Status

- Harich is een dorp in de provincie Fryslân, gemeente De Fryske Marren. T/m 1983 gemeente Gaasterland. In 1984 over naar gemeente Gaasterlân-Sleat, in 2014 over naar gemeente De Fryske Marren.

- Onder het dorp valt ook de buurtschap Westerend Harich.

- Ook het dorpje Ruigahuizen kun je in de praktijk als buurtschap van Harich beschouwen, omdat zij veel gezamenlijk ondernemen (zo is er een gezamenlijke vereniging Plaatselijk Belang, zie onderaan deze pagina).

Naam

Oudere vermeldingen
1132 falsum 2e helft 13e eeuw Harch, 1245 kopie 2e helft 13e eeuw Harich, 1486 op Hargh, 1486 kopie op Harigh.

Naamsverklaring
De naam stamt van het Germaanse harag, hargu-* en betekent 'heidens heiligdom, offersteen'.(1)
* Gereconstrueerde vorm.

Ligging

Harich ligt direct W van Balk.

Statistische gegevens

In 1840 heeft Harich 48 huizen met 279 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 200 huizen met ca. 500 inwoners.

Geschiedenis

- In de Tweede Wereldoorlog was op de Wyldemerk bij Harich een kamp van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD).

- "In Harich leeft de uitdrukkelijke wens om een boek te schrijven over het dorp en zijn inwoners. Om dit te realiseren heeft Plaatselijk Belang haar leden gevraagd zitting te nemen in een werkgroep. Enkele leden zijn deze uitdaging aangegaan. De werkgroep is voortvarend van start gegaan. De werkgroep bestaat uit drie personen, die uit het dorp een 8-tal personen bereid heeft gevonden mee te schrijven aan verhalen, wederwaardigheden en anekdotes uit de dorpsgemeenschap. Om deze verhalen op te halen is een aantal activiteiten opgezet: er worden praatavonden gehouden waarbij de deelnemers door een gespreksleider worden uitgenodigd om hun veelal persoonlijke verhalen te vertellen; andere verhalen en stukken geschiedenis worden opgehaald d.m.v. persoonlijke interviews;

er wordt literatuuronderzoek gedaan (o.a. m.b.v. Tresoar); er wordt onderzoek gedaan m.b.v. de archieven van kranten en andere media. (o.a. LC en 20 jaargangen Harich Nieuws); relevante internetsites leveren een schat aan informatie; een werkgroep verzamelt beeldmateriaal (foto's, film, dia's enz.) uit het verleden, maar legt ook het dorp anno nu vast op beeld. We beschrijven het dorp en zijn bewoners van de laatste 100 jaar en beperken ons tot het dorp in geografische zin. De inhoud kent verhalen uit de oude doos, zoals het verhaal van de plaatselijke timmerman die naast het bouwen en opknappen van gebouwen ook, op bestelling, lijkkisten maakte. Ze werden van bekleding voorzien door zijn vrouw. Bekend is ook het verhaal van de kruidenier die uit principe niet op zondag open was, maar nog wel bereid was een verstokt roker op zondag een paar sigaretten te lenen, die vervolgens op maandag afgerekend konden worden...

Daarnaast vermelden we verhalen van nu zoals het verhaal van de keetjeugd, die na het 'stelen' van een vlag in Balk de keus kreeg: "of het wordt een aangifte bij de politie (met alle gevolgen van dien) of het bouwen van een gondel voor de Balkster gondelvaart". Harich in de Tweede Wereldoorlog, verenigingen, kerkelijk leven, bijzondere gebouwen, de recreatieve en agrarische sector zijn zomaar een paar onderwerpen die opgenomen worden. Verder foto's en ander beeldmateriaal uit het verleden, maar zeker ook van het dorp anno nu. Wil je meer weten, of heb je ideeën, neem dan contact met ons op. Ook verhalen, krantenartikelen en foto's zijn erg welkom. De boekcommissie: Jannie Landman, Herman van der Goot en Jan Volbeda. Voor inlichtingen en informatie kun je ook terecht bij het bestuur van Plaatselijk Belang." Aldus een artikel op de dorpssite.

Recente ontwikkelingen

- Lieuwe Zijlstra, Douwe Jaarsma en Romke Falkena wilden op het terrein van de voormalige grasdrogerij in Harich de leegstaande units, die van alle gemakken waren voorzien, gebruiken om cliënten van Hof en Hiem een prachtige zorgvakantie te bezorgen. Door protesten van omwonenden is dat helaas niet doorgegaan. Het drietal kocht het terrein in 2014, nadat een experiment met een 24-uurs school was ‘mislukt.’ Eigenlijk alleen financieel, want de jongeren die als drop outs werden beschouwd deden het enorm goed. Ook zij werden echter niet gedoogd door de omwonenden in kwestie. Deze groep die met hun vereniging tegen de Campus School waren, waren nu ook tegen de vakanties voor ouderen en tegen een klein café waar mensen met een beperking konden werken. De units zijn nu deels verplaatst naar Manege Gaasterland. Ze dienen daar onder meer als boxen bij kampioenschappen als een paard even gestald moet worden en als wedstrijdgebouwen. De overige 30.000 vierkante meter wordt ingericht als kleinschalig bedrijventerrein. "Niet omdat we dat wilden, maar omdat andere mensen hun eigen belang voor alles wilden 'doordrukken', ook al zijn zij een hele kleine minderheid", aldus de hiervoor vermelde initiatienemers.

- Het geactualiseerde Bestemmingsplan Harich dateert uit 2016.

Bezienswaardigheden

- Harich heeft 3 rijksmonumenten, zijnde de Hervormde kerk, de Idscke Popke Sathe (Lorbuorren 3): boerderij van het kop-hals-romp type, en De Witte schuur (Stinsenwei 13), tegenover de kerk: grote kop-romp boerderij.

- Harich heeft 2 gemeentelijke monumenten.

Jaarlijkse evenementen

- Concours Hippique Rijs (op een zaterdag begin augustus) heet zo omdat het voorheen in dat dorp plaatsvond. Maar sinds 2005 is het al in Harich. Door de dag heen komen vele verschillende klassen aan bod. Een van de bijzondere onderdelen is de Mijl van Rijs, waar elk van de Friese 11 steden een Fries paard met ruiter levert, gehuld in de kleuren van de stad die hij/zij vertegenwoordigt.

- Trekkertrek (op een zaterdag eind augustus).

Beeld

- Oude foto's en ansichtkaarten van Harich, met toelichting, door Johan Groenewoud.

Links

- Algemeen: - Site van en over Harich.

- Nieuws: - Nieuws uit Harich op Facebook.

- Belangenvereniging: - "Het doel van Plaatselijk Belang Harich-Ruigahuizen is het behartigen van de belangen van de genoemde dorpen. Wij houden ons bezig met het verbeteren en behouden van een prettig woon- en leefklimaat voor zover dit in ons vermogen ligt. Zaken waar wij aandacht aan besteden zijn bijvoorbeeld: veiligheid, leefbaarheid, recreatie, voorzieningen, jeugd- en ouderenbeleid en dorpsvernieuwing. Daarnaast organiseren wij activiteiten ter bevordering van de saamhorigheid in de dorpen. Ook is Plaatselijk Belang het aanspreekpunt voor de gemeente en andere organisaties."

- Dorpshuis: - Dorpshuis 'Ons Gebouw' is het dorpshuis van de dorpen Harich en Ruigahuizen. Het is een ontmoetingsplek voor de inwoners, waar samenwerking en participatie tot leven komen. Ze organiseren culturele activiteiten en proberen in alles laagdrempelig te zijn, zodat het echt een gebouw is en iets betekent voor alle inwoners.

- Muziek: - Sjonggroep De Dobber uit Harich was in de jaren zeventig en tachtig een veelgevraagde zanggroep, die overal in Fryslân maar ook daarbuiten bijna wekelijks optrad in een kerkdienst. Het repertoire bestond uit geestelijke Friese liederen van o.a. Fedde Schurer en Nederlandstalige, vaak eigengemaakte teksten en muziek. - Onder deze link kun je een aantal nummers van ze beluisteren. - Onderaan de - hierboven, onder Algemeen gelinkte - dorpssite vind je het Harichster Folkslied.

- Sport: - Korfbalclub KC Harich is in 1960 opgericht. Omdat er nog geen sport werd beoefend in het dorp koos men voor de gemengde sport korfbal. Halverwege de jaren zeventig hing het voortbestaan van de club aan een zijden draadje, maar nu bloeit de club als nooit tevoren. De vereniging heeft ca. 120 leden, verdeeld over 8 jeugdploegen, van junioren tot en met welpen, en nog 2 seniorenteams. Ook zijn er nog recreanten en niet-spelende leden. In de veldcompetitie is er nog een midweekteam actief. In de zuidwesthoek van Fryslân, waar betrekkelijk weinig korfbal wordt gespeelt, is het een van de grootste clubs en speelt (samen met Joure) op een goed niveau. De eerste 2 teams spelen wedstrijdkorfbal op een redelijk hoog niveau. Voor een klein dorp als Harich is het bijna onmogelijk om zonder mensen van buitenaf nog hoger te kunnen spelen.

- De in 1937 opgerichte Hippische Sportvereniging HSV Gaasterland te Harich is een rijvereniging en ponyclub met ca. 130 leden. Ze bieden dressuur en springlessen op elk niveau aan. Daarnaast worden er ook diverse andere activiteiten en wedstrijden georganiseerd. - Op dezelfde locatie (Manege Gaasterland, aan de rand van de Gaasterlandse Bossen) is ook menvereniging De Gaasterlandse Aanspanning gevestigd, een vereniging die gemoedelijkheid en gezelligheid hoog in het vaandel heeft staan. Ieder jaar worden er een aantal evenementen georganiseerd variërend van een Voorjaarsrit met sherrystop tot een Indoormarathon spektakel. De club is in 1983 met 15 leden begonnen en heeft inmiddels eveneens ca. 130 leden.

- Zorg: - Thomashuis Harich is een gezinsvervangend tehuis voor mensen met een verstandelijke beperking.

- Duurzaamheid: - Al vele jaren zetten de vrijwilligers van Energiecoöperatie Gaasterland (ECG) zich in voor het lokaal opwekken van duurzame energie. Voorzitter Tjebbe Dijkstra: "Kiezen voor duurzame energie betekent kiezen voor de toekomst van onze planeet. Fossiele brandstoffen raken op, de aarde wordt steeds warmer en we zijn te afhankelijk van energie uit het buitenland. Door onze lokale activiteiten kan iedereen kiezen voor duurzame energie." Lang niet alle woningen zijn geschikt voor zonnepanelen of men heeft geen zeggenschap over het dak omdat men in een huurwoning woont. Met het in 2018 gerealiseerde Zonnecollectief Manege Gaasterland in Harich kreeg iedereen, ook bewoners van huurwoningen, monumentale panden en woningen in de schaduw, de mogelijkheid om bewust te kiezen voor duurzame zonne-energie.

Inwoners van het dorp en - dankzij de Postcoderoosregeling - ook de omliggende dorpen konden daar namelijk aandelen in kopen. Begin 2018 werd de manege overigens getroffen door een felle brand. De zonnepanelen waren al besteld, maar de plaatsing moest hierdoor worden uitgesteld. Door de brand moest namelijk het dak volledig worden vernieuwd. Uiteindelijk bleek dit voor het zonnedak een voordeel op te leveren; montage van de panelen werd eenvoudiger en zo konden voor dezelfde prijs nog 8 extra panelen worden geplaatst. Het zonnedak levert jaarlijks circa 60.000 kWh groene stroom op, wat voldoende is om 20 huishoudens van stroom te voorzien. In 2019 is een tweede, soortgelijk project in Harich gerealiseerd: Zonnecollectief Koopmans. Koopmans heeft het dak van haar locatie op Harichsterdyk 20 ter beschikking gesteld voor de plaatsing van ca. 230 zonnepanelen. Ook hier konden omwonenden in het project investeren.

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Harich.

• 1. Nederlandse plaatsnamen verklaard,
  van Berkel, Gerald, and Samplonius Kees
  , (2018)