Gieterveen

Plaats
Dorp
Aa en Hunze
Drenthe

gieterveen_volkslied.jpg

Veel dorpen blijken een volkslied te hebben. Ook Gieterveen heeft er een.

Veel dorpen blijken een volkslied te hebben. Ook Gieterveen heeft er een.

Gieterveen

Terug naar boven

Status

- Gieterveen is een dorp - geografisch gezien een 'veenranddorp' - in de provincie Drenthe, gemeente Aa en Hunze. T/m 1997 gemeente Gieten.

- Onder het dorp Gieterveen vallen ook de buurtschappen Bonnerveen, Bosje, Bovenstreek, De Hilte, Streek en Torenveen. Dit zijn 6 buurtschappen in totaal.

Terug naar boven

Naam

In het Drents
Gaiterveen.

Oudere vermeldingen
Het oorspronkelijk woongebied heette Veenakkers. De straat Veenakkers ligt nu tussen de Herenweg en de Turfweg.

Terug naar boven

Ligging

Gieterveen ligt NO van Gasselte en Gieten. Het dorpsgebied grenst in het N aan de N33 en in het NO bijna aan de provincie Groningen. Alleen het lange smalle 'ondiepe' lintdorp Nieuwediep ligt daar nog tussen.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1650 telt de nederzetting 28 inwoners. In 1754 zijn er 27 huishoudens. Volgens de Volkstelling van 1840() heeft Gieterveen 22 huizen met 595 inwoners. Dat is - ook voor die tijd - extreem veel. De meest voorkomende gemiddelden in die tijd waren 6 tot 10 mensen in per huis. Vermoedelijk was er in die tijd sprake van een aantal woonbarakken waarin arbeiders werden gehuisvest die aan de ontginning van de Drentse Monden werkten. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 400 huizen met tegen de 1.000 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Reeds midden 15e eeuw wordt in het gebied O van de huidige dorpskern, de Gietervenen, turf gegraven onder leiding van fraters uit het Frater- of Klerkenhuis te Groningen. Zij vestigen hierna armen uit de stad op hun bezittingen om die hier een bestaan op te laten bouwen met kleine gemengde bedrijven. De pacht wordt betaald in turf. Aldus ontstaat de nederzetting Gieterveen, aangevuld met 'keuters' uit het moederdorp Gieten. Een 'Kolonie van Weldadigheid' avant la lettre zou je dus kunnen zeggen.

Na 1870 vestigen zich neringdoenden en ambachtslieden langs het gedeelte van de Boerendijk ten noorden van het riviertje de Beek of Bonnerbeek. Thans heet deze straat Broek, die het centrum vormt van de huidige dorpskern Gieterveen en van het zuidelijker gelegen Bonnerveen.

In Gieterveen streeft men in de loop van de 19e eeuw naar een eigen kerkgemeenschap en richt daartoe een verzoek aan de koning (ja zo ging dat in die tijd...). Want de afstand naar moederdorp Gieten was in die tijd nog groot, niet zozeer hemelsbreed maar gezien de vervoermogelijkheden in die tijd (= geen, dus men moest te voet) mede in relatie tot het feit dat de toen vaak nog onverharde of nauwelijks verharde wegen, zeker in regenachtige perioden, vaak slecht begaanbaar waren. De beschikking om Nederlands Hervormde kerk op te mogen richten komt er in november 1839, mede dankzij steun van de kerkenraad van Gieten en het provinciaal bestuur. In 1840 komt de kerk gereed.

Een discussie over het christelijk onderwijs leidt in 1924 tot een afscheiding door vrijzinnig hervormden van de gereformeerden; zij stichten een eigen kleine hervormde kapel. Het sociale leven in het dorp raakt erdoor gespleten: twee kerken, twee scholen, twee soorten verenigingen. Doordat Gieterveen een forensenplaats is geworden, is deze verdeeldheid inmiddels danig afgenomen.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Gieterveen heeft 2 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk uit 1840 (Broek 7) en Molen De Eendracht.

- Medio 19e eeuw stimuleert de overheid dat in tal van dorpen kerkgebouwen worden gebouwd, Ook het kerkje in Gieterveen uit 1841 is op initiatief van de overheid hier neergezet. Men wilde hier al een paar jaar een eigen kerkgemeenschap om zo los te komen van Gieten. Ze hadden dit verzoek aan de koning gericht, omdat de afstand tot het hoofddorp te groot was en de wegen vaak onbegaanbaar waren. De beschikking om de Hervormde (tegenwoordig PKN) kerk (Broek 7) op te richten kwam in november 1839, mede dankzij steun van de kerkenraad van Gieten en het provinciaal bestuur.

"Onze gemeente is aangesloten bij de PKN, maar wij hebben uiteraard onze eigen kleur en identiteit. PKN-gemeente Gieterveen/Nieuwediep is een echte dorpsgemeente. We voelen ons onderdeel van het dorp en leven ook mee met mensen buiten de gemeente. Binnen de gemeente ziet iedereen naar elkaar om en zijn er veel kleine groepsbijeenkomsten om met elkaar het geloofsleven te delen. Deze hechte gemeenschap trekt diverse leden aan van buiten de dorpsgrenzen en houdt veel jongeren die elders gaan studeren vast als trouwe bezoeker. Naast een hechte gemeenschap willen we een aantrekkelijke gemeenschap zijn voor nieuwe mensen. Dit proberen wij door een diversiteit in liederen en predikanten aan te bieden, zodat er verschillende erediensten zijn waarin elk iets van zijn geloofsbeleving kwijt kan."

- Het kerkje uit 1924 (Broek 2) is sinds eind 2004 eigendom van Stichting Oude Drentse Kerken. Zij heeft het gebouw als geschenk gekregen van de lokale Vereniging Vrijzinnig Hervormden, omdat de vereniging zichzelf heeft opgeheven om op te kunnen gaan in de Samen-Op-Weg gemeente (thans PKN), die sindsdien bijeenkomt in de hierboven beschreven kerk uit 1841. Om het kerkje te behouden als beeldbepalend element in het dorp is besloten het over te dragen aan Stichting Oude Drentse Kerken. De dagelijkse gang van zaken wordt verzorgd door Stichting ’t Kleine Kerkje Gieterveen.

In en rond het kerkje vinden regelmatig allerlei door de stichting georganiseerde activiteiten plaats. Daarnaast stelt de stichting anderen in de gelegenheid om gebruik te maken van deze bijzondere plek. Het kerkje is te huur voor vergaderingen, concerten, kleine theatervoorstellingen, tentoonstellingen, cursussen en workshops, als er iets te vieren is, als er iets te betreuren is en zelfs als trouwplek. Er kan ook gratis worden geëxposeerd. Er zijn max. 70 zitplaatsen beschikbaar. Er is een mogelijkheid tot het zetten van koffie en thee. Hier zijn geen kosten aan verbonden. Je dient dan wel zelf de koffie, thee, suiker en melk mee te nemen. Het is ook mogelijk om gebruik te maken van de diverse cateringmogelijkheden in het dorp.

- Korenmolen De Eendracht is naast de twee kerkjes de andere blikvanger in Gieterveen. De molen dateert uit 1877. Boven in de molen staan 2 door de wind aangedreven maalwerken. Het maalwerk onderin de molen heeft een elektrische aandrijving. Beroepsmolenaar Johannes Mulder (1919-2004) heeft t/m 1966 de molen beroepsmatig laten draaien. Na zijn overlijden heeft hij de molen nagelaten aan Molenstichting Drenthe. De restauratie, die in 2008 gereed is gekomen, heeft een kleine 400.000 euro gekost. De in 2005 opgerichte Stichting Molen De Eendracht verzorgt het draaien, beheer en onderhoud van de molen, meelschuur en bakoven. In 2009 is de molen overgenomen door Stichting Het Drentse Landschap. Ook de boerderij voor de molen is intussen geheel gerenoveerd en wordt weer bewoond. Het totale complex is nu weer een prachtig visitekaartje van en voor het dorp. Het Drentse Landschap was aanvankelijk alleen een natuurorganisatie, maar rekent tegenwoordig het beschermen van de cultuurhistorie in bredere zin tot haar taak, waaronder ook molens. De stichting heeft ook aandacht voor de omstandigheden van de biotoop, dus de omgeving van de molen.

Als de molen draait ben je welkom voor een bezoek en bezichtiging. Neem gerust je evt. kinderen mee. De Eendracht draait regelmatig, vaak in het weekend. De molenaars staan je graag te woord en leiden je enthousiast rond. Zij vertellen je graag meer over hun werk, de molen en wat dit oeroude werktuig voor de buurt betekent. Net zo als vroeger maalt De Eendracht nog graan, dat in de omgeving wordt geteeld. Bezoek aan de molen is in principe gratis, maar een vrijwillige bijdrage is van harte welkom. Alle giften worden volledig besteed aan het onderhoud van de molen. Ook op afspraak is de molen te bezoeken. Dit is heel geschikt voor een familiedag, uitje van het werk, een schoolreisje of een bruidsreportage. Ze stemmen de inhoud en de lengte van de rondleiding af op je wensen.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Activiteiten Vereniging Gieterveen (AVG) organiseert door het jaar heen diverse evenementen en activiteiten.

- "Waar een klein dorp groot in kan zijn, wordt al jaren bewezen in Gieterveen, door jaarlijks een van de grootste en drukst bezochte markten van Noord Nederland te organiseren. Het mooie van de Hemelvaartsmarkt, al jaren een begrip in de omgeving en ver daarbuiten, is dat naast de vaste vlomarkt ook veel inwoners hun eigen koopwaar aan de man proberen te brengen. De professionele marktkooplieden maken met hun koopwaar deze markt helemaal compleet tot de gezelligste Hemelvaartsdag, waar voor een ieder iets van zijn of haar gading is te vinden.

Veelal door het mooie weer een zeer goed bezochte markt met soms wel meer dan 30.000 bezoekers. Een lint van kramen gevuld met nieuwe verkoopwaar, een uitgebreide vlomarkt, genoeg te eten en te drinken dankzij de aanwezige horeca. De entourage van Molen De Eendracht waar men vers brood bakt uit de leemoven, de PKN kerk met haar eigen boekenmarkt en het culturele Kleine Kerkje dat op deze dag ook geopend is, maken deze markt tot een van de mooiste. De kosten voor het parkeren zijn € 2,00. Dit geld is bedoeld voor diverse verenigingen/stichtingen/organisaties in Gieterveen. Hiervan organiseren zij activiteiten voor jong en ouder. De gehele dag staan zij vrijwillig te helpen."

- Stichting Bonnyteam Schuurfeest Gieterveen bestaat uit 21 bestuursleden. Elk jaar in juni organiseren zij een feestweekend en overtreffen zij zichzelf (aldus hun website). In 2020 alweer voor de 14e keer. Maar waar komt die aparte naam eigenlijk vandaan? Nou, dat zit zo: In 2004 krijgt een groep jongeren uit het dorp een oude stacaravan en zoals in vele kleine dorpen wordt deze omgetoverd tot een echte keet met alles erop en eraan. Op de caravan zit een naambordje Bonny en een nummer, 189. Daarom noemt de vriendengroep zich aanvankelijk Bonny 189.

Later krijgt de vriendengroep een platte wagen, deze wagen wordt compleet vanaf de grond af aan opnieuw opgebouwd. Hiermee wordt menig festival aangedaan. In feesten zijn de mannen en vrouwen goed. Ze zijn er zo goed in dat ze besluiten om ook zelf een feest te organiseren. Het allereerste Bonnyteam Schuurfeest vindt plaats in 2006, met ca. 100 bezoekers, niet slecht voor een eerste keer. Vandaag de dag zijn de feesten uitgegroeid tot een wereldberoemd fenomeen in Gieterveen en omstreken en trekt het jaarlijks ca. 700 bezoekers, nu niet meer in een schuur maar in een feesttent in het centrum van het dorp. Sinds editie 2018 heet het BonnyFest.

- "Net als de Hemelvaartsmarkt is ook de Jaarmarkt in Gieterveen (1e zondag in juli) al jaren een begrip in het Noorden. Met een ruim aanbod aan ambulante handel, horeca en grote vlomarkt, is de Jaarmarkt een iets uitgeklede versie van de Hemelvaartsmarkt, maar daarom niet minder gezellig. Centraal in het dorp vind je de vlomarkt en bij Molen De Eendracht kun je terecht voor gebakken brood uit de leemoven. Wanneer je na de Jaarmarkt nog niet genoeg gewandeld hebt, kun je een rondje doen in ons natuurgebied."

- Gigantisch Gieterveen is een groep enthousiaste jongeren uit het dorp en omstreken (o.a. bekend van keet Verzamelplaats), die jaarlijks in november een feestweekend organiseren (in 2019 voor de 5e keer) voor jong en ouder, met op vrijdag een Pubquiz en op zaterdag een tentfeest in carnavalssfeer.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Waterschap Hunze en Aa's inspecteert jaarlijks haar 3.500 kilometer aan dijken en kades, of ze nog in goede conditie verkeren, en om waar nodig maatregelen te nemen. Zo hebben ze in maart 2019 zes kilometer aan kades in Gieterveen geïnspecteerd. Er wordt vooal gelet op scheuren, verzakkingen en plekken op kades en dijken waar geen of minder begroeiing is. Ze zijn ook alert op kleine schades, zoals stukjes talud die vertrapt zijn door het vee dat op de kades rondloopt. Ook die worden gerepareerd, omdat de schade anders geleidelijk groter wordt en daarmee ook het risico op een doorbraak.

Terug naar boven

Eten en drinken

- Het voortbestaan van de laatst overgebleven kroeg in het dorp, Café De Driesprong, hing lange tijd aan een zijden draadje. Eigenaar Roel Klinkhamer had de kroeg namelijk al geruime tijd te koop staan, omdat hij de pensioengerechte leeftijd had bereikt. In september 2019 zijn Jacob Haandrikman, diens zoon Joran en ‘schoondochter’ Nadia eigenaar geworden. Ze gaan verder onder de naam ÁMOI Gieterveen. Groningers groeten zowel bij aankomst als bij vertrek met ‘moi’ en in deze omgeving komt daar dikwijls een ‘a’ voor, vandaar. Het blijft een dorpscafé, maar er is wel flink verbouwd. Met een mix van een industrieel, modern maar toch warm-landelijke uitstraling wil ÁMOI een sfeervolle horecagelegenheid neerzetten die zonder meer de moeite waard is om eens te bezoeken. Er komt een complete kaart met streekgerechten, zoals een hamburger of biefstuk van Drents weidevlees en diverse borrelplanken met lokale lekkernijen. Tevens zal het aanbod van (speciaal)bieren, wijnen, cocktails en smoothies royaal zijn en per seizoen wisselen.

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Gieterveen, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Beeld

- Dronefilm 'Gieterveen van boven'.

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Gieterveen (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Gieterveen.

- Nieuws: - Nieuws uit Gieterveen op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Dorpsbelangen Gieterveen is opgericht in 1980 en heeft als doel om de maatschappelijke en culturele belangen van de inwoners van het dorp en omgeving te behartigen in de breedste zin van het woord. De vereniging is een gesprekspartner voor onder andere burgers, ondernemers, overheid en politiek. De vereniging vraagt aandacht voor actuele vraagstukken binnen de samenleving en begeleidt initiatieven vanuit de samenleving om deze te verbeteren. Het is voor de vereniging erg belangrijk om samen te werken. De vereniging lost geen problemen op, maar verbindt betrokken partijen om samen op zoek te gaan naar oplossingen. De vereniging werkt bijvoorbeeld nauw samen met Senioren Vereniging Oostermoer en het dorpshuis. Ook voor samenwerking met andere partijen staat de vereniging open. Heb je een probleem, vraagstuk of initiatief waarvan je denkt dat Dorpsbelangen je er mee kan helpen of waarvan je denkt dat dit thuishoort op de agenda van Dorpsbelangen, twijfel dan niet en neem contact met ons op!"

- MFC: - Door gezamenlijke inspanningen vanuit het dorp en de gemeente is in 2010 het Multifunctioneel Centrum (MFC) in Gieterveen tot stand gekomen. Het complex biedt onderdak aan de basisschool met gymzaal, de peuterspeelzaal, de BSO, het Dorpshuis en de voetbalvereniging.

- Onderwijs en kinderopvang: - Dalton Samenwerkingsschool Oostermoer in Gieterveen heeft ca. 120 leerlingen en biedt onderwijs aan zowel kinderen met een christelijke als een niet-christelijke achtergrond. In het onderwijs wordt o.a. aandacht besteed aan de verschillende levensbeschouwelijke en maatschappelijke waarden in de samenleving, waarbij recht wordt gedaan aan de verscheidenheid van die waarden. Samen met de ouders beogen ze ”hun kinderen” te helpen bij hun ontwikkeling tot zelfstandige, sociale en competente mensen. De school is ontstaan uit fusie van OBS Nijenhuisschool, de chr. Salomonsschool en OBS Nieuwediep. Mogelijk komen er vanaf schooljaar 2017-2018 nog een aantal kinderen uit Stadskanaal bij. Voor nadere informatie zie de link.

- Muziek: - Van het Gieterveens Volkslied hebben wij een afbeelding gevonden op het internet (zie de afbeelding elders op deze pagina), maar dat is maar één complet. Er zijn er vast nog meer, maar die kunnen wij niet op het internet vinden. Als iemand weet waar dat wél op het internet te vinden is (of wellicht is er anders een inwoner die het hele volkslied kent en dat op de dorpssite kan zetten), zodat wij daarnaar kunnen linken, houden wij ons aanbevolen. Het gaat op de wijs van 'Aan het strand stil en verlaten' en is in de jaren dertig of veertig van de 20e gemaakt. Aldus de in Gieterveen geboren Wijndelt van Dam, thans woonachtig te Groningen, die dit vertelde op zijn site, die helaas niet meer online is.

- Sport: - Voetbalvereniging v.v. Gieterveen.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Gieterveen nieuw en - idem oud.

Reactie toevoegen