Haalderen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Lingewaard. T/m 2000 gemeente Bemmel.
- Haalderen is een dorp in de provincie Gelderland, in de streek Betuwe, gemeente Lingewaard. T/m 2000 gemeente Bemmel.
- Onder het dorp Haalderen vallen ook de buurtschappen Baal en Zandheuvel. Vroeger was er ook nog een buurtschap Klein Baal, rond de gelijknamige weg. Deze bebouwing ligt tegenwoordig in het N van de dorpskern en is daarmee niet meer als buurtschap te beschouwen.
Terug naar bovenOudere vermeldingen
1254 Halenderen, 1294-1295 Halderen, 1348 Haelderen.
Naamsverklaring
De identificatie van de oudste vorm is onzeker. Misschien ontstaan uit het Germaanse halahdrum* 'bij de jeneverbessenstruiken'. Een afleiding van het Middelnederlandse hael 'dor' is niet waarschijnlijk.(1)
* Gereconstrueerde vorm.
Carnavalsnaam
Tijdens carnaval heet het dorp 't Baggergat.
Het dorp Haalderen ligt ZO van de dorpen Bemmel en Elst, ZZO van het 'dorp in de stad' Elden, Z van het 'dorp in de stad' Het Zand en de steden Huissen en Arnhem, ZW van de rivier de Nederrijn en de dorpen Angeren, Loo, Westervoort, Duiven en Groessen, W van de dorpen Doornenburg en Pannerden en het Pannerdens Kanaal, NW van de dorpen Gendt, Kekerdom en Millingen aan de Rijn, N van de rivier de Waal, NNW van het dorp Ooij, N van het dorp Beek, NNO van de dorpen Berg en Dal, Ubbergen en Heilig Landstichting, NO van de dorpen Lent en Weurt en de stad Nijmegen, ONO van het dorp Oosterhout en OZO van het dorp Ressen.
Terug naar bovenIn 1840 omvat de buurtschap Haalderen 56 huizen met 495 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 800 huizen met ca. 2.000 inwoners.
Terug naar boven- Verslag van de bevrijdingsgevechten in o.a. Haalderen en Baal d.d. oktober 1944 (in het Engels).
- Nog een artikel over de bevrijdingsgevechten in en rond Bemmel, Haalderen en Baal (in het Engels).
- In Klein Baal is van de jaren vijftig tot 1964 een zogeheten woonoord voor Molukkers geweest. In dat jaar is het kampement opgeheven en hebben de Molukkers woonhuizen in Bemmel toegekend gekregen.
Terug naar boven- In 2016 zijn een aantal vrijwilligers uit het dorp onder begeleiding van vrijwilligers van DKK gestart met het opstellen van een dorpsontwikkelingsplan. Een plan vol met ideeën, knelpunten en wensen van de inwoners. Met behulp van briefjes waar mensen thema's konden indienen en stickers waarbij mensen de belangrijkheid konden aangeven van bepaalde briefjes. Deze ideeën zijn door deze groep vrijwilligers verder uitgewerkt. Om te bekijken of de plannen reëel en haalbaar zijn, is er een klankbordbijeenkomst geweest met betrokkenen en deskundigen. Dit heeft uiteindelijk geleid tot het in 2017 verschenen Dorpsontwikkelingsplan (DOP) 'Haalderen Leeft!'. Het DOP is een inventarisatie van waar het dorp de komende jaren heen wil m.b.t. leefbaarheidsaspecten op het gebied van bijv. wonen, voorzieningen, verkeersveiligheid, groen, welzijn en zorg. De groep vrijwilligers is doorgegaan als gelijknamig platform (waarvoor zie het hoofdstuk Links) dat zich onder meer inzet voor de uitvoering van de onderdelen van het Dorpsontwikkelingsplan.
Speerpunten Dorpsontwikkelingsplan Haalderen: Thema Verkeer & Veiligheid: vergroten verkeersveiligheidsbeleving Van der Mondeweg; verbetering van de verkeersonveilige situatie rond de Aldi; structurele verbetering van comfort- en veiligheidsbeleving van de verplaatsingen in het dorp; verkeersluw maken van de dijk; een sterke betrokkenheid vanuit Haalderense gemeenschap bij het nieuw op te stellen Gemeentelijk Mobiliteitsplan Lingewaard. Thema Wonen & Omgeving: opknappen Mariaplein; bouw van woningen; verminderen zwerfvuil en hondenpoep; uitstraling dorpskern en dorpskarakter; onderhoud en groenvoorziening in de openbare ruimte. Thema Natuur & Recreatie: toegankelijker maken van het Haalderense Bos; wandelpaden, bewegwijzering en afvalbakken; polderrecreatie; uitbreiding van groenvoorzieningen; herinrichten kolken; uitbreiden en toegankelijker maken van Hertenpark. Thema Sociaal leven & Verenigingen; afstemming activiteiten van verenigingen; vrijwilligers voor verenigingen; aanleggen van sportvoorzieningen; verbeteren huidige evenementen en voorzieningen; lunchroom. Thema Voorzieningen voor Jong & Oud: pinautomaat; meer AED-hulpverleners; voorzieningen voor ouderen; voorzieningen voor jongeren (0 t/m 12); voorzieningen voor jongeren (12 t/m 18).
- Bestemmingsplan kom Haalderen.
Terug naar boven- Haalderen heeft 6 gemeentelijke monumenten.
- Na het aantreden in 1929 van Taeke Rientses van der Wey als pastoor van Haalderen, kwam er weer nieuw leven in het steenfabriek-arbeidersdorp.Hj wilde voor de parochianen van het dorp, die tot dan toe naar de kerk van Bemmel moesten, een eigen kerk bouwen.Al gauw had hij de Haalderense parochianen op zijn hand en vormde zich daardoor een hechte geloofsgemeenschap. Van der Wey reisde met zijn vriend architect H.W. Valk heel Friesland door, op zoek naar verschillende vormen van baksteenarchitectuur. In de stenen voor de kerk kon het steenbakkersdorp zelf voorzien. Het moesten handvorm-stenen zijn, ook al werden die toen al niet meer gemaakt. Toch wilde Van der Wey de verbondenheid van het dorp met de steenfabricage tot uitdrukking laten komen in handgevormde stenen voor zijn nieuw te bouwen kerk.
Met geldelijke steun van alle parochianen en giften uit ongeveer heel Nederland verrees in 1933 langs de provinciale weg in Haalderen de Christo-centrische RK kerk O.L. Vrouw van Zeven Smarten (Van de Mondeweg 24) van architect Valk uit Den Bosch. Het is een prachtige kerk geworden van natuurlijk handvormmateriaal met gebrandschilderde ramen waarin de zeven smarten van Onze Lieve Vrouw in passende kleuren gebrand stonden. Deze kleurentableaus, samengevat in vijf ramen, kwamen uit het atelier van Joep Nicolas te Roermond. ln het priesterkoor de laatste dries marten van Maria: de kruisdood van Christus, de afneming van het kruis en de graflegging.
Na de mislukte operatie Market-Garden op 17 september 1944 werd het oostelijk deel van de Betuwe, gelegen tussen de Rijn en de Waal, frontgebied. De Duitsers kwamen het Pannerdens Kanaal over en gebruikten Gendt en Haalderen als hoofdverdedigingslinie. Vanaf Bemmel werden deze dorpen voordurend door de geallieerden onder vuur genomen. Vrijwel alle inwoners waren inmiddels geëvacueerd naar een veilige bestemming. Op 7 oktober 1944 trokken de Duitsers zich terug, de zwaar beschadigde Haalderense kerk achterlatend. Op 25 september 1944 was de kerktoren door de Duitsers opgeblazen en daarbij raakte de gehele kerk beschadigd. Ook de prachtige gebrandschilderde ramen werden vernield. In 1949 is de gerestaureerde kerk, zonder zadeldaktoren en zonder de gebrandschilderde ramen, weer in gebruik genomen. Aldus enkele citaten uit dit uitvoerige artikel over de geschiedenis van de lokale RK kerk. De kerk valt onder de RK Parochie H. Maria Magdalena.
Terug naar boven- Carnaval. - Carnavalsvereniging De Kleibakkers.
- "Sinds 1972 timmeren, bouwen en spelen honderden kinderen elke zomer acht dagen lang op het recreatieterrein aan de Notenboomstraat. Stichting KIVAC organiseert dan namelijk het Kinderdorp Haalderen. Elk kind van 4 tot en met 15 jaar mag mee doen. Samen bouwen de kinderen aan een gezellig en leerzaam dorp. In de acht dagen worden de kinderen vermaakt door ca. 50 vrijwilligers van Stichting KIVAC. Activiteiten van de wandeldriedaagse tot survivaltochten tot creatieve knutselactiviteiten staan op het programma. Eigenlijk is het te veel om zo te benoemen. Informatie over het inschrijven, de regels en hoe het Kinderdorp werkt is te vinden op de website. Per groep kun je ook kijken wie de leiders zijn. Om na te genieten van de afgelopen jaren kun je alle foto’s vanaf 1972 bekijken. Daarnaast staan er ook veel video’s online. Als je al het werk van Stichting KIVAC waardeert en ons een warm hart toedraagt, kun je 'Vriend van het KIVAC worden'."
Terug naar boven- In 2017 is het Dorpsontwikkelingsplan Haalderen verschenen. Een van de daarin geuite wensen was het opknappen en herinrichten/multifunctioneler maken van het Haalders Bos. Het bos was al enige tijd niet meer onderhouden. Door de in elkaar gegroeide en overlappende bomen en struiken was het er erg donker, waardoor men de paden niet meer kon vinden en het geheel verwilderd oogde. De gemeente heeft het nodige gekapt en gesnoeid. Het is nu een open bos geworden met verrassende hoekjes met onder meer bloemen, bermen, een waterloopje en natuurlijke elementen waar kinderen op kunnen klimmen en klauteren, bankjes en picknicktafels en wandelpaden. Met een omheind hondenuitlaatveld is ook aan de honden en hun bezitters gedacht. De intentie was om van het Haalders Bos weer een aantrekkelijk parkje te maken waar iedereen graag gebruik van maakt. In september 2019 is het gerevitaliseerde Haalders Bos feestelijk heropend.
Terug naar boven- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Haalderen (online te bestellen).
Terug naar boven- Nieuws: - Nieuws uit Haalderen op Facebook.
- Belangenorganisatie: - Het in 2017 opgerichte platform Haalderen Leeft! zet zich in voor behoud en waar mogelijk verbetering van de leefbaarheid in het dorp.
- Dorpshuis: - "Dorpshuis De Tichel in Haalderen is gerealiseerd in 1988. Inmiddels beschikt het dorpshuis over diverse multifunctionele ruimtes. Deze ruimtes kunnen gehuurd worden door verenigingen en organisaties. Al deze ruimtes komen samen in een gezellige en ruime foyer waar je na je cursus, musiceren of vergaderen even rustig in een zitje of aan de bar kunt ‘napraten’ onder het genot van een drankje, hapje of een vers kopje koffie. Als de buitentemperatuur het toelaat is vanuit de foyer ook het buitenterras beschikbaar met gezellige zitjes. Het dorpshuis is rolstoelvriendelijk en prima bereikbaar voor mindervalide gasten. In het gebouw is een invalidentoilet aanwezig. Op initiatief van de Haalderse inwoners is er een kleine bibliotheek ontstaan in het dorpshuis. Hier kun je tijdens openingstijden gebruik van maken. Gebruikers van de bibliotheek zijn zelf verantwoordelijk voor het beheer van de bibliotheek.
Stichting Dorpshuis Haalderen is verantwoordelijk voor de instandhouding en exploitatie van het dorpshuis. Het bestuur wordt vakkundig bijgestaan door een beheerster, zij is verantwoordelijk voor het dagelijkse reilen en zeilen. Daarbij zorgen ook twee medewerksters en vele vrijwilligers dat alles in het dorpshuis op rolletjes blijft lopen. Het dorpshuis neemt een bijzondere plaats in binnen de Haalderse gemeenschap. Het dorpshuis is voor een groot aantal verenigingen en organisaties uit de directe omgeving een ontmoetingsruimte. Vanuit de Haalderse gemeenschap zijn veel verenigingen en groeperingen bij ons te gast voor hun activiteiten. Voor deze organisaties zijn wij niet meer weg te denken en wij willen hen graag een plaats geven binnen onze muren. Naast het aanbieden van ruimte organiseert het dorpshuis verschillende activiteiten, zoals het Sinterklaasfeest en bingo’s. In het dorpshuis is ook wifi aanwezig. Loop gerust eens binnen in ons dorpshuis om te zien welke mogelijkheden De Tichel te bieden heeft."
- Onderwijs: - Basisschool De Wieling.
- Muziek: - Jetty Dokter in Haalderen geeft verschillende soorten muzieklessen, zoals dwarsfluitles, pianoles, zangles, blokfluitles en de kindercursus. De lessen worden in een gezellige huiselijke sfeer gegeven en je kunt zonder enige voorkennis beginnen. Ben je al wat meer ervaren in het bespelen van een instrument, dan worden de lessen aangepast op jouw niveau. Plezier in het spelen is erg belangrijk. Daarom zijn de lessen voor jonge kinderen speels van karakter en is er voldoende afwisseling. Wanneer je al een keuze gemaakt hebt voor een instrument, vraag dan een proefles aan. Weet je nog niet welk instrument je wilt bespelen, dan kun je je inschrijven voor de kindercursus AMV.
- Sport: - Voetbalvereniging RKVV HAVO (= Haalderen Vooruit).
Reactie toevoegen