Status

- Hellegat is een buurtschap in de provincie Noord-Brabant, in de regio West-Brabant, en daarbinnen in de streek Baronie en Markiezaat, gemeente Zundert. T/m 1996 gemeente Rijsbergen.

- De buurtschap Hellegat valt onder het dorp Rijsbergen.

Naam

Oudere vermeldingen
1471 tHellegat, 1490 kopie 17e eeuw tHellegath.
Naamsverklaring

- “Plaatsnamen met hel spreken tot de verbeelding en dus ook de in Brabant op verschillende plekken voorkomende naam Hellegat. Zo heet het: ‘Deze putjes waren overblijfselen van het heidendom, namelijk de zogenaamde “hellegaten”, waarbij jaarlijks de verering der doden plaatshad, die gepaard ging met vreugdefeesten en vreugdevuren. Van de H. Willibrordus wordt verhaald dat hij die heidense bronnen, die Hellegaten, zegende, haar water wijdde en daarmede het H. Doopsel toediende’. Wij doen er goed aan hier weinig van te geloven; in de toponymie betekent helle ‘laagte, poel’ en hel ‘halfverborgen, laag gelegen’ (en dus vaak moerassig). Gat betekent ‘waterdiepte, waterkom’, in sommige streken ook ‘monding van een kreek’ (vergelijk Stampersgat), of, met andere ontwikkeling ‘toegangspad naar een boerderij’ (in Vlaanderen). Problematisch aan de duiding ‘laag gelegen poel’ is dat Hellegat juist hoger ligt dan de omgeving. Recentelijk is dan ook geopperd dat de naam overgenomen kan zijn van een van de laagten of moeren” (1).

- (89) stelt: “Helle = helling, steilte, kuil, diepte. Hel komt in toponiemen in de Baronie bijna uitsluitend als simplex voor. Het betreft beemden, weiden of bossen en ook wel heiden. Het Hellegat onder Rijsbergen (op de grens met Etten) zal een gat ‘laagte’ met een hellend vlak zijn.”

Ligging

De buurtschap Hellegat ligt 2 km N van Rijsbergen, rond de Hellegatweg, Ettenseweg en Pater Taksweg.

Statistische gegevens

Hellegat heeft ca. 30 huizen met ca. 80 inwoners.

Recente ontwikkelingen

- W van de Ettenseweg bevindt zich het voormalige klooster Bethanië. In dit complex was sinds 1994 het AMC (Aanmeldcentrum) Rijsbergen gevestigd, waar asielzoekers zich konden melden voor de eerste procedures, waarna werd gekeken waar de mensen elders in het land terecht konden. Dit centrum is sinds 2006 gesloten. Een nieuwe bestemming voor het complex is anno 2015 nog niet bekend.

Bezienswaardigheden

- Kapelletje tegenover het voormalige klooster / Aanmeldcentrum. Boven de beeltenis van Maria met het kindje Jezus staat de tekst ‘Lieve Vrouwe van Brabant’.

Recreatie

- Melkveebedrijf De Kleine Meren*1 is deelnemer aan de fietsroute Fiets De Rith*2. Dit midden tussen de bossen gelegen melkveebedrijf is een goed voorbeeld van een harmonieus samenspel van natuur en landbouw.
*1 Hellegatweg 31. Tel. 076-5963226 of 06-20120281.
*2 Zie voor nadere informatie over deze fietsroute bij de buurtschap De Rith.