Groenveld is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Schagen. T/m 1989 gemeente Sint Maarten. In 1990 over naar gemeente Harenkarspel, in 2013 over naar gemeente Schagen.
De dorpen in de in 2013 ontstane fusiegemeente Schagen mochten voor hun nieuwe plaatsnaamborden een bijzondere foto van hun plaats uitkiezen. Voor Groenveld werd dat uiteraard dé blikvanger en trots van het dorp: Molen De Groenvelder uit ca. 1530.
Het dorp Groenveld ligt ZW van Schagen, ZO van Sint Maarten, W van de Provincialeweg N245, rond de Groenveldsdijk. (© www.openstreetmap.org)
- Groenveld is een dorp in de provincie Noord-Holland, in de streek West-Friesland, gemeente Schagen. T/m 1989 gemeente Sint Maarten. In 1990 over naar gemeente Harenkarspel, in 2013 over naar gemeente Schagen.
- Het dorp Groenveld heeft in 1978 - overigens net als de overige kernen binnen de toenmalige gemeente Sint Maarten, zijnde Eenigenburg, 't Rijpje, Stroet en Valkkoog - geen eigen postcode en plaatsnaam gekregen in het postcodeboek, voor de postadressen ligt het dorp daarom sindsdien 'in' Sint Maarten.
- In Groenveld werkt men aan het ontwerp van een dorpsvlag.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
Volgens (1) zou de plaatsnaam voor het eerst in 1478 worden vermeld, met de spelling Groenvelt. 1575 Groene velt, 1665 Groenevelt, 1839-1859 Groeneveld.
Naamsverklaring
Samenstelling van veld 'open vlakte' en groen 'begroeid met gras', in tegenstelling tot bouwland.(2)
Groenveld ligt rond de Groenveldsdijk, Groenvelderweg, Sluiswegje en Valkkogerweg, ZZO van het dorp Valkkoog, OZO van het dorp Sint Maarten, ZW van de stad Schagen en N van het dorp Dirkshorn. Ook zijn er nog 2 panden aan de Tolkerdijk (huisnrs. 2-4, de hogere huisnrs. vallen onder de Schager buurtschap Tolke) en 1 aan de Galgenkade (huisnr. 1, de even huisnrs. aan de Z kant van de Galgenkade vallen onder het dorpsgebied van Dirkshorn) tot het dorp te rekenen. Het dorp ligt temidden van polders, waaronder de Groenveldpolder, de Westerendpolder en de Ringpolder.
Terug naar bovenGroenveld heeft ca. 70 huizen met ca. 175 inwoners.
Terug naar bovenOntstaan en ontwikkeling
De meeste huizen in Groenveld zijn gebouwd tussen 1900 en 1940. In de jaren zeventig is er nog wat nieuwbouw bij gekomen. Het westelijk deel van het dorp is het oudst. Hier vind je de oudste huizen en landschappelijke inrichtingen, zoals een oude gegraven sloot, waar zich vroeger een kleine sluis in bevond. De meeste huizen hier dateren uit de 19e en 20e eeuw. Het sluisje, op de hoek Sluiswegje - Groenveldsdijk, moest het niveauverschil tussen polder en ringsloot overbruggen. Na de ruilverkaveling van 1952 is het sluisje verdwenen, evenals de sloot met bruggetjes langs de Groenveldsdijk. Het dorp ligt 50 tot 100 centimeter hoger dan het omringende landschap. Dit komt mede door de opeenvolgende bewonings- en cultuurlagen die door de eeuwen heen geleidelijk voor ophoging hebben gezorgd. De natuurlijke bodem bestaat vooral uit lagen kleiig zand, die in het holoceen door de zee zijn afgezet.
Bedrijvigheid
Van oorsprong bestond Groenveld voornamelijk uit agrariërs, zowel veeteelt als landbouw. De veeteelt is inmiddels geheel verdwenen. Er zijn nog 5 telers actief, in bloembollen, (poot)aardappelen, wortelen, kool, suikerbieten en veevoer (enkele daarvan vind je beschreven in het hoofdstuk Links). In de loop der tijd zijn er steeds meer mensen 'van buitenaf' komen wonen. Liefhebbers van het platteland. In het verleden was het dorp een soort overslaghaventje. De boeren brachten hun oogst bomend met kleine schuiten hier naartoe alwaar de lading werd overgeladen op een grotere schuit van de beurtschipper, die het naar de veiling bracht.
Voor nadere informatie over de geschiedenis van dit dorp zie de pagina's m.b.t. de geschiedenis van Groenveld op de lokale dorpssite.
Terug naar boven- De polder Valkkoog werd bemalen door diverse poldermolens. De 16e-eeuwse, rijksmonumentale Molen De Groenvelder (Groenveldsdijk 12), ook bekend als Molen van de Polder Valkkoog, is de enige molen die daarvan nog over is. Het is een achtkante binnenkruier en grondzeiler en een van de oudste molens van Noord-Holland. Destijds was het bemalingsgebied ca. 497 ha. groot, de eigenlijke polder Valkkoog. Binnen deze polder lag toen al de Westerendspolder. Dit poldertje schijnt oorspronkelijk buiten de polder Valkkoog te hebben gelegen, maar is later binnen de omringdijk opgenomen. Het bleef echter over een eigen bemaling beschikken. Het kleine, direct op de boezem uitmalende, achtkante vijzelmolentje met een vlucht van slechts ca. 17 meter is omstreeks 1918 afgebrand en vervangen door een windmotor. In de eerste helft van de 20e eeuw, voor 1936, is voor onderbemaling van het zuidelijke deel van de polder nabij het dorp Groenveld eveneens een windmotor geplaatst, waarvan de vijzel ook door een benzinemotor kon worden aangedreven.
In het begin van de jaren vijftig heeft in de polder een ruilverkaveling plaatsgevonden, waarbij het polderpeil 0,45-0,75 m is verlaagd. De molen is in 1956 voor diepere bemaling geschikt gemaakt. De vijzel, die in 1842 het scheprad had vervangen, waardoor het water hoger kon worden opgevoerd, is toen verlengd in verband met het lagere polderpeil. Tezamen met een klein elektrisch vijzelgemaal is de molen nog altijd regelmatig voor de bemaling in gebruik. Beide windmotoren zijn als gevolg van de ruilverkaveling verdwenen. De Groenvelder is eigendom van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en is alleen op Nationale Molendag en verder op afspraak te bezichtingen. Voor nadere informatie zie diverse artikelen over molen De Groenvelder in Groenveld, door molenaar Fred Prins. - Videoreportage over molen De Groenvelder en zijn molenaar Fred Prins (18 min., 2015), door Rolf ten Hulsen.
- Naast de molen heeft Groenveld nog een rijksmonument, zijnde de 19e-eeuwse grote stolphoeve op Groenveldsdijk 16. Kleine houten topgevel boven het woongedeelte.
- Groenveld heeft 1 gemeentelijk monument, zijnde het woonhuis uit 1910 op Groenveldsdijk 26.
Terug naar boven- Informatie over fiets- en wandelmogelijkheden en andere 'dingen te doen' in Groenveld en omgeving.
Terug naar boven- Ca. 60 oude foto's en ansichtkaarten van Groenveld. Mooi is dat men er ook telkens een recente foto naast heeft geplaatst, zodat je in een oogopslag kunt zien hoeveel er in ca. een eeuw tijd aan de desbetreffende locatie is veranderd, of juist niet. - Fotogalerij van de bebouwing in het dorp anno 2016. - Nog meer recente foto's van dit dorp.
- Mooie impressie van Groenveld vanuit de lucht, gemaakt met een drone, door inwoner Rolf ten Hulsen. En eveneens van Rolf ten Hulsen een videoreportage (28 min.) die een tijdsbeeld van het dorp geeft over de periode 2014-2018, met de activiteiten van agrarische, creatieve/kunstzinnige en anderszins actieve inwoners, en Vermaak bij en op de Ringsloot en het Sluiswegje rond 1990-1992.
- De in 1927 alhier geboren Cor Gootjes maakte in de jaren 1940-1950 filmbeelden met zijn super8 camera. Hij liet de beelden digitaliseren en op dvd zetten. Goof en Ada Gootjes uit Stroet stelden een kopie van deze dvd beschikbaar voor de dorpssite. Rolf ten Hulsen heeft een montage gemaakt van de beelden die over Groenveld gaan. - Hier vind je de levensloop van de anno 2020 93-jarige Cor Gootjes.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Groenveld.
- Gedicht: - "In de 19e eeuw woonde hier een man met een bijzondere belangstelling voor geschiedenis: Tijs Rens (1819-1903), alias ‘de dichter’. Hij schreef vaker brieven in rijm dan op de gebruikelijke wijze. Brieven aan bestuursleden van waterschappen, kerk, gemeente, school en ook de burgemeester werden in rijm geschreven. Dhr. Rens heeft ook een gedicht over Groenveld gemaakt.
- Agrarisch: - "Bij Eriks Groenveld draait alles om peen, kroten en pastinaak. Topproducten waar we ons niet voor niets in hebben gespecialiseerd. Telen, wassen, snijden, koelen, verpakken: alles doen we zelf, op onze eigen bedrijfslocatie, het hele jaar rond. Met afnemers door het hele land, van handel tot horeca, is Eriks een bekende speler in de markt. Wie peen zegt, zegt Eriks. We leveren drie soorten winterpeen: oranje, geel en paars. Bieten hebben we ook in drie smaken: rood, geel en Choggia. En dan nog pastinaak: de vraag naar die vergeten groente stijgt al jaren. We werken met circa 20 medewerkers, waarvan een flink aantal in vaste dienst. Wij zijn Sander en Rosita Eriks, de drijvende krachten achter de firma Eriks en de tweede generatie aan het roer van het familiebedrijf dat in 1974 is opgericht." - In deze video kun je zien hoe ze hun wortelen oogsten, bewerken en verpakken.
- "Wie denkt dat aardappelen telen eenvoudig is moet echt even deze video bekijken. Aardappelteelt is een hoog niveau landbouwtechniek. Voor het in stand houden van deze voedselbron is het nodig de planten bacterie- en virusvrij te houden. Dat is de kunst van het pootaardappelen telen. De basis voor de teelt is de Miniknol. Deze worden geteeld in laboratoria. In deze video bezoek ik de firma Vitrocom en volg het proces van de teelt. Telers leveren enkele van hun beste aardappelen in bij dit bedrijf. Daar worden ze gepoot en als ze ongeveer 20 cm groot zijn worden de groeipunten op een voedingsbodem gezet. De sap van de plantjes die hieruit groeien wordt onderzocht door de NAK (Nederlandse Algemene Keuringsdienst). Als blijkt dat deze sap volledig bacterie- en virusvrij is, worden delen van de plant op de oksels in stukjes gesneden en in bakjes geplant op een speciale voedingsbodem. De kleine aardappelplantjes die zich ontwikkeld hebben worden vervolgens in bakjes met speciale grond gepoot en gaan volledig geautomatiseerd op tableaus de kas in. De kassen bij Vitrocom zijn alleen toegankelijk voor gespecialiseerd personeel dat zich met teelttechniek bezig houdt. Verder zijn ze niet toegankelijk, om besmetting van buitenaf te voorkomen. Insectenbestrijding doet Vitrocom met andere insecten, dus geheel biologisch. Beluchting gaat via speciaal luizengaas. Aan het eind van het seizoen zijn er 4 tot 5 miniknollen in een bakje gegroeid. Dat zijn volledig bacterie- en virusvrije mini-aardappelen. Miniknollen zijn het basismateriaal voor de pootaardappelteler in de hoogste klasse. Zij proberen wederom bacterie- en virusvrij nieuwe generaties te telen.
Ik volg de firma Dapper en Masteling te Groenveld. De miniknollen die zij aangeleverd krijgen gaan ze eerst 4 jaar lang vermeerderen. Ook hierbij is de NAK weer nauw betrokken. Zij controleren regelmatig het proces. Het streven van dit niveau teler is om na 4 jaar het predicaat S-klasse pootaardappel te krijgen. De S-klasse staat voor ‘Superieur’ of ‘Super’. Dat is het hoogst haalbare en levert natuurlijk dan ook het meeste op. De video laat zien dat er nogal wat bij komt kijken om deze topklasse te kunnen leveren. Dapper en Masteling beschikken over 80 hectare grond die ze grotendeels met z’n tweeen bewerken (Mart Dapper en echtgenote Ina Masteling-Dapper). Op een perceel grond mag maar in eens in de drie jaar de aardappel verbouwd worden. Wat doen ze in de overige jaren met de grond? Bekijk in deze video hoe het allemaal in z’n werk gaat. Veel plezier met de video 'Van Miniknol tot Superpieper' (26 min., 2016)." Aldus de maker van de video, Rolf ten Hulsen.
Reactie toevoegen