Het dorp Groeningen viel vanouds onder de gemeente Vierlingsbeek, sinds 1998 valt het onder de gemeente Boxmeer
- Groeningen is een dorp in de provincie Noord-Brabant, in de regio Noordoost-Brabant, gemeente (en streek) Land van Cuijk. T/m 1997 gemeente Vierlingsbeek. In 1998 over naar gemeente Boxmeer, in 2022 over naar gemeente Land van Cuijk.
- Onder het dorp Groeningen valt ook de buurtschap Tuuthees.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1459 Grunenhem, 1510 Gruenenhem, 1573 Groeningen.
Naamsverklaring
Samenstelling van heem 'woonstede' en de persoonsnaam Gruno, dan wel het adjectief groen en dan: 'bij/in de groene woonstede'.(1) Wij lezen elders dat deze plaatsnaam soms wordt verklaard op grond van de huidige uitgang -ingen, maar dat is dus niet correct omdat dat immers een latere verbastering is van de oorspronkelijke naam. Het is een valstrik om van de huidige benaming van een plaatsnaam uit te gaan bij het verklaren van de naam; je moet altijd uitgaan van de oudste vermeldingen, omdat die soms significant kunnen afwijken van de huidige spelling, en daarmee een andere oorspronkelijke betekenis kunnen hebben.
Groeningen ligt ZO van Boxmeer, NW van Vierlingsbeek, tussen de A73 in het W en de Maas in het O. De Maas vormt hier de grens met de provincie Limburg. Aan de overkant van de Maas ligt het dorp Bergen.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Groeningen 78 huizen met 443 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 160 huizen (waarvan slechts 1 huurwoning) met ca. 410 inwoners. Het is daarmee het kleinste maar tevens meest authentieke dorp van de gemeente Boxmeer (aldus de gemeente zelf op haar site).
Terug naar bovenGroeningen ligt in het Maasdal, een vruchtbare laagvlakte tussen de Maas in het oosten en de Sint Jansbeek in het westen. Het dorp is altijd verbonden geweest met Vierlingsbeek, zowel kerkelijk als bestuurlijk. Het gebied heeft een bewoningsgeschiedenis van duizenden jaren, zoals blijkt uit archeologische vondsten uit de Midden-Steentijd (10.000-3.500 jaar voor Christus). Ook uit latere eeuwen zijn er voorwerpen teruggevonden.
Het dorp is gebouwd in de vorm van een driehoek. Dit is een kenmerk van een oud-frankisch dorp. Op de brede basis van deze driehoek werd de Antonius- en Nicolaaskapel gebouwd. Langs de beide spits toelopende zijden van de driehoek zijn de boerderijen van de voornaamste boeren gebouwd. Het middelpunt van het dorp is een driehoekig plein. De kapel was en is nog steeds het middelpunt van de Groeningse gemeenschap. Het dorp is geen zelfstandige parochie. De pastoor van Vierlingsbeek is tevens rector van de kapel van Groeningen.
In het verleden was er een sterke binding tussen de kapel en het gilde van het dorp. Het gilde beheerde namelijk de financiën van de kapel. Dit was uniek voor geheel Brabant. Het in 1494 opgerichte Sint Anthonius en Sint Nicolaasgilde speelt al meer dan 500 jaar een belangrijke rol in het dorp. Daarover kun je meer lezen op de pagina geschiedenis van het gilde. Met tegenwoordig ongeveer 100 leden is het gilde nog steeds springlevend en zelfs een van de grootste gilden in het Land van Cuijk.
Groeningen was vroeger vooral van belang als pleisterplaats van postwagens en ander verkeer op de handelsweg van Keulen naar 's-Hertogenbosch, later voor verkeer tussen Venlo en Nijmegen. De postwagens in beide richtingen ontmoetten elkaar hier. Ook werd hier bagage omgeladen van de ene in de andere wagen. Hoewel de meeste dorpen in ons land, hoe klein ook, in of sinds medio 19e eeuw wel een postkantoor of vergelijkbare 'inrichting' hebben gekregen, was het dorp daar kennelijk toch niet belangrijk genoeg voor. Het heeft in 1877 slechts een brievenbus gekregen. Daar moesten de Groeningers het maar mee doen.
- Nadere informatie over de geschiedenis van Groeningen.
Terug naar boven- Dorpsplan Groeningen (2013).
Terug naar boven- Groeningen heeft 3 rijksmonumenten.
- Groeningen heeft 4 gemeentelijke monumenten.
- Hier is nog een kapelletje bewaard gebleven zoals er vroeger in de Maasvallei veel meer zijn geweest. De Anthonius en Nicolaaskapel (Groeningsestraat) stamt oorspronkelijk uit de 15e eeuw en bestaat nu uit een driezijdig gesloten koor en een zaalvormig schip. In een sierlijk daktorentje hangt de klok. In de 18e eeuw hebben verbouwingen plaatsgevonden. Steunberen en vensterranden zijn ter versiering gewit. De patroonheilige van de kapel en daarmee van het dorp is 'Sint Antonius met het varken'.
- Het andere zichtbare rijksmonument van Groeningen (naast de kapel en nog een archeologisch monument) is boerderij De Voort (Voortweg 8) uit ca. 1750, dat onderdeel uitmaakte van het vroegere kasteel De Voirt. De Voirt was het stamkasteel van de adellijke familie Van de Voirt. Bij het kasteel hoorden een aantal bijgebouwen, zoals de Spycker of 's-Hertogentoren. De Spycker was een jacht- en opslaghuis van de Hertog van Brabant. De oudste vermelding dateert uit 1532. Aan het einde van de 18e eeuw raakt het huis steeds verder in verval, omdat de pachtinkomsten niet genoeg zijn om het huis te onderhouden. In 1806 wordt het huis afgbroken. De toren en de voorpoort bleven aanvankelijk staan en waren in 1860 nog te zien. In de loop van de tijd zijn die ook verdwenen.
- Naast de hierboven vermelde kapel is er nog een Sint Anthoniuskapel in het dorp (aan de Voortweg).
- Van de vroegere herenhuizen Hertogstoren en Collaershof zijn nog slechts enkele restanten te vinden.
- De collectie van Museum Van Postzegel tot Tank, van geboren en getogen Groeninger Tonnie Ebben, bestaat vooral uit gebruiksvoorwerpen, uniformen en aanverwante spullen uit de periode rond de Tweede Wereldoorlog. Maar ook is er een flinke verzameling gebruiksvoorwerpen die ouder, soms veel ouder zijn, tot zelfs uit de Steentijd aan toe. Het accent van de verzameling ligt op voorwerpen en verhalen uit de voormalige gemeente Vierlingsbeek en directe omgeving. Bijzonder is dat Tonnie, die al van kinds af aan het verzamelen en documenteren 'in de genen' heeft, bij ieder voorwerp een bijbehorend verhaal weet te vertellen, waardoor de voorwerpen en de lokale geschiedenis meer gaan 'leven' en het meer is dan alleen een collectie 'oude spullen'.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Keieschieters.
- Ieder jaar wordt op de maandag volgend op de naamdag van Sint Anthonius (17 januari) de traditionele Köpkesmert gehouden. Deze markt draait om het veilen van halve varkenskoppen. Alleen in Groeningen, buurdorp Maashees en het Noord-Limburgse Aijen kent men deze traditie. Hoe dat zo komt kun je lezen onder de link. De opbrengst is geheel bestemd voor de instandhouding van de kapel. Filmpje van de - met Groeningen vergelijkbare - Köpkesmert in Aijen (2010).
- Kindervakantieweek (augustus).
- De Kermis (op vr/za/zo/ma rond de 1e zondag in september) wordt door een groep van 7 enthousiaste inwoners georganiseerd. Met naast de reguliere kermisattracties ook diverse sport-, spel- en/of hilarische activiteiten. Zo was er in 2016 voor het eerst het kampioenschap Fluitketelschuiven.
Terug naar boven- O van Groeningen ligt natuurgebied Maasheggen. Onderdeel van dit gebied is het beboste rivierduin de Groeningse Bergen of de Groeningse Duintjes, door de wind opgeblazen heuveltjes, waarin dassen hun burchten hebben gegraven.
- W van het dorp stroomt de Sint Jansbeek, die recentelijk weer meanderend is gemaakt. Een van de doelen van het project was ook dat vissen weer vanuit de Maas de beek in moeten kunnen zwemmen om te paren en te paaien. Daarvoor is de stuw langs de Maasstraat in buurdorp Sambeek gesloopt, evenals een stuw bij de monding van de beek in de Maas.
Terug naar boven- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Groeningen, met laagsteprijsgarantie!
Terug naar boven- Filmpjes met evenementen en gebeurtenissen in Groeningen in de afgelopen jaren.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Groeningen (online te bestellen).
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Groeningen en Vierlingsbeek.
- Dialect: - Site* over het Groenings dialect - in het Groenings is dat overigens 'Grünnigs', zonder n voor de eind-g dus - door de in Groeningen geboren Wim Gerrits, die hiermee het steeds minder gesproken Groenings dialect wil documenteren, omdat dat bij zijn weten nog niet eerder is gedaan.
* Of 'Tuusbledje' zoals hij het zelf noemt.
- Belangenorganisaties: - Dorpsraad Groeningen.
- Stichting GroeVie is ondersteunend en verbindend voor de leefbaarheid in de dorpen Vierlingsbeek en Groeningen. Stichtingen en andere organisaties uit deze dorpen kunnen een beroep doen op kennis en ervaring bij het organiseren van hun ‘leefbaarheids’activiteiten en/of -initiatieven. Ook ontwikkelt de stichting zelf initiatieven die bevorderlijk zijn voor de leefbaarheid. De stichting heeft werkgroepen die expertise en ondersteuning leveren op het gebied van: vergunningen / veiligheid, communicatie en PR, fondsen en subsidiewerving, onderhoud en faciliteiten, vrijwilligerspool. De stichting ondersteunt en/of organiseert activiteiten, onder andere op het gebied van: Kunst en Cultuur, Natuur, Bewegen en Zorg.
- Muziek: - Het Groenings Koor is opgericht in 1946 en heeft ca. 40 leden.
- Groeningen heeft een eigen volkslied.
- Harmonie en Slagwerkgroep De Herleving, opgericht in 1874, is een bloeiende muziekvereniging die midden in de gemeenschap van Vierlingsbeek en Groeningen staat. De harmonie heeft een drukke agenda en verzorgt jaarlijks ongeveer 40 (muzikale) activiteiten. Er wordt veelal gewerkt vanuit vernieuwende concepten, waarbij tegelijkertijd de lange traditie van de harmonie niet uit het oog wordt verloren. Harmonie De Herleving verzorgt serenades bij activiteiten als Sint Maarten, de Sinterklaasintocht, de carnavalsoptocht en bij 40- en 50-jarige huwelijksfeesten. En zij verzorgt eveneens mooie themaconcerten en grootse popconcerten met combo en zang. Naast het harmonie-orkest omvat de vereniging een slagwerkgroep en een blokfluitgroep.
- Zorg: - "Centraal bij Woonzorgboerderij de Hultenhoek in Groeningen staat het zinvol bezig zijn met en verzorgen van de paarden en alles wat daarmee te maken heeft: borstelen, voeren, stallen uitmesten, hooien, stal onderhoud, binnen en buiten zetten van de paarden en pony's, berijden van de paarden, meerijden met paard en wagen, longeren van de paarden. Kleine dieren. Op onze boerderij hebben we een hele lieve grote hond genaamd Guus. Verder hebben we een aantal poezen rondlopen op het buitenterrein van de Hultenhoek. Ook hebben we een koe genaamd Beppie. Zij mag iedere dag samen met de paarden en pony's de wei op. Daarnaast hebben we 2 cavia's en een konijn. 2 minivarkens bestaande uit moeder en dochter en ook hebben we een aantal kippen die dagelijks voor de verse eieren zorgen. Moestuin. De moestuin is ook een onderdeel van onze dagbesteding. We hebben een eigen kasje waar we voor kunnen kweken om vervolgens alles in de tuin te poten en te verzorgen. Heerlijk groente uit eigen tuin die we met enige regelmaat dan ook op het menu hebben staan. In het voorjaar en de zomer zijn we vaak met een groepje in de moestuin te vinden om alles te onderhouden. Het geeft voor velen van ons een voldoening en rust om in deze tuin bezig te zijn."
- Zorgboerderij 't Molenveld biedt dagbesteding voor: jongeren die van het speciaal onderwijs of een praktijkschool afkomen en dagbesteding nodig hebben; mensen met een verstandelijke beperking; mensen met een vorm van autisme; mensen met een andere hulp-/ zorgvraag mits ze de juiste begeleiding kunnen bieden en zij passen binnen de huidige groepssamenstelling. Zorgboerderij ‘t Molenveld is geschikt voor mensen die graag actief bezig zijn, gemotiveerd zijn om te werken, houden van werken in de buitenlucht, en dierenliefhebber zijn.
Reactie toevoegen