Haarlemmerliede

Plaats
Dorp
Haarlemmermeer
Noord-Holland

Haarlemmerliede

Terug naar boven

Status

- Haarlemmerliede is een dorp in de provincie Noord-Holland, gemeente Haarlemmermeer. Het was een zelfstandige gemeente t/m 7-9-1857. Per 8-9-1857 over naar gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, in 2019 over naar gemeente Haarlemmermeer.

- Wapen van de voormalige gemeente Haarlemmerliede.

- De dorpen Haarlemmerliede en Spaarnwoude werken op veel gebieden samen en kunnen als 'tweelingdorp' worden beschouwd.

- Onder het dorp Haarlemmerliede valt ook de buurtschap Penningsveer (deels).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1343 Haerlemmerlee, ca. 1500 Haarlemmerleede, 1639 Harlemerlye, 1680 herdruk 1745 De Haerlemmer Lede wegh, 1840 Haarlemmerlieden.

Naamsverklaring
Liede stamt van lede 'gegraven of vergraven waterloop, speciaal voor veenontwatering', behorend bij Haarlem. De Liede (ca. 1214 kopie 15e eeuw a Spern usque ad flumen, quod dicitur Lede, 1769 'de Leede of de Spaarwouder Leije') liep van het Lutkemeer bij Osdorp langs Boesingheliede naar het Spaarne en is deels door veenafslag opgegaan in het Haarlemmermeer. Het restant wordt onderscheiden in de Binnen Liede N van de A200 en de spoorlijn en de Buiten Liede Z daarvan.(1)

Terug naar boven

Ligging

Her dorp Haarlemmerliede ligt O van de stad Haarlem, als lintbebouwing - met kleine kern aan het Dorpsplein - O langs het riviertje de Binnen Liede, rond de Liedeweg.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 heeft de gemeente Haarlemmerliede 40 huizen met 249 inwoners, verdeeld in het gelijknamige dorp 25/161 (= huizen/inwoners) en de buurtschappen Noordschalkwijk (dat tegenwoordig in Haarlem ligt) 9/49 en Hofambacht 6/39. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Haarlemmerliede heeft 3 gemeentelijke monumenten, zijnde de RK kerk, het trafohuisje aan de Liedeweg, en de paardenmuur naast Liedeweg 63.

- De buurtschap Haarlemmerliede wordt een dorp door/na de bouw van de RK Sint Jacobus de Meerderekerk in 1837 (vergroot in 1864 en 1883). De kerk is een gemeentelijk monument. Het dorp heeft nog altijd een eigen parochie, de RK Parochie Sint Jacobus de Meerdere. De parochie maakt deel uit van MeerLiede, een samenwerkingsverband van 4 parochies in de omgeving (naast dit dorp zijn dat verder nog de parochies Halfweg-Zwanenburg, Spaarndam en Vijfhuizen). De kerk dreigde te gaan verzakken, omdat het grondwaterpeil behoorlijk was gezakt. De koppen van de houten funderingspalen kwamen daardoor droog te staan. Om dit euvel het hoofd te bieden was er reeds geruime tijd een provisorische aanpassing aangebracht om het grondwaterpeil rond de kerk op peil te houden. Een voorziening die een groot aantal jaren uitstekend heeft gefunctioneerd, maar kwetsbaar was. In 2019 zijn er, in overleg met diverse instanties, werkzaamheden verricht die de aanpassing een definitief karakter hebben gegeven, zodat de kerk nu in een soort 'eigen poldertje' is komen te liggen, met een hoger waterniveau dan de omringende sloten. De dam is verplaatst van de brug naar het Kerkepad. De dam bij de begraafplaats / het Dorpsplein is verstevigd.

- Fort bij de Liebrug (Liedeweg 9) ligt aan de Binnen-Liede bij Haarlemmerliede, direct ten noorden van de spoorlijn Amsterdam - Haarlem. Het fort maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam. De genieloods is nog aanwezig, de fortwachterswoning is gesloopt. Het fort diende ter verdediging van het acces gevormd door de spoorweg, de trekvaart en de straatweg tussen Amsterdam en Haarlem. Aangezien de belangrijkste verdedigingstaken werden uitgevoerd door het Fort bij Penningsveer en Fort aan de Liede, werd hier een kleiner verdedigingswerk gebouwd. Het telde een bezetting van zo'n 175 man, terwijl voor de andere, grotere forten 300 man gebruikelijk was. Tussen het fort en het iets zuidelijker gelegen Fort aan de Liede ligt een restant van een liniewal met nevenbatterij en andere gebouwen. Het grillige verloop van het riviertje, de beperkte inundatiemogelijkheden rondom Haarlem en het aantal accessen maakte het noodzakelijk om de forten dicht bij elkaar te plaatsen.

Na de Tweede Wereldoorlog deed het fort tot 1968 dienst als magazijn voor levensmiddelen voor verschillende onderdelen van het Nederlandse leger. De relatieve koelte van het betonnen fort was ideaal voor de opslag van onder meer kaas, fruit, wintergroente, margarine, vet, meel, zout, suiker, stroop en jam. Lokale boeren brachten dagverse producten als melk, brood en vleeswaren bij de legeronderdelen zelf en deze werden dus niet opgeslagen op het fort. Sinds de jaren zeventig is het fort gebruikt door waardetransportbedrijf Brink’s. De oude ophaalbrug is toen vervangen door een toegangsdam, zodat het fort bereikbaar werd voor de zware transportwagens. Het interieur van het fort werd ook aangepast, zodat het geld er veilig geteld en opgeslagen kon worden. Het fort kreeg hierdoor de bijnaam 'Fort Knox', naar een legerpost in de Verenigde Staten waar veel goud ligt opgeslagen. Zo werden er ruwe diamanten opgeslagen waar potentiële kopers ze konden bekijken. Ook was er in het fort een belangrijke kunstafdeling, met o.a. geconfisqueerde kunst zoals de kunstcollectie van oorlogsmisdadiger Pieter Menten. Er werden ook originele muziekopnamen opgeslagen van platenmaatschappij Sony en blanco bankpassen. Vanwege onder andere strengere arbo-eisen verliet Brink’s het fort in 2003.

Begin 2019 is Fort bij de Liebrug aangekocht door Stadsherstel. Het is haar tiende stellinglocatie. Onder hun beheer vallen ook: Kringenwetboerderij Zeehoeve, Molen Osdorp, Fort Diemerdam, Fort aan den Ham, Fort st. Aagtendijk, Fort bij Krommniedijk, Gebouw 197 op het Hembrugterrein, Batterij aan de Sloterweg en Kazematten/opslag Geniedijk. Samen met Recreatieschap Spaarnwoude, provincie Noord-Holland, Staatsbosbeheer en de gemeente Haarlemmermeer wordt het fort gerestaureerd en toegankelijker gemaakt voor een groter publiek. De bestaande huurders zullen in het fort blijven en de leegstaande ruimten worden ingevuld volgens het zogeheten ‘grow as you go’ concept, binnen de thema’s ‘gezond en gezellig’ en ‘zakelijk en culinair’.

De Genieloods van Fort bij de Liebrug in Haarlemmerliede is in 2019 gerestaureerd door restauratiespecialist BAM Schakel & Schrale. De werkzaamheden omvatten zowel de bouwkundige staat van de Genieloods als verbetering van het comfort voor de gebruikers. Het betrof onder meer het aanbrengen van dakisolatie, voegwerkherstel, herstel en vervangen van houten onderdelen zoals deuren, ramen en kozijnen en het uitvoeren van het totale schilderwerk. Het Fort bij de Liebrug, inclusief Genieloods, wordt gezamenlijk beheerd door Recreatieschap Spaarnwoude en Stadsherstel Amsterdam. Stadsherstel verhuurt het fort aan verschillende ondernemingen en werkt met hen samen aan een bredere openstelling van het fort voor het publiek. Recreatieschap Spaarnwoude laat de Genieloods en Fort bij de Liebrug restaureren om de cultuurhistorisch bijzondere locatie te behouden. De restauratie van de loods is mede mogelijk dankzij een financiële bijdrage van de provincie Noord-Holland. De Stelling van Amsterdam is een van de UNESCO werelderfgoederen in ons land. De provincie Noord-Holland is 'site-holder' en coördineert het beheer en gebruik van de stelling. De provincie stimuleert de economische ontwikkeling van forten en andere onderdelen.

- Molen De Slokop staat op Wikipedia als rijksmonument ten onrechte onder Haarlemmerliede, deze ligt namelijk N van dit dorp en valt onder buurdorp Spaarndam.

Terug naar boven

Evenementen en activiteiten

- In 2011 zijn naast dorpshuis De Stoep twee Jeu-de-Boules banen aangelegd. Deze worden van mei t/m augustus elke dinsdagavond georganiseerd gebruikt.

- Oranjevereniging Prinses Margriet is opgericht in 1946 en verzorgt de jaarlijkse Koningsdag in Haarlemmerliede.

- Als het in de winter hard genoeg vriest, kun je schaatsen op de ijsbaan van de reeds in 1889 opgerichte IJsclub De Liede.

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Omdat een spoorlijn en een snelweg het riviertje De Liede doorsnijden, zijn er twee verschillende oeverlandgebieden ontstaan met elk een eigen karakter. De Liede zelf is oud en kronkelig. Het is van oorsprong een veenstroom die water van een hoogveengebied naar het IJ bracht. De oeverlanden langs de Liede kennen veel landschappelijke verrassingen. Er groeien zeer bijzondere planten waaronder het vleesetende plantje zonnedauw. Maar het meest bijzondere is de lepelaarkolonie. Tot ieders verbazing zijn hier, ondanks de snelweg en de vliegtuigen, sinds 2004 lepelaars gaan broeden. Vanaf het fietspad langs de Amsterdamsevaart zijn de vogels met hun jongen van april t/m juni goed te zien. De lepelaars gebruiken nesten van blauwe reigers, die hier al veel langer broedden.

De wandel- en fietsbrug naast de spoorbaan geeft een spannende kijk op de rietjungle. Door de bijzondere samenstelling van de bodem groeien er op dit deel van de oeverlanden wel meer dan honderd soorten moerasplanten, zoals waterdrieblad en zelfs zonnedauw. Broedvogels zijn blauwborst, rietgors, rietzanger en soms snor en bruine kiekendief. Op een parkeerterreintje begint een wandelpad dat een lus maakt rond het toegankelijke deel van de oevers. Hier lopen enkele pony’s om het gebied door hun gegraas open te houden. (bron: beheerder Landschap Noord-Holland)

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Haarlemmerliede, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Haarlemmerliede (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Haarlemmerliede op Facebook.

- Belangenorganisatie: - Dorpsvereniging Haarlemmerliede en Spaarnwoude behartigt de belangen van deze twee dorpen plus de buurtschappen Penningsveer en Vinkebrug, alle met bijbehorend omliggend gebied.

- Dorpshuis: - De Stoep is in 1998 mede op initiatief van de Dorpsvereniging, met medewerking van Kerkbestuur en met subsidie van de gemeente, door inwoners verbouwd en ingericht als 'huiskamer' van Haarlemmerliede. De naam verwijst naar een boek van de voormalige pastor Henk Laan. De Stoep organiseert diverse activiteiten, zoals klaverjassen, jeu de boule, jongerenavonden, spelletjesmiddagen, koffie-ochtenden e.d. De Stoep is ook te reserveren voor je feestje of vergadering, tot max. 36 personen. De Stoep werkt sinds de ingebruikname zonder subsidie. Er zijn ook geen beroepskrachten; alles wordt door vrijwilligers gedaan.

- Onderwijs en kinderopvang: - De St. Franciscusschool in Haarlemmerliede dateert uit 1920 en is 'groots door klein te blijven'. In dit dunbevolkte gebied vervult de school een centrale functie. De school houdt het dorp levendig. De kracht van de school is zijn kleinschaligheid. Hierdoor kunnen ze de kinderen veel individuele aandacht geven. Op de school zijn vaak kleine groepen. Omdat de kinderen in kleine groepen bij elkaar zitten, krijgt ieder kind optimale kansen zich te ontwikkelen. Door de kleinschaligheid hebben de kinderen sociale contacten met kinderen van alle leeftijden. Dit leidt tot een open sfeer. Alle kinderen kennen elkaar. De kinderen komen uiteraard deels uit Haarlemmerliede maar ook uit omliggende kernen en gebieden zoals Spaarndam, de Zuiderpolder, de Waarderpolder en Haarlem Noord.

De school biedt ook onderdak aan Kinderopvang aan de Liede, een kleinschalige opvang voor peuters van 2 tot 4 jaar (ochtend- en/of middagopvang. Maximaal 13 kindjes met 2 pedagogisch opgeleide medewerkers), TSO (tussenschoolse opvang voor leerlingen van de St. Franciscusschool. Na de lunch verzorgt de TSO de opvang tot de school weer begint) en BSO (opvang voor leerlingen van de St. Franciscusschool aansluitend aan de schooltijden, voor kinderen tussen de 4 en 13 jaar).

Reactie toevoegen