Gytsjerk, kerk
Op een mooie dag in Gytsjerk
Gytsjerk, gezien vanuit de buurtschap Gytsjerksterhoeke
- Gytsjerk is een dorp in de provincie Fryslân, in de streek Trynwâlden, gemeente Tytsjerksteradiel.
- Onder het dorp Gytsjerk valt ook de buurtschap Gytsjerksterhoeke.
Terug naar bovenIn het Nederlands
Giekerk. Overigens is de plaatsnaam sinds 1989 officieel Friestalig.
Oudere vermeldingen
1242 en 1508 Ghetzercka, 1439 Gheszerka, 1505 Gie-tzerke.
Naamsverklaring
Betekent 'kerk van de persoon Gye', eerder dan kerk van het ga 'dorp, dorpsgebied'.(1)
Gytsjerk ligt NO van Leeuwarden.
Terug naar bovenIn 1840 heeft Gytsjerk 45 huizen met 336 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 1.000 huizen met ca. 2.400 inwoners.
Terug naar boven- Ontwikkelingsvisie Gytskerk 'Moai sûnder wjergea'.
- In 2016 en 2017 is het oude winkelcentrum van Gytsjerk afgebroken en is er een nieuw winkelcentrum gebouwd. Tegelijkertijd is het centrum heringericht.
Terug naar boven- Gytsjerk heeft 6 rijksmonumenten, zijnde de Martinuskerk en de voormalige Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Trynwalden met toebehoren aan de R. van Nautaweg, uit 1896 en latere toevoegingen. Het betreft kantoor, laboratorium, melkontvangst en waslokaal op nr. 3, directeurswoning, machinekamer, ketelhuis en watertoren op nr. 1, en 6 arbeiderswoningen op nrs. 5-15. De fabrieksschoorsteen is in 1987 verhuisd naar het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem, waar hij een plekje heeft gekregen bij de eveneens daar naartoe overgebrachte Veenwoudster zuivelfabriek Freia.
- De Martinuskerk (Canterlandseweg 63) is een prachtige historische dorpskerk. De eenbeukige kerk uit de 12e eeuw heeft nog delen van tufsteen van een eerdere kerk, waaronder het vijfzijdig koor dat voorzien is van een rondboogfries. De kerk is in de 16e eeuw verhoogd en voorzien van een houten tongewelf. Uit de 18e eeuw zijn de vensters aan de zuidzijde, de overhuifde herenbank en drie rouwborden. De prachtige rouwborden zijn in 2019 gerestaureerd. Onder de link vind je er een reportage over. De oude preekstoel is in 1937 na een brand verloren gegaan. De oude zadeldaktoren is in 1869 vervangen door een nieuwe geveltoren aan de westzijde. Het orgel uit 1896 is gemaakt door Bakker & Timmenga. In 2009 heeft restauratie en herinrichting van het interieur plaatsgevonden, gericht op actief gebruik voor erediensten. De kerk is sinds 2008 onderdeel van de Protestantse Gemeente Trynwalden.
- Oorlogsmonument op de begraafplaats van de kerk.
- Het pand op Trynwaldsterdyk 20 is een kerk geweest van de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt. Opgeheven en samengegaan met c.q. toegevoegd aan de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt 'De Begroeting' in Damwâld, die op haar beurt in 2010 is opgeheven.
- Typemachinemuseum Sjoch (Nieuwe Straatweg 73) is gevestigd op de zolder van Ryk van Dijk. Tijdens zijn examen op de Lagere Technische School is hem gevraagd of hij typemachinemonteur wilde worden. Sindsdien is het altijd zijn vak én hobby geweest. Een veel voorkomende reactie als mensen de oude typemachines bekijken is "Sjoch (kijk), mijn opa had vroeger ook zo’n typemachine." Vandaar de naam.
De typemachine, ook wel schrijfmachine genoemd, is al zeker 250 jaar oud. Het eerste patent dateert uit 1714. Rond 1800 komen er meer schrijfmachine-achtige apparaten, inclusief machines voor blinden. Later zijn er nog veel meer soorten schrijfmachines op de markt gebracht. Zoals machines met automatische papierinvoer, machines voor kettingformulieren, met stopzet-tabulator en decimaal tabulator, de kofferschrijfmachine en de elektrische typemachine. Het privé museum kan alleen worden bezocht op afspraak (e-mail: Sjoch-museum@hotmail.com) of als de goudkleurige typemachine aan de straat staat. Bezichtiging is gratis maar een kleine bijdrage voor onderhoud is welkom.
Terug naar boven- Voor kinderen van 3 t/m 6 jaar organiseert de Kangoeroe Klup van KF De Wâlden spelochtenden in de gymzaal van Gytsjerk.
- Het Lente-Tentfeest is jaarlijks op een zaterdag eind maart op het ijsbaanterrein in Gytsjerk.
- Jaarlijks is er eind mei in Gytsjerk avondwandeldriedaagse de Poddeloop (wo/do/vr).
- Muziekfestival TRYN's ROCK (de volgende editie is op 14 september 2019).
- Dorpsfeest Gytsjerk (weekend in juli of augustus).
- Op zaterdag 21 september 2019 was er de 1e editie van de Mega Stormbaan Run, een groot spektakel op de ijsbaan in Gytsjerk. Er was een stormbaan van maar liefst 325 meter! Daarnaast waren er kleinere springkussens voor de kinderen kleiner dan 120cm. Kinderen konden een speciaal ‘held van de stormbaan’ diploma halen nadat ze zich helemaal hadden uitgeleefd. Vanaf 18.00 uur was er live-muziek. Dankzij vele lokale ondernemers en bedrijven die maatschappelijk betrokken zijn bij de Trynwâlden kon de activiteit overdag gratis worden aangeboden. Van 10.00-14.00 uur was het voor basisschoolkinderen en jonger, vanaf 14.00 uur was het voor iedereen en vanaf 17.00 uur waren er wedstrijden in teamverband. Het evenement was een groot succes, dus hopelijk in 2020 weer?!
- Stichting Trynwâlden op de Kaart organiseert jaarlijks op tweede kerstdag de kerstwandeling Tryn’s Krystkuier vanuit Gytsjerk (in 2019 voor de 4e keer). De wandeling trekt zo'n 300 deelnemers. Zij krijgen een routeformulier en een serie puzzelvragen. De route voert je 9 kilometer door het mooie landschap van de Trynwâlden. Zo’n kerstwandeling is gezellig, gezond en goed om de zware feestmaaltijd te verteren, aldus deelnemers. Kerstkuiers zijn in veel dorpen in Fryslân een dorpentraditie, die ieder jaar groter lijkt te worden. Elders in de provincie zijn ook 'kuiers' in bijvoorbeeld in Bakkeveen, Brantgum, Damwâld, Drachten, Elsloo, Harkema, Nijeberkoop, Oudehorne/Nieuwehorne, Sint Nicolaasga en Surhuizum.
- Als het 's winters hard genoeg vriest kun je schaatsen op de ijsbaan van IJsclub Gytsjerk, die in 1869 is opgericht en met ruim 500 leden nog altijd springlevend is.
Terug naar boven- Openluchtzwembad De Sawn Doarpen is een 25 meter wedstrijdbad. Het familiebad is 25 x 20 meter. De kleinste kinderen kunnen zich vermaken in het ondiepe gedeelte (tot 30 cm diep). Alle baden zijn verwarmd. Een grote glijbaan zorgt voor het nodige vertier en in de zonneweide is plek om te relaxen. In de kiosk zijn onder andere ijsjes, drinken en snacks te koop. Het zwembad is geopend van eind april tot half september. - Stichting Laat Trynwâlden Zwemmen / SWIM! zet zich in voor het behoud van het in 1976 opgerichte zwembad. Het zwembad is destijds voor het grootste deel bekostigd door de inwoners van de Trynwâlden. Het bad is dan ook van grote sociale, economische en sportieve waarde voor de bewoners van Gytsjerk en omgeving. SWIM! spant zich door het inzamelen van geld en de inzet van vrijwilligers in om de door de gemeente voorgestelde sluiting van het zwembad te voorkomen. - Gedurende het zwemseizoen worden allerlei activiteiten georganiseerd.
- De Buismans Eendenkooi is een kooi van het Friese type met vijf vangpijpen. Er is een kooihuisje aanwezig. De kooi is zeker 350 jaar oud. In het voorjaar is de kooi op aanvraag in excursieverband te bezoeken. Ook staat zij soms vermeld in het excursieprogramma van It Fryske Gea. Zo organiseert zij hier in oktober een paddenstoelenexcursie. Een groot deel van de eendenkooi is namelijk een eeuwenoud bosgebied en daardoor erg geschikt voor de groei van paddenstoelen. Paddenstoelen zijn de ‘bloemen’ van schimmels die op oude takken en rottende bladeren voorkomen. Hierdoor komen paddenstoelen soms ook op de meest grappige plekken voor zoals op bomen of zelfs op keutels. In het bosgedeelte zijn genoeg oude rottende takken en bladeren voor alle paddenstoelen, er komen dan ook meer dan 100 soorten paddenstoelen voor in deze eendenkooi. Op de site van de Eendenkooi Stichting vind je uitvoerige informatie over de bijzonderheden van eendenkooien in het algemeen.
- Het kleine Atsjebosk is ingericht tot wandelbos. Aan de Kooiweg, ten zuidwesten, bevindt zich een uitkijkpunt, waar je een blik kunt werpen op de Ryptsjerksterpolder en het water van Sierdswiel en Houtwielen.
Terug naar boven- Oude foto's en ansichtkaarten uit Gytsjerk.
Terug naar boven- Algemeen: - Site van en over Gytsjerk.
- Nieuws: - Nieuws uit Gytsjerk op Facebook. - Nieuws uit het dorp van het afgelopen jaar, op de site van Omrop Fryslân. - Maandelijkse dorpskrant de Einekoer is via de link ook online te lezen (ook oudere nummers).
- Belangenvereniging: - Dorpsbelangen Gytsjerk ziet als vereniging graag dat de leden actief meedenken om de gemeenschap leefbaar te houden. Als vereniging staan ze open voor ideeën en wensen vanuit de bevolking. Daarbij is een goed contact met inwoners, gemeente, partners en andere belanghebbenden erg belangrijk. Signalen kunnen worden doorgegeven aan de gemeente.
- Onderwijs en kinderopvang: - Basisschool Thrimwalda. - Ichtusschool. - Kinderdagverblijf/kinderopvang 'Nei 't Sin'.
- Sport: - "Zoek je een leuke sport of activiteit voor je peuter of kleuter? KF De Wâlden heeft ook een Kangoeroe Klup waar kinderen van drie tot zes jaar spelenderwijs kennismaken met korfbal. De Kangoeroe Klup is twee keer per maand op zaterdagochtend in de gymzalen in Gytsjerk en Tytsjerk. De leiding van de Kangoeroe Klup is in handen van een aantal personen die hiervoor een cursus volgden bij de korfbalbond of een interne training deden. Vier juffen of meesters zorgen voor de begeleiding van de Kangoeroe Klup. Korfbal voor kinderen is een groot succes: zowel de leiding als de kinderen hebben er ontzettend veel plezier in. Benieuwd of jouw kind de Kangoeroe Klup net zo leuk vindt? Kom dan eens een keer vrijblijvend kijken."
- Zorg: - Zorgboerderij Buitenrust biedt kinderen en jong volwassenen mogelijkheden voor dagbesteding, opvang ter ontlasting van het gezin, logeermogelijkheden in de vorm van logeerweekenden en tijdens schoolvakanties, crisisopvang, en wonen / deeltijdwonen. Het kind/jong volwassene gaat deel uitmaken van het gezin en draait mee binnen de dagelijkse dingen van het gezin. Verder draait hij/zij mee met de werkzaamheden binnen het boerenbedrijf. Dit altijd onder begeleiding van de zorgboer(in). Het kan bijvoorbeeld gaan om helpen met het melken, voeren van de koeien en kalfjes, schoonmaken van de stal, met de boer op de tractor op het land werken, verzorgen en berijden van de pony's, helpen met de voorkomende werkzaamheden in de moestuin, tuinonderhoud, houtbewerking, creatieve activiteiten, knutselen, bakken.
Keimpe en Nathalie van der Kooi en zoon Repke zijn de drijvende krachten van Zorgboerderij Buitenrust. Ze hebben een biologische melkveehouderij aan de rand van Gytsjerk, met ca. 50 koeien en ca. 50 hectare land. Vader en zoon zijn ondernemend en innovatief: ze onderzoeken momenteel de mogelijkheden voor aparte melkstromen, zoals die van hooimelk en A2 melk. Melksoorten die vele voordelen bieden zowel voor de koeien als voor de consument. Voor nadere informatie zie het artikel onder de link.
- Brandweer: - Brandweer Gytsjerk is een vrijwillige brandweerpost met ca. 15 medewerkers. Zij staan dag en nacht, 7 dagen per week klaar voor het redden van mens en dier.
- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Gytsjerk.
Reactie toevoegen