Hegge (Schinnen)

Plaats
Buurtschap
Beekdaelen Beek
Heuvelland Westelijke Mijnstreek
Limburg

hegge_buurtvereniging_logo.jpg

Voor het geval je deze plaatsnaam niet in de atlas kunt vinden: dit is in het Limburgs de naam van de buurtschap Hegge bij Schinnen

Voor het geval je deze plaatsnaam niet in de atlas kunt vinden: dit is in het Limburgs de naam van de buurtschap Hegge bij Schinnen

Hegge (Schinnen)

Terug naar boven

Status

- Hegge is een langgerekte buurtschap, een straatnederzetting, in de provincie Limburg, in de streken Westelijke Mijnstreek en Heuvelland, in grotendeels gemeente Beekdaelen (t/m 2018 gemeente Schinnen), deels gemeente Beek (t/m 1981 gemeente Spaubeek).

- De buurtschap Hegge valt voor de postadressen grotendeels onder het dorp Schinnen en voor een klein deel onder het dorp Spaubeek.

- De buurtschap Hegge ligt grotendeels binnen de bebouwde kom van Schinnen, maar heeft zelf geen plaatsnaamborden, zodat je slechts aan de gelijknamige straatnaambordjes kunt zien dat je er bent aangekomen.

Terug naar boven

Naam

In het Limburgs
Genèk, ook wel G’n Hèk, Genhek.

Naamsverklaring
Betekent: bij de haag ‘heg, of gebied dat door een heg omsloten is’.(1)

Naamgeving
Met de plaatsnaam wordt mogelijk in oorsprong het huidige huis Ten Dijcken aangeduid, dat oorspronkelijk werd getypeerd als het huis 'Die Hegghe' en later zijn naam aan de buurtschap heeft gegeven. Ten Dijcken ligt in het Spaubeekse deel van de buurtschap. De nabijgelegen Schinnense kern van Hegge heette oorspronkelijk Minnekom, naar het gelijknamige leengoed rond de splitsing Heggerstraat-Spaubeeker Kerkpad. Richting Nagelbeek ligt van oudsher een tweede bebouwingscluster. Hier lagen o.a. de leengoederen Helgenborn, de Camp en de Haestad, het huidige Hagensleen.(2)

Terug naar boven

Ligging

- De buurtschap Hegge ligt rond de gelijknamige weg, de Heggerstraat en de Heggerweg (voor zover de bebouwing direct grenst aan de weg Hegge), en ligt verder Z van de A76, WZW van het dorp Schinnen, ZW van het dorp Puth, ZO van het dorp Sweikhuizen en de stad Geleen, O van het dorp Spaubeek, NO van het dorp Genhout, NW van de dorpen Nuth en Vaesrade en het 'dorp in de stad' Hoensbroek en W van het dorp Amstenrade.

- Hegge ligt in het Geleenbeekdal. Aan de lage zijde liggen hier weilanden, beemden en broekgronden, waarin talrijke bronnen ontspringen die op de Geleenbeek ontwateren. Aan de hoge zijde van de nederzetting ligt de dalwand van het plateau van Schimmert met schitterende vergezichten.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvat de buurtschap Hegge 30 huizen met 155 inwoners in de gemeente Schinnen en 9 huizen met 36 inwoners in de gemeente Spaubeek. Tegenwoordig heeft de buurtschap ca. 150 huizen met ca. 400 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De Heggerweg is de oudste verbindingsweg tussen de dorpen Schinnen en Spaubeek. Deze zorgt voor de scheiding tussen de vochtige weilanden en de hogergelegen landbouwgronden. Al vroeg is het gehucht Hegge bekend, wat blijkt uit verschillende al lang verdwenen, met grachten versterkte hoeven. Gelukkig markeren nog een paar grote hofsteden het straatbeeld, afgewisseld met kleine gerenoveerde boerderijtjes. Volgens zijn testament uit 1288 bezat Goblis van Schinnen, kanunnik van de St. Pieterskerk te Luik, in de buurtschap een landgoed met vijvers.

In Hegge lagen vroeger uitgestrekte leengoederen. Zij behoorden toe aan de leenhoven van Sint-Jansgeleen en Terborgh. De bebouwing van de buurtschap bestond vroeger uit enkele losse clusters van boerenhoeven.

Het gebied rond het Borgerbroek heeft in de loop der eeuwen nogal wat veranderingen ondergaan. Op de kabinetkaart uit 1771-1778 houdt de Veeweg op bij het huidige Breijenrode en begon weer bij de Heisterhof. De Stationstraat was er nog niet. Wel een zandweg, die naar het Spaubeekse gehucht Oude Kerk boog, thans Borgerweg. In 1896 werd de spoorlijn die achter Hegge loopt geopend. In 1930 volgde het mijnspoor Geleen-Hoensbroek. Mijnschacht 4 veranderde het gebied definitief: waar in de 16e eeuw bruinkool in de 'swerte cuijlen' (zwarte kuilen) gewonnen werd, kwam nu een steenkolenmijn. Langs de siroopfabriek door loopt een paadje naar het huis Gerards. Vroeger reden hier karren met graan dit paadje af dat gemalen werd in de molen van Terborg.

De Heggerdorpstraat draaide vroeger bij de grens van Spaubeek met een grote bocht naar links. Vanuit de buurtschap liep langs Hoeve Ten Dijken een voetpad naar de Oude Kerk in Spaubeek. Tot de afbraak van de parochiekerk Sint-Laurentius in 1837 te Spaubeek, gingen de buurtbewoners uit Hegge aldaar naar de kerk. In 1774 omvatte de parochie Spaubeek ook een gedeelte van Hegge. Op deze plaats staat nu de voormalige kerkhofkapel St. Anna uit 1865. Vele kerkgangers kwamen over een verhoogde weg door de zompige beemden naar de "Oude Kerk". Door de spoorlijn uit 1896 is de "kerkweg” verdwenen naar de Oude Kerk te Spaubeek. (bron: zie bij Literatuur)

Van het omwaterde herenhuis Strijthagen zijn in 2000 de fundamenten opgegraven. Deze liggen deels onder het later aangelegde mijnspoor.

Het boekje van Paul Potten, 'In gedachten langs Haeg en waeg', is uitgebracht bij het 40-jarig jubileum van Buurtvereniging Hegge in 2001.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- De buurtschap Hegge wordt gevormd door de bebouwing langs de doorgaande weg naar Spaubeek. Grote boerenhoeven zijn hier aan de hoge kant van de weg gesitueerd. De aanwezigheid van deze hoeven is kenmerkend voor het karakter van de buurtschap.

- Het oudste pand van Hegge is de 15e-eeuwse hoeve Hagensleen op nr. 67, met een enorme 33 meter lange witte voorgevel. Thans verbouwd tot 4 woningen, waarvan 1 nog als hoeve in gebruik is. De naam dankt de hoeve aan het feit dat de familie Hagens hier al in 1450 woonde en dat het een leenhoeve was van de Heren van Schinnen. Tot 1863 was vlak achter deze boerderij een 'kiezelkoele' (zand- en kiezelgroeve).

- Huis Ten Dijcken (Heggerweg 5) is een versterkt 17e-eeuws herenhuis.

- Gietijzeren wegkruis uit ca, 1914 op de splitsing Heggerdrift / Heggerstraat, in de nabijheid van de herbouwde woonboerderij van de familie Engwegen. De heer Zef en mevrouw Engwegen vertelden dat hun grootvader Michael Engwegen had beloofd, dit wegkruis uit dankbaarheid te plaatsen als zijn gezin gespaard zou blijven van het oorlogsgeweld en als zijn zoon Jan Hendrik die in verband met de eerste wereldoorlog was gemobiliseerd, behouden zou terugkeren. En zo geschiedde. De familie Engwegen draagt nog steeds zorg voor het onderhoud van het wegkruis en de lindenboom ernaast, die er destijds bij is geplant.

- In 1968 is in een houten gebouwtje aan de Hettekensweg een kleuterschool, toen nog bewaarschool geheten, gerealiseerd, zodat moeders uit Hegge en Nagelbeek niet langer met hun kleine kinderen op de fiets door het steeds drukker wordende verkeer naar de kom van Schinnen hoefden. Eind 1973 is dit schooltje alweer gesloten en opgevolgd door een schooltje aan de Lindeweg, dat op zijn beurt in 1978 is gesloten nadat een nieuwe grote bewaarshool in Schinnen was geopend. In het voormalige schooltje aan de Hettekensweg is sinds 1968 een noodkerkje of hulpkerkje gevestigd, waar nog steeds wekelijks op zaterdagavond een kerkdienst is voor de inwoners van de buurtschappen Nagelbeek, Nutherweg, Breinder en Hegge. Vooral voor de oudere inwoners van deze buurtschappen was de zondagsplicht gezien de lange afstand per voet naar de kerk in Schinnen - toen nog bijna niemand een auto had - destijds een hele opgave.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Buurtvereniging Hegge organiseert jaarlijks op een zondag begin september de Grote Straatrommelmarkt (10.00-17.00 uur, in 2019 voor de 15e keer), met 175 kramen aan beiden zijden over een lengte van 700 meter, met de garantie dat er ook alleen maar tweedehands spullen worden verkocht. In een sfeervolle omgeving, met betaalbare prijzen voor entree (1 euro), drank en eten. Parkeren kan in een weide op loopafstand.

Terug naar boven

Links

- Nieuws: - Nieuws uit Hegge van de buurtvereniging op Facebook.

- Buurtvereniging: - Buurtvereniging Hegge bestaat sinds 1961, als opvolger van de jonkheid die er destijds was.

Reactie toevoegen