Status

- Groessen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Liemers, gemeente Duiven.

- Onder het dorp Groessen valt ook de buurtschap Helhoek.

Ligging

Het dorp Groessen ligt Z van het dorp Duiven, W van de stad Zevenaar, NW van de dorpen Oud-Zevenaar, Babberich, Aerdt, Herwen, Lobith, Tolkamer het wijkdorp Tuindorp, NNW van de dorpen Pannerden en Millingen aan de Rijn, N van het Pannerdens Kanaal, NO van de dorpen Doornenburg, Kekerdom en Gendt, ONO van het dorp Angeren, O van het dorp Loo, de rivier de Nederrijn, de stad Huissen en het 'dorp in de stad' Het Zand, OZO van het 'dorp in de stad' Elden en ZO van het dorp Westervoort en de stad Arnhem.

Statistische gegevens

In 1840 omvat het dorp Groessen 222 huizen met 1.406 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.

Geschiedenis

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij Historische Kring Duiven Groessen Loo.

Bezienswaardigheden

- Groessen heeft 5 rijksmonumenten.

- Groessen heeft 4 gemeentelijke monumenten.

- De RK Sint-Andreaskerk in Groessen (Dorpsstraat 7) wordt vanwege zijn omvang ook wel de ‘Kathedraal van de Liemers’ genoemd. De kerk is diverse malen verbouwd waardoor het verschillende stijlkenmerken heeft. Het is een laatgotische kruisbasiliek met pseudobasilicaal schip en romaanse toren. In het schip zijn inwendig zuilen en kruisribgewelven aanwezig. De romaanse tufstenen toren is het oudste deel van de kerk en is omstreeks 1150-1180 gebouwd, met daar tegenaan een klein romaans zaalkerkje. De tufstenen zijn met ossenwagens uit Zuid-Limburg gehaald. In de 15e eeuw is, waarschijnlijk na en of enkele verbouwingen, het oorspronkelijke eenbeukige romaanse langhuis dat aan de toren stond, afgebroken en vervangen door een driebeukig schip met spitsboogvensters, ribgewelven en kraagstenen in gotiek stijl. Het meest westelijke deel van deze verbouwing is hiervan overgebleven.

Omstreeks 1890-1891 is de kerk door architect Johannes Wilhelmus Boerbooms vernieuwd en vergroot. Het bestaande priesterkoor is afgebroken en de oorspronkelijk kerk is uitgebreid tot een smalle driebeukige kruiskerk in neogotische stijl. Tijdens deze verbouwing zijn het schip en de toren gerestaureerd. Hierbij zijn middeleeuwse wandschilderingen verloren gegaan. Na de Eerste Wereldoorlog blijkt de kerk te klein en is daarom in 1921 opnieuw verbouwd. Hierbij is de derde travee van de noorderzijbeuk geheel verbouwd, waardoor een kerk met een halve T-vorm is ontstaan. Het uurwerk op de toren is uitgebreid en kreeg een plaats op de torenspits. Ongeveer tien jaar na deze verbouwing, in 1932-1933, zijn het priesterkoor en transept uit 1891 afgebroken en is de kerk ingrijpend vergroot door de toevoeging van een transept met kruisingstoren en een apsis met koor naar een ontwerp van architect Hendrik Willem Valk, waardoor een christocentrische kerk is ontstaan. De kerk is in 1991-1992 aan de buitenzijde geheel gerestaureerd.

De toren bestaat uit drie geledingen met spaarvelden die gevormd worden door lisenen en boogfriezen. Wat de eerste geleding betreft zijn ze voorzien van geprofileerde voet- en koplijsten, die van de tweede hebben alleen maar door een profiel gemarkeerde voeten, verbonden door boogfriezen, waarvan elk van de boogjes uit één stuk tufsteen is gehakt. De toren heeft een zeer steile ingesnoerde naaldspits. Het portaal van de toren heeft een omlijsting van basaltlava (laatgotisch) met twee doodshoofdjes. In de westgevel, naast de ingang, is een Baumbergerzandstenen reliëf zichtbaar van Christus met de wereldbol, deze is afkomstig uit het boogveld van de vroegere ingang. In de toren zijn aanzetten van gewelven aanwezig.

- De Welvaart in Groessen (Achtergaardsestraat 17) is een windmolen uit 1852 waarvan alleen de romp nog resteert. Oorspronkelijk was het een ronde stenen stellingmolen met bovenkruier. Het molenaarshuis is in 1871 afgebrand. De molen is hierbij gespaard gebleven. Sinds 1976 stond de molen met kale roeden. Plannen voor een restauratie kwamen niet tot uitvoering. In 1984 is de molen onttakeld en is er een graansilo in geplaatst voor de naastgelegen maalderij. Op 8 april 1995 ontstond er een brand die de molen verder verwoestte. De romp van de molen is na de brand iets verhoogd en voorzien van een aluminium opbouw.

- Van het Huis Rijswijk (spreek uit als Rieswiek) (Rijswijksestraat 2) is reeds sprake in een dijkbrief uit 1328. Het L-vormige huis bezit nog balkenzolders en kaponderdelen uit de 16e eeuw. Om het huis lag oorspronkelijk een gracht. In 1998 kocht de Nederlandse Spoorwegen het goed in verband met de aanleg van de Betuweroute, maar mocht niets doen met het gebouw. In 2001 is het verkocht aan de huidige eigenaren, de heer Buring en mevrouw Dijkstra. In 2011 maakte minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu plannen bekend om de A15 te verlengen vanaf Knooppunt Ressen naar Zevenaar, waardoor deze precies over Huis Rijswijk zou komen te liggen en het huis dus gesloopt zou moeten worden. Op 9 oktober 2013 maakte het ministerie van Infrastructuur en Milieu samen met Rijkswaterstaat bekend dat het ging proberen het rijksmonument bij de aanleg van de verlengde A15 te behouden.

Gemaal
"Waterschap Rijn en IJssel heeft samen met Rijkswaterstaat in 2021 een vistrap gerealiseerd bij gemaal Kandia aan de Galgendaalsedijk ZW van Groessen. De vispassage is onderdeel van het Waterakkoord Blauw Knooppunt. Hierin trekken Rijkswaterstaat en het waterschap gezamenlijk op om de grote rivieren met regionale watersystemen te verbinden. Met de komst van deze vispassage kunnen vissen de binnenwateren van het hele stroomgebied van de Rijnstrangen tot in Duitsland bereiken. Dat is belangrijk omdat vissen dan naar paaigebieden kunnen zwemen om zich voort te planten. Dat is goed voor de visstand en de waterkwaliteit.

Waterschap Rijn en IJssel en Rijkswaterstaat willen een betere biodiversiteit in de Rijnstrangen en werken daarom samen aan een rivier die vrij is van obstakels voor vissen. Daarnaast richten we rivier- en beekmondingen zo in zodat deze aantrekkelijk zijn voor de dieren en planten die daar van nature voorkomen. Voor vissen is het belangrijk dat zij hun paaigronden stroomopwaarts kunnen bereiken om zich voort te planten. Deze vispassage wordt uitgevoerd vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), om rivieren een schoon en gezond leefgebied te laten zijn voor dieren en planten. De vispassage bij gemaal Kandia ligt op een populaire fiets- en wandelroute op de dijk nabij Groessen. De vispassage wordt daarom voor iedereen toegankelijk gemaakt.

Met de komst van de vispassage bij Kandia worden meer maatregelen genomen. Zo komt er een kleinere vispassage bovenstrooms op de locatie Erfkamerlingschap. Hiermee wordt het leefgebied van vissen aanzienlijk vergroot. Naast het vergroten van het leefgebied voor vissen wordt ook in samenwerking met Rijkswaterstaat gewerkt aan een meer visvriendelijke inrichting van het voorportaal van de vispassage, de uitvliet van de Oude Rijn. Dit gebeurt door grote stukken dood hout aan de bodem te verankeren en stenen oevers te verwijderen. Dit is goed voor de visstand op momenten dat vissen niet stroomopwaarts zwemmen." (bron: Waterschap Rijn en IJssel)

Evenementen

- Muziekvereniging St. Andries organiseert jaarlijks op 2e pinksterdag de Andries Wandeltocht (in 2020 voor de 17e keer). Je kunt kiezen uit de afstanden 10, 15, 20, 30 en 40 km. De opbrengst komt ten goede aan de muziekvereniging voor o.a. uniformen en muziekinstrumenten.

- De Omdracht in Groessen vindt jaarlijks plaats op Drievuldigheidszondag: de zondag na Pinksteren. Processies waren vroeger een manifestatie van het katholieke geloof, de verbondenheid van de gemeenschap, waarin hulde werd gebracht aan Christus in het Heilig Sacrament. Daarnaast was de processie een kleurrijke stoet van kleine en grote bruidjes, misdienaars, koren, muziekkorpsen, schutterij, vaandels en groepsvlaggen. De priester liep onder het baldakijn en droeg de monstrans met daarin de gewijde Hostie (het Heilige Sacrament). Omstreeks het midden van de 16e eeuw wordt het houden van een processie in het dorp al vermeld. De processie is door de jaren heen altijd aan veranderingen onderhevig geweest. Volgens de Andreasparochie moet de Omdracht opnieuw worden aangepast, gedwongen door een gebrek aan vrijwilligers en de vraag of een processie nog wel aansluit bij de belevingswereld van jongeren en jongvolwassenen. De parochie is daarom in overleg gegaan met diverse groepen uit het dorp. Uit de gesprekken is gebleken dat iedereen de Omdracht wil behouden, maar wel in een andere vorm. Welke vorm dat wordt, wordt eind 2019 bepaald.

- "Stichting Das Groessen is in 2014 ontstaan uit de Commissie Ondernemerschap van de Dorpsraad. De Dorpsraad initieert graag nieuwe initiatieven, die vervolgens op eigen benen kunnen staan. Daarom besloot de commissie in 2015 verder te gaan als stichting. Het eerste wapenfeit van de – toen nog – commissie was het organiseren van de manifestatie Das Groessen. Zo’n zeventig bedrijven en verenigingen uit het dorp namen deel. Het evenement trok duizenden bezoekers en bleek een daverend succes. Al snel werd besloten er een terugkerend festijn van te maken. In 2018 stond de tweede editie op het programma op en rond het Schuttersplein. Met nog meer deelnemers en bezoekers. En vooral veel verenigingen die samen optrokken. Het dorp was trots op wat samen werd gepresteerd. Tussendoor kwam er ook nog een nieuw evenement: de Das Groessen Kwis in 2017. Weer stond het dorp op zijn kop. Honderden deelnemers verdeeld over 33 teams ‘kwisten’ er op een zomeravond lustig op los om vervolgens tijdens een feestavond twee weken later te ontdekken dat het Kindercomité de eerste wisseltrofee in de wacht wist te slepen. In 2019 stond de tweede editie van de Kwis op het programma."

Landschap, natuur en recreatie

- Bij het dorp zijn 20 faunatunnels onder de Betuweroute aangelegd voor de rugstreeppadden in deze omgeving. De padden hebben de tunnels nodig om vanuit hun leefgebied in de Rijnstrangen tussen Loo en Groessen naar de plassen aan de andere kant van de spoorlijn te trekken. In dat gebied planten ze zich namelijk voort. De populatie rugstreeppadden was fors afgenomen vanwege de aanleg van de Betuweroute. De populatie behoorde in de jaren negentig van de 20e eeuw nog tot een van de grootste populaties rugstreeppadden van West-Europa. De padden trekken voor de voortplanting van hun leefgebied naar plassen zoals de Jezuïetenwaai bij het dorp. Met name de geluidsschermen van de spoorlijn waren een onoverkomelijke barrière voor de rugstreeppadden.

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Groessen, met laagsteprijsgarantie!

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Groessen (online te bestellen).

Links

- Onderwijs: - Joannesschool.

- Jeugd: - Jongerensoos Rinoceros.

- Muziek: - Muziekvereniging St. Andries is opricht in 1947, omdat na de Tweede Wereldoorlog behoefte ontstond aan muzikale opluistering van allerlei dorpsactiviteiten zoals jubilea, de Sacramentsprocessie en de Kermis. Voor de oorlog was er in Groessen ook een muziekvereniging, maar deze is in 1924 ter ziele gegaan.

- Sport: - Sportclub Groessen heeft afdelingen voor voetbal en handbal.

- Schutterij: - "In 1895 besluiten enkele inwoners om de jaarlijkse kermis in 'andere banen' te gaan leiden. "Bijvoorbeeld door invoering van sommige volksvermakelijkheden", zo is in het archief terug te vinden. Besloten wordt tot de oprichting van Schutterij EMM Groessen (EMM betekent 'Eendracht Maakt Macht'). In de gewijzigde notulen die in 1926 worden vastgelegd, is opgenomen dat alleen mannen lid kunnen worden van de schutterij. Het veertigjarig bestaan vormt een belangrijk keerpunt in de geschiedenis van EMM. Het vendelen en marcheren krijgen een belangrijke rol. Vanaf dat moment komen er regelmatig uitnodigingen voor de vendeliers om elders hun kunnen te tonen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liggen de kermisvieringen stil. De Duitsers verbieden vanaf 1942 vergaderingen en bijeenkomsten. EMM voldoet niet aan de eis van de bezetters om alle bezittingen op te geven. Hierdoor blijft een groot deel van de eigendommen behouden. Alleen de prachtige koningsketting die in kelder van de parochiekerk werd bewaard, ging verloren aan de plunderende vijand.

Na de bevrijding verwerft EMM zich een vaste stek in het Groessense leven. Tijdens het zeventigjarig bestaan wordt de vereniging uitgebreid met een drumfanfare, die tot op de dag van vandaag een belangrijke rol speelt bij de concoursen en rondtochten. De verschillende jubilea worden traditioneel gevierd met schuttersconcoursen. Wat wel het meest opvalt is dat Groessen zich al die jaren nauw betrokken heeft gevoeld bij de schutterij. Heden ten dage leeft jong en oud nog jaarlijks naar het Schuttersfeest en de Kermis toe."

- Zorg: - Zorgboerderij De Ooijsebrug in Groessen is een boerderij waar mensen met een verstandelijke beperking werken. De boerderij is door de cliënten met ondersteuning van begeleiding opgebouwd. Dit is een enorme meerwaarde gebleken. Zij voelen zich erg betrokken bij hun werk. Iedereen die hier werkt heeft zijn of haar steentje bijgedragen aan deze ontwikkeling door middel van ideeën, overleg en uiteindelijk de uitvoering van het werk.