Status

- Grashoek is een dorp in de provincie Limburg, in de regio Noord-Limburg, gemeente Peel en Maas. T/m 2009 gemeente Helden.

- Onder het dorp Grashoek vallen ook de buurtschappen Belgenhoek, De Kievit (deels), Houwenberg, Maris (grotendeels), Spiesberg en Vliegert. Dat zijn in totaal 6 buurtschappen.

Naam

In het Limburgs
Graashook, De Grashook.

Oudere vermeldingen
1803-1820 Grashoek.

Naamsverklaring
Ontginningsnederzetting uit het begin van de 20e eeuw, vernoemd naar een oude veldnaam voor een gebied dat zich kenmerkt door de aanwezigheid van gras.(1) Als nadere toelichting hierop lezen wij op de site Ruitenenmennen.nl: "De (buurtschap, red.) Belgenhoek is vernoemd naar de Belgen die daar ruim 100 jaar geleden tijdens de turfwinning de Helenavaart aanlegden. Zij gebruikten daarbij trekpaarden die de turfschuiten voorttrokken vanuit het jaagpad langs het kanaal. Vlak bij de Marisberg lag een strook land waar zij de trekpaarden lieten grazen, 'De Grashook', waar nu het dorpje Grashoek ligt."

Ligging

Grashoek grenst in het NW aan de provincie Noord-Brabant en Helenaveen, in het NO aan Evertsoord, in het O aan Koningslust, in het Z aan Panningen en Beringe en in het ZW aan Meijel, en ligt O van Neerkant, ZO van Deurne, ZW van Sevenum en Horst, W van Venlo, NW van Helden en NO van Nederweert en Weert. Door het N van het dorpsgebied loopt de A67, van W naar O.

Statistische gegevens

Grashoek heeft ca. 650 huizen met ca. 1.650 inwoners.

Geschiedenis

De oprichting van parochie Grashoek op 16 december 1918 wordt tevens als ontstaansdatum van het dorp beschouwd, omdat dit de eerste keer was dat de verschillende buurtschappen als gezamenlijk afgebakend (parochie)gebied met deze plaatsnaam werden aangeduid. Op 16 december 2018 is dan ook het 100-jarig bestaan van parochie en dorp geveird, met een eucharistieviering in de parochiekerk, en een bijeenkomst in de Ankerplaats. En de Historische Werkgroep heeft op die dag het tweede boek over de geschiedenis van het dorp gepresenteerd. Deel I, getiteld ‘Waar de Groote Molenbeek ontspringt…’ (2010), staat in bijna iedere Grashoekse huiskamer in de boekenkast. Dit boek behandelt de oorsprong en de allereerste bewoning van het dorpsgebied en de eerste 50 jaar van de geschiedenis van het dorp, van 1918 tot en met 1968.

Deel II telt ca. 300 pagina’s (even dik als het eerste deel), in kleurendruk, en met hetzelfde formaat als Deel I. In Deel II vind je de geschiedenis van de periode 1968 tot en met 2018, in de vorm van een kroniek. Goed leesbaar en vol met feiten uit het alledaagse leven van Grashoek. Ook staan er in het boek 15 portretten van willekeurige inwoners, jong, oud, man, vrouw, gezin, alleenstaand. En natuurlijk speciale berichten over bijzondere gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden. Afgewisseld met honderden foto’s, vaak uniek materiaal.

Rond 1900 stuurden de bewoners van dit gebied, hoewel officieel burger van de Limburgse gemeente Helden, hun kinderen in het dichterbij gelegen Brabantse Helenaveen naar school. Na aandringen van inwoners van buurtschap de Vliegert, maar vooral ook van de gemeente Deurne (die van de gemeente Helden financiële compensatie wenste voor de Grashoekse kinderen op de Helenaveense school) besluit de gemeente Helden in december 1912 tot stichting van een eigen lagere school in Grashoek. De zegening en feestelijke ingebruikname was op 4 januari 1915.

De bloei van Grashoek als dorp is voor een belangrijk deel te danken aan pastoor Kengen. Hij pachtte 60 ha grond en gaf deze weer uit aan ontginningsboeren. Pionier Hein Gielen liet boerderijtjes, een winkel en een café bouwen en maakte in Holland reclame voor de goedkope grond die onder meer geschikt zou zijn voor de bloembollenteelt. Hierdoor vestigden zich mensen uit de Haarlemmermeer en de Bollenstreek in het dorp, waaronder Johannes (Jan) Spruijt, waar de latere Johan Spruijtstraat naar is vernoemd. De bollenteelt bleek echter geen succes op deze grond. Later is de ontginning overgenomen door mensen uit de eigen streek die een beter resultaat konden bereiken. Na de oorlog heeft het dorp jaren bekendgestaan om zijn pluimveesector. Momenteel ligt het accent op kassen en varkenshouderijen en richten steeds meer bedrijven zich op de recreatieve markt, zoals minicampings en een shortgolfbaan. Een steeds groter deel van de inwoners is forens.

Recente ontwikkelingen

- In 2014 heeft Grashoek een prachtig nieuw dorpsplein gekregen, in samenwerking met de inwoners ontworpen door architectenbureau LOS Stadomland: "Passend binnen de filosofie van zelfsturing heeft het dorp het initiatief opgepakt om een echt dorpshart te maken. Wij organiseerden met het dorp een reeks ontwerpsessies en maakten een stedenbouwkundig plan en inrichtingsplan. Voor ons was dit een schoolvoorbeeld van uitnodigingsplanologie. De gemeente faciliteert, maar het dorp is verantwoordelijk. Binnen het plan moest dan ook worden gezocht naar middelen voor realisatie. Die middelen zijn gevonden door een nauwkeurige inpassing van nieuwbouw aan het plein en op een andere locatie in het dorp die als speelplek werd gebruikt." Onder de Linden is de naam van het dorpsplein. De naam is bedacht door Annie Teeuwen, die zich liet inspireren door een beroemde straat in Berlijn: Unter den Linden. Het plein is in 2014 opnieuw aangelegd in het kader van het nieuwe dorpshart.

Bezienswaardigheden

- Grashoek heeft 1 rijksmonument, en wel een archeologisch monument, zijnde een terrein waarin sporen van begraving, uit de Romeinse tijd.

- Nadat in 1918 de eerste noodkerk was gebouwd, zamelden de inwoners van Grashoek geld in om een definitief en passend kerkgebouw op te richten. Jos en Pierre Cuypers jr. maakten daartoe de plannen, die echter vanwege de Tweede Wereldoorlog geen doorgang konden vinden. Na de Tweede Wereldoorlog bleken de plannen niet uitvoerbaar gezien de hoge kosten. Er werd besloten een prijsvraag uit te schrijven onder jonge architecten. Het programma van eisen schreef voor dat er 550 zitplaatsen moesten zijn van 90 bij 50 cm. De kerk diende georiënteerd te worden en de bouwkosten mochten inclusief sacristie en toren de 185.000 gulden niet overstijgen. De keuze viel uiteindelijk op architect A. Schwencke. Omdat de door de gemeente Helden aangewezen bouwlocatie zeer laag gelegen was werd het hele dorp ingeschakeld om zand vanaf de Houwenberg naar de bouwplaats te brengen. Omdat de Houwenberg, naar later bleek, een archeologisch belangrijk gebied was, kan worden gesteld dat met de karrenvrachten zand helaas ook een deel van de historie van Grashoek onder het kerkgebouw is verdwenen... De Heilig Hart van Jezuskerk (Roomweg 46) is op 9 oktober 1954 in gebruik genomen.

Jaarlijkse evenementen

- Carnaval. - "De officiële oprichting van CV De Graasvraeters is in 1966. Maar ook voordat de vereniging officieel werd opgestart, werd er al carnaval gevierd in het dorp. In die periode hebben zes prinsen al hun scepter gezwaaid over het Grashoekse carnavalsrijk. Na een tussentijd van 1 jaar hebben enkele rasechte Grashoekse carnavalvierders het initiatief genomen om de Graasvraeters nieuw leven in te blazen. De naam heeft een historische achtergrond. Grashoek was vroeger een groot weide- en heidelandschap, waar onder meer de koeien, paarden en schapen graasden, vandaar de naam." - Hierezitting Graashook.

- Het fenomeen "... WEET!" is over komen waaien uit het Brabantse land. Een dorpsquiz met heel veel vragen. Je hoeft deze vragen niet allemaal zelf te weten, want je speelt de Grashoek Weet quiz (april) niet in je eentje maar in een groep. Je kunt de groep zelf samenstellen. Dat kan bijvoorbeeld met je buren, met je vrienden of met je collega's. De quiz start vanaf een centraal punt, waar iedereen dezelfde avond op de aangegeven tijd ook weer verzamelt. Tussendoor? Vragen beantwoorden, zoveel als je kunt. Dit kan overal waar je zelf wilt; in het café, de garage of de woonkamer. En vals spelen mag. Je kunt namelijk alles gewoon opzoeken via internet, een hulplijn inschakelen of de boeken er voor open slaan. Ook zijn er doe-opdrachten deze avond. Een paar weken later is dan de grote Grashoek Weet-feestavond, waarop de prijsuitreiking zal plaatsvinden en bekend wordt gemaakt wie in dat jaar de meeste kennis heeft van het dorp heeft.

Landschap, natuur en recreatie

- In Grashoek ontspringt de Groote Molenbeek, een middelgrote laaglandbeek van ongeveer 35 kilometer lang. Het stroomgebied van deze beek omvat ongeveer 18.000 hectare. Via Maasbree, Sevenum, Horst en Meerlo stroomt de Groote Molenbeek richting de Maas. Daar waar in het verleden de Groote Molenbeek voor een groot deel is rechtgetrokken, heeft Waterschap Peel en Maasvallei de afgelopen jaren grote delen van de beek stroomafwaarts van de Middenpeelweg opnieuw een slingerende en natuurlijke loop gegeven.

Het Waterschap heeft ook de opgave om de Groote Molenbeek vanaf kruising Roomweg-Struiken-Venweg tot aan de Middenpeelweg natuurlijker in te richten. Hiermee krijgt het gebied een aanzienlijk hogere landschappelijke en ecologische waarde. De gemeente draagt bij aan de ruimte voor meandering en poelvorming, zodat water langer kan worden vastgehouden en zogezegd 'klimaatbestendig' wordt. Ook wordt bij de herontwikkeling rekening gehouden met de wens van de dorpelingen om het wandelroutenetwerk uit te breiden. (2012)

- Sinds 2010 is in Grashoek Ecologisch recreatiepark Uitspanning Zonnedauw gevestigd. Het bijzondere aan Zonnedauw is dat het park bijna geheel zelfvoorzienend is met zon, wind en aardwarmte als natuurlijke energiebronnen. Het ruim een hectare grote terrein omvat acht grasdakwoningen, vier bed & breakfast verblijven, twaalf kampeerplaatsen en een theehuis met educatief centrum. Het park moet tevens een voorbeeldproject worden voor toekomstige woningbouw.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Grashoek, met laagsteprijsgarantie!

Beeld

- Dorpsfilm Grashoek anno 1961 (60 min.). Inwoners gefilmd in hun vrije tijd, op school, op hun werk en in het verenigingsleven. Uit een reeks dorpsfilms van de Enschedese cineast Adolfs. O.a. priesterfeest, dorpsbewoners, smid, Ontginningsweg, school, Fruitella reclame, Vivo-winkel (Hunnekens), rijwielen (Maessen), kuikens, 't Volkmeer, Spiesberg, handboogschieten, hondensport, café Timmermans, gymnastiek, parade.

Links

- Belangenorganisatie: - "Dorpsoverleg Grashoek wil een ondersteunende rol vervullen, zowel op eigen initiatief als naar aanleiding van vragen en ideeën uit het dorp. We willen eraan bijdragen om de leefbaarheid van ons dorp te behouden en zo mogelijk te verbeteren (met behoud van de eigen identiteit). Graag willen we informatie krijgen, geven en doorgeven over verschillende thema’s, zoals wonen, veiligheid, en sociaal welzijn."

- Dorpshuis: - "Gemeenschapshuis De Ankerplaats is een thuishaven voor verschillende verenigingen en stichtingen in en rond het dorp. Volksdansen, biljarten, musiceren, gym, volleybal, typles en kaarten zijn enkele voorbeelden van de activiteiten die hier plaatsvinden. Ook een vergadering in zaal Ketsersbos, een presentatie in de RABO-zaal, een verjaardagsfeest, communie, bruiloft of koffietafel in café Torenzicht en/of zaal Bosrand, een kinderfeestje in de Gymzaal, een kookworkshop in onze professioneel uitgeruste keuken of een voorstelling/concert in de gecombineerde zalen zijn voorbeelden van wat er allemaal mogelijk is in het gemeenschapshuis van Grashoek."

- Onderwijs: - "Basisschool De Horizon is een dorpsschool waar wordt gewerkt aan kind- en toekomstgericht onderwijs. Kindgericht, betekenisvol, boeiend en gepersonaliseerd. De school staat letterlijk en figuurlijk midden in het dorp, en samen met ouders en de gemeenschap staan wij voor goed onderwijs, dat we in toenemende mate samen vorm zullen gaan geven. In het gebouw zijn ook het peutercentrum en de BSO van Hoera en het bibliotheekpunt gevestigd. De leerlingen zijn voornamelijk afkomstig uit Grashoek.

Waar staan en gaan wij voor? ‘Hand in hand, stap voor stap verbreden wij onze Horizon.’ Wij staan als school achter deze missie. Onderwijs in de 21e eeuw... Waarop moeten we onze kinderen voorbereiden? De ontwikkelingen in de wereld gaan zo snel dat we het antwoord hierop niet kunnen geven. Toch willen we onze leerlingen goed voorbereiden op de toekomst en onderwijs geven dat aan onze opdracht voldoet. Dat leidt tot het inzicht dat de school zich moet richten op nieuwe leerlingvaardigheden. Dit vraagt om ander onderwijs en ander leerkrachtgedrag: van onderwijzen naar leren; van leerkracht-gestuurd naar leerling-gestuurd; van leren uit het boekje naar leren in en met de wereld; van leren voor jezelf naar leren van en met elkaar; van leren in vakgebieden naar leren in samenhang; van leren in een klaslokaal naar leren in multifunctionele (digitale) omgevingen."

- Jeugd: - "De doelstelling van Jong Nederland Grashoek is al bijna 40 jaar om kinderen vanaf groep 5 in een gemoedelijke sfeer te laten spelen, sporten, beleven en ontspannen. Dit gebeurt op de tweewekelijkse groepsbijeenkomsten en tal van grotere gezamenlijke activiteiten waarbij alle leden en leiding betrokken worden. Wat Jong Nederand doet is eigenlijk teveel om op te noemen. Waar andere verenigingen specifiek met 1 ding bezig zijn (sportverenigingen met sporten, muziekverenigingen met muziek maken en natuurverenigingen met natuurbeleving) gaat Jong Nederland verder. We zijn aangesloten bij de overkoepelende organisatie Jong Nederland Limburg met ruim 1600 vrijwilligers en 4500 kinderen die regelmatig de clubs bezoeken. Samen organiseren we activiteiten aan de hand van de pijlers van Jong Nederland. Dit zijn sport en spel, creatief en buitenleven, toegespitst op de leeftijdskenmerken van de leden. Kinderen doen binnen alle pijlers ervaringen op waar ze vaak in het verdere leven profijt van hebben en trots op terug kunnen kijken."

- Muziek: - Fanfare en drumband Semper Avanti.

- Sport: - Hoe voetbalvereniging s.v. Grashoek is ontstaan is een mooi verhaal, dat wij hier graag citeren: "Net na de Eerste Wereldoorlog raakte het dorp langzaam bekend met de voetbalsport. Er kwam een eigen school en zelfs een noodkerk wat voor vele mensen een ontmoetingspunt betekende en een plaats van waaruit vele activiteiten op touw konden worden gezet. In 1921 kwam meester Fila naar het dorp en hij gaf de eerste stoot tot de oprichting van een voetbalclub, zij het niet officieel. Het voetbalveld was slechts een drassig stuk grond dat vol stond met smelen en riet. Dit hield echter maar een half jaar stand. In 1925 kwam er weer een voetbalclub van de grond onder de naam G.S.P. (Grashoek Staat Pal). Na enkele maanden werd echter met dit clubje gestopt toen een van de leden een been brak.

In 1933 tenslotte kreeg de voetbalsport vaste voet aan de grond in Grashoek. Theo Van Mullekom had een echte leren bal en daar werd volop gebruik van gemaakt. Het eerste veld was een stuk hei aan de Helenaveenseweg waarop vele avonden geploeterd is om het enigszins bespeelbaar te maken. In de zomer van 1934 was men dan zo ver om het officiële lidmaatschap van de bond aan te vragen. De enige die hier nog problemen mee had was de nieuwe pastoor Goossens. Hij vond dat men op zondag drie maal per dag naar de kerk moest en vroeg zich af wanneer de heren dan van plan waren te gaan voetballen. Gelukkig werd voorgesteld om de wedstrijden zo laat te beginnen dat ze een kwartier voor het lof afgelopen waren. Dit had de goedkeuring van de pastoor." Hoe het de vereniging sindsdien verder is vergaan, kun je hier lezen.

- De in 1979 opgerichte volleybalclub VC Grashoek speelt zijn thuiswedstrijden in de gymzaal bij Gemeenschapshuis De Ankerplaats.

- Overige verenigingen: - Schutterij St. Urbanus.

- Zorg: - Dorpsontmoeting De Vlashof biedt een zinvolle daginvulling aan voor mensen uit Grashoek en anderen die een binding hebben met het dorp.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Grashoek.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)