Heeswijk (Montfoort)

Plaats
Buurtschap
Montfoort
Lopikerwaard
Utrecht

Heeswijk.JPG

Dit richtingbord naar de buurtschap Heeswijk, gelegen aan de provincialeweg Montfoort-De Meern, is helaas verdwenen

Dit richtingbord naar de buurtschap Heeswijk, gelegen aan de provincialeweg Montfoort-De Meern, is helaas verdwenen

Heeswijk (2).JPG

Het is heel even rustig op de anders zo drukke weg bij buurtschap Heeswijk

Het is heel even rustig op de anders zo drukke weg bij buurtschap Heeswijk

Heeswijk (3).JPG

Heeswijk, aan de provinciale weg staan enkele mooie oude boerderijen

Heeswijk, aan de provinciale weg staan enkele mooie oude boerderijen

Heeswijk (Montfoort)

Terug naar boven

Status

- Heeswijk is een buurtschap in de provincie Utrecht, in de streek Lopikerwaard, gemeente Montfoort. De buurtschap viel vanouds onder de gemeente Achthoven. Deze gemeente is per 8 september 1857 opgegaan in de gemeente Linschoten, die op haar beurt per 1 januari 1989 grotendeels is opgegaan in de gemeente Montfoort.

- De buurtschap Heeswijk valt, ook voor de postadressen, onder de stad Montfoort.

- De buurtschap Heeswijk heeft geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen. Er heeft wel een richtingbord in de omgeving gestaan dat naar de buurtschap verwees, maar dat is helaas verdwenen (zie foto).

Terug naar boven

Naam

Oudere vermeldingen
1204 Hesewic, Hesewik, ca. 1307 Hezewijc, Hesewijc, 1523 Heeswijck.

Naamsverklaring
Samenstelling van wijk 'hoeve, nederzetting, dorp' en het Oudnederlandse hese = hees 'struikgewas, kreupelhout'. In 1165-1169 wordt in de omgeving van Heeswijk Hesewiger sichwinde vermeld, waarbij sichwinde te lezen is als sithwinde 'dwarsdijk', nog in 1263 bekend als Heswikersidwinde.(1)

Terug naar boven

Ligging

De buurtschap Heeswijk ligt rond de gelijknamige weg (de provinciale weg N228 Montfoort - De Meern), O van Montfoort, tot aan de ‘kruising’ met de Hollandse IJssel (daarna begint de buurtschap Achthoven, vlak ervoor richting zuiden ligt de buurtschap Knollemanshoek).

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Heeswijk 9 huizen met 59 inwoners. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 120 huizen met ca. 300 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

Reeds voordat de burcht van Montfoort werd gebouwd, was er in de nabije omgeving een oudere nederzetting aanwezig. Deze was gelegen in de huidige buurtschap Heeswijk. Na de bouw van de fortificatie ontstond er rond de slotgracht een woonkern die al spoedig de oude woonkern in Heeswijk overvleugelde. Met lede ogen heeft de Heeswijkse nederzetting dan ook moeten aanzien dat de parochiekerk naar het jonge stadje werd overgeplaatst. In 1200 was de buurtschap nog bestuurlijk gescheiden van Montfoort. De bewoners waren evenwel in hoge mate op het zich in snel tempo ontwikkelende stadje aangewezen. Dit geldt in wezen ook voor de voorheen gedeeltelijk tot de gemeente IJsselstein behorende buurtschap Achthoven, terwijl ook de gebieden IJsselveld en Mastwijk zich geheel op het jonge stadje gingen oriënteren. (708)

De zuidelijk van en parallel aan de buurtschap lopende Tiendweg loopt vanuit Montfoort dwars door de Polder Heeswijk naar de Molenvliet en Heeswijkse Kade. Deze Tiendweg fungeerde als ontsluitingsweg (oorspronkelijk niet meer dan een karrenspoor). In het zuiden werd de Heeswijkse polder begrensd door de Stuivenbergse stroomrug, die zo’n 4.000 jaar geleden is ontstaan als afzetting van een Linschotense rivierloop, of eigenlijk een oertak van de Rijn (de IJssel is ‘pas’ 1800 jaar geleden ontstaan).

Op deze hogere zavelgronden (zand met klei gemengd) werden ook weer boerderijen gebouwd die op hun beurt als basis dienden van de restontginning in het zuiden. Tot de Noordzijdse Kade toe (zuidelijk van Blokland in de richting oost-west), waar de ‘copes’ (zie voor verklaring van deze term bij Benschop) van de Benschopse kolonisten vanuit het zuiden eindigden. Deze ontginning kreeg in een Utrechtse oorkonde van 1261 de naam Blokelant, later verbasterd tot Bloclandt of Blokland, in de betekenis van beloken of ingesloten land.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- In 2002 is de Hoogeboomsbrug over de Hollandse IJssel, in de provinciale weg Montfoort-De Meern, tussen Heeswijk en Achthoven, vlak na de driesprong met Achtersloot, vervangen door twee nieuwe bruggen, namelijk een brug voor het ‘snelverkeer’ en een fietsbrug. De brug die vervangen is, werd ook wel Mussertbrug genoemd. Ze ligt namelijk in de provinciale weg De Meern-Gouda die in de jaren dertig van de 20e eeuw onder supervisie van ir. Anton Mussert is aangelegd. Mussert werkte bij de Provinciale Waterstaat en was ook leider van de Nationaal Socialistische Beweging (NSB).

De nieuwe weg liep voor het overgrote deel over de dijk aan de zuidkant van de Hollandse IJssel, maar afwijkend daarvan is het stuk van Heeswijk naar Achthoven-Oost, waarin de ‘nieuwe brug’ lag, zoals ze ook wel werd genoemd. De oude brug die is afgebroken, lag verder westwaarts tussen Heeswijk en Achthoven-West. Deze Hoogeboomsbrug was naar men zegt genoemd naar de vlakbij gelegen boerderij die De Hoogeboom heet (wat ook op de gevel te zien is).

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De Heeswijkse Watermolen is in 1880 vervangen door het huidige gemaal van Heeswijk. Het stoomgemaal heeft in 1913 een dieselmotor gekregen en in 1941 is het gemaal geëlektrificeerd. In 1987 is het buiten gebruik gesteld in verband met de Ruilverkaveling Lopikerwaard, in welk kader de 16 bestaande gemalen zijn vervangen door 4 nieuwe gemalen. Het gemaal en de machinistenwoning zijn gesitueerd in de noordelijke lintbebouwing van de buurtschap op een zeer smalle strook grond tussen de Provincialeweg (de vroegere IJsseldijk) en de Hollandse IJssel. De oorspronkelijke assemblage*1 - molenvliet, heul*2 en voorwatergang - is door de grootschaligheid van de Provincialeweg moeilijk meer herkenbaar. Daarentegen is het ‘gemaalerf’ nog wel redelijk herkenbaar. De molenaarswoning uit begin 19e eeuw staat op het achtererf, aan de IJsselkant. De naast het gemaal gelegen klompenmakerswerkplaats*3 is in 1988 afgebroken. (214)

- De bebouwing langs de provinciale weg Montfoort-De Meern heeft een landelijk karakter, met vrijstaande villa’s.

- Oude boerderij op nr. 110.

*1 Een assemblage betekent in dit verband de afzonderlijke onderdelen die in waterstaatkundig / stedenbouwkundig / functioneel opzicht een samenhang vertonen.
*2 Een heul is een opening in een dijk om twee door die dijk gescheiden wateren te verbinden. Een opening die overwelfd is en verder bestaat uit een aantal civieltechnische en/of waterstaatkundige componenten.
*3 Het beroep van watermolenaar bood onvoldoende om van te kunnen bestaan en werd daarom vaak gecombineerd met een ander beroep.

Reacties

(2)

Hallo,

Ik heb de locatie gevonden waar het blauwe bord Heeswijk zou moeten staan. Helaas is dat bord daar iig verdwenen.
mvg
Acronius vd Zweep

Dank voor de tip! Jammer inderdaad. Bij veel buurtschappen staan helaas geen plaatsnaambordjes, maar vaak staan er in de buurt dan nog wel richtingbordjes. Als die dan ook nog verdwijnen, kan de voorbijganger nergens meer aan zien dat in dit geval Heeswijk een buurtschap is en niet alleen maar een straat(naam). Ik heb het erbij vermeld. U ziet dat over ca. een dag, omdat onze pagina's naar de bezoekers toe 1x per dag worden ververst.

Reactie toevoegen