Status

- Hantumhuizen is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân. T/m 1983 gemeente Westdongeradeel. In 1984 over naar gemeente Dongeradeel, in 2019 over naar gemeente Noardeast-Fryslân.

- Onder het dorpsgebied van Hantumhuizen valt ook de buurtschap Hantumerhoeke.

Naam

In het Fries
Hantumhuzen.

Oudere vermeldingen
13e eeuw Hontumhusum, 1434 Hontummahusem, 1441 Hantma husem, Hantummahusum, 1505 Hantumahuysum.

Naamsverklaring
Betekent het Oudfriese husum, datief meervoud van hus = huis 'woning', in de betekenis 'nederzetting', behorend bij de plaats Hantum.(1)

Ligging

Hantumhuizen ligt N van Dokkum, NO van Hantum.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Hantumhuizen 41 huizen met 269 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 80 huizen met ca. 210 inwoners.

Geschiedenis

- Geschiedenis Hantumhuizen plus biografie van de bekende wetenschapper J.J. Kalma (1907-1991), die in dit dorp is geboren.

Bezienswaardigheden

- Hantumhuizen heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de dorpsterp, de 18e-eeuwse grote kop-hals-rompboerderij Popta State op Loubuorren 14, en de Hervormde (PKN) Annakerk op Wierumerwei 2. De kerk was oorspronkelijk gewijd aan Sint Anna. Belangwekkende eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en deels ingebouwde ongelede zadeldaktoren. De toren is rond 1200 gebouwd. Het schip dateert uit de eerste helft van de 13e eeuw en is uitgevoerd in romanogotische stijl. Omstreeks 1335 is het schip voorzien van drie ribloze koepelgewelven. Het koor en de totale overkapping dateren uit de 18e eeuw. Restauratie in 1939-1942, waarbij het koor in romanogotische vorm is aangepast aan de architectuur van het schip. Geschilderde ornamenten op scheibogen en gewelven uit de 14e of 15e eeuw. Op twee gewelfvelden oorspronkelijke beschildering. Inwendig rijk gesneden preekstoel uit 1773 met achterschot en klankbord; doophek; epitaaf Eminga-Sjaerda; grafzerk 1595, een uit 1611 en 1629, een uit 1688. Klokkenstoel met klok van J., F. en T. Simonsz?, 1616, diam. 90 cm. Het 17e-eeuwse mechanische smeedijzeren torenuurwerk is in 1953 geautomatiseerd. Het orgel uit 1907 is gemaakt door Bakker & Timmenga. De kerk is een voor Fryslân zeldzaam voorbeeld van romanogotiek. Opvallend zijn de tweekleurige patronen (rechthoeken en bloemmotief) waarmee al het pleisterwerk is beschilderd, alsmede de cirkels van siermetselwerk. De kerk is sinds 2007 eigendom van Stichting Alde Fryske Tsjerken. 1x per maand wordt er nog een Friestalige kerkdienst gehouden.

Naast de kerk, langs de weg, staat een kunstwerk in de vorm van een opengeslagen boek. In het boek staat het dorpsgedicht dat de Friese dichter Anders Minnes Wybenga (1881-1948) voor Hantumhuizen heeft geschreven.

- De voormalige Gereformeerde kerk op Fennewei 9 valt onder buurtschap Hantumerhoeke en wordt daarom aldaar beschreven.

Jaarlijkse evenementen

- Koningsdag met kinder- en bloemenmarkt.

- Ringrijderij (laatste zaterdag in juni).

- Elk oneven jaar: dorpsfeest. Elk even jaar: gezamenlijk dorpsfeest met versierde wagens samen met de buurdorpen Hantumeruitburen, Hantum en Hiaure.

- Wandeldriedaagse.

- 24 december: herderstocht (op zoek naar de kerststal).

Natuur en recreatie

- De Bernejister is een speeltuin met een zogeheten 'tipelfjild', een klein sportveldje waar zomers wordt getipeld. Tipeljen is een oude volkssport met een slaghout (de tip) en een tipelstok (een slaghout). De tip moet met de tipelstok uit een kuiltje, op de neus van de klomp of op een andere wijze in het veld worden geslagen waar een veldploeg de tip probeert te vangen. In de zomerse avonduren werd deze sport door boeren, landarbeiders (gardenieren) en buitenlui gespeeld. In de meeste dorpen is deze sport uitgestorven, maar in Hantumhuizen wordt deze sport nog iedere zomer beoefend.

Beeld

- Op de site 4H-archief vind je honderden oude foto's en ansichtkaarten betreffende de 5 onder Links genoemde kernen, die allemaal met een H beginnen.

- Dronevideo van Hantumhuizen.

Links/voorzieningen

- Algemeen: - Site van en over Hantum, Hantumhuizen, Hantumeruitburen en Hiaure. Je ziet aan deze namen gelijk waarom de site 4H-side heet en de genoemde dorpen samen ook wel de 4H-dorpen worden genoemd. Overigens zou dat volgens ons eigenlijk 5H-side en 5H-dorpen moeten zijn, want Hantumerhoeke hoort er ook nog bij, maar dat ligt voor de postadressen 'in' Hantumhuizen en wordt daarom in allerlei literatuur vaak als plaatsnaam vergeten, zelfs ook op de lokale dorpssites dus...

- Nieuws: - Het laatste nummer van Dorpsblad Hichtepunten is via de link ook online te lezen.

- Belangenorganisatie: - Het artikeltje onder deze link is het enige levensteken van Dorpsbelang Hantumhuizen op het internet, voor zover ons bekend. Oftewel o.i. zijn zij nog niet middels een website of -pagina op het internet aanwezig.

- Dorpshuis: - Ook Dorpshuis It Tiksel (Wierumerwei 1) is voor zover ons bekend nog niet middels een website of -pagina op het internet aanwezig. Bijna iedere avond is hier wel een activiteit (van tekenen, tot counrtylinedansen tot de schietvereniging). Ook worden er vaak activiteiten voor de kinderen georganiseerd.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Hantumhuizen.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)