Heinkenszand

Plaats
Dorp
Borsele
Zuid-Beveland
Zeeland

gemeente_heinkenszand_anno_ca._1870_kaart_j._kuijper.jpg

Gemeente Heinkenszand anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Gemeente Heinkenszand anno ca. 1870, kaart J. Kuijper (collectie www.atlasenkaart.nl)

Heinkenszand

Terug naar boven

Status

- Heinkenszand is een dorp in de provincie Zeeland, in de streek Zuid-Beveland, gemeente Borsele. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1969.

- Onder het dorp Heinkenszand vallen ook de buurtschappen Het Oudeland en 't Vlaandertje.

- Wapen van de voormalige gemeente Heinkenszand.

Terug naar boven

Ligging

Het dorp Heinkenszand ligt Z van de A58 en het dorp 's-Heer Arendskerke, WZW van de stad Goes, W van het dorp 's-Heer Abtskerke, WNW van het dorp 's-Gravenpolder, NW van het dorp Nisse, N van de dorpen Ovezande en Driewegen, NO van het dorp 's-Heerenhoek en ZO van het dorp Lewedorp.

Terug naar boven

Statistische gegevens

In 1840 omvatten de gemeente en het dorp Heinkenszand 216 huizen met 1.389 inwoners. Tegenwoordig heeft het dorp ca. 2.200 huizen met ca. 5.500 inwoners.

Terug naar boven

Geschiedenis

De polder het Oudeland is door de Heren van Schenge in 1289 bedijkt. Daarna volgden het Oosterland en de Oude Kamer. Heinkenszand lag vroeger aan de Loijve, de vaarweg van Antwerpen naar Middelburg, en had daar veel profijt van. Door verlanding van dit riviertje kwam daar in de 17e eeuw een einde aan. Iets van de oude glorie bleef er hangen en over het algemeen was er meer welstand dan in de omliggende dorpen. Vroeger was Heinkenszand een zelfstandig kanton en vormde het met ’s-Heerenhoek één heerlijkheid. De ridderhofsteden Watervliet en Barbestein bestaan niet meer. Van de laatste staan de stenen zuilen van de inrijpoort nog aan het begin van de toegangsweg tot de RK kerk.

Als je je nader wilt verdiepen in de geschiedenis van dit dorp, kun je terecht bij de volgende publicatie:

- In de - via de link ook online te lezen - publicatie 'Huis aan huis in Heinkenszand. Een rondwandeling rond 1900' (54 pag., 1993, uitg. Gemeentearchief Goes) beschrijft inwoner M. Mallekoote aan de hand van zijn herinneringen het leven in het dorp in vroeger tijden.

Terug naar boven

Recente ontwikkelingen

- Anno 2018 was de laatste fase van uitbreidingswijk Over de Dijk in Heinkenszand nagenoeg vol, terwijl vanuit de markt nog veel vraag is naar nieuwbouw in het dorp. Aan allerlei soorten huizen is behoefte, maar vooral aan grondgebonden woningen voor ouderen. Rond 2008 waren er al bouwplannen voor een stuk grond in de Platepolder, dat begrensd wordt door de Stenevate, de Zuidzaksedijk, de Heinkenszandseweg en het Dijkje. Destijds ging het om ruim opgezette dorpsvilla's. Dat plan is nooit van de grond gekomen. Projectontwikkelaar BPD had geen plannen meer met de grond en heeft de bijna 15 hectare in 2018 aan de gemeente verkocht, die er een nieuwe woonwijk gaat ontwikkelen. Een deel van de wijk wordt door een projectontwikkelaar gebouwd.

Wethouder Weststrate denkt dat er in de Platepolder in totaal 350 tot 450 huizen kunnen worden gebouwd, gefaseerd over een periode van ca. 15 tot 20 jaar. Volgens hem zijn deze ambities niet in strijd met het streven van de provincie Zeeland om vooral in te zetten op de groei van grotere steden. "Daar moeten we ons niet door laten gijzelen. Mensen willen gewoon heel graag in Heinkenszand wonen, dat op steenworp afstand van Goes ligt en dus eigenlijk ook als stedelijk gebied kan worden aangemerkt." Er komt niet van tevoren een blauwdruk voor hoe de hele wijk er precies uit moet komen te zien. De wijk wordt flexibel ingericht, wat wil zeggen dat per fase wordt bekeken waar op dat moment behoefte aan is. Er komen zowel sociale huurwoningen, hofjes voor ouderen, appartementen als vrije kavels. Er wordt begonnen met bouwen aan de kant van de Stenevate. De grond die nog niet nodig is, kan dan voorlopig nog worden verpacht aan landbouwers. Omdat Platepolder een uitbreidingswijk wordt, is een goede inpassing in de omgeving belangrijk. Uitgangspunt is dat de dijken intact blijven. Er komt een klankbordgroep met onder meer omwonenden en andere belanghebbenden zoals toekomstige bewoners, die verder aan de slag gaat met de inrichting van de wijk. De nieuwe wijk Platepolder wordt straks ontsloten via het nu nog onverharde Platewegje.

Terug naar boven

Bezienswaardigheden

- Heinkenszand heeft 24 rijksmonumenten.

- Heinkenszand heeft 4 gemeentelijke monumenten.

- De huidige RK H. Blasiuskerk (Kerkdreef 6) is gebouwd in neogotische stijl en is in 1866 gereedgekomen. Oorspronkelijk behoorde het dorp tot de parochie van 's-Heer Arendskerke. In 1406 bouwde Jan van Schengen op zijn grondgebied echter een kapel, die toegewijd werd aan de H. Blasius. Hierdoor werd de plaatselijke zielzorg vergemakkelijkt. Aan de kapel werd een pastoor verbonden, Willem van Schengen, broer van genoemde Jan van Schengen. In 1458 wordt Heinkenszand een zelfstandige parochie en wordt de Blasiuskapel verheven tot parochiekerk. In 1578 wordt de parochiekerk aan de katholieke eredienst onttrokken en gaat de kerk over in handen van de hervormden. Deze kerk is in 1843 afgebroken en op dezelfde plaats vervangen door de huidige protestantse kerk. De katholieken konden vanaf ongeveer 1695 gebruikmaken van de kapel van slot Barbestein. In de Franse tijd - rond 1795 - kregen de katholieken weer vrijheid van godsdienst. In het naburige 's-Heerenhoek werd in die tijd een katholieke kerk gebouwd en de katholieken uit het dorp gingen daar ter kerke. Toch bleef het een wens van de katholieken om een kerk in het eigen dorp te hebben. In 1804 is daartoe het slot Barbestein door de katholieke gemeenschap aangekocht.

Tot 1809 is het slot echter herhaaldelijk bezet en ingericht als kazerne. Vanaf 1809 kunnen de katholieken over het slot beschikken voor het houden van erediensten. De pastorale zorg was in handen van de pastoor en kapelaan van 's-Heerenhoek. In 1815 krijgt Heinkenszand een eigen pastoor. Slot Barbestein blijft dienen als kerkgelegenheid. In 1856 wordt de eerste steen gelegd voor de huidige kerk, naast het oude slot Barbestein. Na een bouwtijd van tien jaar wordt de kerk in 1866 ingewijd. De kerk is gebouwd in een vroege variant van de neogotiek. Slot Barbestein bleef in gebruik als pastorie, maar raakte zodanig in verval, dat begin 20e eeuw is besloten om het slot af te breken en een nieuwe pastorie te bouwen. In 1906 is de huidige pastorie in gebruik genomen. De pastorie is in 1993 aan de buitenzijde volledig gerenoveerd. De kerk is in fasen gerestaureerd. De eerste en tweede fase van de restauratie vonden plaats in 1989 en 1991. In 1996 zijn de werkzaamheden afgerond. De kerk en geloofsgemeenschap vallen tegenwoordig onder de H. Pater Damiaanparochie.

- In 1911 kreeg pastoor J.Teule uit Heinkenszand, die een groot Maria-vereerder was, het idee om de grot uit de Franse bedevaartsplaats Lourdes in zijn dorp in het klein na te bouwen. In die tijd was de Mariaverering bepaald in zwang en de giften stroomden binnen, zodat de aannemer al snel aan de slag kon. Op de feestdag van Maria Boodschap in 1912 (25 maart) is de thans rijksmonumentale Lourdesgrot (aan de Kerkdreef, bij de kerk) ingewijd door de deken van Goes. Honderden mensen woonden de plechtigheid bij. Er was geen plaats meer in de kerk en de mensen stonden tot ver op de Kerkdreef. De deken droeg een plechtig lof op in de kerk en werd daarbij geassisteerd door 14 geestelijken uit omringende parochies. Het huidige Mariabeeld van beton is behandeld met mineraalverf en is in 1934 geschonken door de Mariacongregatie. Vooral in de beginfase heeft de Lourdesgrot honderden bedevaartgangers getrokken. In 1977 was de bouwkundige toestand van de grot zo slecht dat pastoor A. van Alphen verbood er in de buurt te komen. De toen 78-jarige Jan Bos heeft vervolgens de hele grot en de aankleding opgeknapt. Later is door vocht en vorst weer schade ontstaan en is in 1999 de grot voor f 30.000,- wederom opgeknapt. De grot is nu voorzien van een glazen toegangsdeur en verlichting. (bron: G. Boxelaar op Mariakapellen.nl)

- Molen De Vijf Gebroeders.

- Molenromp Molen De Hoop.

- Landhuis Landlust met park wordt beheerd door Het Zeeuws Landschap.

Terug naar boven

Jaarlijkse evenementen

- Scoutrock (op een zaterdag eind september) is een kleinschalig muziekfestival, dat wordt georganiseerd door de S.B.N. Doormangroep. Jarenlang kwamen uit diverse regio's scouts naar Heinkenszand om een muzikaal en gezellig weekend te beleven. Het evenement was een groot succes. Eind jaren negentig ging het legendarische muziekfestival Scoutrock ten onder aan zijn eigen succes. Maar sinds 2016 is het weer terug!

Terug naar boven

Landschap, natuur en recreatie

- Zwembad Stelleplas.

- Theaters aan Zee verzorgt theatervoorstellingen zoals cabaret, concerten, muziektheater, toneel, lezingen en kindervoorstellingen in Ritthem, Heinkenszand, Zierikzee en Renesse.

- Natuurmonumenten heeft in 2009 het kolkgat de Schouwersweel verworven. De Schouwersweel, ook wel Doolman genoemd, is in de middeleeuwen door een dijkdoorbraak ontstaan en ligt in de Ecologische Hoofdstructuur. De weel wordt gedeeltelijk door riet en oude bomen omringd en grenst aan de Schouwerweelse Watergang. Die is eigendom van Waterschap Zeeuwse Eilanden, maar Natuurmonumenten voert daar het beheer over. De organisatie kan het gebied nu integraal beheren met speciale aandacht voor de natuur. De Schouwersweel ligt ZO van Heinkenszand, vanuit het dorp gezien aan het eind van de Oudekamersweg, waar deze samenkomt met de Oudekamersedijk.

- Schapenboerderij De Schaapskooi beheert een schaapskudde die de weiden en dijken in de regio begraast. Op het bedrijf kun je ook een expositie bekijken over het Nationaal Landschap De Zak van Zuid-Beveland.

- "Winkelcentrum Heinkenszand is altijd het bezoeken waard. Zoals je van ondernemers mag verwachten gaan wij graag met de tijd mee. Vandaar onze website, zeg maar de 'Dorpsstraat Online'. Op de site vind je niet alleen een overzicht van winkels en bedrijven in het dorp, maar ook van de evenementen, het laatste nieuws en natuurlijk onze altijd leuke acties en voordelen."

Terug naar boven

Overnachten

- Boek hier je B&B e.d. in omgeving Heinkenszand, met laagsteprijsgarantie!

Terug naar boven

Literatuur

- Nieuwe en/of tweedehands boeken over Heinkenszand (online te bestellen).

Terug naar boven

Links

- Algemeen: - Site van en over Heinkenszand.

- Nieuws: - Nieuws uit Heinkenszand op Facebook.

- Belangenorganisatie: - "Het doel van Dorpsraad Heinkenszand is om de algemene belangen van het dorp te behartigen. Wij zijn een schakel tussen inwoners van het dorp en de diverse overheden (gemeente, provincie, waterschap). Door het voeren van overleg met instanties en bedrijven proberen wij een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van het dorp en deze waar nodig te verbeteren."

- Onderwijs: - Omnisschool De Reiger. - Jan van Schengenschool. - Basisschool De Wegwijzer.

- Jeugd: - Scouting SBN (= Schout bij Nacht) Doormangroep in Heinkenszand is opgericht in 1946 en vernoemd naar Karel Doorman, Schout bij Nacht ten dienste van de Marine. "Scouting is leuk en geschikt voor iedereen van 5 tot 19 jaar. Voor elke leeftijd valt er veel te beleven. Je wordt ingedeeld bij een speltak die hoort bij je leeftijd. In totaal zijn er 7 verschillende speltakken met elk hun eigen (spel)activiteiten, kenmerken, lokaal en leiding. Elke zaterdagmiddag kun je naar de Scouting komen en is er een ‘opkomst’. Daarnaast zijn er ook regelmatig op andere momenten activiteiten, zoals een nachtje over, een dropping en/of een kookwedstrijd. Welke activiteiten dit zijn is afhankelijk van je speltak. Lijkt de scouting je leuk? Kom dan eens proefdraaien! Je mag namelijk 3x zonder kosten een middag meedraaien met de speltak. Zo kun je alvast kennismaken met de groep en kijken of het je bevalt."

- Sport: - "Luctor Heinkenszand - in 2017 ontstaan uit een fusie van de voorheen twee lokale voetbalverenigingen, red. - is een sociale vereniging waar leden van alle niveaus en alle lagen uit de bevolking welkom zijn. De missie van de vereniging is dat iedereen met plezier voetbalt en zich ontwikkelt op zijn of haar eigen niveau. De vereniging is meer dan alleen voetbal, wat blijkt uit het organiseren van veel activiteiten en de manier waarop wij invulling geven aan onze sociaal-maatschappelijke rol."

- Bedrijfsleven / ondernemen: - "Bedrijventerrein Noordzak.ligt aan de noordzijde van de kern Heinkenszand en biedt 18,5 hectare bruto grondoppervlakte. Destijds hebben wij besloten dit bedrijventerrein in drie fasen te ontwikkelen. Ano 2019 zijn de eerste twee fasen (bijna) uitgegeven. Om de komende jaren aan de vraag naar bedrijfsgrond te kunnen blijven voldoen, zijn wij gestart met de verkoop van de derde en laatste fase. Het terrein is bouwrijp en de verkoop van de beschikbare bedrijfsgronden is gestart. Naast koop is het ook mogelijk om grond in erfpacht af te nemen. Het bedrijventerrein ligt centraal tussen Goes en Vlissingen, direct aan Rijksweg A58. Sinds de Westerscheldetunnel gereed is komt ook het autoverkeer van en naar Zeeuws-Vlaanderen en België langs bedrijventerrein Noordzak. Het bedrijventerrein biedt ruimte aan vooral plaatselijke bedrijven die gericht zijn op de directe omgeving van het dorp. Naast de vestiging van reguliere bedrijfsgebouwen is er ook een gedeelte bestemd voor woon-werk-kavels." (bron: gemeente Borsele)

- Genealogie: - Overzicht van begravenen op de begraafplaats van Heinkenszand K K, - idem Kerklaan, - idem Noordl weg.

Reactie toevoegen