Status

- Giessen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de regio Land van Heusden en Altena, gemeente Altena. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1972. In 1973 over naar gemeente Woudrichem, in 2019 over naar gemeente Altena.

- Wapen van de voormalige gemeente Giessen.

- Het dorp Giessen werkt op veel gebieden samen met buurdorp Rijswijk. Zo zijn er diverse gemeenschappelijke verenigingen en voorzieningen. Je zou deze dorpen dan ook als een tweelingdorp kunnen beschouwen.

Naam

In het Brabants
Giesse.

Oudere vermeldingen
1178 kopie ca. 1380 Giscen, 1228 Gecen, 1285 Gissen, 1287 Gyecen, Ghyesen, 1312 kopie 1350 Ghiessen.

Naamsverklaring
Oude waternaam (vergelijk Dommelen) die waarschijnlijk samenhangt met het Germaanse geusan* 'krachtig stromen'. Zie ook (Hardinxveld-)Giessendam.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Het dorp Giessen grenst in het W aan Waardhuizen en Uitwijk, in het NW aan Rijswijk, in het NO aan de rivier de Afgedamde Maas en de provincie Gelderland, in het O aan Andel en in het Z aan Babyloniënbroek, en ligt ZO van Woudrichem, W van Poederoijen en NO van Almkerk.

Statistische gegevens

In 1840 omvat de gemeente Giessen 62 huizen met 431 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 52/360 (= huizen/inwoners) en de buurtschap Eng 10/71. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 600 huizen met ruim 1.500 inwoners.

Geschiedenis

- Verhalen over de geschiedenis van Giessen op de site van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC).

Recente ontwikkelingen

- Bij archeologische opgravingen in 2013 aan de Burgstraat zijn resten van het kasteel van de Heren van Giessen ontdekt.

Bezienswaardigheden

- Giessen heeft 7 rijksmonumenten.

- Giessen heeft 6 gemeentelijke monumenten.

- De Hervormde (PKN) kerk (Kerkstraat 2) is een buitendijks op een terp gelegen kerkgebouw waarvan het koor uit de 14e eeuw stamt. Reeds in de 11e eeuw bezat Giessen een tufstenen kerkje. Dit was slechts 8 bij 16 meter groot en had waarschijnlijk een houten bovenbouw. Deze kerk is in 1275 ondermijnd door de Alm, door de bedding waarvan de Maas zich brak. In 1285 begint men met de herbouw van het kerkje op de fundamenten van het oude gebouw. Tevens is een terp aangebracht om de kerk beter tegen het water te beschermen. Ook dit nieuwe kerkje was van tufsteen. Het was gewijd aan de Heilige Agnes. Omstreeks 1400 is een toren bij de kerk gebouwd, die waarschijnlijk tamelijk hoog was. Na 1572 is de kerk genaast door de Hervormden en een Hervormde kerk geworden, wat ze sindsdien is gebleven.

In 1755 valt de toren om, daar deze door de regelmatig optredende overstromingen was ondermijnd. In 1763 is de hernieuwde kerk ingewijd en in 1856 vindt, gezien de bouwkundige toestand van het gebouw, nogmaals een grondige vernieuwing plaats waarbij een groot deel van de kerk is gesloopt. Het veelhoekige bakstenen koor uit de 14e is behouden gebleven. In 1963 zijn de fundamenten van een dwarskapel uit 1285 blootgelegd. De opgravingen vonden plaats in verband met het feit dat de kerk met een zijbeuk werd uitgebreid. Deze zijbeuk begon ook te verzakken. Toen in 1997 de winterdijk werd verlegd, werd de situatie stabieler. Het orgel dateert van 1922. Het is gebouwd door de Rotterdamse firma A. Standaart. De 525 kilogram wegende luidklok is uit 1948. Voorts bezit de kerk een kansel in Lodewijk XV-stijl en twee koperen kroonluchters uit omstreeks 1700.

- In 2015 is de brandweertoren van Giessen uit 1957 gerenoveerd. De brandweerkazerne is enkele jaren eerder gesloopt en vervangen door nieuwe woningen. De toren zou ook worden gesloopt maar de inwoners hebben succesvol gepleit voor behoud. De toren staat nu in de achtertuin van een nieuwbouwwoning. Als dank voor het voor hun rekening nemen van de stroomkosten van de toren, mogen ze hem gebruiken als berging. Wat was de functie van deze toren eigenlijk?: "Vroeger waren de brandweerslangen van linnen. Als wij terug kwamen van een brand waren die drijfnat en moesten ze naar de toren. Daar werden ze met een lier omhoog getakeld om te drogen. Twee dagen later werden ze dan weer opgerold," aldus een Giessenaar die vroeger brandweerman is geweest. En natuurlijk konden de boeren die op het land werkten, op de toren zien hoe laat het was.

- Het Fort bij Giessen maakt onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het fort is gebouwd van 1878-1881 en diende om een aanval op Woudrichem te voorkomen. Het fort bestaat uit een legeringsgebouw en twee remises voor de opslag van munitie en geschut. Op de begane grond waren de keuken, apotheek, ziekenverblijf, manschappenverblijven, opslagruimten voor levensmiddelen en munitie en de privaten. Boven waren de verblijven voor de commandant, officieren en onderofficieren en nog twee manschappenverblijven. Onder de begane grond is een kelderverdieping met slaapruimte voor manschappen. Helemaal rechts was een remise waar kanonnen werden gestald als ze niet nodig waren. Remise B, met twee verdiepingen, ligt ten zuidoosten van de kazerne en remise C ten noordoosten. Er konden 216 manschappen in het fort worden ondergebracht. Een actieve militaire functie heeft het fort nooit gehad, hoewel het gedurende de mobilisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog wél bemand was. In 1926 is het als fort opgeheven. Sindsdien bleef het nog wel in gebruik als opslagplaats bij leger, politie en douane.

Omstreeks 1980 is het fort in bezit gekomen van Stichting Brabants Landschap. Het terrein heeft een oppervlakte van 12 hectare. Het hoofdgebouw wordt gebruikt door natuurvereniging Altenatuur en door Archeologische Vereniging Archeo-Altena. Deze vereniging heeft er een aantal archeologische en paleontologische vondsten uitgestald. Sommige daarvan, zoals een mammoetkies en het gewei van een reuzenhert, zijn tevoorschijn gekomen bij het uitbaggeren van de Maas. De natuurwaarden van het gebied komen tot uiting in het reliëf, met hoogteverschillen tot 20 meter. De meidoornhagen, eens bedoeld om de vijand te hinderen, zijn nu ideale broedplaatsen voor vogels en de muren bieden plaats aan muurplanten zoals muurvaren en tongvaren. In de bomvrije bijgebouwen overwinteren vleermuizen. De gemeente heeft een wandelpad om het fort aangelegd en soms worden er excursies naar het fort georganiseerd.

Jaarlijkse evenementen

- Oranjevereniging Giessen-Rijswijk is in 2018 ontstaan uit een fusie van de voorheen twee verenigingen (ieder dorp had een eigen vereniging). In 2018 is voor het eerst de gezamenlijke Koningsdag en vooafgaande Koningsnacht georganiseerd, en dat was een groot succes.

- De Giessense Jaarmarkt vindt ieder jaar plaats op de 2e vrijdag en zaterdag van september (in 2019 voor de 53e keer). Tijdens de jaarmarkt, die ca. 140 kramen omvat, worden er tal van activiteiten georganiseerd. Zo is er o.a. een kermis, een hardloopronde en een wielerronde.

Beeld

- Fotoreportage van Giessen door Kees Wittenbols uit Breda.

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Giessen (online te bestellen).

Links

- Onderwijs / kinderopvang / zorg: - In 2017 is tussen de dorpskernen van Giessen en Rijswijk - en ook voor beide dorpen bestemd - een nieuwe 'brede school' gerealiseerd, waarin naast Basisschool De Parel, met elf klaslokalen, ook een kinderdagopvang, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal, bibliotheek, logopediepraktijk en een praktijk voor fysiotherapie zijn ondergebracht. "Basisschool De Parel is een enthousiaste, betrokken school bij wie het bieden van goed onderwijs en een veilige omgeving voorop staat. We vinden het belangrijk hierbij naar het welbevinden en de individuele mogelijkheden van ieder kind te kijken. Ieder kind is per slot van rekening uniek en verdient te mogen zijn wie hij of zij is. In ons handelen laten we ons leiden door de Bijbel en de kernwaarden die daaruit voortkomen: geloof, ontwikkeling, vertrouwen, betrokkenheid en samen leven."

- Muziek: - Muziekvereniging Kunst en Vriendschap is er van en voor de dorpen Giessen en Rijswijk. De vereniging kent de onderdelen opstaporkest, opleidingsorkest en fanfare. Het opstaporkest is er sinds 2011. Dit orkest wisselt bijna (half)jaarlijks van samenstelling. Dit komt doordat de deelname aan het orkest is bedoeld voor de leerlingmuzikanten die nog niet zolang geleden zijn begonnen met het volgen van muzieklessen. Op deze manier hebben zij de mogelijkheid om al heel snel met mede-muzikanten (en vaak ook klasgenootjes) muziek te maken en te ervaren hoe het is om in groepsverband samen te spelen. Als de leerlingmuzikanten voldoende muzikale bagage hebben meegekregen stromen zij door naar het opleidingsorkest. Gelukkig zijn er ook volwassenen die een instrument willen leren bespelen. Ook voor deze volwassen leerlingmuzikanten was en is het van belang om eerst te wennen aan samenspel. Daarom is de naam jeugdorkest gewijzigd in opleidingsorkest. De fanfare telt gemiddeld zo’n dertig muzikanten. Het nieuwjaarsconcert van de fanfare is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een spetterend concert dat altijd zeer veel bezoekers trekt. Door het jaar heen verleent de fanfare ook haar medewerking aan de intocht van Sinterklaas en de opening van de Giessense Jaarmarkt.

- Sport: - Voetbalvereniging GRC '14 (= Giessen Rijswijk Combinatie, opgericht in 2014).

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)