweest, over het kasteel dat reeds in 1326 voor het eerst wordt vermeld en helaas in 1802 is gesloopt (op die plek staat tegenwoordig de RK pastorie), over de brand van 1928 en een eerdere soortgelijke brand in 1883, en over de RK kerk en het aangebouwde vroegere rechthuis.

- Het in oktober 2020 verschenen boek 'Het boek van Gellicum - Verhalen uit het dagelijks leven' is een verzameling van verhalen en beelden uit het verleden en heden van het Lingedorp. Het dorp wordt getoond door middel van oude foto's, ansichtkaarten en advertenties uit regionale couranten vanaf het jaar 1900. Deze verhalen, kort en lang, gaan over mensen uit het dorp, gebouwen, de Linge en allerlei bijzonderheden die het karakter van het dorp uitstralen. Dorpshistoricus Paul van Mook beschrijft 'zijn' dorp na zorgvuldig archief- en bronnenonderzoek in een boek van liefst 372 bladzijdes full color. Uitvoering: hardcover gebonden. Prijs: € 29,50. Het boek is verkrijgbaar bij Stichting Kunst en Cultuur West Betuwe.

Bezienswaardigheden

- Gellicum heeft 4 rijksmonumenten, die allemaal betrekking hebben op de RK kerk Onze Lieve Vrouw Geboorte (Kerkweg 5) met aangebouwd Rechthuis (uit 1630). Het is een laat-gotische dorpskerk, in de huidige vorm ontstaan door verbouwing en uitbreiding van een oudere kerk. Waarschijnlijk staat hier in de 13e eeuw reeds een eenvoudig bakstenen kerkje. In 1261 wordt het nog beschouwd als een kapel van de kerk te Beesd. De pastoors van die parochie behoren in die tijd tot het klooster Mariënwaerd. Een eeuw later wordt het schip van de kerk gesloopt en vervangen door een grotere eenbeukige kerk. In 1470 wordt de kerk aan de noordkant uitgebreid met een zijbeuk en wordt er een nieuw koor gebouwd. In 1520 kwam er een sacristie.

In 1581 raakt de rooms-katholieke gemeenschap de kerk kwijt en kerkt de kleine hervormde gemeenschap er. In 1803 raakt de kerk echter weer terug in katholieke handen. Door de Franse revolutie heeft er een gelijkberechtiging van godsdiensten plaatsgevonden. Een van de bepalingen is dat de kerk toekomt aan de grootste geloofsgemeenschap. Aangezien er in dat jaar 80 hervormden en 138 katholieken in het dorp wonen, komt de kerk weer in handen van de katholieke gemeenschap (de hervormden bouwen in 1825 een klein kerkje aan de dijk). Heel bijzonder is het rechthuis van het toenmalige schoutambt Gellicum dat in 1630 tegen het kerkje is aangebouwd. Het is, evenals de toren, eigendom van de burgerlijke gemeente Geldermalsen.

Nu de oude kerk weer in katholieke handen is, wordt het interieur opnieuw ingericht. In 1860 doet architect Tepe een restauratie plaatsvinden. Hoogaltaar, preekstoel, communiebank, monstrans, kelken en kandelaars dateren uit deze tijd. Bijzonder zijn twee schilderijen die waarschijnlijk uit de pastorie van Rumpt komen. De een is de kruisafname van Christus naar de trant van Van Dijck uit het einde van de 17e eeuw; de ander is Maria ten Hemelopneming van een leerling van Rubens uit het begin van de 18e eeuw. Het eenklaviers orgel zonder pedaal is in 1854 gebouwd door Hendrik Lindsen. In 1980 is de hele kerk grondig gerestaureerd. De kerk is daarmee een van de parels van de Betuwe, en, wat bijzonder is, een van de weinige middeleeuwse kerken boven de grote rivieren die nog altijd in rooms katholieke handen is.

De kerk maakt samen met de RK kerk in Beesd tegenwoordig onderdeel uit van Geloofsgemeenschap Linge, die de dorpen Acquoy, Beesd, Enspijk, Gellicum, Rhenoy en Rumpt omvat. Deze geloofsgemeenschap is op zijn beurt onderdeel van de Parochie H. Suitbertus, die het westen van de Betuwe omvat.

- Gellicum heeft 9 gemeentelijke monumenten, zijnde het woonhuis uit eind 19e eeuw op Hoogeindseweg 1, de pastorie uit eind 19e eeuw op Kerkweg 4, het woonhuis uit begin 20e eeuw op Vlietskant 5, het woonhuis uit eind 19e eeuw op Vlietskant 8, de boerderij uit eind 19e eeuw op Vlietskant 9, de oorspronkelijk brouwerij sinds 1881 RK school op Lingedijk 2-4, boerderij Het Groene Paard uit 1e helft 19e eeuw op Lingedijk 7, de onderwijzerswoning uit 3e kwart 19e eeuw op Lingedijk 17, en de voomalige Hervormde kerk.

- De voormalige Hervormde kerk uit 1929 (Lingedijk 59-61) is niet meer als zodanig in functie. De Protestantse Gemeente Rhenoy - Gellicum houdt haar diensten alleen nog in Rhenoy. Het pand is recentelijk verkocht en verbouwd tot woonhuis.

- De meeste oude huizen van Gellicum staan op de Lingedijk en aan de voet ervan. De Gellicumse polder was altijd te laag voor bebouwing. Pas na de bouw van stoomgemaal De Laar in 1860 konden ook in het buitengebied van het dorp boerenbedrijven ontstaan. Het stoomgemaal is in 1928 vervangen door een elektrisch gemaal. Het huidige gemaal De Laar dateert uit 1962.

- Gevelstenen in Gellicum.

Evenementen en activiteiten

- Op een zaterdag begin februari is er jaarlijks de Gellicumse Pubquiz.

- Gellicumsfeest (do/vr/za in mei).

- Op een zaterdag in augustus, alleen in de oneven jaren (in 2019 voor de 4e keer), is er in Gellicum de tweejaarlijkse Gellicumse Mart in en om het Buurthuis midden in het dorp. Er is voor iedere leeftijd iets te doen, horen of zien. Er is een Rommelmarkt, er is een springkussen voor de kleintjes, de kinderen kunnen zich ook vermaken met schminken, ballonknopen, blikgooien, er is een ijscokar en een Rad van Fortuin, waar mooie prijzen zijn te winnen. Onder het genot van een hapje en/of drankje kun je kijken en luisteren naar live muziek. De opbrengst van deze dag is bestemd voor een lokaal goed doel. In 2017 was dat bijv. het verbeteren van de keuken in het Buurthuis.

- Op 2 november 2019 is de 3e editie van Gellicums Running Dinner. Hoe dat in zijn werk gaat, kun je lezen in het Word-document onder de link. Je kunt je opgeven via mailadres runningdinnergellicum@gmail.com.

Landschap, natuur en recreatie

- Met vereende krachten en met hulp van machines van Voskuilen Loon- en Grondverzetbedrijf hebben Gellicummers in 2018 een picknickweide gemaakt bij de Heersdijkbrug. Op een voorheen verwaarloosd stukje grond van Waterschap Rivierenland is gekapt en gesnoeid. Enkele bomen zijn gehandhaafd, om te zorgen voor schaduw en het geluid van passerende auto’s tegen te gaan. Het waterschap heeft er vergunning voor verleend. Het initiatief is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de gemeente Geldermalsen.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Gellicum, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Oude foto's en ansichtkaarten van Gellicum op Facebook.

- Facebookgroep van Gellicum waar iedereen kan kijken. Om te kunnen reageren moet je lid worden. Men post er actualiteiten en recente en oudere foto's e.d.

Links

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Ons Genoegen is opgericht in 1945 en is daarmee de oudste vereniging in het dorp. In de wintermaanden organiseren ze kaart- e.a. spelletjesavonden met leuke prijzen. In februari is er de jaarlijkse Winterwandeling met na afloop een gezellig samenzijn onder het genot van een hapje en drankje. En in de zomer is er de Midzomerdag met in de middag een activiteit en in de avond een themafeest.

- Buurthuis: - Het in 2012 gerealiseerde Buurthuis de Heerlijckheyt Gellicum (Kerkweg 1) is het ontmoetingspunt voor de inwoners en de lokale verenigingen. Het buurthuis is de thuisbasis van Buurtvereniging Ons Genoegen, Biljartvereniging 'Krijt op tijd', Jeu de boules vereniging Red Boules en Kookclub de Heerlijckheyt. Het buurthuis is ook te huur voor feesten en zakelijke bijeenkomsten.

- Sport: - Inwoners van Gellicum die willen voetballen, kunnen terecht bij v.v. Rhelico in Rumpt.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Gellicum, met foto's van de grafzerken.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)