Status

- Gieltjesdorp is een buurtschap en polder in de provincie Utrecht, regio Vechtstreek, gemeente Stichtse Vecht. T/m 30-4-1942 gemeente Laag-Nieuwkoop. Per 1-5-1942 over naar gemeente Kockengen, in 1989 over naar gemeente Breukelen, in 2011 over naar gemeente Stichtse Vecht.

- De buurtschap Gieltjesdorp valt, ook voor de postadressen, onder het dorp Kockengen.

- De buurtschap Gieltjesdorp heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes en bushalteborden kunt herkennen dat je er bent aanbeland.

Naam

Oudere vermeldingen
1247 Ghelekendorp, 1556 Geelkensderp, Gieltjesdorp, 1639 Geeltjen dorp, 1742 Gietsendorp (zie afbeelding), 1840 Gieltjensdorp, 19e eeuw ook Geeltjensdorp, Geeltjesdorp.

Naamsverklaring
Dorp '(dochter)nederzetting' (vergelijk Geldrop) van de persoon Geleke (mogelijk een roepnaam voor Michiel, dan wel terug te voeren op een Germaanse persoonsnaam Geliko).(1)

Ligging

De buurtschap Gieltjesdorp ligt rond de gelijknamige weg, ZW van Breukelen, ZO van Kockengen en Portengen, NW van Haarzuilens, en grenst in het W aan de spoorlijn Woerden-Breukelen.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Gieltjesdorp 5 huizen met 37 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 15 huizen met ca. 40 inwoners.

Geschiedenis

Gieltjesdorp is tot medio 19e eeuw een heerlijkheid, gerecht en/of schoutambt (onder de link vind je de complexe bestuurlijke geschiedenis van deze buurtschap m.b.t. de 19e eeuw en eerder). De kleine buurtschap heeft geen kerk. De hervormden gaan naar de kerk in Kockengen. De katholieken gaan naar de kerk in Vleuten. Tot medio 19e eeuw heeft de buurtschap wel een eigen kermis gehad, op de 3e dinsdag in augustus.

"Deze heerlijkheid is in het jaar 1841 overgegaan van de Weeskamer der stad Amsterdam aan Heeren Burgemeesteren en Wethouderen der stad Delft."(2)

- Inventaris van het archief van het Waterschap Kortrijk en Gieltjesdorp 1665-1949.

Molen
In een schouwbrief uit 1691 staat te lezen dat de polders Kortrijk en Gieltjesdorp, die op dat moment nog elk een eigen (waarschijnlijk kleinere) wipmolen hadden, gecombineerd zouden worden en bemalen door één nieuwe molen, te weten de 'Cortrijcker Molen'. De oude molen van Gieltjesdorp staat nog aangegeven op de bekende kaart van Nicolaas Visscher, die vermoedelijk uit omstreeks 1702 dateert. Hij maalde uit op de Haarrijn. Hoe lang die twee oude molens hebben bestaan, is (ons) niet bekend. De oude molens zullen in 1691 min of meer versleten zijn geweest, want over rampspoeden die tot nieuwe molenbouw noopten, zoals verwoesting door brand of storm, wordt ons niets meegedeeld. Een goede windmolen ging vrij lang mee. De oude, te vervangen molens kunnen in 1691 dus best zo'n anderhalve eeuw of meer oud geweest zijn.

Dat twee oude poldermolens konden worden vervangen door één nieuwe, zal te maken hebben gehad met de in de loop der tijd toegenomen kennis en ervaring van de molenbouwers. Een dergelijke gang van zaken kwam vaker voor, ook in die tijd. Tot tegen het eind van de 17e eeuw had bijvoorbeeld de polder De Haar nog een eigen wipwatermolen. Nog vóór het jaar 1700 moeten die molen en de oude molen van Laag-Nieuwkoop tezamen zijn vervangen door één nieuwe molen, die was geplaatst op de plek waar eerder de oude molen van Laag-Nieuwkoop stond. De molen van Laag-Nieuwkoop en De Haar en de molen van de aangrenzende polder Themaat sloegen hun water beide uit op de Haarrijn. (bron: A.A. Manten, 'Opkomst, bloei en neergang van molens in de omgeving van Breukelen', Tijdschrift Hist. Kring Breukelen, jrg. 13-1998-2, pag. 66-81, en, van dezelfde auteur, 'De oude molens van Otterspoorbroek, Kortrijk en Kockengen', in jrg. 2000 nr. 4)

Recente ontwikkelingen

- In 2010 is een aantal maatregelen genomen, waaronder drempels en beplanting, om de snelheid van het verkeer door Gieltjesdorp af te remmen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)
  
• 2. Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden,
  van der Aa, A.J.
  , p.ca. 10.000, (1851)